“ 19 Eylül 2013 Telefon: +90 (212) 251 73 00 Faks: +90 (212) 251 58 77 TÜRKon/HED/13-37 TÜRKONFED HAFTALIK EKONOMİ DEĞERLENDİRME NOTU www.turkonfed.org TÜRKİYE EKONOMİSİ Ocak – Ağustos döneminde bütçe fazla verdi. Tarım dışı işsizlikte artış devam etti. Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre Merkezi Yönetim Bütçesi Temmuz ayında 312 milyon TL fazla, Ağustos ayında ise 3,14 milyar TL açık verdi. 2013 yılı Ocak – Ağustos dönemi boyunca toplam bütçe dengesi ise 230 milyon TL oldu. Geçen yılın aynı döneminde bütçe 8,5 milyar TL açık vermişti. Bütçe gelirleri Ocak ayından bu yana istikrarlı bir şekilde artışını sürdürürken, yatay seyreden bütçe giderleri artışa geçti. Temmuz-Ağustos’ta bütçe gelirleri 68,9 milyar TL olurken, harcamalar 71,8 milyar TL oldu. TÜİK’in açıkladığı hanehalkı işgücü göstergelerine göre Haziran ayında mevsim etkilerinden arındırılmış veriler istihdam artışının azalmakta olduğunu ortaya koydu. Haziran ayında mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı artma eğilimini, işgücüne katılma oranı ise azalma eğilimini sürdürdü. Tarım dışı istihdamda geçen aya göre azalış sürdü, tarım dışı işsizlik oranı ise Şubat 2013 – Haziran 2013 dönemi boyunca sınırlı derecede artışını sürdürmeye devam etti. Tarım dışı işsizlik oranı Haziran’da bir önceki aya göre 0,1 puan artarak %11,9 seviyesine ulaştı. Şekil 1: İstihdam göstergeleri (Ocak 2005 – Haziran 2013) Şekil 2: Bütçe dengesi (Ocak 2010 – Ağustos 2013) Bütçe Dengesi (12 aylık kümülatif, 2003 fiyatlarıyla, milyon TL) 1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 Harcamalar Eki.13 Tem.13 Nis.13 Eki.12 Oca.13 Nis.12 Tem.12 Oca.12 Eki.11 Tem.11 Nis.11 Eki.10 Oca.11 Nis.10 Tem.10 Oca.10 1200 Gelirler Kaynak: Maliye Bakanlığı verilerinden hazırlanmıştır Kaynak: TÜİK verilerinden derlenmiştir 1 Bu çalışma yalnızca bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan analiz ve değerlendirmelerin kullanılması tamamen tercihe bağlı olup, hiçbir koşulda yatırım tavsiyesi biçiminde yorumlanmamalıdır. Çalışmada kullanılan veriler kamuya açık ve güvenilir olduğu düşünülen kaynaklardan derlenmiştir. Yine de, bu çalışmadaki bilgilerin ve yorumların kullanılmasının ve/veya sunulan verilerdeki hata ve eksikliklerin doğurabileceği her türlü olumsuz sonuçtan dolayı Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu ve her ne akitle bağlı olursa olsun her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. “ 19 Eylül 2013 Telefon: +90 (212) 251 73 00 Faks: +90 (212) 251 58 77 TÜRKONFED HAFTALIK EKONOMİ DEĞERLENDİRME NOTU Enflasyon beklentisi artmaya devam etti. TCMB’nin açıkladığı Eylül ayı beklenti anketi sonuçlarına göre, aylık ve yıllık TÜFE beklentisi artmaya devam etti. Buna göre aylık TÜFE beklentisi 0,69 olurken, yıllık enflasyon beklentisi 7,44 oldu. Aylık Dolar kuru beklentisi ise Ağustos ayındaki 1,93 seviyesinden Eylül ayında 2,01’e yükseldi. Ankete katılanların cari açık beklentisi 58,7 milyar Dolara geriledi. Büyüme beklentisi ise bir önceki ay ile aynı seviyede kaldı (%3,5). Merkez Bankası faizlerde değişikliğe gitmedi. