Document

31.05.2011
ġULE YILMAZ
1
MADDE BİLGİSİ
• KÜTLESİ HACMİ
VE EYLEMSİZLİĞİ
OLAN HERŞEYE
MADDE DENİR.
• Maddenin şekil
almış haline cisim
denir
31.05.2011
ġULE YILMAZ
2
A-Maddenin KATI hali
• Katı maddelerin belirli şekil ve hacimleri
vardır
• Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu
tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti
vardır
• Moleküller titreşim hareketi yaparlar.
• Örnekler :Bardak saat masa sıra vs
31.05.2011
ġULE YILMAZ
3
B-Maddenin SIVI hali
• Sıvı maddelerin belirli hacimleri
vardır
• Şekilleri yoktur
• İçinde bulundukları kabın şeklini
alırlar
• Tanecikler arası boşluk daha fazladır
• Tanecikleri bir arada tutan kuvvet
zayıftır
• Akışkandır(moleküller birbirinin
üzerinden kayar)
• Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs
31.05.2011
ġULE YILMAZ
4
C-Maddenin GAZ hali
• Belirli şekilleri ve hacimleri
yoktur
• İçinde bulundukları kabın
şeklini ve hacmini alırlar
• Tanecikler arası boşluk fazla
çekim kuvveti ise çok azdır
• Kolaylıkla sıkıştırılabilirler ve
genişletilebilirler
• Örnek :hava, duman ,su
buharı vs vs
31.05.2011
ġULE YILMAZ
5
Madenin hal değişimi
Isı alır
DÜZENSĠZLĠK ARTAR
KIRAĞILAġMA
ERĠME
KATII
BUHARLAġMA
SIVI
GAZ
YOĞUNLAġMA
DONMA
SÜBLĠMLEġME
ISI VERĠR
DÜZENLĠLĠK ARTAR
31.05.2011
ġULE YILMAZ
6
Maddelerin Görülebilen Hissedilebilen
Özelikleri
•
•
•
•
RENK
SAYDAMLIK VE OPAKLIK
KOKU TAD
SERTLİK YUMUŞAKLIK
31.05.2011
ġULE YILMAZ
7
Maddenin ORTAK özellikleri
•
•
•
•
KÜTLE
HACİM
EYLEMSİZLİK
ELEKTRİKLİ YAPI
BU ÖZELLĠKLER MADDE MĠKTARINA
GÖRE DEĞĠġĠRLER
31.05.2011
ġULE YILMAZ
8
MADDE
KATI
SIVI
GAZ
TANECĠKLĠ
BOġLUK
ÇOK AZ
31.05.2011
BĠRAZ
BOġLUK
VAR
ġULE YILMAZ
BOġLUKLAR
ÇOK
9
Katı mı-sıvı mı- gaz mı
Maddenin adı
Katı
Ağaç
Çorba
Yağmur
Sıcak çikolata
Süt
Kaya
Peynir
AteĢ ve duman
Kolonya
Rüzgar
X
31.05.2011
Sıvı
Gaz
X
X
X
X
X
X
X
X
ġULE YILMAZ
10
X
Hangisi SıkıĢır?
MADDE
Gözlemler
AÇIKLAMALAR
DEMĠR
________
Yapısında boĢluk
olmadığı için
SU
________
Yapısında boĢluk
olmadığı için
HAVA
X
Yapısında boĢluk
olduğu için
Gaz haldeki maddelerin yapısında boĢluklar vardır.
O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?
31.05.2011
ġULE YILMAZ
11
Maddelerin Özelliklerini Bulalım
Özellikler
ġekli değiĢebilir.
SıkıĢtırılabilir.
Tanecikler arasında çok boĢluk
vardır.
Tanecikler birbirine çok yakındır.
SıkıĢtırılamaz.
ġekli değiĢemez.
Hacmi değiĢmez.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
Katı
Sıvı
X
X
X
X
X
X
X
X
12
Gaz
X
X
X
ORGANĠZMAYI
OLUġTURMAK ĠÇĠN HÜCRELER
BĠRARAYA GELĠR
ORGAN
HÜCRE
ATOMU OLUġTURAN
DAHA KÜÇÜK
PARÇACIK
VARMI?????
31.05.2011
HÜCREYĠ OLUġTURAN
KARBONHĠTRATVE YAĞ
ATOMLAR
ġULE YILMAZ
13
Çok sayıda aynı çeĢit
atomların bir araya gelerek
oluĢturduğu maddeye
ELEMENT denir.
Elementlerdeki
atomlar tek çeĢittir.
Elementler saf
maddelerdir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
14
Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler
kümeler halinde bulunur.
Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
15
Moleküller iki atomdan oluĢtuğu gibi
çok fazla sayı da atomdan da oluĢur
Bazı moleküller tek çeĢit atomdan oluĢurken;
bazı moleküller farklı çeĢit atomlardan oluĢur.
