Tevrat neden ``gelecek dünya``dan bahsetmez?
advertisement
.:. Temiz Yaþam .:. >>===>> Temiz Bir Dünya Ýçin... Tevrat neden ''gelecek dünya''dan bahsetmez? Editör : Estreya SEVAL VALÝ 06 08 2015 Son Güncelleme 06 08 2015 Gelecek dünya ve bu dünya Kutsal yazýlar ‘gelecek dünya’dan söz ederken çeþitli terimler kullanýr. Örneðin ‘Tanrý’nýn daðý&rs ‘Onun kutsal yeri’, ‘Kutsallýk yolu’, ‘Tanrý’nýn avlularý’, ‘Tanrý’nýn çadýrý’, ‘Tanrý’nýn hoþluðu’, ‘Tanrý’nýn mabedi’, ‘Efendi’nin evi’, ‘Efendi’nin kapýsý’ der. Bu ayýn yazýsýnda Maimonides’in gelecek ve bu dünya ile ilgili kanunlarýný okuyacaðýz. Gelecek dünya, insanýn algýlamaktan aciz olduðu tamamýyla tinsel bir varoluþtur ve sadece en yüce hazdan meydana gelir. B dünya ile karþýlaþtýracak olursak, sýfýrdan yüz kilometreye saniyede çýkmak, üzerine en sevdiðiniz krema boca edilmiþ çikolata bile yavan kalýr. Arp çalarak buluttan buluta ilerleyen hareli melekler de anlamsýzdýr. Gelecek dünya neye benzer peki? Yeþaya’nýn dediði gibi (Yeþaya, 64:3) “Tanrým, Senden baþka göz görmedi ki…” Farkýnda mýsýnýz? Tora (Tevrat), ‘gelecek dünya’dan hiç söz etmez çünkü yaþadýðýmýz âlemin dýþýndadýr. Oy ‘gelecek dünya’ya daha çok vurgu yapar. Yahudilikse bu dünyanýn iyiliklerinden söz eder: Barýþ, zamanýnda yað yaðmurlar, bereketli ekinler, aramýzda ikamet eden Aþem… Kuzari eserinin yazarý R. Yehuda HaLevi (Ýspanya, 12. yüzyýl) bu durumu çok basit bir þekilde açýklar. Baþka inançlar ‘gelecek dünya’yý vaat eder çünkü bu dünya için hiçbir söz veremezler. Yahudiliðe göre Tanrý’nýn iradesin getirirsek, hayatýmýz daha iyi, daha mutlu ve daha baþarýlý olacak. Tabii, Tanrý’nýn Adý’nýn saklý olduðu sürgün dönemlerinde bu durumu idrak etmek zorlaþýr. Ancak Tanrý hep vardýr. Ödül, ceza ve tinsel haz, bilinmez bir gelecek dünyaya a deðildir. Onlarý görebilecek kadar duyarlý olduðumuz takdirde hepsine burada sahip olabiliriz. Tanrý bunun teminatýný vermektedir. Onu taklit ettiðimiz takdirde kendimizi ruhani açýdan “iyi” hissedeceðiz. Tanrý böylece daha bu dünyada iken ‘gelecek dünya’dan bir tat vaat etmektedir. Tora, Tanrý’ya yakýn olmak dýþýnda baþka bir yo gösterme giriþiminde bulunmaz. Tora neden dünyevi sözler veriyor? Gelecek dünya’dan bir tat… Maimonides sorar: Eðer gerçek ödül tamamýyla tinsel olan ‘gelecek dünya’da verilecekse, o halde Tora neden çok daha dünyevi sözler veriyor? Yaðmur, baþarý, saðlýk, barýþ, vb. Alacaðý hakiki ödül çok daha büyük olacakken, bu geçici vaatler ne rol oynuyor? Normalde kendi baþlarýna ‘ödül’ bile sayýlmazlar. Gerçekten de, ruhani ve ebedi mükâfatýn yanýnda soluk kalmýyorlar mý? Talmud þöyle yazar: “Bu dünyada edimler için ödül yoktur” (Hulin 142a). O halde bolluk gibi vaatler ne iþe yarýyor? Yaðmur dereleri, Tanrý’ya ebedi yakýnlýðýn yerini tutabilir mi? Tora’ný dürüst olduðumuz takdirde elde edeceðimizi söylediði þey bu deðil mi? Sizce neden Tora Yahudi düþünüþüne göre öylesine tem konuda sessiz kalmayý yeðliyor? Acaba ölüm sonrasý yaþam, Yahudilerin sürgünler sýrasýnda diðer kültürlerden kaptýðý ve so Yahudi düþünüþüne ‘yeni ve iyileþtirilmiþ sürüm’ olarak eklediði bir konu mu? Rahat olun. Geleneksel bakýþ açýsýndan, bu kuramý kolaylýkla reddedebiliriz. Sina Daðý’nda aldýðýmýz Tora, sadece y kanundan oluþmuyor. Yazýlý Tora (Yazýlý Tevrat) hakkýndaki açýklamanýn