asit yağmurlarının sucul ekosistem üzerine etkileri
advertisement
X. ULUSAL EKOLOJİ VE ÇEVRE KONGRESİ 04-07 EKİM 2011, Çanakkale ASİTYAĞMURLARININSUCULEKOSİSTEMÜZERİNEETKİLERİ NilgünÖZDEMİR AtatürkÜniversitesiZiraatFakültesiSuÜrünleriBölümü,Erzurum Kükürt ve azot dioksitlerin atmosferdeki nemle birleşerek sülfürik ve nitrik asitli yağmur, kar ya da dolu oluşturması biçiminde kirliliğe yol açmasına “Asit Yağmurları” adı verilir. Bu tür yağmurda tanecikler siste asılı olarak süspansiyon oluşturabiliryadaenkuruhaldebirikebilirler.Asityağmurlarınınverdiğiilerisürülen zararın bir bölümünün aslında bazı doğal nedenlerden kaynaklandığı yapılan araştırmalarsonucundaanlaşılmışsada,petrolvekömüryanmasındanoluşankükürt dioksit ile otomobil motorlarından çıkan azot oksidin, asit yağmuru sorununu büyük ölçüdeşiddetlendirdiğikesindir. Asit yağmuru toprağın ve suyun kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayaraktabansuyunataşımakta,toprağınzayıflamasınaveziraiverimindüşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği miktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır. Asitleşmenin çevre üzerinde dolaylı olmakla birlikte yine çok önemli etkilerindenbiride,endüstriyelfaaliyetlersonucuoluşanasitnemidir.Toprağayada göl yataklarına inmiş civa, kadmiyum ya da alüminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvanveinsanaulaşıptoksiketkileryaratmaktadır. Diğer taraftan asit yağmurları, aquatik ortama düştüğünde suyun asitlik derecesiniarttırmaktadır.Balıklarsudakiasitlikdeğişimineçokduyarlıolduklarıiçin böyle sularda yaşayamazlar. Örneğin, Baltık ülkelerindeki göller İngiltere’deki ağır sanayibölgelerindenkaynaklananasityağmurlarıileasitleşmişvebugöllerdebirçok balıktürüortadankalkmıştır. Sonuçitibariyleatmosferdekikükürtveazotoksitemisyonlarınınazaltılması için gereken önlemler alınmalı, bir bölgede hava kirliliği, teknolojik önlemler tespit edilerek dikkatle gözden geçirilmeli, asit depolanması sorununa bilimsel yönden çözüm yolları aranırken, zarar tespitleri yapılmalı ve ekosistem detaylı bir şekilde incelenmelidir. AnahtarSözcükler:Asityağmurları,kükürtdioksit,azotdioksit,suculekosistem, toksisite 245
