AÇIKLAMA 2015-2017 • Araştırmacı: Yok • Konuşmacı: Yok • Danışman: Yok " Her konuşmacımız, konuşmasının en başında son 3 sene içinde ilaç endüstrisi ile gerçekleştirdiği konuşmacı, araştırmacı, danışman, kitap yazarı vb. 'gelir getirici' ilişkilerini açıklama zorunluluğundadır «. TPD CİNSEL SORUNU OLAN HASTAYA VE/VEYA ÇİFTLERE POLİKLİNİKTE PSİKOTERAPÖTİK YAKLAŞIM Doç. Dr. Y. Özay Özdemir Sağlık Bilimleri Üniversitesi Erenköy Ruh Sinir Eğitim ve Araştırma Hastanesi İstanbul OLGU • Ayşe, 25 y, ev hn, 4/1. (2 yaş küçük bir erkek ve 2 kız) • Mehmet, 36 y, 6/1. (bir kız), tüccar • 2 yıldır evliler, 9 aylık bir çocuk OLGU: Yakınmalar Mehmet: “Erken boşalıyorum, ilk geceden beri ” Ayşe: “Eşim ilgisiz, cinsel açıdan da başarısız zaten. Gebelik süresince soğukluk oldu, hiç denemek istemedim. Bunları haketmiyorum, psikolojim bozuldu” İlk geceden beri birleşme sorunlu, denemeler sırasında hamile... Doğum sezaryenle, normal doğumdan korktuğu için. Böyle bir olgu başvurduğunda ne yapalım? • Tedavi mi edelim, yönlendirelim mi? • Değerlendirelim. • Tanı koyalım. • Hangi psikoterapötik yöntem? • Nasıl bir yol izleyelim? OLGU: Öyküde öne çıkanlar • Ayşe, annesi 19 yaşındayken dünyaya gelmiş. • Ailenin (özellikle babanın) erkek beklentisi. • İki yaşında erkek kardeş olduğunda annesi kendisiyle pek ilgilenmemiş. • Anne-baba başka bir kente taşındıklarında kendisi babaanneyle kalmış. OLGU: Formulasyon • Annesinin kendisiyle yetersiz ilgilenmesi/ kocasının erkek kardeşine ilgisi bu yaralanma duygularını alevlendirmiş. • “Bu adam beni kardeşiyle aldatıyor”. • Tecrübesiz kocadan kendisini doyuma ulaştırmayı beklerken birden hamile kalması/ bir zamanlar kendisi henüz bir yaşına varmak üzereyken erkek kardeşin gelmesi gibi. Alt başlıklar 1) Cinsel sorun tanımı: polikliniğe hangi sorunlar.. 2) Cinsel sorunların epidemiyolojisi: sıklık, başvuru oranı, görülme şekli 3) Cinsel sorunların poliklinikte değerlendirilmesi 4) Cinsel sorunlarda psikoterapötik yaklaşım: hangi yöntemler, özellikleri? 5) Cinsel sorunlarda psikoterapötik yaklaşımda izlenecek yol Cinsel sorun tanımı: polikliniğe hangi sorunlar gelir? Haz ve doyumu veya olağan bir cinsel ilişkiyi mümkünsüz ya da yetersiz kılan; cinsel istekte azalma, kayıp ya da artış, uyarılma bozuklukları, orgazm sorunları, erken ya da geç boşalma, cinsel organ veya çevresinde ağrı-sancı duyma ya da kaygı-korku nedeniyle birleşmekten kaçınma. Cinsel sorunların epidemiyolojisi • Cinsel sorunlar hangi sıklıkta görülür? • Tedavi için başvurma oranı nasıldır? • Başvuranların özellikleri nelerdir? Cinsel sorunlar oldukça sık, tedaviye başvuru oranları artıyor! Kadın (%40-45) > erkek (20-30)* Üç kişiden birinde cinsel sorun En sık sorun: kadınlarda CİUB, erkeklerde EB Batıda ileri yaşlarda ve CİUB ile Ülkemizde genç-orta yaşlarda, cinsel birleşme sorunları ile başvurular daha fazla *: LEWIS, Ronald W., et al. Epidemiology/risk factors of sexual