ders notları - ismailarici.com
advertisement
CENART 1 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk -İÇİNDEKİLER*14.03.2013 Çocuk İstismarı……………………………………………………….…………2 Fiziksel istismar…………………………………………………………….….6 Cinsel istismar…………………………………………………………..…...29 *21.03.2013………………………………………………………………………..38 http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 1 CENART 2 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk 14 Mart Perşembe Oğuz POLAT ÇOCUK İSTİSMARI Çocuk hakları 1989’da gündeme gelmiş. Ve dünyada en çabuk yayılan ve en kabul gören sözleşmedir. Bugün dünyada bu sözleşmeyi imzalamayan ülke bir taneydi o da Uganda ama o da hükümeti olmadığı için imzalayamıyor. Yani muhatap bulamıyor. Burada 4 tane temel kavram var. - Çocuğun korunması - Çocuğun yaşatılması - Çocuğun geliştirilmesi - Çocuğun katılımı Korunması dediğimiz şey işte bugün bizim konuşacağımız konu şiddetten korumadır. Geliştirilmesi dediğimiz şey eğitimi, yaşatılması dediğimiz şey sağlığı ve son olarak da katılımı söz konusudur. Kendiyle ilgili konularda söz sahibi olmasıdır. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 2 CENART 3 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Biz bugün bunun koruma boyutunu ele alacağız. Çocuk istismarı denilen ‘child abuse’ denilen abuse kelimesinin Türkçeleşmiş hali ama istismar çok karşılıyor mu konusu yıllardır tartışılıyor. Örselenme, vs. gibi birçok kavram kullanılıyor ama hiçbiri bu ‘abuse’ kelimesinin tam karşılığını veremiyor. Tanımı da görüyorsunuz ‘Çocuğun bakımından sorumlu olan erişkin bireylerin çocuğun fiziksel, gelişimsel ve psikososyal açıdan iyi olma halini olumsuz hal ve yönde etkileyen tutum ve davranışları’ diye çok geniş bir kavramdır. Ama baktığımızda biz; - Fiziksel istismar - Cinsel istismar - Duygusal istismar - İhmal Diye çok temel, ana istismarlar olarak değerlendiriyoruz. Ama her geçen gün bunların sayısı artıyor. Ekonomik istismar, vs. gibi çok fazla sayıda istismar boyutlarının yer aldığını görüyoruz. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 3 CENART 4 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Söylediğim gibi fiziksel, cinsel, duygusal, ihmal diye dört başlık var. Bunlardan fiziksel, duygusal ve cinsel istismar aktiftir. Yani yapılmaktan dolayı ortaya çıkan eylemlerdir. Bir şey yapıldığı zaman ortaya çıkan eylemlerdir. İhmal de tam tersidir yapılmadığı zaman yani çocuğun gösterilmediği fiziksel zaman, bakımına beslenmediği yeterince özen zaman gibi yapılmayan pasif bir eylemdir. Bu fiziksel ve cinsel istismar bizim diğerlerine göre çok daha fazla üzerinde durduğumuz ve daha çok tıbbi boyutta değerlendirdiğimiz bir şey. Duygusal istismar hepsinde beraberinde var ama şöyle bir boyut da var ki tanınması çok zordur. İki gündür toplantısındaydım. Ankara Ve Barosu’nun ‘çocukların cinsel bir yönden dokunulmazlıklarının ihlali’ ana başlıklı bir toplantıydı. Ve orada da anlattım hem oturum başkanlığım var hem de kendi konuşmamdan anlattım. Bu arada şöyle bir http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 4 CENART 5 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk problem yaşanıyor. Biz çocuğa yönelik hem fiziksel hem de cinsel istismarı nasıl değerlendirmeliyiz? Sadece var olan vücuttaki bulgularla mı değerlendirmeliyiz yoksa diğer bulguları göz önüne almalı mıyız? Diğer bulgular dediğimiz şey ruhsal travma boyutudur. Fakat TCK’nın şöyle bir kriteri var ki bu kanun yapılırken ben çok itiraz etmiştim. Hatta komisyonu terk etmiştim. Dediler ki hocam çok fazla reaksiyon gösteriyorsunuz ama bugün kanunu yazanlar dahil olmak üzere biz bunu öngöremedik diyorlar. Çünkü orada ruhsal travmayı temel kriter almışlar. Yani çocuğa cinsel istismar uygulandığında eğer ruhsal travma oluştuysa ceza 10 yıla çıkıyordu, ruhsal travma oluşmadıysa 2 yılda kalıyordu. Hâlbuki böyle bir şey yok, olamaz. Çünkü cinsel istismara maruz kalan her çocuk mutlaka ve mutlaka ruhsal travmaya maruz kalmaktadır. Yani çocuk ruhsal travmaya maruz kalmış mıdır yaklaşımı yanlıştır. Yani http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 5 CENART 6 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk ruhsal travmaya maruz kalmayan bir çocuk olamaz. Bu da bir başka boyuttur. Fiziksel istismar; aslında bizim dayak dediğimiz şey ile başlıyor. Günlük hayatta dayak diye tanımladığımız bir şey. Yalnız göreceli bir kavramdan bahsediyoruz. Yani size şöyle anlatayım. Şimdi ‘çocukken istismara maruz kaldınız mı’ diye bir soru soruyorum. Bu soruyu benim soruş biçimimle bakın soru aynı, kitle aynı, araştırma grubum aynı ama soruda benim istismarı koyduğum kritere göre bunun oranı %85–90 çıkabilir, %45–50 çıkabilir, %10–15 çıkabilir. Çünkü burada kriter, ölçü şudur ‘istismarı nasıl tanımlıyorsunuz?’. Eğer istismar, ‘hastaneye gitmenize sebep olacak kadar şiddetli bir dayak yediniz mi’ diye sorulursa bu %10’larda kalacaktır. Eğer bu istismarı, ‘yediğiniz ve acısını unutamadığınız şiddette bir tokat ya da benzeri dayak yediniz mi’ diye sorarsam %50lerde çıkacaktır. Eğer ‘herhangi bir sebeple kulağınız çekilerek ya da tokat http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 6 CENART 7 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk atılarak istismar yaşadınız mı’ diye sorarsam bu da %9olarda çıkacaktır. Yani gördüğünüz gibi nasıl tanımladığınız çok ama çok önem taşıyor. Şimdi bu konularla ilgili çalışan bir sivil toplum kuruluşunun başkanlığını yapıyorum. Bizim halkı bilinçlendirmek için zaman zaman toplantılarımız oluyor, periyodik toplantılar bunlar. Bu toplantılarda annebabalarla ilgili çalışmalar yapıyoruz ve anne babalara söylediğimiz bir şey var. Diyoruz ki, bir çocuğa vurulan bir tokat bile istismardır. Çünkü çocuk bu tokadı yedikten sonra tokadın acısı 5 dk sonra geçecektir ama o problem çözme yöntemi olarak sizden bunu gördüğü için başka bir problemle karşılaştığında, arkadaşlarıyla oyun oynarken, bir şey paylaşamadığında o da aynı şeyi uygulayacaktır. Bu yüzden istismardır. Ki bu doğrudur da. Çünkü buradaki amaç, şiddeti bir iletişim biçimi olmaktan çıkarmaktır. Ama size, meslek gruplarından tıpçılara, sosyal hizmet uzmanlarına, psikologlara http://www.facebook.com/groups/cenart/ anlatırken şunu Sayfa 7 CENART 8 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk söylüyoruz. Fiziksel istismar diyebilmemiz için vücutta iz bırakan ve bir adli tıp raporuyla belgelenebilen bir durumun söz konusu olması gerekmektedir. Yani vücutta adli tıbbın sihirli sözcüğü dediğimiz ‘ekimoz’ bulunmalıdır. Yani canlı kişide bir travma uygulandığında doku içinde meydana gelen kanamadır. Günlük yaşamda çürük dediğimiz şeydir. Yani bir yere çarptığınız zaman, biri size vurduğu zaman meydana gelen çürük dediğimiz şeyin adı ekimozdur. Ve adli tıp dersi olmanızdan dolayı rica ediyorum buna ekimoz deyin. Ve bu ekimoz dediğimiz kavram; (1) kişiye travma uygulandığını gösterir, (2) canlıyken meydana geldiğini gösterir. Bu otopsilerde çok önemlidir. Ama bu tip olaylarda başka şeyler de gösterir. Bunlar içerisinde birincisi zamanlama vardır çünkü zaman içerisinde renk değişikliği gösterir. Yeniyken kırmızıdır, 3-6 günlükken mavi, mordur. 7-12 günlükken yeşildir. 12-18 günlükken sarıdır. Ve üç haftada kaybolur. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 8 CENART 9 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Bu renk silsilesi, bize olayın ne zaman meydana geldiğini de gösterir. Bu yüzden çok önemlidir. Şekilli olabilir. İşte kemer, sopa kullanıldığı zaman vücutta bunların izleri aynen onun şeklini göstererek ortaya çıkar. Bir de yeri açısından önemlidir. Yerini gösterir. Ama göçmen ekimoz dediğimiz bir şey var. Bu göçmen ekimozları şöyle değerlendirmek lazım. Kemikle derinin temasta olduğu yerlerde kan birikmez. Yani en tipik örneği alnımızdır. Trafik kazası geçirenler, kafayı vuranlara bir bakarsınız gözlerinin altı simsiyah olmuş. Bu gözlerinin altından kaynaklanan bir şey değildir. Bunun nedeni, alnı çarpmıştır ve alnının çarpmasına bağlı olarak kan aşağıya doğru çökmüştür ve buralar gevşek dokudur. Bu nedenle gözlerinin altında birikir. Bu birikmeden kaynaklanan, gözlerinin altında ekimozlar meydana gelir. O yüzden kafa çarpmalarında, kafa travmalarında çok sıklıkla gözlük tarzı ekimozlar görülür. Ve bu ekimozlar bir de http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 9 CENART 10 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk çok yoğun olarak olayın nasıl meydana geldiğini, ne zaman meydana geldiğini, en azından hiçbiri yoksa olayın meydana geldiğini gösterir. Örneğin bir çocuk geldi muayenesini yapıyorsunuz. Ve bakıyorsunuz ki vücudunda farklı renklerde yeşil, kırmızı, mor renklerde ekimozlar var. Ne düşüneceksiniz? Sürekli, sistematik bir dayağa maruz kaldığını düşüneceksiniz. Çünkü sürekli dayak yediği için o kadar farklı zamanlardan kalan ekimozlar vardır. Bu da çok önemlidir. ( slaytlarda ekimoz örnekleri gösterildi.) Arkadaşlar ısırık izlerine çok rastlıyoruz. Bu ısırık izleri gerçekten istismarla çok paralel giden, hem fiziksel hem de cinsel istismarda çok sık karşılaştığımız bir bulgudur. Bu istismarın çok farklı şekillerde meydana gelebileceğini unutmayalım. Derin ekimoz dediğimiz bir şey var. Dıştan bazen hiçbir şey yoktur. Yağ dokusunun http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 10 CENART 11 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk yoğun olduğu yerlerde meydana gelir bunlar. Göbekte ya da kalçalarda daha yoğundur. İşkenceyi anlatırken anlatacağım. Mesela orada iz bırakmayan işkence yöntemleri olarak anlattığım bir şeydir bu. İçi tamamen meyve dolu olan (portakal, greyfurt, mandalina, vs.) bir çuval yerleştirilir. Çuvalın üzerine adam atılır. Böyle olduğu zaman dıştan bakıldığında hiçbir şey gözükmez. Ama hem şiddeti hem de yayılması çok daha fazla olduğu için bütün iç organları parçalar. Dıştan bakıldığında hiçbir şey gözükmez ancak derin kesiler yaptığınızda bir bakarsınız ki iç organlarda, dokularda kanamalar mevcut. Sema Y. Gebze’de arkadaşlarıyla oyun oynuyor. Oyun oynarken çok büyük bir parça pasta yutuyor. Bu yaşlılarda, çocuklarda, mental gerilikleri olan akıl hastalarında meydana gelen bir şeydir. Hemen sağlık merkezine götürülüyor. Ve sağlık merkezinde doktor arkadaşımız muayenesini yapıyor. Muayenenin birinci koşulu nedir? Çıplak muayene yani üzerindeki tüm http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 11 CENART 12 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk giysiler çıkartılarak yapılmak zorundadır. Çıplak muayenesini yapıyor bir bakıyor ki vücudunda çok sayıda ekimozlar var. Ve değişik renklerde kırmızı, mavi, mor, yeşil farklı renklerde ekimozlar var. Sağ kol kırılmış ve ters kaynamış. Gözlerinin iki tarafında ve birleşme yerlerinde yakılmış sigara izleri var. Ve ayak tabanında sigara izleri var. Ve sırtında ütü izi var. Bu vaka zamanında ben Türkiye’ye yeni gelmiştim