7. oracle veri tabanı programı

7. ORACLE VERİ TABANI PROGRAMI
7.1. Oracle Nedir?
Oracle veritabanı da bir ilişkisel veri tabanı yönetim sistemidir. İlişkisel Veritabanı
Yönetim Sistemleri (Relational Database Management Systems - RDBMS) büyük
miktarlardaki verilerin güvenli bir şekilde tutulabildiği, bilgilere hızlı erişim imkânlarının
sağlandığı, bilgilerin bütünlük içerisinde tutulabildiği ve birden fazla kullanıcıya aynı
anda bilgiye erişim imkânının sağlandığı programlardır. Oracle veritabanının
özellikleri şunlardır:
• Büyük miktarda veri tutabilmekte ve verilerin depolandığı alanları ayarlama
imkanı vermektedir.
• Aynı anda çok sayıda kullanıcıya verilerin bütünlüğünü bozmadan hizmet
verebilmektedir.
• Oracle 8 sürümü ile birlikte on binlerce kullanıcıya hizmet verebilmektedir.
• Günün 24 saati ve haftalar boyu hiç kapatılmadan çalışabilmektedir.
• İşletim sistemi, veri erişim dilleri ve ağ iletişim protokolleri standartlarıyla
uyumludur.
• Yetkisiz erişimleri engelleme ve kontrol edebilme imkânı sağlamaktadır.
• Bütünlüğü veritabanı düzeyinde sağlayabilmektedir, böylece daha az kod
yazılmaktadır.
• İstemci/Sunucu mimarisinin bütün avantajlarını kullanabilmektedir.
Oracle ile ilk defa karşılaşan kullanıcılar genellikle Delphi, Visual Basic gibi görsel
programlama dillerine benzeyen uygulamalarla karşılaşmayı umarlar. Oysa ki
yukarıda da belirttiğimiz gibi Oracle bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. Yani bir
programlama dili değildir. Fakat Oracle tarafından geliştirilen ve Oracle’ın kendi
uygulama geliştirme araçları içerisinde kullanılan bir programlama dili vardır. Oracle
ürünleri genellikle büyük çaplı veri kontrolünü gerektiren uygulamalarda kullanılır.
Öncelikle bir ağda Oracle veritabanı sadece sunucu olarak adlandırılan bilgisayara
yüklenir. Bu sunucu Oracle’ın desteklediği herhangi bir işletim sistemiyle çalışıyor
olabilir. Yani Oracle’ın farklı işletim sistemleri için farklı sürümleri vardır. Bu sunucu
bilgisayara kurulan veritabanı üzerinde tablolar, indeksler, eşanlamlar,tablo uzayları
ve ihtiyaç duyulan kayıtlı prosedürler oluşturulur. Oracle’ın bu veritabanına erişerek
uygulama programı geliştirmeye yarayan diğer ürünleri de istemci bilgisayarlara
kurulur. İstenirse sunucu bilgisayara da isteğe bağlı olarak bu ürünler kurulabilir.
Bazı Oracle ürünlerinin hangi amaçla kullanıldığını kısaca inceleyecek olursak;
Oracle RDBMS : Oracle ilişkisel veritabanı yönetim sistemi programıdır. Oracle
şirketinin ana ürünüdür. Bu ürünün şu an en yeni sürümü Oracle11g RDBMS’dir.
Oracle Uygulama Geliştirme Araçları : Oracle’ın veritabanı uygulamaları
geliştirmek için görsel ürünleri bu grupta yer alır. Oracle’ın program geliştirmek için
kullanılan bu ürünlerinin eski adı Oracle Power Objects idi. Daha sonra Oracle
Developer 2000 ve sonra da Oracle Developer 6 ürünleri geliştirildi. Developer 2000
ve Developer 6 içerisinde Form Builder, Report Builder, Graphics Builder, Procedure
Builder ve Schema Builder ürünlerini içerir. (Şu anda yeni versiyonlar ve ürünler
çıkmış olabilir)
Form Builder; kullanıcıya sunulacak arayüzlerin geliştirildiği programdır. İşte bu
uygulama görsel bir programlama dilinin uygulama geliştirme ortamına benzer.
