Danışma Meclisi B : 154 kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını koru­ mak; Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek; amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir. Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya ko­ vuşturması gereği sınırlanabilir. Vatandaş, sınır dışı edilemez ve yurda girme hak­ kından yoksun bırakılamaz. BAŞKAN — Bu maddeyle ilgili önerge yoktur. Maddeyi oylarınıza sunuyorum : Kabul edenler... Etmeyenler... 23 üncü madde kabul edilmiştir. 17 nci maddeyle ilgili Sayın DevrimsePin önerge­ sinin açık oylamasına 129 sayın üye oy kullamış; 39 kabul ve 90 ret oyuyla önerge kabul edilmemiştir. Değerli üyeler; 17 nci maddede redaksiyonla ilgili bir değişiklik yapıldı. Son fıkranın aşağıdan üçüncü satırında, «Ola­ ğanüstü» kelimesinden sonra, «Ya da» kelimeleri, yani iki kelime çıkarılıyor, yerine «hal ile» kelimeleri konuyor; «Olağanüstü hal ile» şeklinde oluyor. Evvela bu değişikliği oylarınıza sunuyorum : Ka­ bul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir. 17 nci Maddeyi bu değişiklikle oylarınıza sunuyo­ rum : Kabul edenler... Etmeyenler... 17 nci madde ka­ bul edilmiştir. 24 üncü maddeyi okutuyorum : VI. Din ve vicdan hürriyeti IMADDE 24. — Herkes, vicdan, dinî imamç ve ka­ naat hürriyetine sahiptir. İbadetler, dinî âyiın ve törenler serbesttir; bun­ lar kamu düzenline, genel ahlaka ve bu amaçlarla çı­ karılan kanunlara ay/kırı olamaz. (Kimse, ibadete, dinî âyin ve törenlere katılma­ ya, dıinî inanç ve kanaatlerini 'açıklamaya zorlanaımaz; dlinî 'inanç ve kanaatlerinden ve dinî inancınım gereklerini yerine getirip gettirmemesinden 'dolayı kınanamaz ve suçlanamaz. iDİm ve ahlak eğitim ve öğretimi, ilk ve ortaöğre­ nim kurumlarında zorunlu olup, Devletin denetim ve gözetimi 'altoda yapılır. İslam dinime mensup olma­ yan kişilerin din derslerimi takibi isteklerine bağlıdır. Mülî egemenlik ve Cumhuriyet ilkelerine aykırı olarak kimse, Devletlin sosyal, ekonomik, siyasî ve­ ya hukukî temel düzenimi kısmen de olsa din kuralJarıına dayandırma veya siyasî ya da şahsî çikar veya nüfuz sağlama amacıyla, dini veya din duygularını 21 . 9 . 1982 O:1 yahut dıkıce kutsal sayılan değerleri, her ne suretle olursa olsum istismar edemez ve kötüye kullanamaz. Bu yasak dışına çıkan veya başkasını bu yolda kış­ kırtan gerçek ve tüzelkişiler hakkında kanunum öngör­ düğü müeyyideler uygulanır. BAŞKAN — Bu maddeyle iilgilli ilkti değişiklik önergesi var, okutuyorum: Sayım Başkanlığa Anayasa Tasarısının 24 üncü maddesi 4 ümcü fık­ rasının aşağıdaki şekilde düzenlenmesiıni 'arz ve tek­ lif ekleriz. «'Madde 24. — Fıkra 4. — Din ve ahlak öğreti­ mi, temel ve ortaöğretim kurumlarında diğer ders­ ler gibi Devletin denetim ve gözetimi altında yapı­ lır. İslam dinine mensup olmayan kişilerim dim ders­ lerimi takibi isteklilerime bağlıdır.» Kâzım ÖZTÜRK Zeki ÇAKMAKÇI İbrahim ŞENOCAK Alâeddim AKSOY Adnan ERSÖZ Turgut KUNTER Hayrı SEÇKİN Recai BATURALP A. Fehmi KUZUOĞLU Ethem AYAN Danışma Meclisli Başkanlığıma Anayasa Tasarısının! 24 ümcü maddesine son fık­ ra olarak «Kimse, dinî ve dimce kutsal sayılan de­ ğerleri tezyif ve tahkir edemez.;» oümlesimıim ektameşini arz ve teklif ederiz. 'Saygılarımızda., Mehmet PAMAK Halit ZARBUN E. Zelkâ'i ÖKTE Mahmut Nedim BİLGİÇ Nazmıi ÖNDER Necdet ÖZDOĞAN î. Doğan GÜRBÜZ Halil ERTEM Malhir CANOVA B. Sami DAÇE Nurettim ÂYANOĞLU Halil Erdoğan GÜREL Erdoğan BAYIK Salih İNAL Zeikâi DİNÇER Necdet GEBÖLOĞLU Selçuk KANTARCIOĞLU M. Ali öztütık TEKELİ Mehmet AYDAR Zeki ÖZKAYA Osman YAVUZ 'IBAŞKAN — Sayım Öztürk, önergenizle ,ıilgili açık­ lama yapacaksınız herhalde?,.. KÂZIM ÖZTÜRK — Lütfederseniz. BAŞKAN — Estağfurullah, buyurun. KÂZIM ÖZTÜRK — Sayım Başkam, değerli üye­ ler; 1961 Anıayasaımız, «Dim eğitim ve öğrenimi, an­ cak kişilerin kendi 'isteğine ve küçüklerim de kanunî temsilcilerimin İsteğine bağlıdır.» demek suretiyle, laik Cumhuriyet ilkeleri dışına taşan, Devlet dene- 553 —