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Eylül ayı Para Politikası Kurulu’nda (PPK) aldığı kararla borçlanma faiz oranını %3,5; borç verme faiz oranını %7,75 ve politika faizini %4,5’te tuttu. Merkez Bankası’ndan beklenen likidite önlemleri ise Para Politikası Kurulu’ndan çıkmadı. PPK kararları açıklamasında “küresel para politikalarına dair belirsizliklerin yurtiçine yansımasını sınırlamak açısından TL likidite politikasında öngörülebilirliğin artırılmasının önemli olduğu” ifade yer aldı. Fed’in gevşek para politikalarını devam ettireceği beklentisi ile 2 TL’nin altına inen dolar ise Suriye’deki gerginlikler nedeniyle yeniden 2 TL’nin üzerine çıktı. TÜRKon/HED/13-37 www.turkonfed.org Özel sektörün yurtdışına kredi borcu 183,2 milyar dolara ulaştı. TCMB tarafından yayınlanan özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu gelişmelerine göre kredi borçluluğu Temmuz ayında da artmaya devam etti. Özel sektörün uzun vadeli kredi borcu Temmuz ayı itibariyle 145,9 milyar dolara ulaşırken, kısa vadeli kredi borcu ise 37,3 milyar dolar oldu. 2012 yılsonu ile kıyaslandığında uzun vadeli kredi borcunun 6,9 milyar dolar, kısa vadeli kredi borcunun ise 5,9 milyar dolar arttığı görülüyor. Tablo 1: Özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu (Aralık 2012 – Temmuz 2013) Uzun vadeli borçluluk Borçluya Göre Dağılım I- Finansal i- Bankalar ii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar II-Finansal Olmayan Kısa vadeli borçluluk Borçluya Göre Dağılım I- Finansal i- Bankalar ii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar II- Finansal Olmayan 2012 139,009,341,258 53,533,230,758 40,643,925,751 12,889,305,007 85,476,110,500 2012 31,403,809,879 27,376,193,404 26,157,710,773 1,218,482,631 4,027,616,475 2013-7 145,899,274,905 61,439,148,131 47,479,631,907 13,959,516,224 84,460,126,775 2013-7 37,275,272,373 32,559,178,857 31,442,640,280 1,116,538,577 4,716,093,516 Kaynak: TCMB 2 Bu çalışma yalnızca bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan analiz ve değerlendirmelerin kullanılması tamamen tercihe bağlı olup, hiçbir koşulda yatırım tavsiyesi biçiminde yorumlanmamalıdır. Çalışmada kullanılan veriler kamuya açık ve güvenilir olduğu düşünülen kaynaklardan derlenmiştir. Yine de, bu çalışmadaki bilgilerin ve yorumların kullanılmasının ve/veya sunulan verilerdeki hata ve eksikliklerin doğurabileceği her türlü olumsuz sonuçtan dolayı Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu ve her ne akitle bağlı olursa olsun her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. “ 19 Eylül 2013 Telefon: +90 (212) 251 73 00 Faks: +90 (212) 251 58 77 TÜRKONFED HAFTALIK EKONOMİ DEĞERLENDİRME NOTU DÜNYA EKONOMİSİ TÜRKon/HED/13-37 www.turkonfed.org Yunanistan Maliye Bakanı iyileşme belirtileri görüyor. Fed gevşek para politikasına “devam” dedi. ABD Merkez Bankası Fed, ekonomiyi desteklemek amacıyla sürdürdüğü aylık 85 milyar dolarlık tahvil alım programını (QE) değiştirmeme kararı aldı. Fed yetkilileri ekonomik iklimin beklediklerinden daha düzensiz olması ve mecliste mali anlaşmazlık potansiyeli nedeniyle sürdürdükleri gevşek para politikalarına devam kararı aldı. Fed’in kararı piyasaları düzeltti. Fed’in tahvil alım programına devam kararı alması henüz ekonomideki kırılganlıkları devam etmekte olan