Report Builder; ürünü veritabanından elde edilen bilgiler ile raporlar hazırlamaya
yarar. Özellikle banka ve kamu kuruluşlarının ihtiyacı olan fatura, evrak gibi belgelerin
hazırlanıp, çıktı alınması için geliştirilmiş bir programdır.
Procedure Builder; sürekli kullanılacak kodların prosedürler halinde oluşturulup,
kütüphaneler olarak kaydedilmesi işlemine yarayan bir programdır.
Schema Builder; ise veritabanı nesnelerinin görsel olarak oluşturulabilmesi için
geliştirilmiş bir uygulamadır. Burada tablo, görüntü, eşanlam oluşturma, tablolar arası
ilişki kurma, tablo kısıtlamaları oluşturma işlemleri görsel olarak yapılabilir.
SQL*Plus; SQL*Plus, Oracle veritabanında sorgulama yapmak ve SQL komutlarını
çalıştırmak için kullanılan bir araçtır. SQL*Plus’da SQL komutlarının yanısıra PL/SQL
komutları da kullanılabilmektedir.
çalışmanın diğer bölümlerinde anlatılan SQL komutları SQL*Plus kullanılarak
hazırlanmıştır.
PL/SQL; PL/SQL (Procedural Language/SQL), yapısal dillere ait özelliklerin standart
SQL’e eklenmesiyle ortaya çıkan Oracle’a has bir dildir. PL/SQL Oracle firmasının
piyasaya sürdüğü her üründe önemli bir yere sahiptir. Kullanıcılar PL/SQL’i
kullanarak programlarına bir çok yeni özellikler katmaktadırlar. Bunlar arasında;
PL/SQL tabanlı kaydedilmiş yordamlar(stored procedures) ve veritabanı
tetiklemeleri(triggers)
ile
önemli
iş
kurallarını
programlamak
Oracle Developer ürünleri ile güçlü ve kolay kullanılabilir görsel ortamlarla
programları
detaylandırmak
ve
daha
rahat
kontrol
etmek
Oracle tabanlı uygulamalarda nesne-tabanlı(object-oriented) tasarımlar yapma Web
sayfalarından
Oracle
veritabanlarına
link
yapma
PL/SQL’in belki de en önemli özelliği istemci-sunucu ortamları tasarlama ile ağ
üzerinde dağıtık işlemler yapma ve bir çok sorguyu çalıştırma imkanı sunmasıdır.
PL/SQL dili Ada dilinden sonra tasarlanmıştır. PL/SQL’de en gelişmiş yordamsal
dillerde olan veri tipleri, blok yapısı, şartlara bağlı ve bağlı olmayan kontrol cümleleri,
bir çok döngü tipi, hata durumlarında kullanılacak yordamlar ve kullanıcı tarafından
tanımlanabilecek nesneler yer almaktadır.
Bu kitapta Oracle RDBMS kurulumu ve SQL ortamı ayarlanması anlatılacaktır.
7.2. Windows için Oracle 10g Kurulumu
Bilgisayarınıza Oracle veri tabanı programını kuracaksanız işletim sisteminizin server
tarzı bir işletim sistemi olması gerekmektedir. Örneğin Windows XP Professional
kurulum yapılabilecek bir sürüm iken; Windows XP Home kurulum yapılamayacak bir
sürümdür. Eğer bilgisayarınızda daha önceden başarılı ya da başarısız bir şekilde
herhangi bir oracle versiyonu kurulumu yapılmışsa; sağlıklı bir kurulum
gerçekleştirebilmek için bunları silmenizi öneririm. Silme işlemini kurulum yaparken
Şekil 7.2.9 da verilen ekran üzerinde “Deinstall Products” alanına tıklayarak
yapabilirsiniz. Ayrıca geeole arama motorunda “Oracle Veritabanını Sistemden
Kaldırma” ile ilgili dökümanlara göre de yapabilirsiniz. Eğer makinenizde hiç Oracle
kurulumu yapılmamışsa direk kuruluma geçebilirsiniz.
İlk adım bilgisayarınızdaki Windows işletim sistemindeki bölgesel ayarlardan Dil
değişikliğini “İngilizce” yapmamız gerekiyor. Bunu yapmazsanız veritabanı kurulum
aşamasında sona doğru protokol hatası alırsınız ve kurulum başarılı olmaz. Bunun
için Windows Denetim Masasını açın.