yaklaşık bir buçuk yıl olmuştu. Ve ben ilk geldiğimde İstanbul’un beş büyük hastanesinde bir araştırma yaptım. Dedim ki son 2 yılda acile kaç tane çocuk istismarı tanısı almış vaka İlkyardım, gelmiştir? Şişli Etfal Çapa, ve Cerrahpaşa, Haydarpaşa Taksim Numune hastanelerinde yaptığımız araştırma sonrasında ortaya çıkan rakam sıfırdı. Hiç çocuk istismarı tanısı almış vaka yoktu. Ve çocuk istismarı tanısı almış vaka olmaması Türkiye’de vaka olmadığını göstermiyor. Vaka vardı ama doktorlar ve sağlık personeli yeterince bilgi sahibi olmadıkları için olayı atlıyorlardı ve sorumluluk almak http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 12 CENART 13 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk istemiyorlardı. Çünkü o zamanlar bunlar ihbarı zorunlu durumlar değildi. Sonradan oldu. Ve bunun üzerine bir eğitim düzenledik. Ve bu eğitimde İstanbul’daki tüm acil hekimlerine, çocuk hekimlerine birer eğitim verdik. Bu arkadaş da Dr. Rana bu eğitimi almıştı ve bu vaka için bize haber verdi dernek olarak. Ve bu çocuk istismarı farklı disiplinlerden uzmanların bir araya gelip çalışacakları bir alan. Ve bu doktorları, hukukçuları, psikologları, sosyal hizmet uzmanlarını kapsayan çok geniş kapsamlı bir çalışma. Ve burada biz ekip olarak devreye girdik ve bu çocuğu bir hastaneye kaldırdık. Hastanede muayenesini yapmaya başladık. Çocuk iletişim kuramıyordu, göz teması kuramıyordu, konuşamıyordu sadece tek tek kelimelerle ifade edebiliyordu. Sosyal hizmet uzmanı gitti ev çalışması yaptı. Oturduğu yeri buldu, mahalledekilerle konuştu ve öğrendi ki babası arabalı vapurda seyyar satıcı. Anne, sürekli ve her gün çocuğunu dövüyor. Hatta öyle dövüyor ki sokağa çıktığı zaman çocuğu eve http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 13 CENART 14 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk bağlayıp öyle çıkıyor. Ve komşuları diyor ki her gün dayak atardı. Biz her gün ağlamasını işitirdik diyorlar. Fakat çok ilginç bir boyut var burada. Sema’dan bir buçuk yaş küçük bir erkek kardeşi vardı onu da el üstünde tutuyordu. Değil fiske vurmak sesini bile yükseltmiyordu. Böyle bir vakaydı. Ve bu Türkiye’nin ilk koruma kararı çıkmış vakasıdır. Çünkü o zamanlar koruma kararını hakim ve savcı arkadaşlar çıkartmıyorlardı. Kanun da diyordu ki ancak çocuk yakınlarından birisi devreye girdiği zaman ihbarcı olarak onu kabul edebiliriz. Bunun üzerine üç buçuk ay hastanede kaldı. İstanbul Barosu Çocuk Hakları Komisyonu da çok aktif çalıştı bu vaka konusunda ne yapabiliriz diye arayış içerisindeydik. Ve sonrasında artık yapacak bir şey kalmadı saçındaki magnezyum oranlarını bile araştırdık hastanede daha uzun kalabilsin diye ama artık yapacak bir şey yok çıkması gerekiyordu, eve teslim etmek mecburiyeti vardı. Biz de savcıya diyorduk buna bir dava aç. O da diyor ki http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 14 CENART 15 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk davaya sebep yok şikayetçi olması lazım birisinin. Bizde biz şikayetçiyiz diyoruz. Siz diyor yakını değilsiniz şikayetçi olamazsınız. Bunun üzerine barodaki arkadaşlar sağ olsunlar çok çalıştılar ve orada bir madde buldular. İhbarcı sıfatıyla bir şeyi ihbar ettiğin zaman savcı bunu dikkate alarak soruşturma açabilir diye. Ben ihbar ettim sonrasında medyanın da yardımıyla çünkü savcının yanına çıktım medyadan arkadaşları da çağırdım. Dedim ki ‘Bakın savcı bey çıkıp dışarı konuşacağız. Ya deyin ki adli tıp raporuna karşılık koruma kararım budur. Ya da deyin ki ben çıkartmıyorum ben de derim ki savcı bey bunu çıkartmıyor. Çocuğun ölümünden de sorumlu sizsiniz diye bir demeç vereceğim.’ O da kendi isteğiyle çıktı ve dedi ki koruma kararını çıkartıyorum Şimdi bu gerçekte herkesin örnek çalışmasıyla ortaya çıkmış bir vakadır. Sema çocuk yuvasına yerleşti. Orada kendine geldi, gülmeye başladı, konuşmaya başladı, gözlerine bakmaya başladı. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 15 CENART 16 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Bu arada başka bir vaka gelmiş. O aralar sürekli bize ÇİKORED derneğine ihbarlar geliyor. Orada da acile bir vaka geliyor. Merdivenden düştü çok gelir arkadaşlar. O sıfır vaka dediğimiz araştırmayı yaptığımızda zaman ikinci sorumuz da ‘merdivenden düşme oranının sayısı kaç’ tı. Türkiye’de biliyorsunuz dublex ev ya da ev içi merdiven sayısı çok yüksek olmamasına karşın merdivenden düşme ve sedirden düşme çok yüksek sayılardadır. Ve böyle bir boyut var. Çünkü getiriyor anne-baba ve diyor ki çocuk kardeşiyle oynarken itti ve sedirden düştü. Ya da merdivenden yuvarlandı diyor. Genel bir tanı olarak anne baba çocuğuna bunu yapmaz tanısı da çok yaygındı. Bir vaka geliyor çok kötü dayak yemiş vaziyette. Merdivenden düştü diyor babası. Hemşire arkadaş da bizden eğitim almış arkadaşlardan biriydi diyor ki doktora bu merdivenden düşmeye benzemiyor bunu biz bildirelim. O da babası bu yalan mı söyleyecek http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 16 CENART 17 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk bildirmeye gerek yok diyor. Ve bir hafta sonra bu sefer çocuk ölü olarak geldi. Maalesef çocuğu kaybettik. Bu birincisi müdahale edilen vaka ve müdahale edilmeyen vaka gibi iki tane örnekti. Fakat sonra bir gün acilde doktor arkadaşlardan birisi konsültasyon için bizi aradı. Dedi ki ‘Hocam gelebilir misiniz sizinle ilgili bir vaka var burada’. O zamanlar bu konuda uzman sayısı çok fazla değildi. O yüzden de zaman zaman böyle şeyler yapıyorduk özellikle öğrencilerimiz olduğu zaman. Gittim bir baktım ki Sema Y. acilde. Kafatası parçalanmış yatıyor. Nasıl oldu bu dedik. Bu olayda benim bilirkişi olarak kayda geçirilmesini özellikle vurguladığım bir görüşüm var. Dedim ki, ‘Anne perseküte.’ Perseküte demek bir kişiye karşı sabit, geçmeyen, sürekli öfke ve hınç duymak demek. Annenin bu çocuğa karşı perseküsyonu var. Çünkü küçük çocuğa yapmıyor. Yani herkese yapsa bir şey değil bu. Bu çocuğa karşı hissediyor bunları. Bu perseküsyon çok zararlı o yüzden bu davalar, mahkemeler, ceza davasıyla daha da http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 17 CENART 18 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk artmış vaziyettedir. O yüzden bu çocukla anne yan yana gelirse çocuğun yaşamsal tehlikesi olabilir. Bu nedenle hiçbir şekilde bir araya gelmemeli diye mahkemeye kayıt düştüm bilirkişi görüşü olarak. Ve sonrasında bir Pazar günü otururken babası geliyor. Bu arada aile hastanede ziyarete gelirken babası hiç gelmemişti. Ve diyor ki biz çocuğumuzu çok özledik. Annesi de görsün, kardeşi de görsün. İki saat sonra getirelim. Oradaki sosyal hizmet uzmanı da kendince iyilik yaptığını zannediyor. Diyor ki iki saatten bir şey olmaz sonuçta annesi babası. İzin veriyor. Eve gidince sen bizi ne hallere soktun senin yüzünden hapse gireceğim ben diyerek odunla kafasına kafasına vuruyor. Sonra çocuğun kafatasının parçalandığını görünce hastanenin önüne atıp gidiyorlar. Ve bu olayda Sema’yı kaybettik arkadaşlar. Bakın o kadar uğraştık, o kadar çabaladık, yoktan var ettik. Çocuğu hayata geri döndürdüğümüzü zannediyorduk. Ama zincirin sadece bir halkasının http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 18 CENART 19 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk aksaması sonucu bu oldu. Yuvadaki sosyal hizmet uzmanının kendi kişisel görüşlerini genel görüşün önüne almasından dolayı, bana göre bu doğru demesinden dolayı bir çocuk gitti. Bu bizim ilk vakamızdır. O nedenle bizimle çalışmaya başlayan derslerde ben bunu hep anlatırım. Çünkü herkes çok özverili çalıştı. Barosundan doktoruna, sosyal hizmet uzmanından psikoloğuna kadar. Ama bir halka çürük çıkınca sonuca ulaşılamıyor. Çocuk istismarının böyle bir sıkıntısı var. ( slaytlarda yanık izlerine bakıldı.) Tuvaletini yapmayan çocuklara yönelik olarak sık sık karşılaşılan durumlardır. Erkek çocuksa pipisini bağlamak, kız çocuksa sıcak bir şeyle dağlamak ya da sıcak suya batırıp çıkarmak. Yani içi sıcak su dolu küvete batırıp çıkarıyor bir daha yapmasın diye. Ya da kaloriferin üzerine oturtuyor. Böyle şeyler meydana gelebiliyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 19 CENART 20 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk (slaytlarda aletli ve aletsiz meydana gelmiş ekimozların şekil farklılıklarına bakıldı.) 70lerde bir araştırma yapılmış. Saç kurutma maşası diye bir alet var en çok dayak atılan alet o çıkmış. O zamanın alet olarak yapılan çalışmada en çok o çıkıyor. Şöyle bir şey var tüm şiddet olaylarında yani çocuğa istismarı, kadına şiddet, işkence hepsinde ortak boyut, anamnez dediğimiz yani öykü alma. Bu işin çözümünde %50 etkiliyor. 2003’te 20 tane çocuk izlem merkezi kurduk Türkiye’nin üniversitelerinde. Ve onlarla halen her sene 2 defa toplanıp 3’er günlük bir eğitim yapıyoruz. Bu eğitimlerim hala bir gününü sadece öyküye ayırıyorum ben. Çünkü öykü almak çok önemlidir. Siz kendinizi en güvenli hissettiğiniz yerde yani evde şiddete maruz kalıyorsunuz. Fiziksel ya da cinsel ki cinselse çok daha vahim bir olaydır. Ve bunu yapan da sizin en güvendiğiniz, en sevdiğiniz, sizin kendinizi en iyi hissettiğiniz kişilerden biri anne, baba ya da diğerleri. Bu yaşadığınız şeyi geliyorsunuz başka bir ortamda, üzerinde http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 20 CENART 21 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk beyaz önlük olan otorite figürü tarzında birisine anlatacaksınız. Bu çok zor bir şeydir. Bir kurban için bir çocuk için bu çok zor bir şeydir. Onun yolları var, yöntemleri var bunu sağlamak gerekiyor. Onun nasıl yapılacağını anlatıyoruz. Ve bunun egzersizlerini yapıyoruz. Eğer bir çocuk özellikle birinci maddedeki gibi tedaviye geç getirildiyse yani işte bakıyorsunuz olay yeni olmamış. Bu niye şimdi geldi diyorsunuz diyor ki vaktim yoktu işte kocam seyahatteydi, işten geç geldi, vs. bu mantıklı değil. Yani insanın çocuğuna bir şey olsa hiç düşünmeden hemen en yakın yere götürür. Halbuki gecikme varsa ve böyle mantıksız açıklamalar yapıyorsa o zaman mutlaka bir soru işaretinin uyanması gerekiyor ki en çok bu bize rahatsızlık yaratan bir şeydir. Sonrasında da şöyle olur genellikle ebeveyn, dövülen çocuğun birdenbire kulağından, burnundan kan aktığını görür. Birden bire düşüp bayıldığını görür. O yüzden de hastaneye getirir ölmesin diye. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 21 CENART 22 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Ve yolda merdivenden düştü diyeceğiz ya da sedirden düştü diyeceğiz diye anlaşır. Sonra sorarsınız nasıl oldu olay diye der ki sedirden itti kardeşi. Kardeşi yanında mı oturuyordu diye sorarsınız evet yanında oturuyordu der. Sonra anneye sorarsınız babayı çıkartırsınız yan yana sormuyorsunuz. Anne der ki o sedirde oturuyordu sessizce arkadan geldi itiverdi der uydurulmuş bir öykü olduğu için. Çelişkiler oluşur çünkü detayları oluşturacak zamanları yoktur. O yüzden bu farklı durumlar söz konusuysa bunu değerlendirmek gerekiyor. Bir de bazen anlatır işte çocuk daha üç aylıktır bacağı kırılmıştır. Kızmıştır, sarsmıştır bacağı kırılmıştır çocuğun. Ne oldu dersiniz işte yatakta kendi kendine dönüyordu battaniye dolanmış, battaniye dolanınca ayağı kırılmış. Üç aylık çocukta olabilir bu. Ama üç aylık çocuk öyle yatakta dönemez. İşte gelişimiyle ilgili olacak. Ya da yanıkları görürsünüz çocuk üç yaşındadır der ki kaloriferin üzerine tırmandı sonra inemedi. Bu durumda http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 22 CENART 23 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk üç yaşındaki çocuğun kalorifere tırmanamayacağını bilmek gerekiyor. Kardeş sürekli suçlanır. Çünkü evde var olan kişi odur. Ceza ehliyeti de yoktur nasılsa ceza almayacaktır. Der ki kardeşi yaptı. Bu çok sık meydana gelen bir şeydir. Bir de çocuğun davranışlarına dikkat etmek gerekiyor. Eğer çocuk sürekli düşmanca davranıyorsa bir kızgınlık durumu söz konusuysa o zaman orada bir soru işaretinin olması gerekiyor. Toplumsal, kültürel anlamda şiddet çok önemlidir. Çünkü her kültürün kendine özgü davranış modelleri var. Bazı kültürlerde olan davranışlar diğer kültürlerde yok. Mesela çok tipik bir şeydir bu çocuk eğer Tayland, Malezya o civarlarda hasta olduğu zaman çok sıklıkla yapılan bir şey var. Kızgın bir madeni kapak gibi bir aleti çocuğun çeşitli bölgelerine yapıştırarak oradaki ısıyı almak çok yaygın bir yöntemdir. Ama bu kültüre hakim http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 23 CENART 24 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk değilseniz karşınıza geldiği zaman diyorsunuz ki çocuğu yakmışlar. Çünkü yanık oluşuyor orada. Biliyorsunuz bizim Türk toplumunda özellikle İç Anadolu’da yaygın olarak ısırarak sevmek var. Çocuğu ısırıyor. Hatta geçen gün canlı yayında Hülya Avşar ‘gel seni ısıracağım’ dedi. Almanya’da bir işçi ailesi çocuklarını çok seviyorlar. Çok sevdikleri için de biraz ısırmışlar galiba. Sonra grip olmuş çocuk ve Alman doktor muayene yaparken bir bakıyor ki ısırık izi var. Hemen sosyal hizmetlere haber veriyor ve çocuğu gözetim altına alıyorlar. Aileyi de mahkemeye veriyorlar. Aile perişan halde çünkü çocuklarına çok düşkünler ve anlatamıyorlar dertlerini. Gerçekten sevdiğimiz için ısırdık diye. Bu sefer Alman hükümeti Türkiye’den bilirkişi istedi. Dış işleri Bakanlığı da benimle bir psikolog arkadaşı görevlendirdi. Almanya’ya gittik mahkemeye çıktık. Bize tek bir soru sordular. ‘ Türkler ısırarak mı sever?’ Biz de aynen öyle demek zorunda kaldık. Aile çocuğuna kavuştu ve ertesi http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 24 CENART 25 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk gün bir daha dönmemek üzere Almanya’yı terk etti. Bu da yaşanmış bir olay. Ekimozlar, yanıklar, iç organ hasarları özellikle kafatasındaki organ hasarları çok önemlidir. Bunlardan bahsettim sınavda sorabilirim. Zehirlenmeler söz konusu olabilir. Oradaki temel şey meydana gelen olayın kaza mı yoksa kasıtlı mı yapıldığını saptayabilmektir. Çünkü ortalıkta bırakılmış olan ilaçların ya da rafa çıkıp alıp içmiş olduğu ilaçların gerçekten böyle mi olduğunu yoksa kasıtlı mı verildiğini ortaya çıkarmak gerekiyor. Her ne kadar bu ihmal boyutuysa da asıl temel şeyin ilki olduğunu unutmamak gerekiyor. Yani çocuğa kasıtlı bir davranış mı olup olmadığına bakılması gerekiyor. Bu yüzden de tüm bunları çok önemsiyoruz. Belli profiller var. Mesela düşünülmeden, planlanmadan meydana gelmiş hamilelikler sonrasında anne özellikle genç yaşta ise çocuğun yaptığı her davranış, bak beni sevmiyor bana mahsus yapıyor diye http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 25 CENART 26 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk algılanıyor. Ve özellikle besleme aşamasında çünkü çocuğun iki tip kişilik eğitimi var. Biri tuvalet terbiyesi diğeri de yemeye inatlaşmadır. Anne yemek hazırlıyor çocuğa çocuk itiyor yemiyor sonra tutuyor kaşığı sıcak yemeyi çocuğun dudağına dayıyor. Bir bakıyorsunuz dudak şiş gelmiş bir yanık halinde. O zaman böyle bir cezalandırma yöntemi olduğunu anlıyoruz. Bir de çocuklarda özellikle bebeklerde kaslar yavaş yavaş gelişiyor. Farkındaysanız metrobüste, otobüste, metroda, vs. fren yapıldığında ilk yaptığınız şey boynunuzu kasmaktır. Boyun kaslarıyla kendinizi sabit duruma getirirsiniz. Boyun kasları çok önemli bir kas grubudur. Şimdi bu küçük çocuklarda çok gelişmemiş olduğu için ya da herhangi bir bakıcı alır çocuğu kollarından tutar nasıl yaptın nasıl yaparsın diye sarsar. Ve hızla sarsıldığı zaman boyundaki damar yapısında yırtılma olur. Ve bunu kanama beyinde kanamaya neden olur ve birden bire çocuğun göz bebekleri büyür, kendini kaybeder ve düşer. Ve çok kısa bir süre sonra da ex olur http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 26 CENART 27 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk yani ölür. Dersiniz ki nasıl oldu ben hiçbir şey yapmadım der. Kollarından tutup sarstım ama çok şiddetli sarsmadım şöyle tuttum sarstım der. İşte bu sarsılmış bebek sendromu dediğimiz şeydir. Çok sıklıkla karşımıza gelen bir olay türüdür. Belli ülkelerde ki biz bunlardan bir tanesiyiz. Eğer dayak bir disiplin yöntemi olarak kullanılıyorsa o zaman bu da gerçekten çok sıkıntılara yol açabiliyor. Çünkü fiziksel istismarın görülme sıklığı da artıyor. Okullarda şiddet görme oranının halen çok azalmadığını belirtelim. Ve Türkiye’de uzun yıllar anne, baba çocuğunu, öğretmenler öğrencisini, usta çırağını terbiye etmek amacıyla döverse bu tedip hakkına girer dendi. Ve bu okullardaki istismar olaylarının çok büyük bir kısmına dava açılamadı. Bir tanede lisede derste konuşurken çocuk öğretmen dönüyor ve elindeki anahtar destesini fırlatıyor kafasına. Ve çocukta dokuz dikiş atmayı gerektirecek şiddette bir yara oluşuyor. Aile bizi buldu ve dedi ki bir http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 27 CENART 28 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk mahkemeye gitmek Bakanlığında istiyoruz çalıştığı için ama önce Milli Eğitim devletin kendi soruşturmasını yapıp evet bu suçlu demesi gerekiyor. Ve çocuk hastaneye yatmak zorunda kaldı. Bilinç kayıpları oluştu. Fokal nöbetler dediğimiz küçük nöbetler geçirmeye başladı travma sonrasında. Fakat Milli Eğitim dedi ki bu tedip hakkına girer. Bu benim en çok isyan ettiğim olaylardan bir tanesidir. Sonra bu tedip hakkı kalktı. Bu kalkınca normal bir boyuta geldi. (Slaytlarda sıklıkla karşılaşılan bir durum olan çocuğun yüzüne vurma sonrası meydana gelen ekimozlar incelendi.) Tüm ekimozları mutlaka ölçerek saptamak durumundayız. Eskiden portakal büyüklüğünde diye yapılıyordu. Ölçüleri belirlemek çok önemli bizim için. (sıcak alet bastırmaya bağlı yanık izleri ve haşlanarak meydana gelen yanık izleri incelendi.) http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 28 CENART 29 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Anne diyor ki banyo yaptıracaktım çocuğa küvete sıcak su doldurdum sonra ılıklaştıracaktım ama arkamı döndüğümde o ara girmiş banyoya ve bunlar oluşmuş diyor. Şimdi böyle oluştuğu zaman bu yanık her tarafta yaygın olmak zorundadır. Çünkü çocuk giriyor ve çıkmaya çalışıyor. Halbuki yanıklar gördüğünüz gibi belli bölgelerde bu demektir ki kızmış almış çocuğu oturtup çıkartmış. Sokmuş ve çıkarmış olduğu için de sadece belli yerlerde oluşmuş. Cinsel istismar Bu istismarlar içinde en zor istismar tipidir. Hem saptanması çok zor, hem tedavisi çok zor hem de prosedürleri çok zordur. Ve de bıraktığı izler çok daha yıkıcı ve çok daha kalıcı oluyor. Bir çocuğun cinsel istek amaçlı kullanılmasından bahsediyoruz. Birçok şekilde karşımıza gelebiliyor. Çocuk fuhuşu, çocuk pornografisi, vs. son dönemlerde çok fazla karşımıza gelen problemlerdir. Çeşitli şekillerde karşımıza çıkabiliyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 29 CENART 30 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Temas içermeyen ve içeren cinsel istismar türleri diye iki farklı grupta durum değerlendirmesi yapıyoruz. Temas içermeyen durumlar için seksi konuşma, teşhir ve röntgencilik diyoruz. Teşhirde, kişinin mağdura, kurbana cinsel yönelim göstermesi ağırlıklı genellikle biz bunu parafilik olaylarda işte okul önlerinde yaz günü, bahar günü sıcak havada uzun pardösü, palto giymiş içine hiçbir şey giymemiş adamlarla karşılaşıyoruz. Çocukları korkutuyor. Röntgencilik çok daha fazla karşımıza çıkıyor. Özellikle tuvaletlerde, beden dersi soyunma odalarında onları izleme şeklinde karşımıza çıktığını görüyoruz. Temas içeren durumlar söz konusu olduğu zaman bu ispatı gerektiriyor. Bunu ispatlayabilmek için vücutta bir lezyona rastlamak lazım. Sürtünmeye yönelik özellikle toplu taşıma araçlarında, kalabalıklarda meydana gelen olaylarda bunu yapabilmek çok zor oluyor. Oral seks çocuklarda çok sık rastladığımız bir şeydir. Neden? Çünkü küçük çocuklarda cinsel organ http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 30 CENART 31 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk yeterince gelişmediği için saldırgan genellikle organı sokma olayına çok girmez çünkü parçalama ve kanamayla çocuğun kaybı gibi baka sorunların çıkabileceğinden korkar. O nedenle ağız cinsel organ ilişkisi çok daha sık karşılaşılan bir şeydir. ***Bu konudaki terminolojiyi sınavda sorarım. O yüzden cinsel istismar konusunda latince terimleri ve tanımları öğrenin kitaptan okuyun. (syf. 154-155) Temel sorunlardan bir tanesi ispatın olmaması ve ortaya çıkarılamaması durumudur. Burada çocuk pornografisi ve çocuk fuhuşu çok sık karşımıza çıkar. Özellikle pornografi son yıllarda parasal açıdan da büyüdüğü için çok fazla karşılaşılan bir olaydır. Çocuk fuhuşunda da genellikle Orta Avrupa’dan, Amerika’dan daha refah seviyesi yüksek olan ülkelerden sadece erkeklerde oluşan kısa seyahatlerin yapıldığı grup seyahatleri mercek altına alınıyor. Son yıllarda maalesef Türkiye’ye de bu seyahatlerin özellikle Kuşadası, Bodrum, Marmaris ve İstanbul’a artmış olduğu gözleniyor. Burada http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 31 CENART 32 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk amaç sadece çocuk fuhuşu yapmak amacıyla turistik seyahatin yapılıyor olmasıdır. Ensest olayların en dramatik boyutudur. Çünkü aile içi cinsel ilişkiden bahsediyoruz. Çünkü aile en küçük toplum birimidir ve kişinin kendisini en güvende hissettiği yer ve en sık karşımıza gelen şekli baba- kız. Daha sonra kardeşler arası ve sonra anne, çocuk şeklinde meydana geliyor. Ve bu ensestte şöyle bir sıkıntı var arkadaşlar olayın meydana geliş biçimi şöyle ki çocuk babasının kendisine yaklaşımını bir şefkat görme, bir sevgi görme şekli zannediyor ve o da karşılık veriyor. Ve uzun bir dönem yaşadığının bir sevgi, şefkat görme şekli olduğunu zannediyor. Ne zaman ki sosyalleşiyor, toplumsallaşıyor ve