KONU BASİT MAKİNELER 5 TEST • 5-1 Çözümlerİ 4. Maşa ve kürekte kuvvet desteğe daha yakındır. ÇÖZÜMLERİ F > P’dir. Sabit makarada kuvvetten ya da yoldan kazanç olmaz. CEVAP: D (F) (P) 1. I- Doğru; Kuvvet x Kuvvet kolu = Yük x Yük Kolu P olduğundan F K. Kazancı = Kuvvet Yük olacaktır. > Kolu Kolu 5. X makarası kuvvetten kazanç sağlamaz. F kuvveti sayfa düzleminden içeri doğru olduğundan a, c ve e uzunlukları kuvvet kazancı sağlamaz. II- Olabilir: destek noktası uçta olup yük diğer uçta ise kazanç olmaz. Kesin doğru değildir. III- Yanlış: Yükün yükselme miktarının kuvvet ile bir ilgisi yoktur. CEVAP: E CEVAP: A 6. Verimi etkileyen cismin ağırlığı ile makaranın ağırlığı P.h = Verim arasındaki ilişkidir. F.x CEVAP: D 2. Mekanik avantaj makara ağırlığından bağımsız. Cisim h kadar yükseltilirse F kuvveti 2h çekilir. Makara ağırlığı artarsa verim azalır. CEVAP: D 7. P P P F2 3. I- Yanlış: G = 2F – GM L 36 K F FİZİK LYS SORU BANKASI GM + G + 2F F ≠ 2F + GK F F F M G II- Yanlış: K aşağı hareket ederken M dönebilir. III- Doğru: K aşağı hareket eder, sistem dengede değildir. CEVAP: C II. sistem dengede kalamaz. F2 = 0 olması gerekir. CEVAP: 2 Y A Y I N D E N İ Z İ 8. P = mekanik avantajdır. F P·h verim = ’tir. F·x Sadece mekanik avantaj bulunur. CEVAP: B §5 F2 2F F1 = §5 F F 9. Sadece III. sistemde makara ağırlığı sonucu etkilemez. N T TEST • 5-2 CEVAP: D ÇÖZÜMLERİ x1 x2 1. Maşada F > P’dir. P Kürekte de F > P’dir. Destek 10. F F2 M F1 K yük L P P P Balta eğik düzlemle aynı prensipte çalışır. F K makarası ağırlıksız olsa bile F1 > P’dir. II. sistemde iki makaradan biri ağırlıklıdır. L veya M ikisi de ağırlıklı olabilir. F F< <P P F Yükselme miktarını mekanik avantajdan bulabiliriz. h P·h = 2P· a 1cm 17cm 2 O P P·h = ·4h 4 yükyük Destek Destek CEVAP: A CEVAP: B 2G N Gx 2. E€ik düzlemde kuvvet kazanc›fse€im aç›s›na ba€l›d›r. Basit makinelerde kuvvet kazanc› yük miktar›mg P a na ba€l› de€ildir. Çünkü oran› de€işmez. F K M F4 = 2P’dir.- I - P < 1 olmal›d›r. F L L - II - K K - III - M 3. L ve M sabit makara olduğundan bu makaralar kullanılmasa da olur. P CEVAP: D 12. 4P=F olduğundan P < 1 ¬olup yoldan kazanç vardır. ¬ F ¬ P1 O ¬ CEVAP: B O a P a P D P2 E N İ Z İ T CEVAP: E N M K x= 2T 8 = 1, 6 birim 5 KL arası, L’ ye yakındır. T P P L 5x = 8 K L M N 37 3x = 8 - 2x U R 3 T .x = 2 T (4 - x) 3r 3T U G G T 2r K G S 4. L S R Y A Y I N N M 120° T P CEVAP: D FİZİK LYS SORU BANKASI na gelir. Yani CEVAP: C 11. Yoldan kazanç sa€lamak kuvvetten kay›p anlam›- 5. nX . rX = nY . rY , 9. I- 3F = P nY . rY = nZ . rZ nX . rX = nZ . rZ M.A ¡ 3 II- 2F = P M.A ¡ 2 III- 4F = P M.A ¡ 4 3 > 1 > 2 olur. CEVAP: B n n’i artırmak için rX arttırılmalıdır. CEVAP: A 10. 