Şekil 7.2.1. Denetim Masası menüsü Ekranı
Gelen Bölge ve Dil seçenekleri menüsünde dili İngilizceye olarak değiştirin.
Şekil 7.2.2. Bölge ve Dil seçenekleri menüsü Ekranı-1
Sol üst köşedeki “Gelişmiş” tabına girin. Burada da dili İngilizce olarak değiştirin.
Uygula düğmesine tıklayın.
Şekil 7.2.3. Bölge ve Dil seçenekleri menüsü Ekranı-2
İngilizce dil desteği dışında; Uzakdoğu dilleri gibi dillere geçiş yapmak istenirse
Windows CD sine ihtiyaç duyulacaktı. Ama İngilizce dil desteği için gerekli dosyalar
zaten standart bir Windows işletim sisteminde mevcut olduğundan CD ye ihtiyaç
duyulmaz. Aşağıdaki ekrandaki ‘Evet' düğmesine tıklayınız.
Şekil 7.2.4. Onay Ekranı
Sistem, değişen ayarları uygulayabilmek için sizden onay isteyecektir. ‘Evet' e basın.
İşletim sisteminize göre bu ekrandaki belirtilen bilgisayarınızı kapatmanıza gerek
kalmayabilir.
Şekil 7.2.5. Bilgisayarı Yeniden Başlatma Ekranı
Bu ayarlamalar yapılıp makine yeniden başlatıldıktan sonra artık Oracle kurulumuna
geçilebilir. Bunun için kurulum Oracle 10g CD si takılır. CD nin otomatik kurulumuna
izin vermeden, CD yi araştır (explore) seçeneği kullanılarak dosyaları açın ve ‘install'
klasörüne geçin.
Şekil 7.2.6. Oracle 10g Kurulum Ekranı-1
‘setup. exe' yi çalıştırarak Oracle Üniversal Installer ı başlatın.
Şekil 7.2.7. Oracle 10g Kurulum Ekranı-2
Setup programı, grafik ara yüzü içeren Oracle Üniversal Installer programının
çalışabilmesi için gerekli sistem gereksinimlerinin mevcut olduğunu kontrol edecektir
bu aşamada ekrana sabit bilgi gelene kadar bekleyin.
Şekil 7.2.8. Oracle 10g Kurulum Ekranı-3
Wellcome penceresi geldiğinde yeni bir kurulum yapmak için ‘Next' düğmesine basın.
Şekil 7.2.9. Oracle 10g Kurulum Ekranı-4
Daha sonra ekrana ‘Specify File Locations' (Dosya yerleşimini belirleyin) isimli bir
pencere gelecektir. Burada, Oracle Yazılımının kurulacağı yer bilgileri istenir.
Standart bir Windows sisteminde Installer, bu parametreleri uygun bir şekilde
ayarladığından herhangi bir işlem yapmaya gerek kalmaz. Burada en önemli nokta
oracle kurulumu için belirtilen sürücüde yeterince boş yer olmasıdır. En az 3 GB gibi.
Eğer Installer ın belirttiği sürücüde yeterince boş yer önce onu ayarlamanız gerekir.
Daha sonra ‘Next' düğmesine tıklayın.
Şekil 7.2.10. Oracle 10g Kurulum Ekranı-5
Bu aşamada oracle için hangi tip kurulum türü seçileceği belirlenir. Oracle kullanım
lisansı satın alınırken ne tip bir kurulum yapılacağı belirlenir ve ona göre ücret ödenir.
Ayrıca hangi işletim sistemi için olacağı ve kaç kullanıcı için satın alınacağıda
belirlenir ve ona göre ücret ödenir. Standart ve Kişisel kurulumlar, daha ucuzdur ama
bazı kısıtlamaları vardır. Oracle 10g nin Enterprise sürümünde tüm özellikler vardır.
Şekil 7.2.11. Oracle 10g Kurulum Ekranı-6
Installer, bir sonraki adımda kurulumda başlangıç veritabanı yaratmak isteyip
istemediğimizi sorar. Aşağıdaki ekrandaki “Do not create a starter database”
seçeneği işaretlenerek veri tabanı yaratma işlemi Oracle Sunucusu kurulumu
yaptıktan sonra da yapılabilir. Ya da kurulmak istenilen veritabanı seçilebilir.
Ayrıntılara girmeden genel bir veritabanı kurmak için “General Purpose” (genel
amaçlı) seçeneğini işaretlenerek ‘Next' e tıklanır.