dysfunction. The journal of sexual medicine, 2004. Cinsel sorunların poliklinikte değerlendirilmesi • Cinsel sorunla başvuran kişileri değerlendirirken hangi araçları kullanırız? Değerlendirme Araçları 1) 2) 3) Temel cinsel anatomi ve fizyoloji. Cinsellikte normal nedir? Etiyoloji bilgisi: Biyo-psiko-sosyal nedenler Tanı klavuzu: Ne zaman normal dışı –sorunolur? Cinsel sorunların nedenleri Yatkınlaştıran Başlatan Sürdüren eğitim ve cinsel mitler bedensel hastalık Performans kaygısı psikoseksüel rol İlaç, alkol-madde Suçluluk duygusu yetiştirilme ortamı depresyon, anksiyete İletişim (siz) aile ilişkileri gebelik-doğum kendilik algısı cinsel kimlik-yönelim aldatma, aldatılma yakın ilişki korkusu psikoseksüel gelişim yaşam dönemleri bilgisiz- cinsel mitler travma partnerde CİB olumsuz ortam Cinsel mitler “...Cinsel ilişki spontan gerçekleşir, çaba gerektirmez” “...aynı anda orgazm olmak amaçlanmalıdır” “...cinsellik hakkında konuşmak büyüyü bozar” Cinsel sorunlarda psikoterapötik yaklaşım Psikoterapötik yaklaşımdan ne anlamalıyız, hangi yöntemleri kullanırız? Bilişsel-davranışçı yaklaşım Bilişsel yapılandırma, kolaydan zora egzersizler Kısa süreli, sorun odaklı, aşamalı süreç Cinsel bilgi ve deneyimi yetersiz, ilk gece korkusu olan ve herhangi bir yaşam olayı ardından CİB gelişen kişilerde faydalı Psikanalitik yaklaşım “Hastanın ruhsal örgütlenmesi ile davranışsal alıştırmalar arasındaki müthiş etkileşimi gözlemlemek ve kullanabilmek için fırsat sağlar” (Kaplan HS, 1976). İlişki evliliğe dönüşünce CİB, «Çocuk»la ilişkili, kayıp/yas sonrası, evlilik/ilişki sorunları ile CİB Bireysel destekleyici yaklaşım • Yalnız, kaygılı-kaçınan tiplere • Amaç: gerçek nedenler yanında içsel meseleleri de anlaşılır kılmak • Suçluluk duyguları, hak etmediği düşünceleri, kendini cezalandırma davranışlarını yorumla • ruhsal yapısının olumlu ve sağlıklı işleyen taraflarını göster Cinsel sorunların psikoterapötik yaklaşımında Nasıl bir yol izleyelim? Nasıl bir yol izleyelim? 1. İlk görüşme çift ile 2. Bireysel görüşmeler: psikoseksüel gelişim, aile, cinsellik ve ilişki öyküsü, travma 3. Yeniden çift: Formulasyon, bilgilendirme ve kontrat Temel ilkeler 1. Terapötik işbirliği oluştur 2. Çerçeveyi önemse 3. Kaygıları yorumla 4. Aktarım-karşıaktarım ile çalış 5. Dirençleri anla Sonsöz 1. Cinsel sorunlar yaygın görülür ve toplum sağlığını olumsuz etkiler 2. Poliklinikte hangi hastalara neyi nasıl kullanacağını bilmek uzmanın işini kolaylaştırır 3. Psikoterapötik yaklaşım cinsel sorunların çözümünde önemli bir adım 4. Çoğu cinsel sorunda psikoterapötik yaklaşım ile yüz güldürücü sonuçlar Sonsöz Psikoterapötik yaklaşımı kolaylaştırıcı etiyoloji bilgisi Çift cinsel terapi uygulanamayacak kişiler Cinsel sorunlara psikoterapötik yaklaşımda basamaklar… Burada tartışılanların ayrıntıları ile tartışılmayan sorular ve yanıtları için Psikiyatride Güncel dergisine başvurmanızı öneririm. TEŞEKKÜRLER