TEKNOLOJİ KULLANIMI Üçüncü Bölüm : Otomasyon Kavramı, Çeşitleri ve Faydaları Hazırlayan ÖĞR. GÖR. Hamza CORUT İŞLEYİŞ AŞAMALARI Birinci Aşama: İçerik Sunumu İkinci Aşama: İçeriğin Anlatımı Üçüncü Aşama: Dersin Sonu; Tekrar Otomasyon Kavramı, Çeşitleri ve Faydaları İçeriği 1. Giriş 2. Otomasyon Kavramı 3. Otomasyon Çeşitleri 4. Otomasyonun Kullanım Alanları 5. Otomasyonun Faydaları 6. Otomasyonun Dezavantajları 1. Giriş Otomasyonun tarihsel gelişimi; Otomasyon kelimesinin İngilizcesi automation, kökeni Fransızca’dır. Eski Yunan dilindeki “automatos” kelimesi, yani kendi kendine hareket eden “spontane” kelimesinden gelir. İlk organize edilmiş otomasyon sanayi devriminin sonrasında İngiltere'de 18.yy'ın ikinci yarısının sonlarında olduğu varsayılır. Son 200 yılda otomasyon sistemlerinde bazı önemli dönüm noktaları şu şekildedir: 1770 Sanayi Devrimi ve mekanizasyon, ➔1900 Henry Ford ve üretim hatlarının oluşması, ➔Nümerik Kontrollü takım Tezgahları, 1952 (ABD Hava Kuvvetleri,MIT) ➔Mikroçip bilgisayarların hızlı gelişimi 1960'ların sonu, ➔CNC (Bilgisayar destekli Nümerik Kontrollü) takım tezgahları ➔Endüstriyel robotlar (1970'ler), ➔Bilgisayar Ağları (1970'ler) ➔Geleceğin Fabrikası: Tam Otomatik Esnek İmalat Sistemleri 1990'lar. ➔ 1. Giriş Otomasyon Güvenlik uygulamalarında ●Bilimsel çalışmalarda ●İş yerlerimizde (bilgisayar, yazıcı, …) ●İmalatta ●Cebinizde (cep telefonu) ●Taşıma işlemlerinde (lojistik) ●Evde (buzdolabı, kombi, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, akıllı cihazlar…) ●Sağlık uygulamalarında hizmetinin verilmesi ●Hava tahmini ●Arabalar ●İnternetten arama yapabilmek, sosyal siteler ●Fotoğraflar ve videoya kayıt etmek ●Asansörler ●Otomatik vezne makinesi (ATM) ● Günlük Hayatta Nerelerde Karşımıza Çıkar ? O T O M A S Y O N N E D İ R ? 2. Otomasyon Kavramı ➔ Otomasyonu kısaca otomatik kontrol olarak tanımlayabiliriz. Geniş anlamda ise işin insan ile ekipman arasında paylaşılmasıdır. Toplam işin paylaşım yüzdesi otomasyonun düzeyini belirler. Düşük düzey işlerin çoğunluğunun insan tarafından, yüksek düzey işlerin çoğunluğunun ise makinalar tarafından yapıldığı durumu ifade eder. ➔ Otomasyon imalatın başlatılması ve kontrolü için mekanik, elektronik ve bilgisayar tabanlı uygulamalarla ilişkili bir teknolojidir. Bu teknolojinin kısımları şu şekildedir: ●Otomatik makine takımları ●Otomatik montaj takımları ●Endüstriyel robotlar ●Otomatik makine kullanımı ve depolama sistemleri ●Geri besleme kontrolü ve işlem kontrolü ●Planlama ve veri koleksiyonu için bilgisayar sistemleri ve ●İmalat aktivitelerini desteklemek için karar verme. ➔ İnsan gücünün yoğun olduğu otomasyon sistemleri yarı otomasyon, makinelerin yoğun olduğu otomasyon sistemleri ise tam otomasyon olarak adlandırılır. 3. Otomasyon Çeşitleri Otomasyon çeşitlerini 3 ana başlık altında toplayabiliyoruz . 1 – Sabit Otomasyon Bir sistemin , dışardan herhangi bir kontrol olmadan çalışmasıyla oluşan otomasyondur . Asansör , sensörlü lambalar , otomatik kapı sabit otomasyona örnek olarak gösterilebilir . 3 – Esnek Otomasyon 2 – Programlanabilir Otomasyon Bu otomasyon türünde , fiziksel olarak hazırlanan bir sistemin programını değiştirebiliriz. Programın değişmesinden dolayı, esnek bir çalışma alanı sağlamaktadır. Örnek olarak robot kolları gösterebiliriz . Otomasyon hattı üzerine , istenilen parçalar eklenip çıkartılabilir . Aynı zamanda sistemdeki zamanlanmış görevleri de değiştirebilmeye imkan sağlar . 4. Otomasyonun Kullanım Alanları Genellikle her sektörde otomasyona geçilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır; Endüstriyel makina otomasyonu ●Muhasebe otomasyon sistemi ●Öğrenci otomasyonu ●Fabrika otomasyon ●Bina otomasyon ●Ev otomasyonu ●Akıllı bina otomasyonu ●Akıllı ev otomasyonu ● Barkod otomasyon sistemi ●Depo otomasyon sistemleri ●Kütüphane otomasyonu ●Aydınlatma otomasyon sistemleri ●Market otomasyon sistemleri ●Endüstriyel otomasyon sistemleri ●Sera otomasyon sistemleri ●Ayrıca bilişim, telekomünikasyon, ofis yönetimi otomasyon sistemleri de vardır ● 5. Otomasyonun Faydaları Genel olarak ; Kalite artışı, ● Üretim maliyetinin düşmesi, ● Rekabet gücünün artması, ● İş kazalarının azalması, ● Zamandan tasarruf sayılabilir. ● Bu avantajlar da işletmeye hız ve kâr olarak geri dönmektedir. 6. Otomasyonun Dezavantajları Genel Olarak; Otomasyon sistemlerinin dezavantajı ise ilk montajının maliyetli olmasıdır. Başlangıç yatrırmları fazladır. ● Maliyet, ancak uzun zamanda çoğu otomasyon sistemlerinde kendini amorti etmektedir. ● Üretim hattının bir bir bölümündeki aksama bütün hattı aksatır. ● Fabrika otomasyon sistemleri ile fabrika çalışanlarının sayısında azalmaya, otomasyon sonucu işletmelerin yatırım harcamaları fazlalaşır ve işsizlik durumu ortaya çıkar. ● 4. Dersin Sonu: Değerlendirme ve Tekrar TEŞEKKÜRLER Kaynakça ŞAHİN, Betül; Teknoloji Kullanımı Dersi Salytları, http://www.ktu.edu.tr/bmyo-ogrgorbetulturan BÜLBÜL, Halil İbrahim - GÜRBÜZ, Ramazan; Bürolarda Teknoloji Kullanımı, 3. Baskı, Nobel Yayınları, 2007 ÖZTÜR, Mesut; Otomasyon Yatırım Analizi; https://www.slideshare.net/erenymn/sunum-2478994 Kaynakça ŞAHİN, Betül; Teknoloji Kullanımı Dersi Salytları, http://www.ktu.edu.tr/bmyo-ogrgorbetulturan BÜLBÜL, Halil İbrahim - GÜRBÜZ, Ramazan; Bürolarda Teknoloji Kullanımı, 3. Baskı, Nobel Yayınları, 2007