Dış Denge Gelişmeleri

9 Kasım 2016
Dış Denge Gelişmeleri
Grafik 1. Cari İşlemler Açığı Tahmini (milyar USD)
Dış Dengede Son Gelişmeler
50
2014 yılı sonrasında petrol fiyatlarındaki azalışla düşüş
Tahmin
45
eğiliminde olan cari işlemler açığı Ağustos ayında hızlı bir
38.8
40
Eylül ve öncü Ekim dış ticaret verileri bu eğilimin bu
35.7
35
genişleme göstermişti. Son günlerde açıklanan resmi
aylarda da devam edeceğine işaret ediyor.
31.0
30
Cari işlemler açığında genişleme eğilimi var
12.17
09.17
06.17
03.17
12.16
09.16
06.16
12.15
09.15
06.15
03.15
12.14
25
03.16
27.7
 Ağustos ayında dış ticaret açığındaki artış eğilimi ve
turizm gelirlerindeki hızlı daralma ile cari işlemler
açığında genişleme süreci başladı. Eylül ayı cari
Kaynak: TCMB, Garanti Yatırım
işlemler dengesi 11 Kasım’da açıklanacak.
 Eylül ayı dış ticaret verileri ve turizm
Grafik 2.Cari İşlemler Açığı/GSYH Tahmini
gelirleri
değerlendirildiğinde; 2015 yılı Eylül ayında sınırlı fazla
10%
veren cari işlemler dengesi 2016 yılı Eylül ayında 2
7.9%
8%
milyar dolar civarında açığa dönüyor.
 Böylece cari işlemler açığının Eylül ayında 12 aylık
6.2%
6%
5.4%
4.5%
bazda yaklaşık 2 milyar dolar artışla 33 milyar dolar
5.2%
4.9%
seviyesinin
üzerine
çıkacağını
hesaplıyoruz.
Tahmini GSYH’ya oran olarak cari işlemler açığı
4%
Haziran sonundaki %4.2’den Eylül itibarıyla %
4.6’ya yükselmiş oluyor. Bu doğrultuda büyümeye
2%
net ihracatın katkısı da 3. çeyrekte negatif olmaya
(2-2.5 puan) devam ediyor.
 Henüz resmi veriler açıklanmasa da Ekim ayı öncü dış
0%
2012
2013
2014
2015
2016T
2017T
Kaynak: TCMB, TÜİK, Garanti Yatırım T: Tahmin
ticaret verileri cari işlemler açığının Ekim ayında 34.5
milyar doları aşacağına işaret ediyor.
 Petrol fiyatlarının önümüzdeki 12 aylık dönemde
Grafik 3.Emtia ve Petrol Fiyatları
150
110
ortalama 53 dolar olacağı varsayımı ile enerji
100
ithalatının
90
gelirlerinde bir iyileşme beklesek de cari işlemler açığı
80
genişlemeye devam edecek. 2016 yılı için 33 milyar
70
dolar olan cari işlemler açığı beklentimizi 35.7
100
60
milyar dolara (GSYH’nın %4.9’u) revize ediyoruz.
90
50
2017 yılsonu beklentimiz ise 38.8 milyar dolar
80
40
(GSYH’nın %5.2’si). (grafik 1-2)
70
30
Bloomberg Emtia Endeksi
140
Petrol Fiyatı (sağ eksen)
130
öngörüyoruz.
Turizm
10.16
07.16
04.16
01.16
07.15
04.15
01.15
10.14
07.14
04.14
01.14
110
10.15
2017 ortalama
petrol fiyat tahmini
53 USD
120
artacağını
Kaynak: Bloomberg, Garanti Yatırım
1
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
9 Kasım 2016
Grafik 4.Euro Bölgesi PMI & İhracat
Hem turizm hem de dış ticaret olumsuz seyrediyor
AB'ye İhracat (3 AO, yıllık değişim
Euro Bölgesi PMI Endeksi (3AO,sağ)
20%
15%
54
 Dış ticaret verileri, ihracat tarafında toparlanma eğiliminin son aylarda zayıfladığına işaret ederken; motorlu
10%
5%
53
0%
kara taşıtı dışındaki ana sektörlerde daralma sürüyor.
 İthalat tarafında enerji ithalatında düşüşün hız kaybetmesi ve yatırım malı ithalatındaki artışta hızlanma ile
-5%
52
-10%
51
03.14
05.14
07.14
09.14
11.14
01.15
03.15
05.15
07.15
09.15
11.15
01.16
03.16
05.16
07.16
09.16
11.16
-15%
toparlanma var.
 Son yıllardaki ihracatımızda İngiltere önem kazansa da
jeopolitik nedenler dolayısıyla Irak önemli pay kaybetti.
Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarının yanı sıra eko-
Kaynak: TUİK, Bloomberg, Garanti Securities
nomik toparlanmanın boyutu ve bileşenleri, ithalatın
seyrinde etkili olacak. Öte yandan ihracat tarafında
jeopolitik sorunların devam ediyor olması negatif.
Grafik 5.Turizm Gelirleri (yıllık değişim)
AB’de ekonomik toparlanmanın devamı ise ihracatı
olumlu etkileyecektir. Geçtiğimiz hafta açıklanan verilere
göre Ekim ayında Euro Bölgesi PMI Almanya öncülüğünde
30%
yükseldi (grafik 4). Bu gelişmeye rağmen 3 aylık trenddeki
10%
yavaşlamanın devam etmesi ihracat için negatif bir sinyal.
-10%
Turizm tarafında yılın ilk 9 aylık döneminde turist sayısının
-30%
-40.5%
%32 azalmasıyla birlikte turizm gelirlerinde %38 daralma
gerçekleşti (grafik 5). Son aylarda Rusya’dan gelen turist
sayısında bir toparlanma olsa da devam eden güvenlik
2008Ç3
2009Ç1
2009Ç3
2010Ç1
2010Ç3
2011Ç1
2011Ç3
2012Ç1
2012Ç3
2013Ç1
2013Ç3
2014Ç1
2014Ç3
2015Ç1
2015Ç3
2016Ç1
2016Ç3
-50%
endişeleri ile Avrupa’dan gelen turist sayısında zayıflama
devam ediyor. 2017 yılında bu eğilimin devam etmesi
durumunda turizm gelirlerinde tam bir toparlanma ol-
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
mayacaktır.
Tablo 1.Dış Ticaret Tablosu
Milyar USD
Eylül
12 aylık toplam
yıllık
2015
2016 değ.
TÜİK
2015
2016
yıllık
değ.
İhracat
11.6
10.9
-5.6%
146.4
140.9
-4%
İthalat
15.4
15.3
-0.7%
218.7
197.1
-10%
Dış Tic. Denge
-3.8
-4.4
14.1%
-72.3
-56.2
-22%
Notun devamında cari işlemler açığını oluşturan en önemli
kalem olan dış ticaret verilerinde son dönemdeki gelişmeleri bulabilirsiniz.
Ekim
Gümrük
Bakanlığı
2015
2016
yıllık
değ.
İhracat
13.2
12.9
-2.6%
İthalat
16.9
17.0
0.7%
Dış Tic. Denge
-3.7
-4.1
12.7%
Kaynak: TÜİK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Garanti Yatırım
2
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
9 Kasım 2016
Grafik 6.Dış Ticaret Eğilimi (3 aylık ortalama, yıllık %)
5.0%
1.4%
0.0%
-0.5%
Dış ticaret açığı genişleme eğiliminde
 Ekim ayı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre;
dış ticaret açığı %13.8 artarak 4.1 milyar dolar ile Eylül
-5.0%
ayında olduğu gibi dış ticaret açığında belirgin genişle-
-10.0%
meye işaret etti. Ekim ayında ithalat 3 aylık bazda
Ekim 2014 sonrası ilk kez artış gösterdi. Emtia fi-
-15.0%
yatlarındaki düşüşün yarattığı olumlu etki azalıyor.
İhracat
İthalat
-20.0%
Ekim ayı öncü verilerinde de ihracatın azalıyor olması
son çeyrek büyüme verileri açısından olumsuz (grafik
10.16
08.16
06.16
04.16
02.16
12.15
10.15
08.15
06.15
04.15
02.15
12.14
-25.0%
6).
 İhracatın 3 aylık trendinde Ekim itibariyle sınırlı bir iyileşme olsa da yıllık bazda daralma devam ediyor.
 TÜİK’in açıkladığı resmi dış ticaret verileri Gümrük ve
Kaynak: TÜİK, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Garanti Yatırım
Ticaret Bakanlığı verilerinden yaklaşık bir ay sonra
Grafik 7.Net Altın İhracatı (12 aylık küm., mlr USD)
açıklanıyor. Resmi veriler daha detaylı olduğu için
6
farklı analizler yapmamızı sağlıyor. Açıklanan Eylül ayı
3.1
2
verisinde takvim etkisi (bayram tatili) zayıflık yaratsa
da takvim etkisinden arındırılmış veriler bize ihracattaki zayıflamanın sadece takvim etkisinden kaynaklan-
-2
madığını gösteriyor.
