Ekonomi Bültenini Görüntülemek İçin Tıklayınız

TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
TİSK AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ- AĞUSTOS 2015 (SAYI: 78)
GENEL DEĞERLENDİRME
“Ağustos Ayında Türkiye’de Ekonomik ve Siyasal Riskler Arttı. Ancak
Ekonomi Bu Çoklu Risk Ortamında Gündemde Kendine Yeterince Yer
Bulamıyor”
FED’in faiz artırımı yaklaştı. Çin ve Brezilya ekonomileri artık daha kırılgan. Çin’in
yaptığı devalüasyon Türkiye’nin dış ticaret açığını artırabilir.
Türkiye’nin ihracatında sorunlar devam ediyor. TİM verilerine göre Temmuz’da yıllık
ihracat % 13 oranında azaldı. İlk 7 aydaki azalış da % 12,4 oldu. İhracat hazır giyimde
% 13,3; otomotivde % 11,4 geriledi.
İthalat, ihracata baskın geldi. 2002 – 2014 döneminde ihracatımızın GSYH’ye oranı
2,50 puan; ithalatımızın GSYH’ye oranı 8,55 puan yükseldi. 2002 – 2013 döneminde
ihracatımızın dünya ihracatı içindeki payı 0,5 puan; ithalatımızın dünya ithalatındaki
payı 1 puan arttı.
Sanayi üretimi Haziran’da aylık bazda % 2,4; yıllık bazda % 5,5 yükseldi.
Sanayide ciro Haziran’da aylık bazda % 3,8; yıllık bazda % 11,3 arttı.
Mayıs’ta yıllık bazda işgücü 772 bin; istihdam 534 bin; işsizlik 238 bin kişi arttı.
İşsizlik oranı 0,5 puanlık yükselişle % 9,3 oldu. Ancak, mevsim etkisinden
arındırılmış veriler, işsizliğin bir önceki döneme (Nisan’a) göre 0,3 puan artışla %
10,2’ye çıktığını gösterdi. İşsizliğin artacağı tahmin ediliyor.
Haziran’da yıllık cari açık 44,7 milyar dolara geriledi. Net turizm gelirinin ve
doğrudan yabancı yatırımların azalması 2015 yılının ilk altı ayında cari açığın
beklenenin üzerinde seyretmesine sebep oldu.
Yabancı yatırımların son bir yılda DİBS’te 16,2 milyar dolar ve hisse senedinde 13,7
milyar dolar olmak üzere menkul stoku 29,9 milyar dolar azaldı.
TCMB pasif para politikaları izliyor, ancak Banka’nın bu politikalarda duruma göre
değişikliklere gidebileceğini düşünmekteyiz.
Enflasyon hız kesmiş ise de, hala hedeflenenin uzağında. TL’nin hızlı değer kaybı ve
gidişatının öngörülememesi özellikle enflasyon, yatırım ve işletme bilançoları
açısından ciddi kaygılar yaratmaktadır.
Temmuz’da yıllık bazda TÜFE % 6,81; Yİ-ÜFE % 5,62 ve YD-ÜFE %8,42 arttı.
Terör, döviz kuru artışı ve siyasi belirsizlik risklerinin birleştiği çoklu risk ortamında
ekonomi, kamu yönetimi gündeminin ancak alt sıralarında yer bulabiliyor.
1
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
DÜNYA EKONOMİSİ:
Ağustos ayında dünya ekonomisinde iki olgu öne çıkmıştır. Bunlardan ilki ABD
Merkez Bankası FED’in faiz artırma tarihinin netleşmeye başlamasıdır. Temmuz
ayı sonunda yapılan Federal Açık Piyasa Komitesi Toplantısı’nda Komite Üyeleri ABD’nin tam
istihdam ve istikrarlı fiyat düzeylerine yakın olduğu konusunda anlaşmışlardır. FED’in faiz
artışı kararının altında, krizin başında %10’lar düzeyine ulaşan işsizlik oranının %5,3’e
inmesi, küçülen ekonomiden %2’ler düzeyinde istikrarlı büyümeye geçilmesi ve bu olumlu
gelişmelere rağmen enflasyon oranının % 0,1 düzeyinde kalması yatmaktadır.