Avrupa ülkelerinin Merkez Bankaları’na ekonomik toparlanmayı sağlamak adına zaman kazandırdı. IMF, G. Kıbrıs bankalarını karışıklıklara hazırlanma konusunda uyardı. IMF Güney Kıbrıs bankalarını, mevduatın daralmaya devam etmesi ve batık kredilerin çoğalması nedeniyle daha fazla kargaşaya karşı hazırlıklı olması konusunda uyardı. Avrupa Komisyonu 10 milyar euroluk kredi paketi değerlendirmesinde, G.Kıbrıs’ın gereken kamu harcamalarını yapması gerektiğini ifade etti. Maliye Bakanı Yannis Stournaras ikinci çeyrek büyüme rakamlarının ardından ülkenin “yavaş yavaş düzelme yoluna girdiğini” gözlemlediklerini ifade etti. İngiltere’de tüketici harcamaları azaldı. Ağustos ayında tüketici harcamalarında yaşanan beklenmedik azalma ekonominin toparlanma yönündeki işaretlerine ket vurdu. Tüketici harcamalarındaki kırılganlık hanehalkı gelirlerinde daralmaya neden oluyor. Japonya ödemelerin artırılması konusunda görüşmelere devam ediyor. Başbakan Shinzo Abe, hükümet, özel sektör liderleri ve sendika önderlerinin bir araya geleceği bir görüşmede maaşların artırılması gündemini tartışacak. Başbakan Abe ve kabine, maaş artırımını ekonomiyi deflasyondan çıkaracağı görüşünü taşıyor. 3 Bu çalışma yalnızca bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan analiz ve değerlendirmelerin kullanılması tamamen tercihe bağlı olup, hiçbir koşulda yatırım tavsiyesi biçiminde yorumlanmamalıdır. Çalışmada kullanılan veriler kamuya açık ve güvenilir olduğu düşünülen kaynaklardan derlenmiştir. Yine de, bu çalışmadaki bilgilerin ve yorumların kullanılmasının ve/veya sunulan verilerdeki hata ve eksikliklerin doğurabileceği her türlü olumsuz sonuçtan dolayı Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu ve her ne akitle bağlı olursa olsun her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. “ 19 Eylül 2013 Telefon: +90 (212) 251 73 00 Faks: +90 (212) 251 58 77 TÜRKONFED HAFTALIK EKONOMİ DEĞERLENDİRME NOTU TÜRKon/HED/13-37 www.turkonfed.org Hindistan Merkez Bankası faiz artırımına gitti. Hindistan Merkez Bankası piyasaları şaşırtan bir kararla, kısmen dolar karşısında değer kaybeden para birimini korumak ve enflasyon endişelerini gidermek amacıyla faiz artırdı. Banka politika faiz oranını %7,25’ten %7,5’e yükseltti. Rusya bütçe açığı nedeniyle borçlanma yolu arıyor. Rusya Maliye Bakanlığı, ekonomik yavaşlama nedeniyle gelirlerin tahminlerin altında sonuçlanmasıyla harcamaları azaltma ve borçlanmayı artırma yoluna gitmeyi tasarlıyor. Son 3 yıldır merkezi bütçede açığı, ekonominin yavaşlamasıyla beraber artışa geçti. 4 Bu çalışma yalnızca bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan analiz ve değerlendirmelerin kullanılması tamamen tercihe bağlı olup, hiçbir koşulda yatırım tavsiyesi biçiminde yorumlanmamalıdır. Çalışmada kullanılan veriler kamuya açık ve güvenilir olduğu düşünülen kaynaklardan derlenmiştir. Yine de, bu çalışmadaki bilgilerin ve yorumların kullanılmasının ve/veya sunulan verilerdeki hata ve eksikliklerin doğurabileceği her türlü olumsuz sonuçtan dolayı Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu ve her ne akitle bağlı olursa olsun her türlü çalışanı hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.