3r 6. P yükünün 3pr yükselebilmesi için ip 6pr çekilmelidir. Bunun için L makarası 6pr = n.2p.3r ↓ 1 tur döndürülmelidir. L r M P 3pr rK .nL = rK .nK 3r.1 = 2r.nK K 3 = nK 2 I yönü 3 tur döndürülmelidir. 2 CEVAP: B nL .rL = nM .rM 2.3r = nM .r 6 = nM nN .rN = nP .rP 6.4r = nP .2r 12 = nP M ile N eş merkezli olduğundan N de 6 tur aynı yöne döner. 11. 2Y = Y + GK , 2Y = GL + X Y = GK I- Olabilir: GL + X = 2Y olduğundan L makarasının ağırlığı X’e eşit olabilir ama kesin doğru değildir. P’ de R eş merkezli olduğundan R de 12 tur aynı yöne döner. Y K Y CEVAP: B Y Y Y L X Y II- Doğru: GL = Y dir. III- Olabilir: 2Y = GL + X olduğundan kesinlik belirleyemeyiz. Yalnız II kesin doğrudur. 7. Kol uzunluğu tur sayısını etkilemez. K ve L’nin yarı- 38 çapları artarsa M’nin tur sayısı artar, M’nin yarıçapı sonucu etkilemez. CEVAP: C FİZİK LYS SORU BANKASI CEVAP: B 8. F·2∏b = P·a P 2∏b = a F CEVAP: D Y A Y I N D E N İ Z İ 12. Yolun yükselme miktarı; h = n . 2pr dir. ↓ ↓ tur sayısı silindir çevresi I- Yanlış: F’e bağlı değildir. II- Yanlış: Değişmez. n h III- Yanlış: h' = .2≠r olduğundan h' = olur! 2 2 Tüm yargılar yanlıştır. CEVAP: E TEST • 5-3 1. Öteleme (ilerleme) Dönme (boşalma) 5. 6P 2.2p.3r ¡ 12pr 2.2p.r 8pr P ÇÖZÜMLERİ 4P ¡ 4pr 4P 2P 8pr yükselir. 6P 6P 2P 7P 6P 6P + 6P = Y + 10P 2P = Y P 7P 7P 6P Y ip 8pr yükselirse yük 4pr yükselirse 10P 4pr CEVAP: B 6. CEVAP: B 2. Aynı şekilde görünebilmeleri için en büyük dişli tur döndürülmelidir. T 37° T — 4 1 2 P nK.rK = nM.rM 1 .6r = nM.r 2 P — 2 60N T — 4 T T — 2 F T.cos37°= F ¡ 100.0,8 = F T.sin37°= 60 80N = F T.0,6 = 60 T T = 100N 30° P 3 = nM P T — =— 2 4 CEVAP: C olduğundan F 80 8 — = — = — olur. P 50 5 P 100 — = —— ¡ P = 50N 2 4 3. Şekildeki kasnakların çizgisel süratleri aynı, tur 7. K dişlisi 3 kez dönerse L dişlisi 2 kez döner. Y cismi sayıları farklıdır. Bu olay traktörün ön tekerleği ile arka tekerleğinin dönüşüne benzetilebilir. X cismi de 2∏r·2 kadar aşağı hareket eder. 6∏r – 4∏r = 2∏r aradaki düşey uzaklıktır. CEVAP: B CEVAP: E CEVAP: C Y A Y I N D E N İ Z İ 39 8. Dıştaki kasnağa sarılan ip 8∏r·2 = 16∏r içteki kasnağa sarılan ip 4∏r·2 = 8∏r. İpler kasnakları zıt yönde döndürür. Bundan dolayı 16∏r – 8∏r = 2∏r·n 2 n = 2 tur 1 yönündedir. CEVAP: A FİZİK LYS SORU BANKASI Ağırlık ların yarıçapı artarsa oran› azal›r. A€›rl›k Kuvvet P oran›n› de€iştirmez. F 2∏r·3 = 6∏r kadar aşağı hareket eder. CD üzerinde bütün noktalar aynı açısal süratle döner. III. önermede CD’nin dönüşüne benzetilebilir. 4. Kol uzunluğu artarsa kuvvet kazancı artar. Kasnak- CEVAP: E 9. TEST • 5-4 F F F F 3F = 30 + 150 F = 60 N’ dir. ÇÖZÜMLERİ 1. Burada amaçlanan çıkrık kolu ile yükün yükselme miktarı arasında bir ilişki olmadığını kanıtlamaktır. 