Gündemi belirleyen ikinci olgu ise Çin ve Brezilya ekonomilerinde kırılganlıkların
artmış olmasıdır. Brezilya’da ikinci çeyrek büyüme oranı henüz açıklanmamıştır. Ancak
sanayi üretimi düşmektedir. Haziran ayında sanayi üretimdeki düşüş %0,6’ya ulaşmıştır.
Diğer göstergeler hesaba katıldığında Brezilya’nın ikinci çeyrekte küçüleceği tahmin
edilmektedir.
Tablo 1: Çin Ekonomisinde Temel Makro Göstergeler
2010
2011
2012
2013
2014
6,048
7,516
8,481
9,579
10,360
Büyüme Oranı
10.5
9.3
7.7
7.7
7.4
Yatırımlarda Büyüme Oranı
24.5
24.0
20.6
19.6
15.7
Sanayi Üretimde Değişme
15.7
13.9
10.0
9.7
8.3
4.1
4.1
4.1
4.1
4.1
-1.7
-1.1
-1.6
-1.9
-1.8
3.3
5.4
2.6
2.6
2.0
5.81
6.56
6.00
6.00
5.60
Cari Denge (GSYH’nin yüzdesi)
3.9
1.8
2.5
1.5
2.1
Cari Denge (Milyar Dolar)
238
136
215
148
220
Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar)
184
154
231
258
383
2,847
3,181
3,312
3,821
3,843
GSYH (Milyar Dolar)
İşsizlik Oranı
Bütçe Dengesi (GSYH’nin yüzdesi)
Enflasyon Oranı
Politika Faiz Oranı
Döviz Rezervi (Milyar Dolar)
Kaynak: http://www.focus-economics.com/countries/china, erişim tarihi 6/8/2015.
2
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Çin ise yılın ikinci çeyreğinde %7,0 büyümüştür. Bu oran Çin için düşük bir düzeyi ifade
etmektedir; krizin en etkili olduğu yıllarda gelişmiş ülke ekonomileri sıfıra yakın büyürken ya
da küçülürken, Çin 2010 yılında %10,5, 2011 yılında %9,3 büyümüştür. Yatırımlardaki
büyüme de benzer oranlarda gerçekleşmiştir. Çin dünyada en fazla cari fazla veren ve en
fazla döviz rezervi bulunan ülke olmuştur. Nitekim 2014’ün sonunda döviz rezervi 3,8 trilyon
dolara ulaşmıştır. Üstelik bu başarıyı %4’ler düzeyinde bir işsizlik oranı ve %2’ler düzeyinde
bir enflasyon oranı ile elde etmiştir (Tablo 1).
Çin ekonomide bu gelişmeyi sağlamak için büyümede başat rolü doğrudan yabancı
yatırımlara vermiştir. Büyümeye ikinci destek portföy yatırımlarından gelmiştir. Çin yüksek
büyüme oranlarına ulaşmak için diğer ülkelerin para birimleri karşısında ulusal para birimi
Renbinmi’nin değerini uzun süre düşük tutmuş, bu yolla ihracatını sürekli artırmayı
başarmıştır. İşsizlik oranını azaltmak için inşaat yatırımlarına ağırlık vererek konut sahipliğini
artırmıştır. Büyümenin finansmanı için para arzını artırarak, faiz oranının düşük düzeyde
kalmasını ve kredi genişlemesini sağlamıştır.
Bu tablo son iki yıl içinde değişmeye başlamıştır. Konut sektöründe balon etkisi başlamıştır.
Küresel ölçekte dış ticaret hacminin daralması ihracat artışını frenlemiş, firmaların kârlılık
oranlarını düşmüştür. Portföy yatırımlarında çıkışın başlaması nedeniyle döviz rezervi
Haziran’da azalış göstermiştir.