büyük kýsmý bize Sözlü Kanun (Sözlü Tevrat) olar sonradan Miþna ve Talmud olarak yazýya döküldü). Sözlü Kanun bize ‘gelecek dünya’nýn varlýðýndan söz ederke dünyanýn ödül yeri olmadýðýný da belirtiyor. Aslýna bakacak olursak Yazýlý Kanun’da pek çok husus, Sözlü Kanun olmadan anlamsýz kalýyor. Ulusunun Kendisine itaat etmesini isteyen Tanrý’nýn “Þabat’a uy ve onu kutsal kýl” türünden bilmeceye benzeyen ve gerisini hayal gücüne býrakan bir emir vermesi düþünülemez. Yüzyýllar boyunca, hatta bugüne kadar Tanrý’nýn doðrudan sözüne itaat etme konusunda ýsrar eden gruplar olmuþtur. B gruplarýn uyguladýðý ‘din’, Yahudiliðin gerçek Tora’sý ile hiçbir benzerlik taþýmamaktadýr. Hangi Kutsal Y binlerce ayrýntýyý kiþinin hayal gücüne býrakýr? Her þeye kadir Tanrý mutlaka ki çok daha iyisini yapar. Sözlü Tora ‘gelecek dünya’yý öðretiyor Peki, þimdi ne olacak? Sözlü Tora bize ‘gelecek dünya’yý öðretirken, Yazýlý Tora bunun sözünü hiç etmiyor ve iyi davrandýðýmýz takdirde bize fiziksel ödüller vaat ediyor. Ýki Tora arasýndaki bu çeliþki Maimonides’i hiç endiþelendirmi ikisi de hakiki. Maimonides’in ilgilendiði, geçici fiziksel ödülün, planda oynadýðý rol. Oysa bize kalsa, ilk sorun asabýmýz bozardý. Kutsal Yazýlar neden ‘gelecek dünya’ gibi temel bir kavrama hiç deðinmiyor? Neden kendini sadece fiziksel meselelerle kýsýtlýyor? Tora, ödül ve cezadan söz ederken ilk sözünü verdiði cennet olmamalý mýydý? Neden bizim gö hakiki olsa bile bazý kiþilerin yok saydýðý kaynaða, Sözlü Kanun’a yönelmek zorundayýz? Yazýlý ve Sözlü Kanun’un rollerini düþünecek olursak, cevap kendiliðinden ortaya çýkacaktýr. Yazýlý ve Sözlü Kanun, bi http://temizyasam.net/php Joomla TR! Oluþturma: 21 October, 2017, 11:27 .:. Temiz Yaþam .:. >>===>> Temiz Bir Dünya Ýçin... ayrýlamaz. Tanrý bize ikisini bir arada verdi. Biri olmadan diðeri tek baþýna anlamlý bir din oluþturamaz. Birinin muallak býraktýð diðeri tamamlýyor. Yazýlý Tora, içerdiði her konuda kendi baþýna anlaþýlmayý amaçlamýyordu; bize Yahudiliðin sadece bir yö veriyordu. Bu yön nedir? Yazýlý Tora’nýn rolü tam olarak neden oluþur? Biraz düþünecek olursak, cevap apaçýk ortaya çýkacaktýr: Tora, yeryüzünün, bu dünyanýn öyküsüdür. Tora, daha kesin olmak gerekirse tek baþýna Yazýlý Tora, Tanrý ve Yahudi teolojisi hakkýnda bir kitap deðildir. Kabul, Tora’dan pek çok büyük teolojik dersler çýkarýlabilir ancak Tora, Tanrý’yý betimleyen ya da felsefe tartýþan bir ki deðildir. Dünyanýn özgün planýný, nasýl yaratýldýðýný ve mükemmellik amacýna niye ulaþamadýðýný anlatýr. Ýnsanoðlu baþta neredeyse kusursuzdu. Adam (Adem) günah iþledi, düþtü ve evreni de kendisiyle birlikte alçalttý. Ýnsanlýk, sonrasýnda öylesine günahkâr oldu ki, neredeyse tamamýyla yok edilmesi gerekti. Tanrý bir tufan oluþturdu ve her þeye baþtan baþlayacak sadece birkaç kiþi kaldý. Derken Avraam (Ýbrahim) geldi ve kendisini çevreleyen putperestlik ve yoldan çýkmýþlýða raðmen Tanrý’yý buldu. Tanrý’nýn mesajýný dünyaya yayacak olan Yahudi ulusu onun soyundan geldi. Yahudi halký, Mýsýr esaretiyle arýndý, Tanrý’nýn gücüyle kurtarýldý, kendisine Tora verildi ve Tanrý’nýn emirleri öðretild nihayetinde Yisrael (Kenan/Filistin) topraðýna getirildi; burada uluslarýn üzerinde bir ýþýk olacak bir toplum kurmasý ve dünyayý Gan Eden (Aden Bahçesin)’e geri