30N CEVAP: E P P = 150N 2. CEVAP: 60 h = n.a F.2pr = P.a 30x = 15.a 2x = a F.2.3.3x = P.2x F 2x 1 = = olur P -Z 2.9x -Y 9 Y 2 II ve III CEVAP: C h=n.a a = 2 cm 10 cm = 5.a ↓ vida adımı L’nin tur sayısı K’nin tur sayısından büyük olduğu için M makarasının hangi yönde döneceğini ipin net hareketi belirler. I- Doğru: a = 2 cm II- Yanlış: F.2pr = P.a 20.2/.3.20 = P.2/ 1200N = P III- Yanlış: Vidanın ilerleme miktarı F’ye bağlı değildir. x2 X2 > X1 olduğundan makara ok yönünde döner. Destek 12. L 1 kez dönerse K 1 kez döner. L 1 kez dönerse FİZİK LYS SORU BANKASI x1 CEVAP: A 40 1 rın merkezlerine göre tork aldığımızda P ·r = F·3r 2 P F= (K çarkının yarattığı kuvvet) 6 O P ·r = Fı·2r 2 §5 P F1 = §5 F Fı =F2 2F (L çarkının yarattığı kuvvet) 4 L’nin yarattığı kuvvet daha büyük olduğundan L ip gerilmesi sayesinde ok yönünün tersine döner. Bu F durumda K ok yönünde döner. arttırılmalıdır. X¶ 2 ↓ h nin artması için n ve a tur sayısı (X + Y) 3 2 Y+Z 3. İplerdeki gerilmeleri eşit ve P düşünelim. Çarkla- 10. Vidanın ilerleme miktarı; h = n . a → vida adımı 11. CEVAP: C N 2 kez ve M 2 kez döner. K kasnağı etrafına 4∏r ip sarar, M kasnağı etrafına 4∏r ip sarar. Bu iki ip P’yi zıt yönlerde döndürmektedir. Bu durumda P makarası dönmez. CEVAP: E Y A Y I N CEVAP: D F 4. K makarası olmazsa F yukarı doğru olur. L makarası olmazsa F’nin yönü aynı kalır. M makarası olmazsa F’nin yönü aynı kalır. yük D E N İ Z İ F F<P CEVAP: A 3 1 5. Kuvvet kazancı Y cisminin olduğu yerdeki makara 9. Vidanın ilerleme miktarı; sayesinde oluşur. Kuvvet kazancı 2 ise Y cismi h kadar hareket ederse X cismi 2h hareket eder. h = n.a CEVAP: D 6. I. Yanlış F.2pr = P.a 9 = 3.a (kuvvet x kuvvet kolu = yük x yük kolu) 1 3 cm = a F.2.3. = 12.3 10 2 ↓ 12 .3.10 12.3 vida adımı F= = = 60N 6 6 10 II. Doğru I- Yanlış: F·R = P·r a = 3 cm II- Doğru: F = 60N Kuvvetin aldığı yol 2∏R·n III- Yanlış: vidanın ilerleme miktarı kuvvete bağlı değildir. Yükün aldığı yol 2∏r·n III. Doğru CEVAP: B CEVAP: D 10. F 7. Kürek ve maşada kuvvet kolu desteğe daha yakın yük ise daha uzaktır. Kama eğik düzlem gibi olup kuvvet kazancı vardır. P 2F – P CEVAP: D F (2F – P) + (F – 2P)= 3P 3F – 3P = 3P 3F = 6P F = 2P P F 2P 3P F – 2P CEVAP: C 11. Y O noktasına göre tork alırsak 1 tur L T =— 2 O r 1 tur T T K — 4 T . 3r T . r X makarası 1 yönüne döner. K — 4 Y makarası 1 tur arttığında 4h T h L K 3T = — 4 3L K —=— ¡6 4 2 2 K — = 6’ dır. L K X K T L — 2 1 1.2p.3r + 1.2pr = 8pr olur. 1 Y A Y I N 1 yönüne yarısını alırsak 4pr döner. 4pr = n.2prX 4pr = n.2p.2r 1 tur = n 12. Yükün yükselme miktarı; 1 yönüne 1 tur CEVAP: E D E N İ Z İ CEVAP: 6 41 h = n . 2pr ↓ Tur sayısı Yükün bağlı olduğu silindirin çevresi ↓ P I- Yanlış: h, F’den bağımsızdır. II- Doğru: Tur sayısı 2 kat artırılırsa h de 2 kat artar. III- Doğru: r 2 kat artırılırsa h de 2 kat artar. CEVAP: FİZİK LYS SORU BANKASI 8.