Şekil 7.2.12. Oracle 10g Kurulum Ekranı-7
Bu aşamada kuralacak veritabanı ile ilgili seçim yapılır. Öncelikle, her nesne gibi,
veritabanına bir isim (SID=Oracle System Identifier) verilmesi gerekir ve bu isim
verilir. Veritabanına istediğiniz ismi verebilirsiniz. Global SID; Internet ortamı gibi
ortamlarda veritabanının tanımlayıcısı olarak görev yapar. Eğer veritabanınızı dış
dünyaya açmayacaksanız bu çok da önemli değildir. Global SID, yerel SID le aynı
olabilir.
Veritabanına ü,ş,ğ gibi Türkçe karakterleri içeren verileri girebilmek için ‘Select
Database Character Set' menüsünden “Turkish WE8ISO8859P9” u seçilmelidir. Bu
seçenek veritabanınızı Türkçe kullanmanızı sağlamaz sadece bilgilerde Türkçe
karekter yazabilmenizi sağlar.
Oracle ın deneme ve öğrenme amacıyla sunduğu örnekleri ve örnek veri tabanı
vardır. Bununda bilgisayarınıza yüklemek için “Create database with example
schemas” onay kutusunu işaretleyerek “Next” e tıklayın.
Şekil 7.2.13. Oracle 10g Kurulum Ekranı-8
Bu aşamada, veritabanının nasıl yönetilmek istendiği bilgileri verilir. Eğer sadece
Oracle Database Server kuruluyorsa burada olduğu gibi seçeneklerden biri (“Use grid
control”) seçime kapalı olacaktır. Bu ekranda bize sunulan tek seçenek olan “Enable
e-mail notifications” seçeneği bulunur. Oracle Sunucusu, veritabanında kritik bir
durum (yer daralması, bağlantı darboğazı gibi) tespit ettiğinde istenilen adreslere email yoluyla haber verebilme yeteneğine sahiptir. Tabii bunun için mesaj ayarlarının
da yapılması gerekir. Burada mesaj ayarlarının yapılması gerekir. Ben bu alanı boş
bırakıp bu özelliğini atladım. “Next” e tıklayarak bir sonraki aşamaya geçilir.
Şekil 7.2.14. Oracle 10g Kurulum Ekranı-9
Burada Installer aracılığı ile, kurulacak veritabanı için disk kullanımı seçeneklerinden
birini seçilir. Bunlar aşağıda listelenmiştir :
File System: Oracle Veritabanı dosyalarının, işletim sisteminde belirlenen bir yerde
oluşturulmasını sağlar.
Automatic Storage Management: Birden fazla diskin Oracle tarafından tek bir disk
gibi görülmesini sağlar.
Raw Devices: Diskin Oracle tarafından işletim sistemi aracı olmaksızın doğrudan
kullanımına olanak verir. Unix işletim sistemlerine kurulum yapılan oracle için tercih
edilir.
Tipik olarak ilk seçenek seçili olarak gelecektir. Belirtilen adres aynen kullanılacağı
gibi, Oracle Sunucu yazılımıyla veritabanı dosyalarını ayırmak için ayrı bir klasör de
belirlenebilir.
Seçim yapıldıktan sonra “Next” e tıklanır.
Şekil 7.2.15. Oracle 10g Kurulum Ekranı-10
Daha sonra Otomatik Yedekleme ile ilgili pencere gelecektir. Eğer otomatik
yedeklemeyi kullanmak istiyorsanız yedekleme seçeneğini seçtikten sonra alttaki
bölümde, kurulu Windows için yönetici yetkisi olan bir kullanıcını ismini ve şifresini
girin ve ‘Next' e basın.
