Bitkide Büyüme

12. SINIF KONU
ANLATIMI
17
BİTKİLERİN YAPISI
BİTKİDE BÜYÜME
BİTKİDE BÜYÜME
Bitkilerde büyüme, meristem dokunun
konumuna bağlı olarak iki şekilde
gerçekleşir.
1) Primer büyüme
2) Seconder büyüme
PRİMER BÜYÜME
Kök uçları ve gövde tomurcuklarında
bulunan apikal meristem bitkinin boyuna
büyümesini sağlar. Bitkinin uzamasına
PRİMER BÜYÜME denir. Büyüme bölgeleri
zarar görmediği sürece primer büyüme
sınırsızdır.
Apikal meristem uzama bölgesinde primer
meristem hücrelerini üretir. Bu hücreler de
farklılaşarak gerçek kök dokularını oluşturur.
Protoderm (Dermatojen)  Epidermis
Temel Meristem (Periblem)  Korteks
Prokambiyum (Plerom)  Merkezi Silindir
 Apikal meristemi kökte kaliptra, gövdede
tomurcuk yapraklar korur.
SECONDER BÜYÜME
Bitkinin kalınlaşmasına SECONDER BÜYÜME denir.
Lateral meristem sayesinde gerçekleşir. İki farklı
lateral meristem seconder büyümede görev alır.
Bunlar;
Vasküler meristem (kambiyum)
Mantar kambiyumdur.
Seconder büyüme, açık tohumlu ve dikotil
bitkilerde görülürken, monokotil bitkilerde
görülmez.
Gövde ve kökün sekonder büyümesi benzer şekilde
gerçekleşir.
SECONDER BÜYÜME
Yıllar boyunca devam eder.
Vasküler meristemin aktivitesi ile yeni iletim
demetleri oluşturularak bitki kalınlaştırılır. Vasküler
meristem dışa doğru floemi, içe doğru ksilemi
oluşturur.
Ilıman bölgelerde ağaçlar genellikle ilkbaharda
büyümeye başlar. Büyüme sonbaharda durur. Bu
süreye BÜYÜME MEVSİMİ denir.
İlkbaharda oluşturulan hücreler büyük ve ince
çeperliyken, sonbaharda oluşturulan hücreler küçük
ve kalın çeperlidir. Bu nedenle ilkbahar odunu açık
renkli, sonbahar odunu koyu renk gözükür. Her yıl iki
odun (halka) oluştuğundan bunların ikisi 1 yıl eder ve
bunlara YAŞ (BÜYÜME) HALKALARI denir.
SECONDER BÜYÜME
Büyümenin devamında vasküler kambiyum
faaliyetleri sonucunda kalınlık arttıkça dıştaki
epidermis parçalanır. Epidermisin yerine mantar
kambiyum faaliyeti ile peridermis oluşturulur.
Otsu bitkilerden monokotillerde sekonder büyüme
yoktur. Bazı otsu dikotil bitkilerde (çift yıllık otsu
bitkilerde) ise vasküler kambiyum faalyeti görülür
ancak mantar kambiyumu görülmez. 2. yılın
sonunda bitki peridermis oluşturamaz ve ölür.
BİTKİ BÜYÜMESİNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
Bitkilerin büyümesini etkileyen birçok etmen vardır.
Bunlar;
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Sıcaklık
Su
Atmosferdeki gazlar
Işık
Toprak ve mineraller
Yerçekimi (Hormonların dağılımını etkiler.)
HORMONLAR