SR 1505 Sports and Exercise Coaching

İçerik
FİZYOLOJİK PERFORMANSIN
ÖLÇÜLMESİ VE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Terminoloji
1)
2)
3)
4)
Fiziksel Uygunluk Unsurları
Fitness unsurları,
ilgili değişkenler,
istatistik ve değerlendirme,
test çeşitleri
Kas kuvveti ve dayanıklılığı
Anaerobik Uygunluk
Aerobik Uygunluk
Esneklik
Beden Kompozisyonu



M. Kamil ÖZER
Antrenörlük Eğitimi Bölümü


2


4
Aerobik Uygunluk
Anaerobik Fitness
Kuvvet

Kas Kuvveti; egzersiz sırasında bir
kerede üretilebilen maksimal kuvvet
olarak tanımlanabilir.
Kassal Dayanıklılık; kasların birkaç
saniyeden saatlerce tekrarlayan
kasılabilme yeteneğidir.


5
Biyoenerjetik açıdan egzersiz ve fiziksel uygunluk,
adenozin tri fosfat (ATP) üretimi için baskın
metabolik yolları bakımından kategorize edilebilir.
Fosfojen ve hızlı glikolitik anaerobik sistemleri
yüksek hızda fakat az miktarda ATP üretirler.
Fosfojen sistem öncelikle kısa süreli (15 sn)
anaerobik kuvvet ve güç hareketleri için gerekli
maksimal eforları destekler.
Yaklaşık 30-60 saniyeler arasındaki anaerobik
dayanıklılık için glikolitik sistem ön plandadır.
Altmış saniyeye yakın maksimal eforlu aktivitelerde
aerobik sistem önemli miktarda ATP ile destek
verirken 30 saniyenin üzerindeki maksimal hızdaki
aktivitiler için fosfojen sistem ATP yapımı için
glikolitik sisteme yardımcı olur.



Aerobik metabolizma, veya aerobik sistem, 3
dakikadan uzun yürüme koşma aktivitelerinde
ATP yapımı için öncelikli yoldur.
Yaklaşık 3 dakikayla 60 dakika arasındaki kısa
süreli aktivitelerde ATP yapımı için depo
karbonhidratlar devreye girer.
Altmış dakikayı aşan uzatılmış aktivitelerde depo
yağlar ve karbonhidratlar devreye girerken başarılı
bir performans için beslenme ve su düzeyi gibi
faktörler daha kısa bir aktiviteye göre daha çok
etkilidir.
6
1
Aerobik Uygunluk
Esneklik
Kalp solunum dayanıklılığı bireyin aerobik
uygunluk düzeyine bağlıdır. Terimler bazan
birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Kalp dolaşım
işlevi (kalp atım hızı, kan akışı, ve kan basıncı
kontrolünü içerir) çalışan iskelet kaslarına oksijen
taşınmasında temel rolü oynar. Solunum işlevi
(solunum oranı, tidal volüm, ve pulmoner
ventilasyonu içerir) egzersiz sırasında dolaşımdaki
kan ile oksijen ve karbondioksit alışverişine olanak
sağlar.

7
Esneklik tipik olarak eklemlerin bağ dokusu ve
kasların izin verdiği oranda işlevsel hareket
genişliği olarak tanımlanır. Bir eklemdeki sınırlı
esneklik ya da eklem kombinasyonundaki sınırlılık
spor performansını, fiziksel işlevi ve bazı
durumlarda günlük yaşam aktivitelerini azaltabilir.
Çoğu kişi esneklik azlığını bir spor sakatlığından
sonra ve bel ağrısı nedeniyle tanımaktadır. Aşırı
esneklik, potensiyel olarak eklem laksitesi veya
aşırı hareketliliğe neden olurken eklem patolojisine
de yol açabilir. .
8
Anaerobik-Aerobik
10