götürmesi bekleniyordu. Gördüðümüz gibi Yazýlý Tora, fiziksel dünyanýn öyküsüdür. B kapsamda Tora’nýn mitsva (emir ve yasak)’larý sunma þekli de tamamýyla bu hususa dayanýr. Eðer bir kiþi, insanlarý emirlerine uymaya ikna etmeye çalýþan bir kitap yazsaydý, þöyle derdi: “Filanca mitsva’ya uyarsanýz, ‘gelecek dünya’da sonsuz haz alacaksýnýz. Ama ‘yapma’ dediðimi yapmaktan kaçýnýrsanýz, göreceksiniz ki, yapmadýðýnýza deðecek çünkü sonsuz ödüle hak kazanacaksýnýz.” Yazýlý Tora bu türden hiçbir þey yazmaz. Yaðmur ve bereketli hasatlar sözü verir. Neden daha yüce bir þey deðil? Çünkü defala belirttiðimiz gibi, bu dünyanýn öyküsüdür, verdiði emirler de bu dünyanýn iyileþtirilmesine yöneliktir. Bu dünyadan ‘sonra& bir ödül almak üzere mitsva’lara uymayý þart koþmaz; mitsva’lar, ‘bu’ dünyayý mükemmel durumun geri getirmenin yoludur. Eðer Tanrý’nýn iradesine uyarsak, fiziksel dünya ‘onarýlacak’; tinsel dünya ile uyumlu bir þekilde iþleyecektir. Yaðmurlar mevsiminde yaðacak, barýþ hüküm sürecek, hastalýk vurmayacaktýr. Yaratýlýþýn he birlikte çalýþacaktýr. Dünya, günah yüzünden düþmüþtür; Tora’nýn mitsva’larý sayesinde dünyayý yeniden onara Buna dayanarak, Yazýlý ve Sözlü Kanun arasýndaki bir baþka temel ayrýmý anlayabiliriz. Yazýlý Tora, mitsva’larý çok ka tartýþýr ve ayrýntýlarýn büyük kýsmýný Sözlü Kanun’a býrakýr. Neden acaba? Cevap þudur: Yazýlý Tora sadece genel deðerleri ele alýr; dünyayý mükemmel hale getirmek için gerekli olan temel davranýþ þekillerini belirtir. Dünyanýn, sorunlarýný halletmek için gitmesi gereken temel yönü çizer. Çok fazla ayrýntý eklemek, vermek is mesajý karanlýk hale getirecekti. Malum, þeytan ayrýntýda gizlidir. Tora’nýn deðerler sisteminin gözden kaçmamasý gerekiyordu. Tekrar Þabat (Cumartesi) konusuna geri dönecek olursak, Tora bize o gün dinlenmeyi emreder. Buna karþýlýk evin içinde bir mobilyayý dilediðimiz kadar kez bir yerden diðerine taþýyabiliriz. Bu nasýl dinlenme? Eðer Sözlü Kanun’un ayrýntýlarý ile boðulacak olursak, mitsva’larýn hedefi ve vermek istedikleri mesaj þaþacaktýr. Karmaþýk tüm yasal sistemlerde bu böyledir. Dolayýsýyla Yazýlý Tora büyük resmi bir bütün olarak görmemizi saðlayabilmek için ayrýntýlarýn altýný Sevgili okurlar, bu konu öylesine geniþtir ki, içine girecek olsak çýkamayýz. Kýsa bir örnek, meramýmýzý anlatmamýzý saðlayac Þemot (Mýsýr'dan Çýkýþ) 21:24’te ve Vayikra (Levililer) 24:20’de yer alan ‘Göze göz’ dizesini hepim biliriz. Maksadýn çýkarýlan bir göze karþý verilecek cezanýn bir göz olmadýðýný, bunun sadece verilecek cezanýn, suça uygun gerektiðini gösterdiðini de biliriz. Nasýl mý? Talmud, Bava Kama 84a sayesinde. Göz çýkaran kiþi, parasal telafide bulunmalýdýr de Yazýlý Tora neden ‘göze göz’ demektedir? Mesele þudur ki, Yazýlý Tora bize bir mesaj vermekte, Tanrý’nýn deðerlerini öðretmektedir. Bir kiþiye bedensel hasar verdiðinizde, konu sadece parasal kayýp deðildir. Gerçek telafi, o kiþiye verdiðiniz ayný kaybý yaþamanýzdýr. Dünyayý günahta duruma getirmenin, ‘onarmanýn’ yolu budur. Demek ki, Tora çalýþmak Yazýlý ve Sözlü Kanunu sürekli baðdaþtýrmaya çabalamaktýr. Siz sevgili okurlarýma, çalýþma mantýð örnek sundum. Aþem (Tanrý Yhw) izin verirse, konuya devam edeceðiz. Esen kalýn. (Þalom) http://temizyasam.net/php Joomla TR! Oluþturma: 21 October, 2017, 11:27