Çin ekonomisine ilişkin soru işaretleri artarken, Çin Merkez Bankası arka arkaya
dört defa Renbinmi’nin değeri düşürmüştür. Çin’in devalüasyona gitmesi önümüzdeki
aylarda dünya ekonomisini ciddi biçimde etkileyecektir. Çünkü Çin dünya ihracatında %11,7,
ithalatında %10,3 paya sahip bir ülkedir.
Türkiye bu gelişmelerden olumsuz etkilenecektir. İlk etki ihracatımız üzerinde
olacaktır. Çin mallarının fiyatları düştüğü için ihracatta rekabet etme şansımız azalacaktır.
İkinci etki ithalata olacaktır. Daha fazla Çin menşeili mal ithal edilecektir. Çin ile 2014 yılında
22 milyar 57 milyon dolar, 2015’in Ocak-Haziran döneminde 11 milyar 222 milyon dolar olan
dış ticaret açığımız daha da artacaktır.
TÜRKİYE EKONOMİSİ:
Türkiye ekonomisinde yılın ikinci yarısında dış ticarette yaşanan sorunlar
belirleyici olmaya başlamıştır. İhracatta Temmuz ayında da istenilen büyüme
elde edilememiştir. TİM verilerine göre geçen yılın Temmuz ayına göre ihracat %13,0
oranında düşmüştür. Ocak-Temmuz döneminde ihracattaki düşüş %12,4’e ulaşmıştır.
İhracattaki düşüşte sanayi ürünleri ihracatındaki %13,3’lük azalış önemli rol oynamıştır.
İhracatın iki önemli kalemi olan hazır giyim sektöründe düşüş %13,3, otomotiv sektöründe
%11,4 düzeyindedir.
3
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Tablo 2: Yükselen Ekonomilerde İhracatın GSYH İçindeki Payı, Yüzde
Arjantin
Brezilya
Şili
Çin
Mısır
Endonezya
Meksika
Malezya
Rusya
Türkiye
G. Afrika
Hindistan
Dünya
2002
2013
2014
28,38
14,21
31,54
22,27
18,32
32,69
23,46
108,31
35,25
25,22
31,78
14,02
24,22
14,32
12,02
32,41
23,32
18,06
23,98
31,74
81,68
28,61
25,64
30,98
25,16
29,79
14,85
11,52
33,78
22,61
15,19
23,72
32,73
79,65
(.)
27,72
31,26
23,59
(.)
(.) Veri yoktur.
Kaynak: Dünya Bankası veri tabanı.
http://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.ZS
Erişim tarihi 12 Ağustos 2015.
Her ne kadar son on yılda ihracat hacminde önemli artışlar elde edilmişse de,
ihracatın GSYH içindeki payı 2002 yılında %25,22 iken, 2014’de ancak
%27,72’ye çıkmıştır. İhracattaki bu yavaş artışa karşılık, ithalatın GSYH içindeki
payı çok daha hızlı yükselmiştir. 2002 yılında ithalat/GSYH oranı %23,58 iken,
2014 yılında oran %32,13’e ulaşmıştır. (Tablo 2, Grafik 1).
Grafik 1: Yükselen Ekonomilerde İthalatın GSYH İçindeki Payı, Yüzde
100,00
90,00
80,00
70,00
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
Arjantin
Brezilya
Şili
Çin
Mısır
Meksika
Malezya
Rusya
Türkiye
G.Afrika
Dünya
2002
13,37
13,37
30,39
20,19
22,67
Endonezya Hindistan
26,39
14,98
24,91
91,05
24,46
23,58
27,98
23,78
2013
14,40
14,36
33,06
20,58
24,78
24,77
28,12
32,63
72,40
22,68
32,18
33,25
29,66
2014
14,60
14,27
32,29
18,92
24,05
24,48
25,96
33,66
69,88
32,13
33,12
Kaynak: Dünya Bankası veri tabanı.
http://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.ZS
Erişim tarihi 12 Ağustos 2015.