başkalarıyla görüşmeye başlıyor o zaman yaşadığı şeyin aslında sadece fiziksel açıdan kullanılmak olduğunu keşfediyor. Ve bunu keşfettiği zaman da çok uzun yıllar kendi rızasıyla gerçekleşmiş olduğu için ve ayrıca baba evdeki ekonomik düzeni sağlayan kişiyse o zaman bunu kendine saklıyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 32 CENART 33 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Zaten cinsel suçlarda sadece her 4 olayın birisi ortaya çıkıyor. İnsanlar şikayetçi olmuyor olamıyor. Ensestte bu oran 8de 1’dir. Daha da katlanıyor. Ve çok büyük oranda ensest olgularla tesadüfen karşılaşılıyor. Yani bir şey yapamama hali oluşuyor. Cinsel istismar konusunda fiziksel tedavisi kolaydır ama ruhsal açıdan tedavilerde çok büyük sıkıntı yaşanıyor. Çünkü yapılan çalışmalar şunu göstermiş. Ensest mağduru çocuklarda erişkin olduklarında cinsellik açısından iki farklı noktaya gittikleri gözlemlenmiş. Ya cinsellikten tamamen kendilerini soyutlamışlar kapatmışlar ya da seçicilik ortadan kalkmış ve önüne gelen herkesle beraber olma şekline dönüşmüştür. Bunu tedavi edebilmek her zaman çok kolay değil. Ensest ile ilgili eskiden sadece kan bağı olanların ensest ilişki yaşadığı kabul ediliyordu. Halbuki önerme olan çocuk için karşıdaki o kişinin üstlendiği roldür. Bu da üvey baba, annenin erkek arkadaşı gibi durumlarda da yine ensest kapsamına gireceği ve bu kapsama alınması http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 33 CENART 34 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk gerektiğini söylüyor. Cinsel istismarı saptayabilmek çok kolay değil. O yüzden de bu olayların tedavisinde bir zorlanma görüyoruz. Buradaki en büyük sonuçlardan bir tanesi damgalanmaktır. Bu damgalanmak gerçekten de sıkıntılı bir süreçtir. Çünkü hem aile hem de çocuk bu tip olaylarda ben damgalanıyorum hayat boyu herkes beni böyle tanıyacak düşüncesiyle çekinir. Bir vakamızda çocuk ben kirletildi ben farklıyım artık arkadaşlarımın yanına gidemem diye çok kötü bir şekilde ruhsal travma yaşamıştı. Çok uzun uğraşlarla ona kim olursa olsun bu başına gelebilirdi senin yerinde başka biri de olabilirdi diye anlattık. En son çocuk sakinleşti. Sonra ailesine haber verildi. Anne girdi içeriye ve ilk cümle şuydu, ‘Ben sana demedim mi bu saçları öyle bırakmayacaksın, eteğini kısaltmayacaksın diye! Sen ne hale geldin sen yanmışsın.’. Bütün yaptığımız her şeyi yıktı. Ben de bir karar aldım vaka geldiği zaman önce anne ile psikologlar konuşuyor. Onun sakin, normal, http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 34 CENART 35 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk çocuğa zarar vermeyeceğine inandıktan sonra çocuğu görmesine izin veriyorlar. Bu da zaman zaman anne ve babalarla aramızda sıkıntıya yol açabiliyor. Özellikle küçük yaştaki çocuklarda biz çocukların kendilerini nasıl koruyacakları konusunda epey çalışmalar yapıyoruz. Çünkü sıkıntı her yaşın bir rolü var. Her yaş modelinin yaşayacağı bir yaşam var. O yüzden çocuklara da daha erken yaşta cinsellikleri hakkında bilgi vermek ya da onlara cinselliğin matah bir şey olduğunu öğretmek gibi bir yanılgıya düşmemek gerekiyor. Ama pedofilik boyutta yaklaşımların sayısı da maalesef her geçen gün arttığı için çocuğun kendisini koruyabilmesi gerekiyor. Bunu sağlayabilmek için diyoruz ki çocuklar vücudunuz kendinize aittir. İstemediğiniz hiçbir davranışın size yapılmasına izin vermemeniz sizin en doğal hakkınızdır. Ki bu gerçekten doğrudur. Her insan için geçerlidir bu. O yüzden diyoruz ki kim olursa olsun öğretmenin dahi olsa külotla ve sütyenle kapadığın yerlerin onun tarafından ellenmesine izin vermeyeceksin. Üçüncü http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 35 CENART 36 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk olarak da diyoruz ki böyle bir tehlike sezdiğin anda bağırarak yardım isteyeceksin. Bunları öğretmeye çalışıyoruz. Mayoyla kapattığın yerlere kimsenin dokunmasına izin verme. Ve bir tehlike gördüğün zaman bunun için yardım istemekten korkma. Ayıp olur diye düşünme böyle bir ayıp sana ait değildir diyoruz. Pedofililer, genelde toplumda iyi bir statüde olan herkesin tanıdığı, kabul ettiği, bildiği insanlardır. Ve bir hedef seçiyor diyor ki şu çocuk. Ve o çocukla ilişki kurabilmek için çok geniş bir zamana yayıyor o davranışını. Adım adım o çocukla arkadaş oluyor. Güvenini ve dostluğunu kazanıyor zamanla. Vakit geçirmeye başlıyor. Sonra bir punduna getirdiği zaman onunla ilişkiye giriyor. Sonra diyor ki bunu sır olarak saklayacaksın, kimseye söylemeyeceksin. Eğer söylersen sen nasıl kendini koruyamadınsa aynı şeyi senin kardeşine de yaparım. Çocuk da korkup uzun süre söyleyemiyor. Ama bu arada çocukta sürekli değişen http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 36 CENART 37 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk davranışlar başlıyor. Tuvaletini tutamamaya başlıyor. Tırnak kemirmeye başlıyor. Okulda başarısı düşüyor. Bunlar çocuğun bir cinsel istismara maruz kaldığını göstermiyor. Ama çocuğun bir derdi olduğunu gösteriyor. Bu derdin ne olduğunu bulmak da anne babanın görevidir. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 37 CENART 38 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk 21 Mart Perşembe - Oğuz POLAT Şimdi bu hafta önemli bir konu üzerine değineceğim çünkü ondan sonra anlatacağım konularla da bağlantılı. Şimdi kriminoloji derslerinde hep başta söylediğim bir şey var. Çok temel bir bilgidir, çok temel bir doğrudur. Suçluya ne kadar süre olarak yaklaşırsanız, o kadar suçluyu yakalama şansı artıyor. Bunu da yapabilmenin tek yolu var, delil. Eskiden delillerin çok anlamlı olmadığı zamanlarda delil yerine kişi ifadeleri değerliydi ya da onlara göre davranılırdı. Fakat bu bakıldığında çok anlamlı olmadığı görüldü. Kitaptan bakanlar için söyleyeyim. 2. Konudaki değerlendirmeyi anlatıyorum. Yani adli tıp muayenesi ve bu değerlendirme için. Biraz geriye göre hareket ediyorum şimdi. Biraz da tabi kafamda vize sınavınız geliyor, onunla, ilgili bazı şeyler var. O yüzden bu konuyu atlamadan anlatayım dedim. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 38 CENART 39 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Şimdi bu işin ilk değerli kısmı parmak izi arkadaşlar. Ne zaman parmak izi bulunmuş, parmak izinin bulunmasından sonra kişiler yakalanmaya başlanmış ve o zaman delillerin değeri anlaşılmaya başlanmış. Ama o parmak izi aslında çok da yeterli bir şey değil. Çünkü biyolojik delil dediğiniz zaman bunun çok daha fazlasından bahsediliyor. Çok daha fazlasından söz ediyoruz. Geriye bıraktığı izlerden söz ediyoruz. Parmak izi bunlardan sadece bir tanesidir. Biyolojik delil dediğimiz zaman aslında her şeyi kapsıyor. En basiti şey şu yakalanan, başına taşla vurularak öldürülen kişi, Sarah Sierra cinayetinde bile yakalanan kişinin yakalanmasının tek bir sebebi var, ölen kişi üzerinde bulunan biyolojik materyal. O sayede kişinin kimliği tespit edildi ve o sayede yakalandı. Bu yüzden de bu bizim çok ama çok önemsediğimiz bir boyut. Buradan çok tartışılan bir konu var. O tartışılan konu da şu, acaba her ülkede genetik bankası olması http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 39 CENART 40 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk gerekiyor mu? Bu ne demek, genetik bankası? Genetik bankası, her kişinin DNA’sının alınarak bir yerde saklanmasıdır. Bu ne işe yarıyor? Bu şu işe yarıyor, kişinin DNA Bankasında eğer somut verisi varsa bulunan materyal, karşılaştırmaya dayalı olduğu için, şimdi anlatacağım, karşılaştırmaya dayalı olduğu için sonuçta hemen değerlendirme yaparak kişinin kim olduğunu saptamak mümkün oluyor. Ama burada şöyle bir şey var. Kişi herhangi bir suç işlemediyse bile Daha önce ilk derste de bahsetmiştim. Bir kez daha hemen kısaca bahsedeyim. Bu parmak izinden sonra DNA analiziyle beraber kriminolojide bir devrim oluştu. Yani o güne kadar suçlunun yakalanması çok zor olmasına karşın artık suçlunun yakalanması çok daha kolaylaştı ki gerçekten pratikte bunun böyle olduğunu görebiliyoruz. Çünkü herhangi bir şekilde bırakılmış bir DNA materyali ki bu her türlü biyolojik materyaldir. Kan, sperm, kıl, saç, deri, kepek, ter, hepsinde DNA analizi yapılabilir. Ter biraz zorlanarak yapılır ama yine yapılır. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 40 CENART 41 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Böylelikle kişinin kim olduğunu tespit etmek mümkün olabiliyor. Şimdi bunun yapılabildiği zamanda kişi tespiti yapmak sonucuyla kişiye ulaşılabiliyor. Ama dediğim gibi karşılaştırma materyaline ihtiyaç var. Bu da dünyada DNA Bankasının tartışılmasına yol açıyor. İngiltere’nin DNA Bankası ile ilgili bir kanunu var. Bunu kullanıyor. Amerika’da bazı eyaletlerde var. Ama kişisel hak ve hürriyetleri kısıtlayıcılığının tartışıldığı bir ortam, farklı görüşler var. Onu o yüzden çok da fazla tartışmaya gerek yok herhalde. Şimdi neler var? Bir kere kan gruplarından yola çıkarak tespit yapmak mümkün. Kişinin AB, 0 kan grupları ve Rh faktörlerine bakarak kan grubu tespiti yapılabilir. Ama bu ancak 50% oranında bir bilgi veriyor bize. Yani 50% çok fazla değil o yüzden çok fazla işe yaramıyor. Ama daha sonra alt enzim dediğimiz enzim grupları var. O enzim grupları ve serum proteinleri ile beraber bu oranın biraz daha yükselmesi söz konusu. Bu http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 41 CENART 42 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk oran 93% deniyor ama bu zaman zaman bazı yanılgılarla bugünlerde 75%’ler gibi bir tartışmaya da yol açtı. Fakat DNA 1984’te, daha önce bahsetmiştim, İngiltere’de bir köyde bir biyolog olarak yaşıyor, evi orada ve laboratuarda ilk DNA’yı buluyor H. Jeffrey. H. Jeffrey bu bulduğu DNA analizi sonrasında bunu ilk defa kendi köyünde meydana gelen bir ırza geçme olayında deniyor. Bu ırza geçme olayı sırasında köyde bulunan kişi öldürülüyor. Irza geçerek öldürülüyor kadın ve orada da sperm bulunuyor. Köyde yaşayan 44 tane erkek var. Hepsinden ayrı ayrı sperm alınıyor ve karşılaştırılıyor ve karşılaştırıldığında ortaya çıkıyor ki bir tanesi ile uyum gösteriyor ve o kişi daha sonra suçunu itiraf ediyor. Bu da DNA’nın ilk kullanıldığı durum olarak karşımıza çıkıyor. Şimdi daha sonrasında daha önce bahsetmiştim çok kısa. Amerika’da bir Amerikan futbolu oyuncusu O.J. Simpson davası. O.J. Simpson’un olayında bu çok tartışılıyor. Çünkü O.J. Simpson bir sabah eve geldiğinde http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 42 CENART 43 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk karısının yekpare cam olan evinin içinde ölü olduğunu görüyor ve kendisinin bahçede bunu gördüğünü söylüyor. Fakat işte ayakkabısı ve paçasında kan lekeleri var karısına ait ve oradan DNA analizi yapılıyor ve karısına ait olduğu saptanıyor. Oradan şöyle bir tartışma çıkıyor. Savunma avukatı tartışmasında, savunmasını