Şekil 7.2.16. Oracle 10g Kurulum Ekranı-11
Oracle veritabanı programı kurulan her veritabanı için özel yetkisi olan SYS,
SYSTEM, SYSMAN ve DBSNMP isminde dört kullanıcı oluşturur. Bu veritabanını
açmak, kapatmak, kullanıcı, veritabanı yaratmak ve onları yönetmek gibi işlemler için
gereklidir. Sadece oracle veritabanında değil kurulan diğer veritabanı programları
içinde muhtelif yönetici kullanıcıları bulunur. Bunlara kolayca tek bir ortak şifre
vermek için “Use the same password for all accounts” seçeneğini işaretlenerek
kolayca hatırlanabilecek bir şifre yazın ve “Next” e tıklayın. Her biri için ayrı şifre
verilecekse “Use different passwords for these accounts” seçilir ve her kullanıcı için
ilgili alana şifreler yazılır. Kurulum aşamasında vermiş olduğunuz şifreleri
unutmayınız ve gerekirse bir yere not alın. Eğer unutursanız kurulum bittikten sonra
veritabanınızı açamazsınız ve kurulum boşa gitmiş olur.
Şekil 7.2.17. Oracle 10g Kurulum Ekranı-12
Bu aşamada Installer da, sunucu kurulumu için verilen bilgilerin listelendiği ekran
görüntülenir. Bu ekran, geriye dönebilmek ve yapılan seçimler üzerinde değişiklik
yapabilmek için kullanılabilecek bir son şans ekranıdır. Eğer bilgiler aynen kabul
edilip kuruluma başlaması isteniyorsa “install” butonuna tıklanır ve kurulum başlatılır.
Eğer değişiklik isteniyorsa “Back” ve “Next” butonu aracılığı ile ekranlar arasında
geçişler yapılarak kurulum yapılmak istenilen düzenleme ve değişiklikler yapılabilir.
Şekil 7.2.18. Oracle 10g Kurulum Ekranı-13
Oracle Veritabanı Sunucu Yazılımının kurulum işlemi başlar ve kurulum seçilen
bileşenlere ve bilgisayarınıza göre 20-60 dk. arasında zaman alır. Kurulum
aşamasında bilgisayarınızda başka bir işlem yapmanızı önermem. Çünkü kurulumda
çok işlem yapılmakta ve program fazlaca bilgisayar donanım kaynağına ihtiyaç
duymaktadır.
Şekil 7.2.19. Oracle 10g Kurulum Ekranı-14
Aşağıdaki ekran görüntülendiğinde Oracle Veritabanı Sunucu kurulumu bitmiş ve
ayarlamaları verilen veritabanı oluşturulmaya başlanacaktır.
Şekil 7.2.20. Oracle 10g Kurulum Ekranı-15
Bu aşamada Oracle Veritabanı Sunucusu ile birlikte gelen Database Configuration
Assistant, “TEST” isimli veritabanını oluşturmaya başlar. Oluşturma aşamasında
program bazı noktalarda biraz fazla bekleyebilir. Bu durumda müdahale etmeyerek
işlemleri tamamlamasını bekleyin.
Şekil 7.2.21. Oracle 10g Kurulum Ekranı-16
Veritabanı oluşturulma aşaması da bittiğinde karşınıza aşağıdaki ekran gelir ve “OK”
butonuna basılarak pencere kapatılır. Kuruluma başlamadan önce dil ayarları İngilice
olarak ayarlanmadığında kurulum bu aşamada hata verir ve kurulum tamamlanmaz.
Şekil 7.2.22. Oracle 10g Kurulum Ekranı-17
Veritabanı oluşturma tamamlanmıştır ve aşağıdaki ekrandaki “Next” e tıklanılır.
Şekil 7.2.23. Oracle 10g Kurulum Ekranı-18
Aşağıdaki pencere açıldığında “Exit” e basılır ve kurulum tamamlanmış olur.
Şekil 7.2.24. Oracle 10g Kurulum Ekranı-19
Oracle Veritabanı Sunucusu ve tanımlanan veritabanı kurulumu başarıyla
tamamlanmış oldu. Bilgisayarınızdaki Internet Explorer gibi Internet göstericinizde de
aşağıdaki gibi bir sayfa açılacaktır.
Şekil 7.2.25. Oracle 10g Kurulum Ekranı-20
Buradaki ekranda kullanıcı adına “sys” şifre alanına kurulum sırasında verilen şifre ve
sonra “Connect As” menüsünden ‘SYSDBA' yı seçip ‘login' e tıklanarak Internet
üzerinden de veritabanına ulaşılabilir.
Şekil 7.2.26. Oracle 10g Kurulum Ekranı-21
Burada Oracle yönetim konsolu için lisans sözleşmesi ekrana gelir.