4
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Türkiye’nin dünya ihracatı içindeki payı 2002 yılında %0,5 iken, 2013 yılında
%1,0’e, Türkiye’nin dünya ithalatı içindeki payı ise sırasıyla %0,7’den, %1,7’ye
yükselmiştir. Görüldüğü üzere Türkiye küresel ticarette son on iki yılda
ihracattan çok, ithalattaki payını artırmıştır (Tablo 3,
Tablo 4).
Tablo 3: Yükselen Ekonomilerin Dünya İhracatı İçindeki Payları, Yüzde
Arjantin
Brezilya
Şili
Çin
Endonezya
Hindistan
Meksika
Malezya
Rusya
Türkiye
G.Afrika
2002
2012
2013
0,4
0,9
0,3
5,0
0,9
0,8
2,5
1,4
1,7
0,5
0,5
0,4
1,3
0,4
11,4
1,0
1,6
2
1,2
2,9
0,8
0,5
0,5
1,6
0,5
14,7
1,2
2,1
2,5
1,5
3,5
1,0
0,6
Kaynak: Kaynak: WTO, International Trade Statistics 2003, 2013, 2014 kullanılarak
hazırlanmıştır.
Tablo 4: Yükselen Ekonomilerin Dünya İthalatı İçindeki Payları, Yüzde
Arjantin
Brezilya
Şili
Çin
Mısır
Endonezya
Hindistan
Meksika
Malezya
Rusya
Türkiye
G.Afrika
2002
2012
2013
(.)
0,7
0,3
4,4
(.)
0,5
0,8
2,6
1,2
0,9
0,7
0,4
0,4
1,3
0,4
9,8
0,4
1,0
2,6
2,0
1,1
1,8
1,3
0,7
0,5
1,7
0,5
12,9
0,4
1,2
3,1
2,6
1,4
2,3
1,7
0,8
(.) Veri yoktur.
Kaynak: WTO, International Trade Statistics 2003, 2013, 2014 kullanılarak hazırlanmıştır.
5
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Sanayide Üretim ve Ciro:
2015 Haziran ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi
Mayıs ayına göre %2,4 artmıştır. Üretim alt sektörlerden madencilikte %1,3, imalat
sanayiinde %3,3 artarken, enerji sektöründe %3,4 azalmıştır.
Ana sanayi gruplarına göre en yüksek üretim artışı %13,3 ile dayanıklı tüketim malı imalatı
sektöründe gerçekleşmiştir. Üretim artışında bu sektörü %5,1 ile sermaye malı imalatı,
%2,3 ile ara malı imalatı ve %1,1 ile dayanıksız tüketim malı imalatı izlemiştir. Üretim
kaybına uğrayan tek sektör %2,0 ile enerji olmuştur. İmalat sanayiinin alt sektörlerinde aylık
bazda en yüksek üretim artışları %32,9 ile diğer ulaşım araçlarının imalatı ve %19,8 ile
elektronik imalatı sektörlerinde yaşanmıştır. İmalat sanayiinde en yüksek üretim düşüşü ise
%8,5 ile deri ve ilgili ürünlerin imalatı sektöründe görülmüştür.
Haziran ayında Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi 2014
yılının aynı ayına göre %5,5 yükselmiştir. Üretim, alt sektörlerden madencilikte %6,6,
enerjide %1,4 düşerken, imalat sanayiinde %6,9 yükselmiştir. Ana sanayi gruplarına göre
yıllık bazda en yüksek üretim artışı %15,0 ile dayanıklı tüketim malı sektöründe
gerçekleşmiştir. Bu sektörü %9,9 ile sermaye malı izlemiştir.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi yılın ikinci çeyreğinde ilk
çeyreğe göre %1,6 artarken, takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi 2014
yılının aynı çeyreğine göre %3,9 yükselmiştir.
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Ciro Endeksi Haziran ayında bir
önceki aya göre %3,8 artmış ve endeks (2010=100 temel yıllı) 188,7’ye
yükselmiştir. Ciro alt sektörlerden madencilikte %2,5, imalat sanayiinde %3,8 artmıştır.