iki boyuta oturtuyor. Bunlardan bir tanesi işte ırk ayrımcılığı, zenci olduğu için, ikincisi ise DNA analizi geçerli bir özellik değildir, DNA analizini biz kabul etmiyoruz. Şimdi DNA analizini kabul ediyoruz etmiyoruz tartışması bilimsel ortamda da yaklaşık 5 yıl kadar inanılmaz çok sayıda DNA analizinin güvenilirliliği konusunda çalışmalar yapılmasına neden oluyor. Bu çalışmalar sonrasında ortak görüş DNA analizinin gerçekten çok doğru ve yararlı sonuç verdiği şeklindedir. Tabi bu doğruluk o zamanlarda karşılığı 75%’Lerdeydi. Bugün gelinen noktada 99,9% yani sonsuza kadar 9 giderek pratikte 100%’e denk düşüyor. Yani DNA http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 43 CENART 44 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk analiziyle yanılgı söz konusu değil. Tabi nerede yanılgı söz konusu olabilir? İlk alımlarda kontaminasyon dediğimiz kirlenmelerde yanılgı olabilir ama laboratuar eğer doğru çalışır ise bu kontaminasyon çok korktuğumuz bir şeydir. Kontaminasyon olmaz ise o zaman DNA analizi 100 % doğru sonuç verir. Bunu da hemen belirteyim. Tabi DNA analizinde iki tane aşama var. Bu aşamalardan bir tanesi; DNA’yı alabilmektir. Önce DNA’yı bulunan dokudan alabilmek gerekiyor. İşte o dokudan alabilmek meselesi ekstraksiyon dediğimiz bir işlem. Zor olan o işlemdir. Çünkü her zaman ekstrakte edilemeyebiliyor. O yüzden de bu oldukça önemli bir şey. Şimdi Locard diye bir kriminolog var. Bu kriminolojinin babalarından bir tanesidir. Çok meşhur bir sözü var. Her temas arkasında iz bırakır diye. Gerçekten çok doğru bir cümledir bu. Kriminalistik dediğimiz özellikle fiziksel verilerin değerlendirilmesinin temel prensibidir bu. Nelere bakarız burada, biyolojik veri anlamında? Kan, kan http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 44 CENART 45 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk lekeleri, semen ve seminal lekeler yani spermden çıkan lekelerden bahsediyoruz. Dokular ve organlar, kemikler, dişler, saç, tırnaklar, tükürük, idrar ve diğer biyolojik sıvılar. Tüm bunlardan analiz yapılabilir. Sadece kemik ve dişlerde çok tekniğe girmeyeyim ama ribozomal DNA kullanıyoruz. Normalde bizim araştırdığımız şey ribozomal DNA. Burada mitokondriyal DNA dediğimiz bir başka DNA’yı araştırıyoruz. Bu da kemikten alımını zorlaştırıyor. Kemikten bunu alabilmek her zaman kolay olmuyor o yüzden mitokondriyal DNA kullanıldığında başarı oranı, doğruluk oranı 75-80%’lere düşüyor. İşte birkaç tip şey daha var. Çok fazla girmeyelim bunlara. Nerelerde kullanıyoruz? Öncelikle tabi kriminal raporların çözümü birinci sırada geliyor. Aşağı yukarı buna bütçe ayırabilen daha gelişmiş ülkeler diyelim ve DNA rutin analizi. Biz maalesef rutin analizleri yapamıyoruz. Çünkü DNA testi çok ucuz olan bir test değil. Test başına ki bazen tek test yetmiyor, 2000 lira civarında. O yüzden de her olguda kullanılmıyor. Gerektiği durumlarda kullanılıyor. Babalık testi için çok http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 45 CENART 46 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk işe yarayan bir boyut oldu. Çünkü babalık tespiti için DNA analizi çıktığından beri artık bununla ilgili herhangi bir tartışma kalmadı. Geçen derslerde bahsetmiştim. Doğal felaketlerde yani özellikle deprem, sel gibi durumlarda kişinin kimlik tespitini yapabilmek her zaman kolay olmuyor. Orada kimlik tespitinde kullanılıyor. Çok fazla medyada izliyorsunuzdur. Yanlışlıkla işlemediği suçtan dolayı suçlanan insanların masumiyetinin ortaya çıkarılması için saptanan delillerden yola çıkarak yapılabiliyor. DNA analizini kimler yapıyor Türkiye’de? Şimdi DNA analiziyle ilgili çok ilginç bir boyut var. Bir türlü çözülemedi bu yönetmelik olmasına karşın. Deniyor ki sadece devletin kurumları bunu yapar. Şimdi şöyle bir yanılgı çıkıyor o zaman. Yanılgı demeyelim de pratikte bir problem ortaya çıkıyor. Kişisel olarak dava yoluna, mahkeme yoluna gitmeden ben öncesinde bazı şeyleri öğrenmek istiyorum diyorsa kişi bunu yapamıyor. Bu en çok nerede geliyor? Bize mesela çok geliyor bana. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 46 CENART 47 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Ben o zaman diyorum ki bunun yasal bir boyutu yok o yüzden benim size yapabileceğim bir şey yok. Türkiye’de paranoya da biraz fazla galiba. Çok fazla bu çocuk benden mi sorusu geliyor. Geliyor diyor ki bu çocuğun benden olduğuna inanmıyorum işte yataktan saç telini aldım lütfen benimkini de alın bir analizini yapın acaba benden mi? Halbuki böyle bir şeye devlet izin vermiyor. Devlet diyor ki bunun için sen babalık davası açacaksın ve resmi yollardan ancak böyle bir başvuru yapabilirsin diyor. Bu da tabi sıkıntıya yol açıyor. Bu çok önemli bir boyut. Çünkü birçok defadan sıkıntı olabiliyor. Bazı laboratuvarlar bunu el altından yapıyor. Onlara gidiyor. Devletin de öngördüğü şey şu ki böyle bir şey olduğu takdirde, denetim dışı kaldığında işte cinayetle sonuçlanabilecek olayların artabileceği gibi bir yaklaşımı var. İç işleri bakanlığında var genel güvenlik kurumlarında, jandarmanın var. Adalet bakanlığı tıp kurumunda var ve üniversitelere bazen bu yetki, bilirkişi olarak mahkeme tarafından tanınabiliyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 47 CENART 48 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Şimdi nasıl değerlendirme yapıyoruz? Hangi durumlarda yapılıyor? Hakim ve savcılar genellikle diyor ki iki yıldan daha az hapis cezası verilecekse o zaman biyolojik materyalle değerlendirme yapmaya gerek yok diyor. Ancak hakim veya savcı mahkeme izni varsa kan, vajinadan materyal ve sperm örneği alınabiliyor. Örneklerin alımı da belli prosedürlere bağlı. Sadece doktor ya da doktor gözetiminde bir sağlık çalışanı tarafından alınabilir. İnvaziv yöntem yani invaziv girişimsel demek bunu belli bir yöntemle alacaksınız. Vajinal sıvıyı çekerken mesela bir tüple çekiyorsunuz ve iğne kullanıyorsunuz. Böyle şeyler yapılacaksa ancak sağlıklı bilgilendirerek yapıyorsunuz. Mahkemenin vermiş olduğu karar tasvip etmez ise bu örnekleri kullanmak mümkün değil. Son olarak da bunu bilmiyorum hiç biliyor musunuz? Romanovlar var Rusya’nın çok meşhur son çarlığıdır. Onun bir bağlı olduğu Romanov sülalesi var ve bu Romanov sülalesi Rusya’yı yıllarca yöneten hanedan http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 48 CENART 49 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk onlar son dönemde iktidar olunca bu yere götürülüyor, Katerina’ya ve orada bir yerde tutuluyorlar iki yıl bütün aile ve sonra bir gün emir geliyor. Onlar 20 kişi giriyor bir odaya anne, baba ve 5 çocuk hepsini öldürüyorlar. Deniyor ki bütün kurşunları bitireceksiniz hiçbir iz kalmayacak. Çok vahşi bir ölüm olduğu anlatılıyor. Bu gerçekleştiriliyor fakat sonrasında bu bir rivayet hala doğrulanmış değildir ve bunun üzerine romanlar, filmler de vardır. Hatta son dönemde, çok yakın bir zamanda çıkmış bir romanda bunu işliyor, Romanovların ihaneti diye. Çok adli tıp kurgusu olan bir kitaptır. İlginç bir kitap tavsiye ederim. Anastasia diye ikinci küçük çocuğun kaçtığı söyleniyor. Yani o ölüm kargaşası sırasında arkadan ipleri bozdu ve o kargaşada oradan kaçtı ve daha sonra Avrupa’ya sığındığı söyleniyor. Sonrasında ben Anastasia’yım diyen bazı kişiler çıkıyor. O çarlık Rusya’sından, Beyaz Rus deniyor onlara, kaçıp Türkiye üzerinden gitmişler hatta 1912’den sonra gelmişlerdi, 1933-40’lara kadar da çok Türkiye’de bilinen ilk Rus toplantıları kullanan ve belli vakıfları işletenler bu beyaz http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 49 CENART 50 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Ruslardır. Paris’te özellikle bir kişinin Anastasia olduğuna inanılıyor. En sonunda DNA analizi yapılmasına karar veriliyor. DNA analizi sonrasında kişinin Anastasia olduğuna karar veriliyor. Bu da oldukça popüler medyanın ilgisini çeken bir olaydır. Onu da söyleyelim ve bu biyolojik materyal konusunu geçelim çünkü başka şeyler de anlatacağım. Şimdi şu aile içi şiddet ile ilgili genel bir şeyler konuşacağım ama şunu bir toparlamak gerekiyor. Biraz dağınık oldu konu. Oldukça önemli olduğunu her zaman belirtiyorum çünkü aile içi şiddet olguları her geçen gün artarak karşımıza çıkıyor. Bunun ile ilgili 1997’den beri aileyi koruma kanunu var. Aileyi koruma kanunu diyor ki böyle bir olay meydana geldiği zaman en yakın karakola ya da hakim, savcıya başvurduğunuzda sizi bekletmeden hemen önlem almak zorunluluğu vardır. Ya şiddeti yapan kişiye yaklaştırmama ya da işte hemen şiddeti gören kişiye bir sığınma konaklama olanağı sağlamak ve işlemleri yapmak ile yükümlüdür denmesine karşın biz http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 50 CENART 51 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk bununla ilgili hala çok da başarılı bir sınav verdiğimiz söylenemez. Önlemler alınıyor doğru, yeterli değil bu da doğru ama her geçen gün olayların sayısı artıyor. Yeni bitirdiğimiz bir çalışma var. Van’da yaptık. 1000 tane 25 yaş altı kadına sorduk. Van Üniversitesi’nde sosyoloji bölümünden bir öğrencim ile beraber alan çalışması da yaptık. Şimdi yayınlayacağım. Çok ilginç ve sizle de paylaşayım. 25 yaş altı evli kadınlara sorulan bir araştırmaydı bu. 18 yaş altı evliliği 54% çıktı. Yani çocuk yaşta, 0 – 18 yaş arası çocuk biliyorsunuz. 18 yaş altı evliliği 54% çıktı. Dayak yeme oranı, dayağa da bir tokattan fazlası diye tanımladık. Daha önce anlatmıştım. Bu şiddet araştırmalarında popülasyona şu salona aynı soruyu 3 farklı sonuç alacak şekilde sorabilirim diye. Sonuçta şiddet gördünüz mü sorusunun temeli, kriteri şiddetin tanımıdır. Biz burada onu çok tartıştık ve şiddeti sadece bir kere itme ve tek bir tokattan daha fazlası olması gerektiğine karar verdik. Hakikaten anlamlı bir dayaktan bahsedelim istedik. Sonuçta bu oranda, buna bağlı yaptığımız çalışmada bile 36% çıktı arkadaşlar. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 51 CENART 52 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Dayak yeme oranları çok çok yüksek çıktı. Oldukça ses getirecek bir çalışma mı diye bakacağız. Şimdi tanımına bakalım aile içi şiddet tanımına. Aile üyelerinden biri tarafından aynı ailedeki diğer üyeye uygulanan her türlü zarar verme eylemi arkadaşlar aile içi şiddettir. Ama biz fiziksel ve cinsel şiddeti ön plana alarak değerlendiriyoruz. Diğer psikolojik şiddeti çok fazla değerlendirmeye almıyoruz. Onun daha çok psikologlar tarafından yapılması gerektiği düşüncesindeyim. Şiddetin violence, Latince violencia kelimesi oradan geliyor. Latince violenciadan geliyor. Kimleri kapsıyor? Bu daha önceden tartışma konusuyken bugün artık aynı çatı altında yaşayan herkesi kapsıyor. Mutlaka bir kan bağının olması ya da bir hukuksal aktin olmasının gerekliliğini artık dünyada kabul görüyor. Bizde çok muhafazakâr yapıya sahip bir hukuk yapısı olmasına karşın bizde de şiddet kabul görmeye başladı. Aynı çatı altında yaşanması, aile kapsamında değerlendirilmesi için yetiyor. Şimdi tabi sıklığı nedir? http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 52 CENART 53 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Aslında şunu söylemek gerekiyor. Bu hiç rahatlatıcı bir şey değil ama en azından dünyada da çok yaygın görüldüğünü söylemek gerekiyor. Dünyada da bu çok büyük bir sorun ve her 4 kadından 1’inin, her 6 erkekten 1’inin yaşamlarının dönemlerinde aile içi şiddete maruz kaldığı söyleniyor. Bunun içerisinde tabi sadece fiziksel dayaktan bahsetmiyoruz. Fiziksel şiddetten bahsetmiyoruz. Bunun yanı sıra cinsel ilişkiye zorlanma ve diğer taciz problerinin burada yer aldığını da söyleyelim. Bu çalışmalarda biz ekonomik şiddet boyutunu kapsayarak çalışmıyoruz. Onu da söyleyeyim. Çünkü ekonomik şiddet kapsamında da değerlendirdiğimizde fazla sansasyonel rakamlar çıkacak. 