TOPLUMDA REÇETESİZ İLAÇ KULLANIM ORANININ ARAŞTIRILMASI VE TOPLUMUN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YAKLAŞIMI Meltem Yılmaz, Fatma Şule Oğuz, Okan Yıldız, Hakan Süleyman Bal, Ali Can Uğuz. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem III Öğrencileri Danışmanlar: Prof. Dr. Hakan Ergün, Doç. Dr. S. Kenan Köse AMAÇ: Toplumda (hasta veya sağlıklı kişilerde) reçetesiz ilaç kullanım sıklığının tespiti, hastalandıklarında yaptıkları akılcı olmayan ilaç kullanım alışkanlıklarının gösterilmesi ve bu tutumlara yol açabilecek nedenler ile etkili tedavinin sağlanmasını engelleyen faktörlerin tespiti amaçlanmıştır. Ayrıca proje toplumun muadil ilaç konusuna bakış açışını ve kronik hastalığı olanların ilaç kullanma davranışlarını incelemektedir. GEREÇ VE YÖNTEM: Araştırma, çalışma evrenini Ankara ili Çankaya ve Altındağ ilçeleri ile A.Ü.T.F. İbni Sina Hastanesi’nde rastlantısal olarak karşılaştığımız hasta veya sağlıklı kişilerin oluşturduğu, tanımlayıcı ve kesitsel tipte bir anket çalışmasıdır. 200 katılımcıya uygulanan anket, reçetesiz ilaç kullanım sıklığını, akılcı ilaç kullanım bilgisini ve toplumun ilaç kullanma davranışını gösteren 30 sorudan oluşmaktadır. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS 11,5 paket programı kullanılmıştır. Ayrıca verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde Ki Kare testi, bağımsız iki grup ortalamaları arasındaki farkın önemlilik (Student t ) testi kullanılmıştır. p değeri 0.05 olarak kabul edilmiştir. BULGULAR: Araştırma verilerine göre; katılımcıların %47’sinin üniversite mezunu olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %73.8’i aşıyı, %33.7’si hastalık dışı kullanılan vitaminleri, %20.3’ü zayıflama haplarını ilaç olarak nitelendirmiştir. Hastalık durumunda katılımcıların %49,5’i hekime danıştığı, %23,5’i evde bulunan ilaçlarla tedavi olmaya çalıştığı, %19,5’inin bitkisel yöntemleri denediği saptandı. Kişilerin %45’i ilaçlarını hekim veya eczacının önerdiği süre boyunca kullandığını, %24’ü şikâyeti geçene kadar kullandığını belirtmiştir. Katılımcıların %44’ünün reçetesiz ilaç kullandığı saptanmıştır. Bu %44’lük kısmın %39.1’i hekime başvurmaya gerek duymadığını,%23.6’sı ise muayene ücreti ödemek istemediğini belirtmiştir. Akılcı ilaç kullanımı konusunda eğitim alan katılımcı oranı %13.5’tir. Katılımcıların %27.5’i eczacının önerdiği eşdeğer ilacı kabul ettiği, %19’u fiyat farkı çıkmadığı sürece bunu kabul ettiği saptanmıştır. SONUÇ: Toplumdaki ilaç algısı büyük ölçüde ilacın tıbbi tanımından farklıdır. Toplumda reçetesiz ilaç kullanımı sık olup, ilaç kullanılırken hekim tavsiyesine uyulmamaktadır. Ayrıca akılcı ilaç kullanımı konusunda eğitim yetersizdir. ANAHTAR KELİMELER: : İlaç, Akılcı, Reçete.