Beden Kompozisyonu
Egzersiz
Süresi
Uygunluk
Unsurları
Destekleyen
Enerji
Sistemleri
Performans Testi
< 15 s
Anaerobik
Uygunluk
Fosfojen sistem
1 RM test, sprint testleri,
dikey sıçrama testleri
15–30 s
Anaerobik
Uygunluk
Fosfojen ve hızlı
glikolitik sistem
Wingate test
30–60 s
Anaerobik
Uygunluk
Hızlı glikolitik
sistem
Anaerobik step test,
treadmill test
1–3 min
Anaerobik ve
Hızlı glikolitik
AerobikUygunluk ve aerobik sistem
3–60 min
Aerobik
Uygunluk
Aerobik sistem
(karbonhidrat)
> 60 min
Aerobik
Uygunluk
Aerobik sistem
(yağ
Beden kompozisyonu insan bedeninin yağ dokusu
ve yağsız beden dokusu olmak üzere iki temel
unsur olarak tanımlar. Bir çok beden
kompozisyonu testinin amacı bedenin yağ oranını
belirlemektir. Yağ yüzdesi yağ ağırlığı, yağsız
beden ağırlığı ve ideal beden ağırlığının istenilen
yağ oranına göre belirlenmesi bu değişkenlerle
hesaplanabilir.
9
İlgili Değişkenler



R.ockport test, Cooper
test, Forestry step test,
Astrand bisiklet test,
VO2max test

Uzaklık ve yer değiştirme

Kütle ve Ağırlık, Kütle temel olarak madde
miktarının ölçüsüdür. Normal yer çekimi
altında(9.81 m•s -2) kütle ağırlığa eşittir.
Uzunluk bir nesnenin ne kadar uzun olduğunun
ölçüsüdür, sıklıkla bir ucundan diğer ucuna olan
uzaklıktır.
Yükseklik de nesnenin uzunluğunun ölçüsüdür,
fakat nesnenin yerden dikey yüksekliğinin
ifadesidir.
11
Uzaklık ve yer değiştirme sıklıkla
biri diğerinin yerine kullanılmaktadır.
Ne varki ikisi de birbirinden farklı
uzunlukları ifade eder. Uzaklık
uygulaycının toplam aldığı mesafedir.
Yer değiştirme ise, uygulayıcının
başlama ve bitirişi arasındaki
mesafedir.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
12
2
İş
Kuvvet

Kuvvet; kütlenin ivmeyle çarpımı olarak ifade
edilir. Cismin durağan halini ya da hareketini
değiştiren olgudur.3 Kütle ve kuvvet bazı
koşullarda temelde benzer sayısal değerdir.
Örneğin iş yükü yada iş oranını hesaplarken beden
ağırlığı kuvvet ölçüsü olarak kullanılır. Birey yer
çekimine ya da bir dirençe karşı maksimal
kuvvetini uyguladığında fiziksel uygunluk bileşeni
olan kuvveti ortaya koyar. Çoğu fiziksel etkinlik
submaksimal kuvvetleri kullanır.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER


Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
13
Enerji çoğunlukla iş yapabilme yeterliği olarak
tanımlanır. Enerji, özel olarak mekanik iş ve beden
ısısı kombinasyonunu ortaya çıkaran metabolik
enerji miktarı olarak tanımlanır. Egzersizde enerji
tüketimi doğrudan ya da dolaylı kalorimetreyle
ölçülebilir. Metabolik oranı ısı üretimini direkt
kalorimetre ile ölçerek belirlemek karmaşık ve
pahalı bir süreçtir. Indirekt kalorimetre egzersiz
sırasında tüketilen oksijenin üretilen ısı miktarıyla
ilişkili olduğu var sayılarak ölçümüne dayalıdır.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER


16

15
Açısal Hız
Sürat mesafenin zamana bölümüdür, mesafe
gerçek kat edilen uzaklıktır. Hız yer değiştirmenin
zamana bölümüdür, yer değiştirme başlangıç ve
son noktaları arasındaki çizgisel uzaklıktır. Çoğu
kez sürat ve hız birbiri yerine kullanılmaktadır
fakat mekanik olarak sürat ve hız farklıdır.
Örneğin, bir pist sporcusu 400 metrelik pistte turu
50 saniyede koşarsa koşu sürati 8 m•s -1 (400 m
/50 s). Teknik olarak sporcunun başlama ve bitiriş
noktası aynıdır bu yüzden yer değiştirme 0
metredir ve hızı 0 m•s -1 (0 m / 50 s) olacaktır.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
Güç yapılan işin oranını ifade eden değişkendir.
Matematiksel olarak güç, işin zamana (Eq. 1.2.)
bölünmesiyle hesaplanır. En güçlü egzersiz, büyük
bir işin belirli bir zamanda yapılması ya da belirli
bir işin en kısa zamanda yapılmasıdır. Güç
genellikle aerobik güç ve anaerobik güç gibi
metabolik enerjinin fiziksel performansa dönüşüm
oranı olarak ifade edilir
Güç (P) = İş(W) / Zaman(t)
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
14
Sürat ve Hız
Enerji