90’lar, 80’ler gibi rakamlar çıkacak ki ekonomik şiddeti biraz sonra göreceğiz. Tanımını da şöyle yapıyorum; yani ya kişinin, genellikle kadın maruz kaldığı için kadını değerlendirelim, kadını çalıştırarak elinden parasını alması ya da çalışabilecek durumdayken çalışmasına izin vermemesi şeklindedir. Yani iki tane ters durumu da değerlendirmek mümkündür. Türkiye’de çok yaygın fakat http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 53 CENART 54 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk konuyla ilgili çalışmalarda sıkıntı var. Bu konuyla ilgili yapılan çalışmaların en geçerli olanı 1997’de yapılmış aile kurumu tarafından yapılmış bir çalışma ve 34% bulunmuş orada da. Ondan sonra bu kapsamda 2006’da yapılan bir çalışma var. Onda da yine yaklaşık aynı bulunmuş. Bunun üzerine aileden sorumlu devlet bakanlığı bunun ile ilgili periyodik çalışmalar yapmaya ve çalışmaları değerlendirmeye karar verdi. Bunu da bu kapsamda yavaş yavaş rakamlara ulaşmak açısından çok önemlidir. Türkiye’de kayıtların yetersizliğinden de kaynaklanan bir durum var. Şimdi aile hekimliği daha yeni oturuyor. Dünyadaki aile hekimliği sisteminin oturduğu yerlerde bir doktora kayıtlı oldukları için, bir hastaneye kayıtlı oldukları için o hastane giriş kayıtlarından şiddete uğrama oranlarını çıkarmanız mümkün oluyor. Hâlbuki Türkiye’de başka hastaneye sonra başka hastaneye sonra başka hastaneye giderek bu sefer bu izlerin bulunması, bu kayıtların bulunması, http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 54 CENART 55 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk oranların bulunabilmesi çok kolay olmuyor. Türk kadınların yapılan bir çalışmada 50 ülkede 58% i en fazla görüldüğü saptanmış ki Bangladeş, Etiyopya, Hindistan gibi gerçekten orada geleneklerine kast sisteminde işte kadının değersizliğinin vurgulandığı sistemlerdir bunlar. İşte orada bile daha az olayların görülmesi bizi biraz düşündürmek zorunda. Kimler şiddete uğrar? Değişik tipolojik bir soru. Yani sonuçta bir kriminoloji dediğimiz kurban bilimi çalışıyorsanız orada kurbanın, mağdurun bir profilini çizebilmeniz gerekiyor. Kurbanın profilini, mağdurun profilini çizebilmek her zaman çok kolay olmuyor. Çünkü toplumsal boyutta, toplumsal düzeyde değişkenler var ve farklı boyutta olabiliyor. Burada yapılan şey, yapılmaya çalışılan şey bir mozaik oluşturarak, bir puzzle oluşturarak her şeyde farklı bir kare, herkes buna maruz kalabilir denmeye çalışılıyor. Bu zaten bir bilinçlendirme, bilgilendirme posteri. Onların bu poster ile vermeye çalıştığı mesaj http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 55 CENART 56 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk herkes bu şiddetin bir mağduru olabilir denmeye çalışılıyor. En çok kadınlar, çocuklar ve yaşlıların şiddete maruz kaldığını daha önce söylemiştim. Şiddetin türlerine bakacak olursak daha önce söyledim. Fiziksel şiddet çok fazla, en sık karşılaştığımız boyut. Duygusal şiddet, aslında hepsinden daha fazla bir de fiziksel, cinsel ve ekonomik şiddete hep eşlik eden bir şiddet türüdür. Yani hepsiyle beraber gördüğümüz bir şiddet türüdür. Ekonomik şiddet de söylediğim gibi burada altında yer alan ama onun da görülme sıklığının özellikle belli bölgelerde kadının bağımsızlığını elde edemediği, bireysel olarak var olmasının zor olduğu yerlerde oldukça karşımıza çıkan bir boyuttur. Onu da hemen söyleyelim. İhmalin bir başka boyutudur. Boksörler sürekli yumruk yedikleri için kulaklarında bir deformasyon bir bozulma görülür. Dediğim gibi aile içi şiddet deyince sadece kadından bahsetmiyoruz. Çocuk da en az onun kadar ağırlıklı ama daha önce anlattığım için fazla durmuyorum. Birçok http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 56 CENART 57 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk şekilde karşımıza çıkıyor. Kişiyi sarsma, tokat atma, tekmeleme, yumruklama, hırpalama, boynunu bükme, boğazını sıkma, bağlama, saçını çekme, kesici vurucu aletlerle yaralama, kezzap kaynar su dökme, sigara söndürmek, el ayaklarını ezmek, sakat bırakmak, işkence yapmak, sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak ve sağlık hizmetlerinden yararlanmasına engel olarak bedensel zarar görmesine neden olmak olabilir. Bir olay var burada. 28 yerine jiletle kızgın bıçakla 17 yaşındaki karısının üzerinde ismini kazıyor. Bu gerçek yaşanmış bir olaydır. Her tarafa ismini yazıyor, beni aldattın yazıyor. İhanetin bedeli yazıyor. 7 saat boyunca yapıyor. Tabi kan kaybı sonrasında gördüğü şiddete bağlı olarak ağrı şokundan ölme olasılığı çok yüksek bayılmış olan kızı öldü zannederek gidiyor. Ama sonrasında ölmeyen kız bunu veriyor Her ne kadar psikologların çalışmalarını duyuyorsak ve biraz da bu tip olaylarda kurul bağlayıcılığı çok fazla değil. Çok fazla yapabilecek bir şey olmuyor. O yüzden http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 57 CENART 58 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk de çok fazla çalışmadığımız bir alan ama dediğim gibi her şiddette bu kadar duygusal şiddet boyutu var. O yaşanıyor. Bağırmak, küfür etmek, tehdit etmek, hakaret etmek, farklı isimler, isim takmak, ailesi akrabaları komşuları ve akrabasıyla görüştürmemek, eve kapatmak küçük düşürmek, çocuklarından uzaklaştırmak, kıskançlık nedeniyle sürekli kontrol altında tutmak, başka kadınlarla sürekli kıyaslama, nasıl giyineceği, nereye gideceği, kimlerle görüşeceği konusunda baskı yapmak, kişinin gelişimine engel olmak, yardıma muhtaç durumdaki hasta kişiye yeterli desteği sağlamamak, bilinçsel değerleri ve toplumsal sınıfını aşağılamak da çok karşılaştığımız olaylardandır. Cinsel şiddet bunlar içerisinde en zor olanıdır. Evli olduğu kişi bile olsa kadına istemediği yerde istemediği zamanda istemediği biçimde cinsel ilişkiye zorlamak tecavüze giriyor artık yeni kanuna göre. Eskiden sadece fena mağduriyet kabul ediliyordu. Sonrasında olması gerektiği yere geldi. Şimdi bu boyutta değerlendiriliyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 58 CENART 59 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Başka biriyle cinsel ilişkiye zorlamak, cinsel organına zarar vermek, çocuğu doğurmaya zorlamak ya da tam tersi doğurtmamaya zorlamak, kürtaj, ensest ya da fuhuşa zorlamak, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmasına engel olmak, zorla evlendirmek, bu çocukları da kapsadığı için genel bir boyutu var. Bir de taciz boyutu var. Telefonla, mektupla ya da sözlü olarak cinsel içerikli rahatsızlık verici davranışlarda bulunmak hepsi cinsel şiddet eylemleri içerisindedir. Anlatmıştım ekimozlar travma sonrası yumuşak dokuya yapılan yumuşak dokuda kanama sonrası meydana gelen renk değişimleridir. Bizim günlük hayatta çürük dediğimiz şey. Zamanla renk değiştiriyor. İşte yeniyken kırmızı, 3 haftada bir mavi mor burada önemli bir travma olduğunu gösteriyor. İki zamanı gösteriyor. Bizim için çok önemli bir kavramdır. Böylelikle ancak burada travmayı saptayabilmek ve ne olduğunu bulabilmek ancak böyle mümkün oluyor. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 59 CENART 60 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Ekonomik şiddette yine her geçen gün artarak karşımıza çıkan bir boyut. Kişinin parasının elinden alınması, para vermemek ya da kısıtlı para vermek, aileye tasarrufları, gelir-giderleri konusunda bilgi vermemek, kişinin mallarını, çalışmasına izin diğer gelirlerini vermemek, elinden istemediği işte almak, zorla çalıştırmak, çalışıyorsa iş hayatını etkileyecek olumsuz kısıtlamalar getirmek, aileyi etkileyen konularda fikir almamak, tek başına karar vermek, ihmal de yiyecek ve günlük hizmetlerde bakım sorumluluğunu getirmeme yetersizliktir. Hepsi şiddet aktif olaylardır. İhmal ise tam tersi yapılmaması gereken şeyi yapmamaktır veya kasıtlı bir eylemdir. Çocuklarda neler görülüyor? Çocuklarda birçok zararları var. Onlar işte burada verilmiş. Anksiyete oluşturmaktan kendini güçsüz hissetmeye, sürekli streste hissetmek ve depresyonda kalmaktan artı davranış bedeli olarak istismardan başka çocuklara yönelik istismara yol açmasını ve kendine zarar vermesini gibi artı çok uç davranışları sergileyene kadar http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 60 CENART 61 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk birçok farklı şeyi söylüyor. Aynı zamanda dayak yemenin duygusal anlamda kilitlenmeye yol açtığını gelişini engellediğini de belirten bir çark bu. İzolasyonu da beraberinde getiriyor. Bedensel, ruhsal ve sosyal olarak birçok etkileri var. Tanıyı koymak önemlidir. Gerçekten burada şiddetin tüm olgularında yani işkencede, istismarda, kadın şiddette, yaşlıya şiddette hepsinde anamnez dediğimiz kişinin hikâyesi olayın %50si arkadaşlar. Yani 50% oranında doğru anamnez alabilir, doğru hikâye alabilirsek o zaman doğru teşhisi koymak mümkün oluyor. Anlatınla fizik muayene uyumu çok önemlidir. Yani çok fazla sayıda karşımıza kadına şiddette şu çıkıyor. Kadının bunu anlatmak istemiyor. Çünkü sadece canı acıdığı için tedavi olmak için gelmiş. Hâlbuki yaşamını böyle sürdürmek istiyor. Yani dayak yemeye razı ama tedavi olmak istiyor. Diyor ki pencere çarptı. Rüzgârdan pencere açıldı yüzüme çarptı. Kapı yüzüme geldi gibi sebeplerle geliyor. Böyle geldiği zamanda hâlbuki kapı http://www.facebook.com/groups/cenart/ ve pencere gibi total Sayfa 61 CENART 62 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk çarpmalardaki izlerle dayaktan oluşan izler, ekimozlar aynı değildir. Bu yüzden de bu uyumsuzluk size bir dayak olma olasılığın düşündürüyor. Çocukta ise çok daha fazladır. Anne baba çocuğunu birdenbire bayılma kan gelme gibi sebeplerden getiriyor. Bir hikaye uyduruyor. Hâlbuki siz bakıyorsunuz bu hikâye onunla uyumlu değil. Geç başvurma her zaman soru işaretidir. Bir olay olur olmaz hemen başvurulması gerekirken ancak belli bir zamandan sonra başvuruluyor. Hep bir kaza olduğu hikâyesiyle başvurulur. Hâlbuki kaza çok da fazla görülen bir şey değildir. Bu tip olaylarda hemen kazaya