-6
Jeopolitik gelişmeler ihracat ortaklarımızı etkiliyor
-10
 2016 yılı genelinde net altın ihracatının yüksek olması
12.07
07.08
02.09
09.09
04.10
11.10
06.11
01.12
08.12
03.13
10.13
05.14
12.14
07.15
02.16
09.16
-14
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
ihracatı ivmelendiren bir faktör oldu. 2008-2015 yılları
arasında net altın ihracatı -1.5 milyar dolar olurken;
son 12 ayda nette 3.1 milyar dolar ihracat yapıldı.
(Altın ihracatı 7.3 milyar dolar, altın ithalatı 4.2 milyar
Grafik 8. İhracat İçinde Ülkelerin Payı
Almanya
9.9%
İngiltere
8.6%
dolar) (grafik 7).
 Altın ihracatımızın çok büyük bir kısmını İran, İsviçre,
İngiltere’ye yaparken, altın ithalatının büyük kısmını
İtalya
5.2%
Irak
ise BAE ve İsviçre’den yapıyoruz.
 İhracat yaptığımız ülkelere göre 2016 ve 2013 yıllarını
5.1%
karşılaştırdığımızda ise Almanya’nın 1. sıradaki yerini
ABD
koruduğunu, İngiltere pazarına ihracatımızın ise hızlı
4.6%
Fransa
arttığını gözlemliyoruz.
 Irak’a olan ihracatımız ise jeopolitik olumsuzluklar se-
4.3%
İran
3.7%
İspanya
bebi ile ciddi bir darbe almış durumda. Rusya’ya ihra-
3.6%
BAE
2013
2016
3.1%
Hollanda
sine kadar geriledi (grafik 8).
2.6%
0%
2%
4%
cat 2013’teki payı %4.6’dan 2016 yılında %1.1 seviye-
6%
8%
10%
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
3
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
9 Kasım 2016
Grafik 9.Sektörlere Göre İhracat (3AO, yıllık değişim)
Motorlu kara taşıt
Gıda ürünleri ve içecek
Giyim eşyası
Kimyasal madde
Makine ve teçhizat
Tekstil ürünleri
İhracatın arttığı tek ana sektör: Otomotiv
 Motorlu kara taşıtı ihracatı 3 aylık ortalamalar bazında
25%
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
-10%
-15%
güçlü seyrini korumayı sürdürse de son aylarda ivme
kaybı görülüyor.
 Fakat diğer bütün ana sanayilerde, örneğin; tarım,
hayvancılık, gıda ürünleri ve içecek, tekstil ürünleri,
giyim eşyası, kimyasal madde, plastik, makine ve teçhizat gibi, daralma devam ediyor. Son 3 ayda bu sek-
09.16
08.16
07.16
06.16
05.16
04.16
03.16
02.16
01.16
törlerin ivmelerinde belirgin bir değişiklik görülmüyor.
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
(Ana metal sanayi ihracatı altın ihracatına bağlı artıyor.) (grafik 9).
 12 aylık trende bakıldığında ise sadece motorlu kara
taşıtlarında %11.4’lük artış olduğunu görüyoruz. Diğer
tüm sektörlerde ihracatın daraldığını ancak son dö-
Grafik 10.Sektörlere Göre İhracat (12 AO, yıllık dğşm)
Tekstil ürünleri
Makine ve teçhizat
Kimyasal madde
nemde daralmanın ivmesinin hız kaybettiğini görüyoruz (grafik 10).
Giyim eşyası
Gıda ürünleri ve içecek
Motorlu kara taşıtı
İhracatta ileri teknoloji ürünlerinin payı çok sınırlı
14%
10%
-10%
ni destekliyor. Son dönemde açıklanan ek adımlar orta
-14%
uzun vadede yüksek katma değerli ürünlerin üretimini
08.16
06.16
09.16
teşvik sistemleri ile yüksek teknolojili ürünlerin üretimi-
07.16
-6%
05.16
sı. Bu konuda son yıllarda stratejik olarak hükümet,
04.16
-2%
03.16
sektöründe katma değeri düşük üretimin yoğun olma-
02.16
 Türkiye’nin en önemli yapısal sorunlarından biri imalat
2%
01.16
6%
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
destekleyecektir (grafik 11).
 Türkiye’de son 12 ay içinde üretilen malların %36’sı
düşük teknolojili, %28’i orta düşük teknolojili, %
33’ü orta yüksek teknolojili ve %3.6’sı yüksek tek-
Grafik 11. Teknolojik Sınıflamaya Göre İhracat Payı
70%
1997
2001
2007
2016*
2008 yılına göre azaldığını ve bu dönemde orta düşük
60%
ve orta yüksek teknolojili mal ihracatı payının arttığını
50%
40%
nolojili ürünler oldu.
 Türkiye’de üretilen düşük teknolojili ürünlerin payının
36%
28%
30%
görüyoruz.
 Yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı içindeki payı 1996-
33%
2000 yılları arasında %3’ten neredeyse %8’lere yük-
20%
seldikten sonra 2000-2008 yılları arasında düşmüş
10%
4%
ve toplam imalat ihracatı içindeki payı %3.5 civarında dengelenmiştir. Son 8 senedir ise yüksek
0%
Düşük
Teknolojili
Ürünler
Orta Düşük
Teknolojili
Ürünler
Orta Yüksek
Teknolojili
Ürünler
Yüksek
Teknolojili
Ürünler
teknolojili malların toplam imalat malları ihracatı
içindeki payında bir değişiklik görülmüyor.
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
4
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
9 Kasım 2016
Grafik 12.Ana Gruplara Göre İthalat (3 AO, yıllık dğş.)
teknolojili ürünlerden orta yüksek teknolojili ürün-
Hammadde (Ara Malları)
Tüketim Malları
Yatırım (Sermaye) Malları
20%
 Fakat, 2015 yılının başından itibaren ise orta düşük
lere doğru bir geçiş olduğu gözleniyor.
Burada
hükümetin verdiği desteklerin etkisinin kısmen
10%
rakamlara yansıdığını düşünüyoruz.
0%
Tüketim malı ithalatı hala zayıf
-10%
 Sermaye malları ithalatında, özellikle de taşımacılık
-20%
araçları hariç bakıldığında 2016 yılı başından bu yana
ciddi bir toparlanma gözleniyor, ki bu rakam 2015 yılı
08.16
06.16
04.16
02.16
12.15
10.15
08.15
06.15
04.15
02.15
12.14
-30%
araçlarının aksam ve parçaları ithalatı, otomotiv ihra-
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
Grafik 13.Ana Gruplara Göre İthalat (3AO, yıllık dğş.)
catına paralel şekilde güçlü seyrediyor. (grafik 13).
 Binek otomobil ve tüketim malları ithalatı ise ekonomik
aktivitedeki yavaşlamaya paralel olarak daralıyor.
 Ara malı ithalatının hala zayıf olması büyüme dinamik-
Sanayi için işlem görmüş hammaddeler
Yatırım mallarının aksam ve parçaları
Yatırım malları (taşımacılık araçları hariç)
40%
boyunca negatif seyretmişti (grafik 12).
 Yatırım mallarının aksam ve parçaları ile taşımacılık
leri açısından olumsuz. Öte yandan ithalatın tüke-
30%
timde zayıf, yatırım tarafında daha güçlü olması ise
20%
büyümenin içeriği açısından olumlu.
10%
0%
-10%
-20%
08.16
06.16
04.16
02.16
12.15
10.15
08.15
06.15
04.15
02.15
12.14
-30%
Kaynak: TÜİK, Garanti Yatırım
5
LÜTFEN EN ARKA SAYFADAKİ UYARI NOTUNU DİKKATE ALINIZ
ARAŞTIRMA
Nihan Ziya Erdem
Baş Ekonomist
Direkt Tel :+90 212 384 11 31
Tel :+90 212 384 10 10
Faks :+90 212 352 42 40
NihanZ@garanti.com.tr
Emir Talu
Araştırma Uzman Yardımcısı
Arastirma
Direkt Tel :+90 212 384 11 22
Tel :+90 212 384 10 10
Faks :+90 212 352 42 40
ETalu@garanti.com.tr
UYARI NOTU
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım
danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak
kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler
mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan
bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.
Veri ve grafikler güvenirliliğine inandığımız sağlam kaynaklardan derlenmiş olup, yapılan yorumlar
sadece GARANTİ YATIRIM MENKUL KIYMETLER A.Ş.’nin görüşünü yansıtmaktadır. Bu bilgiler
ışığında yapılan ve yapılacak olan ileriye dönük yatırımların sonuçlarından Şirketimiz hiçbir şekilde
sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Garanti Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş.'nin yazılı izni olmadıkça içeriği
kısmen ya da tamamen üçüncü kişilerce hiç bir şekil ve ortamda yayınlanamaz, iktisap edilemez,
alıntı yapılamaz, kullanılamaz. İleti, gönderilen kişiye özel ve münhasırdır. İlave olarak, bu raporun
gönderildiği ve yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda kullanıldığı ülkelerdeki yasal
düzenlemelerden kaynaklı tüm talep ve dava haklarımız saklıdır.
Bu maili artık almak istemiyorsanız lütfen Konu kısmına "Üyelikten Çıkmak İstiyorum" yazarak bize
geri gönderin.
Garanti Yatırım
Etiler Mahallesi Tepecik Yolu Demirkent Sokak
No.1 34337 Beşiktaş, İstanbul
Telefon: 212 384 11 21
Faks: 212 352 42 40
E-mail: arastirma@garanti.com.tr