İş kuvvet ve uzaklık (mesafe ya da
yer değiştirme) değişkenlerinden
üretilir. Mekanik iş bir cisme karşı
uygulanan kuvvetin, cismi kuvvet
yönünde hareket ettirdiğinde kat
edilen uzaklıkla çarpımının
sonucudur.
İş (W) = Kuvvet(F) * Yol (D)

17
Açısal hız bir cismin dönme yada dönüş
hızı olarak tanımlanır. Dönme hızı saniyede
aldığı açı olarak tanımlanabilir (deg•s -1)
genelde izokinetik dinamometreyle ölçülür.
Açısal hızı belirtmek için radyan.saniye
birimi kulanılır1. Dairenin tamamı 2
radyan, 1 radyan yaklaşık 57.3 derecedir.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
18
3
Dönme kuvveti
Basınç




Dönme kuvveti dönme hareketi oluşturan bir
kuvvet ya da kuvvetler bileşimidir. Dönme kuvveti
izokinetik dinamometreyle ölçülen kassal kuvveti
tanımlamak için kullanılır.
Matematiksel olarak çizgisel üretilen kuvvet(F),
cisme dikey olarak uygulanan (D) kuvvet kolu (Eq.
1.5). zirve dönme kuvveti tipik olarak birkaç
deneme sonrasında üretilen en büyük dönme
kuvveti olarak tanımlanır.
Dönme kuvveti (τ) = kuvvet (F) * kuvvet kolu (D)
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
19
Basınç farklı yollardan ve çeşitli birimlerle ifade
edilir. Gazlar ve sıvılar bulundukları kabın
duvarlarına basınç uygular. Kan basıncı kanın
dolaşım sırasında kan damarlarına yaptığı etkidir.
Barometrik basınç ortamdaki hava basıncı olarak
ifade edilir. Yükseklikler hava basıncından
belirlenebilir ve hava durumları basınçtaki
değişikliklerden tahmin edilebilir. Normal egzersiz
cevapları deniz seviyesindeki barometrik
basınçlarda (760 mm Hg.) elde edilir. Ayrıca, 1500
metrenin üzerindeki yüksekliklerde düşük
barometrik basınç nedeniyle aerobik güç genellikle
düşüktür (4920 ft)
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER


Isı bir cismin soğukluk ya da sıcaklık
ölçüsüdür. Celsius, yıllardır santigrad
ölçeği olarak ismini İsveçli matematikçi
Anders Celsius’tan almıştır. Celsius
santigrad derecesini suyun donma
noktasıyla kaynama noktası arasındaki farkı
rasgele 100 eşit değere bölerek
oluşturmuştur (0 ˚C ve 100 ˚C,). Bu terim
günümüzde Celsius ölçeği olarak
kullanılmaktadır.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
20
21
Güvenilirlik, Tarafsızlık, ve
Geçerlilik
İstatistik ve değerlendirme kavramları

Isı
Bağımlı ve bağımsız değişken
Korelasyon



22
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
23
Güvenilirlik testin tekrar edilebilirliği ve
tutarlılığıdır
Geçerlilik testin istenileni ölçebilme yeteneği ile
ilgilidir.
Tarafsızlık, güvenirlilikle benzer olmakla birlikte
testin farklı uygulayıcılarca benzer sonuçlar
verebilme yeterliliğidir. Bazan uygulayıcılar arası
güvenilirlik veya teknisyenler arası güvenilirlik
olarak tanımlanır.
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
24
4
Spor Bilimleri Faültesi M. Kamil ÖZER
25
5