bağlanır. İntihar girişimi, depresyon sonrası kendisine uyguladığı söylenir özellikle kadına yönelik şiddette. Hâlbuki öyle olmadığın da görüyoruz. Ondan sonra psikosomatik yakınmalar var. Psikosomatik yakınma ne demek? Psikosomatik yakınma aslında şu demek yani mesela sizlerde de oluyordur mutlaka, bir yeriniz ağrıyor fakat bu ağrının görünüş sebebi yoktur yani fiziksel bir sebebi yoktur. Canınız çok http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 62 CENART 63 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk sıkkındır. Canınız çok sıkılınca bazısının kolu uyuşur. Bazısı da baş ağrısı çeker. Bunların hepsi psikosomatiktir arkadaşlar. Psikosomatik ağrı dediğimiz şey budur, psikosomatik yakınmalar. Tıbbi tedaviye uymama da yine verilen tedaviye uymama boyutudur onlar da gelir. Fizik muayenede neleri görürüz? Kişi sürekli yarayı kapama eğilimindedir. Anlattığı kaza ile uyumsuz bulgular vardır. Meydana gelen yaralanmalar kendisini korumak işte başını kolunun üzerine şöyle yapmak, bacaklarını karnına çekmek gibi koruyucu durum demek. Koruyucu durum yaralanmalarıdır. Buna bağlı meydana gelen yaralanmalardır. Sonra bu uzun süreli kronik yaralanmalar olduğu için de farklı sürelerde yaralar görürüz. Farklı iyileşme aşamalarında yaralar görürüz. İstenmeyen gebelikler ortaya çıkabilir. Demanslı yaşlılarda genital muayenede de yaşlı kişide artık çok fazla cinsel ilişki beklemezken işte cinsel tecavüze, cinsel ilişkiye zorlandığı tecavüze maruz kaldığı, genital muayenede ortaya çıkabilir. Nedenlere baktığımız http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 63 CENART 64 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk zaman birçok nedeni saymak mümkün arkadaşlar. Bunun işte kategorizasyonuna bakıldığında biyolojik ve psikolojik nedenler ve sosyal nedenler olmak üzere genel bir kategori yapılmış. İşte erkeklik hormonu, akıl hastalığı, ruhsal bozukluklar, androjen hormonu fazlalığından da kaynaklandığını söyleyen biyolojik araştırmalar var, tartışmaya açık. Akıl hastalıklarında çok gözüküyor. Ruhsal bozukluklarda çok gözüküyor. Psikolojik nedenlerde çok ortaya çıkıyor. Erkek sahip olduğu fiziksel gücü bilmesi, düşüncelerini kabul ettirmek, sosyal nedenler, bunların hepsi şiddetin nedenleri içerisinde var. Ailenin korunması dair kanun dediğim gibi 1997’den beri var. Evden uzaklaştırma, hemen bir sosyal kuruma yerleştirme bir mecburiyet. Zamana bağımlı değil yani işte saat 5’i geçti biz bir şey yapamayız yarın gel dememek zorundadır. Der ise soruşturmaya tabi bir durumdur. Birçok çalışmalar var. İşte sivil toplum bünyesinde de, devlet bünyesinde de yapılanmalar var. Konuk evleri diye geçiyor. Sığınma evleri aslında bunlar. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 64 CENART 65 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk İşte bunlarla beraber her geçen gün sayısı artırılmaya çalışılıyor. Yine sivil toplum örgütlerinin, mor çatı, uçan süpürge gibi sivil toplumlarında kadınlara verdiği bir hizmet var. Oldukça zorlu bir iştir. Yaşayan kişinin o an için çok büyük bir desteğe ihtiyacı var. Hürriyet gazetesinin de aile içi şiddete son telefon hattı var. Bunu da unutmamak gerekiyor. Aile içi şiddete son Hürriyet gazetesinin 7 yıldır yürüttüğü bir kampanya, bir telefon hattı. Çünkü bu tip konularda telefon hatlarının gerçekten çok büyük bir önemi var. Help line deniyor bunlara, yardım hatları. Bu yardım hatlarıyla bu tip çalışmalarla bu tip olayların çok azaltıldığını biliyoruz. 0 212 656 9696 da bu Hürriyet’in danışma hattıdır. Ayrıca ben başkanlığını yaptığım için sürekli tekrarlıyorum galiba. Ama gerçekten inanılmaz. Çok sayıda başvuru geliyor. O anlamda yapılması gerektiği de sınırlı bir çalışma bu. Şimdi artırılması için çalışmalarımız var. Bu çalışmalarla o anda ne yapması http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 65 CENART 66 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk gerektiğini öğrenmesi bile, haklarını öğrenebilmesi bile çok önemli bir şey olabiliyor. Cinsel taciz Bunun cinsel boyutu olması gerçekten çok büyük, hukuksal anlamda da tartışmaları getiren, tartışmalar yaratan bir boyuttur. Tanımını yaptığımız zaman kişinin vücut dokunulmazlığı ihlali niteliği taşımayan ama cinsel yönden ahlak değerlerimize aykırı olarak mağdurun rahatsız edilmesi olarak geçiyor. Bu eski ırza tasaddi, ırza geçme kavramlarından sonra doğru olarak oturtulmuş cinsel suçun tanımıdır. Yani daha önce ırza tasaddi, ırza geçme vardı. Oradaki tek tanı şöyle yapılıyordu. Diyordu ki eğer cinsel eylem tamamen gerçekleşmişse bu bir ırza geçmedir. Onun dışında kalan her şey ırza tasaddidir. Şimdi böyle bir suçlama yaptığınız zaman birçok yanlış ortaya çıkıyordu. Çünkü en basitinden anlatayım. Cinsel suç işleyenlerin çok büyük bir oranda cinsellik, iktidar sorunu var, iktidarsızlık sorunları var. Bu yüzden de hiçbir zaman eylemi sonuna kadar götüremiyorlar. Amaç aynı http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 66 CENART 67 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk istek aynı eylem aynı ama sonuçlanmadığı için ırza tasaddi kalıyor. Bu yüzden bu cinsel tacizle beraber doğru tanımlama yapılmaya başlanmış oldu. İki önemli nokta var. Bir tanesi mutlaka cinsel içerikli olması gerekiyor. Hangi davranış cinsel taciz davranışıdır? Hemen bir örnek vereyim. Geçen gün genel bir müvekkilden bir avukatın talebi üzerine incelediğim bir dosya. Kişinin çok parlak bir kariyeri var. İşte okulu birincilikle bitirmiş. Arkasından çok iyi bir şirkette, uluslar arası bir şirkette genel müdür. 35 yaşlarında evli, çocuğu var. Ama şöyle bir takıntısı var. Asansörlerde bekliyor. Küçükken kızların asansöre bindiğini görünce önce onların basmasını bekliyor. Diyelim onlar 10. Kata basıyorlar. O da 11. Kata basıyor. Sonra işte asansör içindeyken yere kalem düşürüyor ve kalemi alırken bacaklarını elliyor. Bunu sürekli yapıyor ama. Sürekli yaptığı bir eylem. Hakkında 3 ayrı dava açılıyor. İşte sonrası değişik. Psikiyatrik anlamda bir rahatsızlık var mı yok mu anlamında gelmiş. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 67 CENART 68 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Şizoid tanısı var çünkü. Sonrasında cinsel tacizle ilgili bir davranış modeli olarak görüyoruz. Ama çok da fazla söylemem gerekmiyor. Hepinizin günlük yaşamda izlediği bildiği bir şey. Sözel taciz bunlardan bir tanesi. İşte tatlım, bebeğim, güzelim şeklinde hitap etmek, sürekli buluşma yemek talep etmek, cinsel fantezi tercihi ve seks yaşamını sorgulamak, istenmediği halde aşırı ilgi göstermek, cinsel içerikli şaka, hikaye anlatmak, bir kimseyi takip ederek laf atmaya devam etmek, bu çok sürekli olursa takip suçu dediğimiz, stalking dediğimiz bir takip suçu var. Ona giriyor. Kişiye ıslık çalmak ve öpücük sesi çıkarmak, kişinin vücudu hakkında cinsel içerikli yorum yapmak gibi çeşitli farklı şekillerde görebiliyoruz. Sözel olmayan tacizler var. Göz kırpmak, öpücük yollamak, kişiye istenmeyen hediyeler vermek, bir çocuğun tiki varmış çocuklar. Sürekli göz kırpıyordu. Sürekli dayak yiyordu bu yüzden başkalarından. Onun için şikayetçi olup gelmişti nasıl geçecek bu diye. Cinsel http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 68 CENART 69 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk çağrışımlı el-kol hareketlerinde bulunma, kişinin vücuduna yönelik sürekli sabit bakışlar atma, kişinin yolunu kesmek, cinsel organını göstermek, müstehcen içerikli resim ve belge göstermek, kişiye istenmeyen hediyeler vermek. Cinsel taciz Türkiye’de çok ciddi bir sorun. Özellikle yılbaşı geceleri Taksim’de biliyorsunuz artık ciddi anlamda problemler yaşanıyor. Her yerde yaşanabiliyor. 2009 yılında yapılan bir araştırma var. 18 yaş üzeri 591 kız öğrenciye yapılmış bir çalışma. Cinsel taciz olayını araştırmışlar ve 86.9% olduğu saptanmış. İşte bunların oranları var. Yarıya dörtte birine yapılıp sözel, fiziksel oranları daha az gördüğünüz gibi. 30%’a kadar, her üç kişiden birisi en az ikisine maruz kaldığını söylüyor. %21 ise hepsine maruz kaldığını söylüyor. Yine yapılan başka bir çalışma var 22 ülkeyi kapsıyor. 85 çalışma değerlendirilmiş. Bir metaanaliz çalışması bu. Metaanaliz ne demek arkadaşlar? Onu söyleyeyim. Metaanaliz, yapılan bugüne kadar yapılmış http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 69 CENART 70 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk tüm çalışmaları ele alıyorsunuz, değerlendirip buna bir rapor yazıyorsunuz. Buna metaanaliz deniyor. En yüksek cinsel taciz olan ülke Güney Afrika, en düşük olduğu ülkenin Fransa olduğu söyleniyor. Burada biraz kültürel faktörler de var. Yani şimdi mesela Fransızlarda bazı hareketler çok normal ve doğal karşılanırken daha başka tutucu ülkelerde daha farklı karşılanıyor. Bunlarda tacizin düşük olduğunu veya o tip hareketler az olmayabilir ama taciz kapsamında gözükmeyebilir. Biraz kültürel boyutla da ilgisi var. Erkeklerde cinsel taciz oranının en yüksek olduğu yer reverans yapma sayısı yüksek ülke Güney Afrika, en düşük olduğu ülke ise Finlandiya. Buradan geliyoruz iş yerinde cinsel taciz. Bunun içinden cinseli çıkarırsak arkadaşlar iş yerinde taciz mobbinge giriyor. Mobbing her geçen gün karşımıza artarak çıkan bir şey. Sistematik olarak en az 6 ay boyunca bir kişi odaklı yapılan yıldırma hareketlerine mobbing diyoruz. Çok da fazla karşılaşıyoruz. Sağlık sektöründe, üniversitelerde çok http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 70 CENART 71 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk fazla. Cinsel tacizi de çoğunlukla kadınların kişilik haklarını, çalışma hak ve özgürlüğüne saldırı oluşturduğu ve cinsiyet ayrımcılığından yola çıktığı söyleniyor. Bunu aynı zamanda ekonomik tecavüz olarak da değerlendirebildiğimiz söylenir. İki tip görüyoruz. Burada Latince isimleri de var. Sen bunu yaparsın, buna karşılık bunu görürsün denilen bir boyutu var. İkincisi ise çok direkt bir hareket değil, birincisi direkt bir eylem. İkincisi ise düşmanca bir ortam yaratılması anlamında. Birincinin boyutu ne? Yetkiyi elinde bulunduran kişinin kendinden daha düşük olan kişiye yönelik olarak cinsel isteklerini yerine getirmesi ya da getirmemesi karşılığında bir yaptırım uygulaması. Yani işte isteklerini yaptığı zaman terfi ettirme, izin verme ya da yapmadığı için tam tersi ceza verme gibi. İşte örnekler var; cinsel taleplerin karşılanması koşuluyla terfi, zam vaat edilmesi gibi. İsteklerin karşılanmaması durumunda ise işten attırma, terfi ettirmeme gibi tehditler. İkinci grup örnek, düşmanca ortamdır. İşte cinsel içerikli huzursuzluklar yaşatılması, küfür içeren müstehcen sohbet, fotoğraf ve http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 71 CENART 72 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk materyale maruz bırakılması, iş yerinde yıldırma amaçlı baskın çalışma ortamı yaratmak, cinsel bir yarar sağlama ötesinde içerisinde cinsellik taşıyan öğeler de özellikle kadın çalışanlara baskı kurulmasını ifade ettik. Adli tıp boyutu diğerlerine göre farklı. Neden çünkü hepsinde biz adli tıp açısından hep yaptığımız fizik muayenede bulduğumuz değerlendirme yapıp bulgulara karar göre veriyoruz. Yani bir bu değerlendirmeye göre bir karar veriliyor. Ayrıca tacizde gördüğünüz gibi herhangi bir fiziksel bulgu yok ama buna karşın kişide yaratmış olduğu bir ruhsal travma var. İşte bu ruhsal travmanın ölçülmesi ve psikiyatrik değerlendirme çok ama çok önemli rol oynuyor. Tabi adli psikiyatriden de bahsetmek lazım. İlk giriş dersindeyken bahsetmiştim. Adli psikiyatrik muayene saptanan bozukluğun travmatik olay sonucunda ortaya çıkıp çıkmadığının belirlenmesi amacını taşıyor. Yani kişinin bir rahatsızlığı var. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Mağdurdan bahsediyoruz. Sayfa 72 CENART 73 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Mağdurdaki bu rahatsızlık acaba yapılan bir darbe sonrası mı ortaya çıkmıştır? Arada bir illiyet bağı, bir nedensellik var mıdır? Bunu ortaya çıkarmaktır adli psikiyatrinin olayı mağdurda. Saldırgan da ise tam tersidir. Şunu yapar. Saldırganda da yapmış olduğu davranıştan var olan bir psikiyatrik rahatsızlık ya da akıl hastalığı var mıdır? Bu yüzden mi bunları yapmıştır? Bu araştırılır. Rapor düzenlenirken mağdurda özellikle ruhsal travma çünkü gerçekten çok önemlidir. Bu ruhsal travma boyutunda mutlaka kalıcı bir etki olması lazım. Bu yüzden de hemen muayene ile alınan sonuç doğru sonuç değildir. 6 ay sonra muayenesini yaparak bu kararı vermek gerekiyor. Temel kavram bu, post travmatik stres bozukluğu. Bu ilk defa Vietnam’da savaşa giden Amerikan askerlerinde görülen, savaştan dönen kişilerin ruhsal bozuklukları, uyku uyuyamama, kişilerle başka insanlarla temas kuramama, başarısızlık, işte kalamama gibi sebeplerle ortaya konmuş bir sendrom fakat sonradan http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 73 CENART 74 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk gözüküyor ki bu bulgu bu durum kişilerde post travmatik stres bozukluğunun özellikle cinsel şiddet, dayak ve benzeri olaylarda mutlaka ortaya çıktığı gözükünce post travmatik stres bozukluğu saptanması en önemli boyut haline geliyor. Bugünde de uygulamaları böyledir. Kişi yaşamış olduğu olaydan dolayı post travmatik stres bozukluğu geçirmekte midir? Bu araştırılır. Uyanıkken travmatik olay tekrar tekrar hatırladığı rüyalarda da yine yaşanır. Kişi sürekli uyarılmışlık durumunda olur. Sanki olay tekrarlayacakmış gibi gergindir. Daha önce haz aldığı keyif aldığı etkinliklerden uzaklaşır. Yakın çevresindekilerle iletişim kurmakta özellikle duygusal iletişim kurmakta zorlanır. Hukuki boyutu 7. Maddede değerlendiriliyor. Özellikle bu hiyerarşik anlamda çalıştığı yerde kişinin pozisyonu durumundan ya da aile içinde artan bir şeydir. Olumsuz sonuçlara baktığımız zaman hem psikolojik hem fiziksel hem ekonomik sonuçları var. Psikolojik etkileri kendine güvensizlik, anlamsız ve değersiz olduğu http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 74 CENART 75 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk hissine kapılma, kendini cinsel oyuncak gibi görmek, işlevini kaybetmek, baş ağrısı, bel ağrısı, mide hastalıkları, yorgunluk, uyku ve beslenme bozuklukları gibi psikosomatik hastalıkların tümü görülebilir. Ama özellikle baş ağrıları çok fazladır. Ekonomik boyutta da işini kaybetme, daha düşük ücretli bir işte çalışma durumunda kalmak, kariyerinde ve gelecekte elde edeceği fırsatlardan vaz geçme gibi boyutları vardır. Aileye de çok etkisi vardır. İş yerinde maruz kaldığı olaylardan dolayı burada yaşadığı öfkeyi aile bireylerine yansıtma çok fazla karşımıza çıkan bir şey. Stresli bir şekilde eve dönen, çocuklara karşı kendini kötü bir anne hissetme boyutu karşılaştığımız anlattıklarında aile bir huzurunun şey. Olayı kaçtığı ve eşlerine eşlerin patronlara karşı suç işleme eğilimine girdiği de yine karşımıza çıkan bir şey. İşletmede de işyerinde olduğunda işyerinde de bir sorun çıkıyor. Bu verimsizlikten dolayı meydana gelen kayıp verimlilik ve konsantrasyon kaybının yarattığı sonuçlar ve işletmelerde de moral http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 75 CENART 76 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk düşüklüğü, sadakat azalmasının boyutu da önemli bir şey. Yani düşük verimlilik var. İşyerinde cinsel tacize uğrama oranları arkadaşlar 41-90% arasında değişiyor. Ancak 5%’inden azı bunu şikâyet edebiliyor. Bu da çok ilginç başka bir boyut. Çünkü hem toplumsal baskı hem ahlaki değerler suçluluk duygusu ve çekinme ama en çok da işini kaybetme korkusu kişilerin bu şikâyeti yapamamasına sebep oluyor. O yüzden cinsel taciz işlenen suçlar içerisinde en az şikâyet edilen suç boyutunda kalıyor. Tacize uğrayan kişilerin yanlış yorumlanması da tacizci insanların daha da cesaret kazanması da çok rastladığımız bir şey. Keskin sınırlar yok. Her boyutta karşımıza çıkabiliyor. Çok iyi bir değerlendirme yapılması gerekiyor. Çünkü bu durumu saptayabilmek de çok kolay değil. Birçok boyutta karşımıza çıkabiliyor. Çok kısa bunlarla ilgili de diğer tip adli raporlar nasıl verilir biraz da ondan da bahsedeyim. Şimdi hekimlerin son sorumluluklarına baktığımız zaman çok http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 76 CENART 77 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk fazla karşılaştığımız tedavi edici hekimlik var önleyici hekimlik var idari hekimlik var ve adli hekimlik var. Adli olguların muayenesinin yapılması, rapor yazılması, adli rakamların bildirilmesi yine hekimin görevlilik alanı içerisindedir. Türkiye’deki kanunlar içerisinde her iki madde rapor verebiliyor şu günde. Çok doğru bir uygulama değil ama hekim sayısının yetersizliğinden dolayı kaynaklanan bir şey. Hangi durumlarda verilebilir? Ateşli silah ve patlayıcı madde yaralanmalarında. Trafik kazaları, düşme, iş kazaları, zehirlenmeler, yanıklar, elektrik, yıldırım çarpmaları, yabancı madde yutma, havasız kalma olayları, intihar girişimleri, cinsel saldırılar, aile içi şiddet, çocuk istismarı, işkence iddiaları, tüm cinayet, intihar ve kaza orijinli olan olgular. Adli olgularda arkadaşlar orijin çok önemlidir. 3 tane orijin var; cinayet, kaza ve intihar. Biz olay geldiği zaman hangi kategoride olduğunu saptayarak olayın şüpheli boyutunu http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 77 CENART 78 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk ortaya çıkmasını sağlamaya çalışıyoruz. Adli tıpın adli hekimliğin çok önemli görevlerinden bir tanesi. Adli raporda neler yapılıyor? Adli makamlarca hekimlerden istenen kişinin tıbbi durumunu tespit ederek sorulan soruları yanıtlayan kanaat bildiren raporlar bunlar. Belli maddeleri var. Onların çok da üzerinde durmaya gerek yok. Bunları çünkü çok makdül olarak bilmenize gerek yok. Ama belli şeylerde ki bunu organ naklinde anlatacağım daha sonrasında. İşte ondan da bahsetmiş oldum ama yine de söyleyelim. Bu doku nakli özellikle organ nakli boyutunda daha farklı bir prosedür oluyor. Adli raporlar sadece savcı ve mahkemelerden gelerek veriliyor resmi kurumlarda ama tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi son yıllarda bir taraf bilirkişi dediğimiz bir bulu var. Şimdi yaklaşım şu; taraf hem sanık hem mağdur, haklarını koruyabilmek adına avukatları olduğu gibi burada kendi durumlarını ortaya koyabilecek objektif bir insan raporu alma haklarına sahip olmalılardır. Bu artık http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 78 CENART 79 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk Türkiye’de de geçerli bir durum ceza mahkeme kanununun 5 yıl önce değişmesi ile beraber. Bugün taraf raporu alınabiliyor. Yani nedir? Örnek verelim; daha önce anlattığım olayda gelen kişi şunu soruyor. Diyor ki bu asansörde kalemini atarak bacak okşayan tacizciden bahsediyorum. Burada diyor 17 yıl hapis cezası öngörülüyor. Bunun psikiyatrik hastalık olması bu durumu impulsif durum yani istemeden yapma bir akıl hastalığına bağlı bir durummuş gibi gösterebilir mi? Şizoid tanısı almış gösteremez. Yani gösterebilseydi o zaman öyle bir rapor verebilirdi ya da mahkemeye bunu sunabilirdi. Onun yasal hakkıydı. O taraf bilirkişi dediğimiz böyle bir şey. Bunun durumunda yapılacak bir şey yoktu. Çünkü şizoid yapı, impulsif bir davranışa yol açmıyor. Cezada azaltıma giden bir durum değil. Raporlara baktığımız zaman geçici ve kesin rapor olmak üzere 2 tane rapordan bahsediyoruz. Geçici raporlar şuandaki durumu saptayarak sonrasında kesin http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 79 CENART 80 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk rapor vermek için beklenen durumlardır. Özellikle beyin travmaları bu tip olaylardır. Beyin travmalarında, kafa çarpma olgularında o anda rapor verilmemesi ve bir hafta on gün beklendikten sonra rapor verilmesi öngörülüyor. Çünkü bazı durumlarda hemen bulgu vermeyebilir. O zaman geçici raporla eski rapor beklenir. Bilirkişilikle ilgili maddelerdir bunlar. Genele göre adli tıp standart rapor formatı var. Onlar kullanacak 3 nüsha şeklinde. Bu nüshaların da bir tanesi karşı tarafa bir tanesi mahkemeye bir tanesi de kendinde saklanmak üzere olacak. Bu raporların alt başlıklarındaki tüm boyutlar kitapta var o yüzden çok durmuyorum. Ama sınavda duracağım. O yüzden kitaptan çalışmanız gerekecek onlara. Onlar önemli yani kişinin kendi iradesiyle kabul ettiğini, muayeneyi kabul ettiğini ve kişiye aydınlatılmış olan uygulanması. Yani aydınlatılmış olan ne? Kişinin anlayabileceği bir dille ne yapacağı anlatılıyor. Ona yapacağı şeyler anlatıldıktan sonra evet yapabilirsiniz deniyor. Fotoğraflama ve laboratuarda konjugasyon isteği olabilir. İşte protokol numarası, http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 80 CENART 81 DERS NOTLARI twitter.com/#!/CenartHukuk kurumun yeri, kaşe gibi şeylerin olması gerekiyor. Geçici raporunu söyledik. Asıl olan kesin rapordur. Var olan sorulmuş sorulara cevap veren rapordan bahsediyoruz. Bazen ise ek rapor da istenebilir. Ek raporu da verebilir çünkü bazı durumlarda hakim ve savcı arkadaşlar bilgisizlikten diyorlar ki raporu var başka rapor olmaz. Hayır, bazı durumlarda ek raporda olabilir. En sık karşılaştığımız sorun Türkçe sözcüklerin kullanılmamasıdır. Çok medikal kullanıldığı zaman bir şey hiçbir şey anlaşılmıyor. O yüzden bunu çok doğru bir şekilde, anlaşılabilir bir şekilde kullanıp ama mutlaka isteniyorsa da o medikal sözcükler parantez içerisinde yazılabilir. Bir de kısaltmaya gitmemek gerekiyor. Onu da söyleyeyim. Bazen kısaltmaya gidiliyor. Hiçbir şey anlaşılmıyor. Bunlar zaten kitaplarınızda var. Onları da yazıyoruz. Gördüğünüz gibi temel bunlarda rapor verir. Cinsel suçtan, psikiyatriden neydi suça karşı cezai ehliyet, hukuki ehliyet, yaş tahlili. http://www.facebook.com/groups/cenart/ Sayfa 81