Ana sanayi gruplarına göre aylık bazda en yüksek ciro artışı %10,3 ile dayanıklı tüketim malı
sektöründe gerçekleşmiştir. İmalat sanayiinde aylık bazda en yüksek ciro artışı %23,8 ile
elektronik ve %17,0 ile makine kurulum ve onarım sektöründe gerçekleşmiştir.
Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Ciro Endeksi yıllık bazda %11,3
yükselmiştir. Ciro alt sektörlerden madencilikte %1,1, imalat sanayiinde %11,6
artmıştır.
2015 yılı ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre Mevsim ve Takvim
Etkilerinden Arındırılmış Sanayi Ciro Endeksi %5,7 artarken, Takvim Etkisinden
Arındırılmış Sanayi Ciro Endeksi 2014 yılının aynı çeyreğine göre %9,6
yükselmiştir.
İstihdam ve İşsizlik:
2015 Mayıs döneminde işgücü 2014 yılının aynı dönemine göre 772 bin kişi artarak 29
milyon 861 bin kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı 0,5 puan yükselmiş ve %51,7
düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde erkeklerde işgücüne katılma oranı %71,8 ile sabit
kalmış; kadınlarda 1,1 puanlık artışla %32,1 düzeyine yükselmiştir.
6
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
İstihdam 534 bin kişi artarak 27 milyon 72 bin kişi olurken, istihdam oranı 0,2 puan artmış
ve %46,9 düzeyine yükselmiştir. Çalışanların %21,3’ü tarım sektöründe, %20’si sanayide,
%7,2’si inşaatta ve %51,5’i hizmetler sektöründe istihdam edilmişlerdir. Hizmetlerin toplam
istihdamdaki payı 1,0 puan artmış, tarım sektörünün payı 0,6 puan, sanayi ve inşaat
sektörlerinin payları 0,2’şer puan azalmıştır.
Tablo 5: İşsizlik Oranı 2005 Mayıs-2015 Mayıs (Yüzde)
İşsizlik
Oranı
Tarım
Dışı İşsizlik
Oranı
Genç
Nüfusta
İşsizlik
Oranı
2005
Mayıs
9,6
12,3
18,1
2006
Mayıs
8,8
10,9
16,0
2007
Mayıs
9,1
11,2
17,2
2008
Mayıs
9,2
11,3
16,6
2009
Mayıs
13,8
16,8
25,2
2010
Mayıs
11,3
13,8
19,7
2011
Mayıs
9,6
11,9
17,9
2012
Mayıs
8,2
10,1
15,9
2013
Mayıs
9,0
10,9
16,5
2014
Mayıs
9,6
11,6
17,4
2015
Mayıs
10,2
12,3
18,8
Kaynak: TUİK veri tabanı. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1007
Erişim tarihi 18 Ağustos 2015.
İşsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 238 bin kişi artarak 2 milyon 789 bin
kişiye ulaşırken, işsizlik oranı da 0,5 puanlık artış ile %9,3’e çıkmıştır. Tarım dışı
işsizlik oranı 0,7 puanlık artışla %11,4’e; genç işsizliği oranı 1,2 puanlık artış
göstererek %17’ye varmıştır.
Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre Mayıs 2015’te bir önceki döneme
(Nisan 2015’e) kıyasla işsizlik oranı 0,3 puan artarak %10,2’ye; tarım dışı işsizlik
oranı 0,3 puan artışla % 12,3’e ve genç işsizliği 0,8 puan artışla % 18,8’e
yükselmiştir. Son 10 yılda mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranının en
yüksek olduğu Mayıs ayları 2008-2009 Krizi’nin etkilediği 2009 ve 2010 yıllarıdır
(% 13,8 ve % 11,3). Kriz sonrası dönemde işsizlik oranı 2015’te, istihdam
7
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
imkanları açısından elverişli sayılan Mayıs’ta tekrar % 10’u aşmıştır ki, bu durum
işsizliğin yükseleceğine işaret etmektedir (Tablo 5).