Şekil 7.2.27. Oracle 10g Kurulum Ekranı-22
Sağ alt köşedeki “I agree” düğmesine basılarak lisans şartları kabul edilir. Artık
veritabanı ile işlemlerimizi yapabiliriz. Açılan pencereyi inceleyiniz.
Şekil 7.2.28. Oracle 10g Kurulum Ekranı-23
Şekil 7.2.29. Oracle 10g Kurulum Ekranı-24
Kurulum donanımsal olarak iyi bir bilgisayara kurulmadıysa bilgisayarınız çalışırken
veya kapatılıp açılırken çok yavaş çalışır. Bu nedenle bilgisayarda sürekli Oracle
kullanılmayacaksa oracle’ı sadece çalışacağınız zaman çalıştırın ve işiniz bitince
kapatın. Bunun için Windows ‘un hizmetler menüsünde başlatılan Oracle servislerinin
başlama seçeneklerini ‘Otomatik' konumundan ‘Elle' konumuna getirin. Bu işlem için
Başlat->Çalıştır a ‘services.msc' yazıp enter ‘a basın ve açılan pencerede Oracle ile
başlayan servislerini bulun. Bu servislerin üzerine geldikten sonra farenizin sağ
tuşunu kullanarak “Özellikler” e girin ve başlangıç seçeneğini ‘Elle' olarak değiştirin.
En son olarak sisteminizin dilini tekrar Türkçeye çevirmeyi unutmayın.
7.3. Oracle 10g ile Sorgu Yazmak.
Oracle 10g veritabanında birkaç yöntemle SQL sorgusu çalıştırılabilir. Standart SQL
işlemci, dos altında SQL EMC penceresi ile SQL çalıştırma gibi. Bunların hepsinde
yapılan işlem ve sonuç aynıdır. Ama kullanılan programlar, bağlantı ve işlem yapılışı
farklıdır. Bunların hepsi bu bölümde detayları ile anlatılacaktır. Oracle Veritabanının
standart istemci aracı “SQL*Plus” tır ve standart bir Windows kurulumunda Başlat ->
Programlar -> Oracle -> OraDb10g_home1 -> Application Development -> SQL*Plus
yoluyla başlatılır. Bu şekilde SQL*Plus ı başlatıldığında ekrana Log On penceresi
gelir ve kullanıcı ismi, şifresi ve bağlantı tanımlayıcısı istenir.
Şekil 7.3.1. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-1
Şekil 7.3.2. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-2
Oracle bir önceki bölümde anlatılan
şekilde kuruldu ve başlangıç veritabanı
yaratıldıysa sistemde “scott” isimli ve
şifresi “tiger” olan bir kullanıcı yaratılmıştır.
Kullanıcı isimlerinde büyük/küçük harf
ayrımı yoktur ama bu ayrım şifre için
geçerlidir. Bağlantı tanımlayıcısı=Oracle
SID ise kurulum yapılırken verilen isimdir.
Kurulum sırasında bu isim “test” olarak
verilmişti.
Eğer kurulan veritabanında herhangi bir
işlem yapılmadıysa ekrana bu kullanıcının
hesabının kilitli olduğunu belirten “THE
ACCOUNT IS LOCKED” mesajı gelir.
Bu sorunu gidermek için veritabanına
“SYSTEM” kullanıcısı ile bağlanılarak bazı
işlemler yapmamız gerekir. Internet
Explorer ya da Mozilla Firefox v.b.
programda http://locahost:5500/em adresi
yazılarak “Enter” yapılır ve ekrana
aşağıdaki pencere gelir.
Şekil 7.3.3. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-3
Kullanıcı adı olarak “system” ve şifre olarak da kurulum sırasında verilen ortak şifre
yazılır ve login tuşuna tıklanır. EM Console, veritabanının ana sayfasını açacaktır.
Burada, Sol üst köşedeki bağlantılardan “Administrator” a tıklayın.
Şekil 7.3.4. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-4
Üstteki listelerden “Security” nin altında, “Users” a tıklayın.
Şekil 7.3.5. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-5
Ekrana veritabanı kullanıcıları hakkında genel bilgi içeren bir sayfa gelir. Burada 5
özel kullanıcı dışında tüm hesaplar güvenlik nedeniyle varsayılan durum olarak kilitli
ve şifre süresi dolmuş durumda ekrana gelir. Bir hesabı kullanıma açmak için hem
özel yetkiyle kilidin kaldırılması, hem de varsayılan şifrenin değiştirilmesi gereklidir.
