Geçen Hafta ? Bilin bakalım hangisi dolu? 2 1. Tahmin Sondaj 2. Ağırlık kontrol 3. Isı ölçer kamera 4. Ses 5. X-ray Jeofizik Yöntemler 3 2. Ağırlık kontrol 3. Isı ölçer kamera 4. Ses 5. X-ray Doğal Yapay 4 Yöntem Ölçülen Parametre Araştırılan-Kullanılan Fiziksel nicelik TÜR Gravite Yerin çekim alanı (gravitasyonal) değişimleri Yoğunluk DOĞAL – PASİF Manyetik Yer manyetik alanının uzaysal değişimleri Manyetik duyarlılık DOĞAL – PASİF Elektromanyetik Elektromanyetik yayılımın tepkisi Elektrik iletkenlik/özdirenç YAPAY ve DOĞAL AKTİF ve PASİF Elektrik Voltaj farkı Özdirenç YAPAY ve DOĞAL AKTİF ve PASİF Sismik Sismik dalgaların seyahat zamanları Sismik hız YAPAY ve DOĞAL AKTİF ve PASİF Yer Radarı Elektromanyetik dalga seyahat zamanları İletkenlik – Dielektrik katsayıları YAPAY AKTİF + - Doğal – Pasif Az iş gücü, hızlı veri toplama Sinyal kalitesi ayarlanamaz Bozucu etkenler fazla Yapay - Aktif Sinyal kalitesi ve çözünürlük yüksek Yüksek maliyet ve iş gücü 5 Bu Hafta Sismik Yöntemler Sismik ? Kökeni Yunanca’ da seismo =deprem + ic seien = sallanmak, sallamak + ic Sismik Yöntemlerde Ne yolluyoruz → Dalgalar Çeşitleri Dalga denklemleri Dalga hızları Elastik parametreler Kaynak çeşitleri Nasıl dinliyoruz Alıcılar Kayıtçılar Neyi dinliyoruz →Kırılma →Yansıma →Yüzey dalgaları Yöntemler Sismik Yöntemlerde Ne yolluyoruz → Dalgalar Çeşitleri Dalga denklemleri Dalga hızları Elastik parametreler Kaynak çeşitleri Nasıl dinliyoruz Alıcılar Kayıtçılar Neyi dinliyoruz →Kırılma →Yansıma →Yüzey dalgaları Yöntemler Ne yolluyoruz → Dalgalar → Çeşitleri Doğada iki çeşit dalga yayılımı mevcut Elastik dalgalar Elastik ortama örnek = yer yüzü Basınç dalgaları Kesme dalgaları Akustik (ses) dalgalar Akustik ortama örnek = su, hava Basınç dalgaları Ne yolluyoruz → Dalgalar → Çeşitleri Sismik çalışmalar açısından Cisim dalgaları P- dalgası ( Primer, boyuna) Akustik S- dalgası ( Sekonder, enine, kesme) Elastik Yüzey dalgaları Love dalgaları Rayleigh dalgası SV SH P SH ın tekrarlı girişimleri P, SV in girişimleri Ne yolluyoruz → Dalgalar → Dalga Denklemleri F=m*a Gerilmeler, deformasyonlar, yamulmalar Elastik parametreler Sınır şartları Ne yolluyoruz → Dalgalar → Dalga Hızları Zemin ve kaya türü Vp (m/s) Hava Su Vs(m/s) Zemin ve kaya türü Vp (m/s) Vs(m/s) 340 0 1400-1500 0 Tüf Çamurtaşı 600-2610 600-1900 300-1390 300-700 Petrol 1300-1400 0 Silttaşı 1000-4970 500-3110 Alüvyon Alüvial kil 500 210-600 Kireçtaşı Jips 1200-6190 200-3500 Kil 1000-2500 Dolomit 2500-6500 Dilüvial kil 500-1800 100-350 Şist 3200-5200 1454-3500 Göl silti ve kili Kuru kum 450 150-200 Granit Gabro 3300-5640 4500-6500 2000-3760 2730-4300 Islak kum 1500-2000 Kaya tuzu 4500-5000 Gevşek kum Göl kumu 600-1800 700 150-500 110 Alüvial çakıl 400-1900 100-430 Çakıl, kuru kum Dilüvial çakıl 500-1000 900-2200 200-300 250-600 100 70-150 Ne yolluyoruz → Dalgalar → Elastik Parametreler Bir ortamın nemliliği Ortamın rijitidesi Kesme kuvvetine karşı direnç Ortamın rijitidesi Ne yolluyoruz → Dalgalar → Kaynak Çeşitleri Sismik Yöntemlerde Ne yolluyoruz → Dalgalar Çeşitleri Dalga denklemleri Dalga hızları Elastik parametreler Kaynak çeşitleri Nasıl dinliyoruz Alıcılar Kayıtçılar Neyi dinliyoruz →Kırılma →Yansıma →Yüzey dalgaları Yöntemler Nasıl dinliyoruz → Alıcılar Hangi dalga türünü dinlemek istiyoruz P veya S veya Yüzey Dalgaları Nerede dinlemek istiyoruz Karada yada Denizde Nasıl dinliyoruz → Kayıtçılar Sismik Yöntemlerde Ne yolluyoruz → Dalgalar Çeşitleri Dalga denklemleri Dalga hızları Elastik parametreler Kaynak çeşitleri Nasıl dinliyoruz Alıcılar Kayıtçılar Neyi dinliyoruz →Kırılma →Yansıma →Yüzey dalgaları Yöntemler Bu haftadan AKLIMIZDA KALMASI GEREKENLER Sismik Yöntemlerde Ne yolluyoruz → Dalgalar Çeşitleri Dalga denklemleri Dalga hızları Elastik parametreler Kaynak çeşitleri Nasıl dinliyoruz Alıcılar Kayıtçılar Neyi dinliyoruz →Kırılma →Yansıma →Yüzey dalgaları Yöntemler Gelecek Hafta Sismik Kırılma Sismik Yansıma Yüzey Dalgaları Yöntemleri İzlenen videoların linkleri Sismik dalgalar (KhanAcademy) https://www.youtube.com/watch?v=Ws3txy7dvH0 Seismic Imaging : Sismik Görüntüleme https://www.youtube.com/watch?v=22m27MhzSQs Seismic Training: Örnek bir sismik çalışma https://www.youtube.com/watch?v=kcM7ZohzkMI Sismik Arama Aracı, Anadolu Üni. https://www.youtube.com/watch?v=8cA-zTtdBs0