Ödemeler Dengesi:
2015 Haziran ayında cari işlemler açığı, 2014 yılının aynı ayına göre 812 milyon
dolar azalarak 3 milyar 356 milyon dolara gerilemiştir. Yıl bazında cari işlemler açığı
da 44 milyar 691 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
2015 yılı Haziran ayında hizmet gelirlerinin 2014 yılı Haziran ayına göre 460 milyon dolar
azalarak 2 milyar 292 milyon dolara gerilemesi ile birincil gelir açığının 160 milyon dolar
artarak 909 milyon dolara yükselmesi, cari açığın düzeyinin belirlenmesinde önemli rol
oynamıştır.
2015 yılının ilk altı ayında cari açığın beklenenin üzerinde seyretmesinde etkili olan
unsurlardan biri de net turizm gelirlerinin azalmasıdır. Haziran ayında net turizm geliri bir
önceki yılın aynı ayına göre 558 milyon dolar azalarak 2 milyar 190 milyon dolara
gerilemiştir.
Cari açığın finansman kalemlerinin başında gelen doğrudan yabancı yatırımlar Haziran
ayında geçen yıla göre 307 milyon dolar azalarak 554 milyon dolara gerilemiştir. Yılın ilk
yarısında bu kalemden ülkemize giren kaynak %11,3 azalarak 4 milyar 170 milyon dolarda
kalmıştır.
Tablo 6: Yabancıların Portföy Stokları (Milyon Dolar)
15 Ağustos 2014
2 Ocak 2015
14 Ağustos 2015
Hisse Senedi Stoku
60.503
61.752
46.774
DİBS Stoku
52.769
52.115
36.576
Kaynak: TCMB veri tabanı. http://evds.tcmb.gov.tr/
Haziran ayında Türkiye’den çıkan portföy yatırımı 661 milyon doları bulmuştur.
Yabancılar özellikle DİBS’de satıcı konumlarını devam ettirmişlerdir. 2014 yılı
Ağustos ayında 52 milyar 769 milyon dolar olan DİBS stoku, 2015 yılının Ağustos ayında 36
milyar 576 milyon dolara gerilemiştir (Tablo 6).
Ağustos ayı itibariyle yabancılar BIST’te hisse senedi piyasasındaki portföy hacimlerini
daraltmıştır. Yabancılar 2015 Ocak ayında 61 milyar 752 milyon dolar olan hisse senedi
stoklarını, 2015 Ağustos ayına gelindiğinde 46 milyar 774 milyon dolara düşürmüşlerdir.
Son bir yılda yabancıların portföy yatırımlarından çıkış tutarı 29 milyar 922
milyon dolara ulaşmıştır.
Haziran ayında bankacılık sektörü dışında kalan sektörler 2 milyar 219 milyon dolarlık
borçlanmaya gitmişlerdir. Bankacılık sektörü ise net kredi ödeyicisi olmuş ve 144 milyon
dolarlık geri ödemede bulunmuştur.
8
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Para ve Maliye Politikası:
TCMB Ağustos ayında faiz oranını sabit tutmuştur. TCMB’nin Eylül ayında FED’in faiz
artışına hazırlık yaptığına ilişkin işaretler artmıştır. Nitekim TCMB bu konuda yaptığı
açıklamada faiz oranlarını tekleştirmeye çalışacağını (normalleşme) açıklamış, bu değişikliği
de “para politikasında sadeleştirme” olarak tanımlamıştır. Banka bunun yanında “Küresel
Para Politikalarının Normalleşme Sürecinde Yol Haritası” başlıklı duyurusunda önümüzdeki
dönemde izleyeceği para politikasının ana hatlarını çizmiştir. Buna göre Banka para ve döviz
piyasalarında ortaya çıkacak dalgalanmaları engellemek için daha çok karşılıklar politikası ve
buna bağlı olarak ROM’u kullanacağını ifade etmiştir. Bankanın döviz kuruna yönelik
müdahalesinin ise, daha çok APİ politikası kullanılarak alım-satım ihaleleri yoluyla yapılacak
gibi görünmektedir. Bankanın izlemeyi düşündüğü bu politikalar pasif para
politikası özelliği taşımaktadır. Ancak Bankanın para politikasında duruma göre
değişikliklere gidebileceğini düşünmekteyiz. Burada kritik nokta bu
müdahalelerin enflasyon hedeflemesi ile uyumunun nasıl olacağıdır. Çünkü
enflasyon hız kesmiş ise de, hala hedeflenenin uzağındadır.