“SCOTT” hesabının kilidini kaldırmak için “SCOTT” üzerine tıklanması gerekir.
Şekil 7.3.6. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-6
Açılan sayfada “SCOTT” kullanıcısının hesap bilgileri yer alır. Alt kısımdaki radyo
düğmesinde görüldüğü gibi hesap kilitli konumdadır.
Şekil 7.3.7. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-7
Radyo düğmesini “Unlock” durumuna getirerek kilit açılır. Bu arada bu işlemin hangi
SQL komutuyla yapılacağını görmek istenirse sağ taraftaki “Show SQL” düğmesine
tıklayarak kolayca yapılan işlemin SQL sorgusunu görebilirsiniz.
Şekil 7.3.8. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-8
“Show SQL” e tıklanıldığında aşağıdaki ekran karşınıza gelir. Yani web ara yüzünü
kullanmadan da “system” kullanıcısı ile SQL*Plus a girip aşağıdaki komut
çalıştıralarak aynı işlem gerçekleştirilebilirdi. SQL sorgusunu inceleyiniz. Görsel
olarak kolayca yapılan bu işlemin aslında SQL ile yazılarak daha bilgi isteyen bir
şekilde yapılabildiğine dikkat ediniz. “Return” e basarak geri dönülür.
Şekil 7.3.9. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-9
Geri dönülerek sağ taraftaki “Apply” tuşuna basıldığında yapılan değişikliğin
gerçekleştiğini belirtilen bir mesajla karşılaşılır.
Şekil 7.3.10. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-10
Enterprise Manager Console(EMC) da işimiz bitti. Burada EMC kullanılarak SQL ,ile
işlemlerin yapılmasını öğrendik. EMC modülü çok kolaydır ama dikkatle kullanılması
gerekir. Kolaydır çünkü komutlar yazılmaz ve işlemler görsel program kullanır gibi
fare ile tıklanarak yada ekrandan seçim yapılarak yapılır. Yani SQL bilgisi gerekmez.
SQL bilmeyenler bile çok rahat bu ekranlarla işlemlerini yapabilirler. İstenirse “Show
SQL” ile yapılan işlemin SQL sorgu karşılığı alınabilir. Sol üst köşedeki “Logout”
bağlantısına tıklayarak EMC modülünden çıkılabilir.
Şekil 7.3.11. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-11
Şimdi Oracle Veritabanı standart istemci aracı “SQL*Plus” ile SQL sorgusu yazalım.
Windowsda Başlat -> Programlar -> Oracle -> OraDb10g_home1 -> Application
Development -> SQL*Plus yoluyla başlatılır. Burada ekrana Log On penceresi gelir
ve kullanıcı ismi, şifresi ve bağlantı tanımlayıcısı istenir. Şimdi “SCOTT” kullanıcısıyla
veritabanına tekrar bağlanmayı deneyelim. Kullanıcı ismi olarak “scott”, şifre olarak
“tiger” yazalım.
Scott kullanısının kilidini açtık ve kullanmaya
başladık. Kilitli olan kullanıcının şifresi de
aynı
zamanda
süresi
dolmuş
yani
“EXPIRED” durumdadır. Dolayısıyla şifreyi
değiştirilmesi gerekir. Açılış sırasında ekrana
tekrar bir diyalog penceresi gelir ve şifre
değişim işlemi için eski ve yeni şifre girilerek
şifre değiştirme işlemi gerçekleştirilir.
En üst kutuya eski şifreyi (“tiger”) diğer ikisi
alanada verilmesi istenen yeni şifre yazılır ve
“enter” a basılır. Ekrana aşağıdaki gibi bir
SQL*Plus ekranı geldiyse ilk aşamayı
tamamladınız demektir.
Şekil 7.3.12. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-12
Artık Oracle SQL*Plus ile SQL sorguları yazabiliriz. Bu ekran EMC ekranı gibi değildir
ve yapılacak tüm işlemlerin SQL sorgularının tek tek yazılması gerekir. Yani bu ekran
kullanılırken SQL dilinin iyi bilinmesi gerekir. Tüm kitap boyunca SQL sorguları bu
ekran üzerinde yazılarak hazırlanmıştır.