Molekülleri oluĢturan farklı çeĢitteki atomların büyükleri
ve özellikleri de birbirinden farklıdır.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
16
MOLEKÜLLER
BASĠT YAPILI
MOLEKÜLLER
( AZ SAYIDA
ATOM)
31.05.2011
ġULE YILMAZ
KARMAġIK
YAPILI
MOLEKÜLLER
(ÇOK SAYIDA
ATOM)
17
BĠLEġĠK
Ġki yada daha
fazla çeĢitte
element
atomlarının bir
araya gelerek
oluĢturdukları
yeni saf maddeye
denir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
BileĢiği
oluĢturan
elementler
kendi
özeliklerini
kaybeder.
18
SAF MADDELER
ELEMENTLER
ATOMİK
YAPIDA OLANLAR
31.05.2011
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
ġULE YILMAZ
BĠLEġĠKLER
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLMAYANLAR
19
• Atomlar KÜRE
…….. biçimlidir.
• Deneyde alkolün içine atılan iyot
kristallerine ne olmuştu?
• İyot kristalleri alkolün içinde çözünerek
alkole renk verdiğini gözlemlemiş miydik?
• Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen
iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl
açıklarsınız?
• İyodun alkolde dağılması ile, şekerin suda
dağılmasını karşılaştıralım.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
20
• Her madde gözle görülemeyecek
kadar küçük ve bölünmesi zor yapı
taşları olanATOMLARDAN
…………….. Oluşmuştur.
• Atomlar gözle görülemeyecek kadar
küçük tanecikler olmasına karşılık,
ancak günlük yaşantımızda pek çok
gözlem sonucu atomların varlığı
……………………
KANITLANMIŞTIR.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
21
• Demir ya da bakır parçası
da ardışık olarak yeterince
bölünmeye devam
edebilseydi resimlerde
gördüğümüz atomları elde
edecektik.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
22
31.05.2011
ġULE YILMAZ
23
31.05.2011
ġULE YILMAZ
24
31.05.2011
ġULE YILMAZ
25
KARBON
31.05.2011
ġULE YILMAZ
26
B
A
K
I
R
31.05.2011
ġULE YILMAZ
27
DEMİR
31.05.2011
ġULE YILMAZ
28
31.05.2011
ġULE YILMAZ
29
A
L
T
I
N
31.05.2011
İYOT
ġULE YILMAZ
30
A
L
Ü
M
İ
N
Y
U
M
31.05.2011
ġULE YILMAZ
31
31.05.2011
SU
ġULE YILMAZ
32
• Daha önce incelediğimiz
modellerden farkı var mı?
• Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom
kümelerine” MOLEKÜL diyoruz.
• Su, su moleküllerinin bir araya
gelmesiyle oluşur. Su molekülleri iki
hidrojen ve bir oksijen atomu içerir.
• İyot molekülleri de bir araya gelerek
iyodu oluşturur.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
33
• Hücreyi de yeteri kadar
büyütürsek daha küçük iç
yapılarını görebilir miyiz?
• Hücrenin büyütülmesi ile
çekirdeği, çekirdeğin
büyütülmesi ile molekülleri,
moleküllerin büyütülmesi ile de
atomları görebiliriz.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
34
DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM
İNSANLARINA GELİNCE;
• John Dalton(Can Daltın),
atomların içi dolu, berk ve
bölünmez olduğunu
söylemiştir.
• Becquerel(Bekerel) ve
Madam Curie(Madam Kuri)’
nin çalışmaları ise atomların
da bölünebildiğini
göstermiştir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
35
• Dalton, atom hakkındaki
düşüncelerini açıklamak için ilk
atom modelleri olarak ders
kitabımızın 89. sayfasındaki
resimde yer alan topları
kullanmıştır.
• Maddenin küçük bölünemez
parçacıklardan yani atomlardan
oluştuğunu öne sürmüştür.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
36
Tarihten
–ATOMUN TARİHÇESİ
• John Dalton(1766-1844)
• J.J.Thomson(1856-1940)
• Ernest Rutherfort(1871-1937)
• Niels Bohr(1885-1962)
31.05.2011
ġULE YILMAZ
37
• Atom kavramı ile ilgili tarih boyunca değişen düşünceler:
Democritus ve diğer Yunan filozofları her maddenin hep aynı
özdeş atomlardan oluştuğunu düşünüyorlardı. John Dalton
atomun içi dolu berk ve bölünmez olduğu fikrini taşıyordu.
Becquerel ve Madam Curie’ nin çalışmaları ise atomların da
bölünebildiğini göstermiştir.
• Atom konusunda çalışmalar yapan bilim insanları:
Democritus ve Yunanlı filozoflar, John Dalton, J.J.Thomson,
Ernest Rutherford, Niels Bohr, Becquerel, Madam Curie
31.05.2011
ġULE YILMAZ
38
Bugün kullanılan atom
modeli “Bulut modeli”dir.