Nitekim Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Temmuz 2015’de bir önceki aya göre %0,09, bir
önceki yılın Aralık ayına göre %4,85, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,81 ve on iki aylık
ortalamalara göre %8,07 yükselmiştir. Fiyatlar, ana harcama gruplarına göre ev eşyasında
%1,60, lokanta ve otellerde %1,21, alkollü içecekler ve tütünde %1,16 ve eğitimde %0,51
artmıştır. Aylık en yüksek fiyat düşüşü %4,97 ile giyim ve ayakkabı grubunda olmuştur.
Yıllık bazda en yüksek fiyat artışı ise %13,80 ile geçtiğimiz aylarda olduğu gibi yine lokanta
ve oteller grubunda gerçekleşmiştir.
Temmuz 2015’de Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), 2015 Temmuz ayında bir önceki
aya göre %0,32 düşerken, 2014 Aralık ayına göre %5,15, 2014 Haziran ayına göre %5,62
ve on iki aylık ortalamalara göre %6,43 yükselmiştir. Fiyatlar sanayiinin alt sektörlerinden
madencilikte %1,38, imalat sanayiinde %0,33 ve su sektöründe %0,16 düşerken, enerji
sektöründe %0,26 artmıştır. Aylık bazda en fazla fiyat artışı %2,66 ile mobilya sektöründe
gerçekleşmiştir. En fazla fiyat düşüşü ise %6,56 ile kok ve rafine petrol ürünleri sektöründe
görülmüştür. Alt sektörlerde yıllık bazda en yüksek fiyat artışı %22,70 ile su sektöründe, en
düşük fiyat artışı ise %0,93 ile enerji sektöründe olmuştur.
Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi YD-ÜFE) Temmuz 2015’de aylık bazda % 1,28 düşmüştür.
YD-ÜFE bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,86 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,42
artış ve on iki aylık ortalamalara göre %5,07 yükselmiştir. Fiyatlar madencilikte %2,87,
imalat sanayinde %1,24 azalmıştır. Yıllık bazda yurt dışı üretici fiyatları imalatta %10,58,
madencilikte %6,90 oranında artmıştır.
9
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ
www.tisk.org.tr
Sonuç:
Ağustos ayında Türkiye’de ekonomik ve siyasal riskler artmıştır. Terör eylemlerindeki artışın
ekonomiye olumsuz etkisi sadece terörün yoğun olduğu bölgelerde değil, tüm ülkede
hissedilmektedir. Özellikle turizm sektörü bu kaos ortamı nedeniyle ciddi kayıplara
uğramıştır.
Öte yandan, yükselen ekonomilerde de kırılganlıklar artmaya başlamıştır. Çin ve Brezilya
ekonomilerindeki değişimin Türkiye ekonomisinde sorun yaratma olasılığı artmaktadır. Çin’in
üst üste yaptığı devalüasyonlar ülkemizin ihracat gücünü zayıflatacaktır.
Bunlara ilaveten, hükümetin kurulamaması ve yeni bir seçim sürecine girilmesi, ekonomik
alanda önümüzdeki aylara dair olumlu dönüşüm beklentilerini büyük ölçüde ortadan
kaldırmıştır. Döviz kurunda son iki haftadır yaşanan hızlı yükselişte, bu olumsuz beklentilerin
önemli rolü bulunmaktadır.
TL’nin hızlı değer kaybı ve gidişatının öngörülememesi özellikle enflasyon, yatırım ve işletme
bilançoları açısından ciddi kaygılar yaratmaktadır.
Terör, döviz kuru artışı ve siyasi belirsizlik risklerinin birleştiği çoklu risk ortamında ekonomi,
kamu yönetimi gündeminin ancak alt sıralarında yer bulabilmektedir.
10