SQL*Plus'ta ok tuşlarının bir işlevi yoktur. Bir veya bir kaç komut öncesindeki sorguyu
görmek için “MS DOS” taki gibi yukarı tuşu kullanılamaz, daha da kötüsü bir satırda
karakter hatası varsa yalnız o karakteri değiştiremezsiniz. Geri tuşu (backspace)
kullanılarak o karaktere kadar her şeyi silmek gerekir. Bir de eğer sorgularla
döndüreceğiniz alan uzunsa okunması zor bir çıktı alınır. İlk iki sorunu çözmek için
SQL*Plus ı MS-DOS kipinden başlatabiliriz. Bunun için DOS promptunu açarak “sql
plus kullanıcı_ismi/şifre” şeklinde bir komutla SQL*Plus ı başlatalım. Siz Scott
kullanıcısının şifresini ne olarak değiştirdiyseniz bu alana “tiger” değil yeni şifreyi
yazınız.
Şekil 7.3.13. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-13
Şekil 7.3.14. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-14
Daha önceki SQL*Plus ekranında olduğu gibi komutlar burada da aynen çalışır.
Üstelik normal DOS promptunda olduğu gibi yön ok tuşlarının kolaylığından da
yararlanılabilir. Ama uzun sonuçlu sorgulardaki yeni bilgiler geldikçe eski bilgilerin
ekranda kaybolması ve okunabilirlik problemini burada da devam etmektedir. Her iki
SQL penceresinde de bilgileri ekran ekran kontrol edemiyoruz.
Bu sorunlardan kurtulmak istenirse SQL*Plus'ın web arayüzünden çalışan şekli olan
“iSQL*Plus” kullanılmalıdır. Bu araca ulaşmak için web tarayıcısından
http://localhost:5600/isqlplus adresine girilmesi yeterlidir. Eğer adres cevap
vermiyorsa işletim sisteminin “hizmetler” menüsünden “isql*plus” servisinin çalışıyor
olduğuna emin olun. Servis çalışıyorsa ekrana aşağıdaki gibi bir sayfa gelir.
Şekil 7.3.15. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-15
Username ismi olarak “scott”, password olarak belirlediğiniz şifre ve Connect
Identifier olarak veritabanınızın “SID” ini yazarak Login butununa tıklayın ve
veritabanına bağlanın.
Şekil 7.3.16. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-16
Aşağıdakine benzer bir sayfayla karşılaşacaksınız.
Şekil 7.3.17. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-17
SSQL*Plus ve Dos Sql ortamında yazılan tüm komutlar burada da aynen yazılarak
“Execute” tuşuna basarak çalıştırılır ve buradan da aynı sonuçlar alınabilir. Ayrıca
burada her komut sonuna noktalı virgül veya “/” karakteri koymaya da gerek kalmaz.
Şekil 7.3.17. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-17
Şekil 7.3.18. Oracle Sorgu Yazma Ekranı-18
iSQL*Plus çalışmak daha kolaydır. Sorgular kolaylıkla yazılabilir, çalıştırılabilir,
kaydedilebilir veya yazdırılabilir. Ayrıca sonuçların okunabilirliliği daha iyidir.
Kullanımından dolayı pek çok avantaj sunan iSQL*Plus çok rahatlıkla kullanında
tercih edilebilir. Ancak büyük sistemlerde ve projelerde özellikle başta güvenlik
nedeni olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı iSQL*Plus servisi her zaman
açılmayabilir. Bu gibi durumlarda özellikle veritabanı yöneticilerinin kullanabilecekleri
tek ara yüz SQL*Plus ı komut satırından kullanabilme yeteneklerini geliştirmeleri
gerekir. iSQL*Plus programında işiniz bitince alt kısımdaki Logout'a tıklayarak
programdan çıkabilirsiniz.
SQL*Plus ve iSQL*Plus'ta çalışma yöntemi bunlar. Sizde bilgisayarınıza Oracle
kurmak ve kitaptaki sorguları çalıştırmak isterseniz bunları yapmanız gerekmektedir.
Bu programlar aracılığı ile yararlanabileceğiniz çok çeşitli komut ve hizmetler
bulunmaktadır.
Bunları
öğrenmek
için
yapmanız
gereken
Oracle
dokümantasyonlarını okumak ve onlarla denemeler yapmak olacaktır.