Bu modele göre; atomun
merkezinde (çekirdeğinde) (+)
yüklü protonlar ve yüksüz
nötronlar bulunur.
Atom çekirdeğinin
çevresinde ise (-) yüklü
elektronlar sürekli
hareket halindedir
31.05.2011
ġULE YILMAZ
39
MADDEDEKİ
DEĞİŞİMLER
FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM
31.05.2011
ġULE YILMAZ
40
MADDENİN ÖZELLİKLERİ
• Fiziksel özellikler
• Maddenin bir
başka maddeye
dönüşmeksizin
gözlenebilen ve
ölçülebilen dış
görünüşü ile ilgili
31.05.2011
özellikleridir. ġULE YILMAZ
41
•
•
•
•
•
Fiziksel değiĢimler
Kömürün toz haline gelmesi
Demirin tel ve levha haline gelmesi
Kağıdın yırtılması
Suyun buharlaĢması
ġekerin suda çözünmesi
*** Bu olaylar sonunda maddenin
iç yapısında değiĢme olmaz.
*** Bütün hal değiĢtirme olayları fiziksel
31.05.2011
ġULE YILMAZ
42
KAR YAĞMASI FĠZĠKSEL.
BĠR OLAYDIR
31.05.2011
ġULE YILMAZ
43
Kimyasal özellikleri
Kimyasal
özellikleri
•
Maddenin
maddeler ile
birleşerek yeni
madde oluşturabilme
kapasitesidir.
•
Bir maddenin
31.05.2011
başka madde ile ġULE YILMAZ
44
Kimyasal DeğiĢimler
• Kâğıdın yanması
• Mumun yanması
• Sütün ekĢimesi
• Yumurtanın bozulup çürümesi
• Demirin paslanması
• Fotosentez olayı
• Solunum olayı
*** Kimyasal değiĢmeler sonucunda
maddeler baĢka maddelere dönüĢür.
*** Bütün yanma olayları kimyasal
değiĢmedir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
45
YANMA OLAYI KİMYASAL BİR OLAYDIR.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
46
SAF (ARI) MADDELER
• Tek tür
tanecikten oluşan
maddelere
saf madde denir
atomlar
moleküller
31.05.2011
ġULE YILMAZ
47
• Aynı cins atomlardan
oluşmuş saf
maddelere Element
denir.
Sembollerle ifade
edilirler .
H:HİDROJEN
O:OKSİJEN
31.05.2011
ġULE YILMAZ
C:KARBON
48
• İki yada daha
fazla elementin
belirli oranda
birleşerek
kimyasal yolla
oluşturduğu yeni
özellikteki saf ġULE YILMAZ
31.05.2011
49
SAF OLMAYAN MADDELER
• ĠKĠ YADA DAHA
FAZLA
MADDENĠN
ÖZELLĠKLERĠNĠ
KAYBETMEDEN
ÇEġĠTLĠ
ORANLARDA
KARIġMASI ĠLE
OLUġAN
31.05.2011
ġULE YILMAZ
50
Aynı cins atom veya
moleküllerden oluĢan
maddelere “saf madde” denir.
Elementler ve bileĢikler saf
maddelerdir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
51
KarıĢımlar birden fazla
faklı maddeden oluĢur.
KarıĢımı oluĢturan
tanecikler
farklı moleküller
Veya
farklı atomlar olabilir
31.05.2011
ġULE YILMAZ
52
31.05.2011
ġULE YILMAZ
53
Her tarafında farklı özellik gösteren tek bir-madde gibi gözükmeyen
karışımlardır.
maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis, ayran,
petrol su karışımı , beton parçası, toprak heterojen karışımlara örnek
verilebilir.
• Heterojen karışım emülsiyon ve süspansiyon olmak
üzere ikiye ayrılır.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
54
• Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen olarak
dağılmış şeklidir.
• Su–kum karışımı, su–tebeşir tozu karışımı gibi
31.05.2011
ġULE YILMAZ
55
• Bir sıvıda çözünmeyen başka bir sıvının
heterojen olarak bulanık bir şekilde dağılmış
hâlidir.
• Su–zeytinyağı karışımı, su–benzin karışımı,
gibi.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
56
ÇÖZELTİ
• Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir
madde gibi gözüken karışımlardır. Homojen
karışımlara genel olarak “çözeltiler” de denir.
• Tuzlu su, şekerli su, alkollü su, çeşme suyu ile
içerisinde bulunduğumuz hava homojen
karışıma örnek verilir.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
57
Bütün maddeler
taneciklerden oluĢmuĢtur
Ve tanecikler hareketlidir
Katılar: TĠTREġĠM
Sıvılar ve gazlar: ÖTELEME
HAREKETĠ yaparlar.
31.05.2011
ġULE YILMAZ
58
TİTREŞİM
31.05.2011
ġULE YILMAZ
ÖTELEME
59