3. Türkye`de Sağlık Hzmetnden Çeklme Hakkı Uygulamaları 4. Sonuç
advertisement
27 M Haakbaelre olursa sağlık çalışanları sağlık hizmeti vermeyi reddedebilmektedir. Fransa’da sağlık çalışanları İş Yasası hükümlerine tabidir ve Fransız İş Yasası hükümleri uyarınca bir çalışan işten çekilme hakkına sahiptir. Sağlığını ve yaşamını tehdit eden bir durumla karşılaştığında durumu işverenine ya da amirine derhâl bildirmelidir. Ancak işten çekilme hakkının kullanılması için işverenin ya da amirinin onayına ihtiyacı bulunmaz. Hırvatistan’da Tıbbi Uygulama Yasası uyarınca acil durumlar dışında bir hekim kendisine yönelik bir şiddet ya da tehdit durumunda sağlık hizmetinden çekilebilmektedir. Acil durumlarda ise polis gözetiminde sağlık hizmetini devam ettirmekle yükümlüdür. İspanya’da konuya ilişkin görülen davalarda verilen mahkeme kararları incelendiğinde hekimlerin şiddete maruz kalmaları durumunda hizmetten çekilebileceği görülmektedir. İsviçre’de sağlık çalışanları hasta ya da hasta yakınları tarafından şiddet içeren bir davranışa maruz kaldığında hizmetten çekilme hakkına sahiptir. Hizmetten çekilen sağlık çalışanının yerine kimin atanacağı ise başhekim tarafından belirlenir. Bazı hastanelerin bu konuya ilişkin uyguladıkları kendi düzenlemeleri bulunmaktadır. Kanada’da hekimler şiddete maruz kaldıklarında tedaviye devam etmeme hakkına sahiptirler. Ancak diğer sağlık çalışanları bu konuda hekimler kadar özgür değildir. Hekimler hangi koşullarda çalışıp hangi koşullarda çalışmayacağını kendileri belirleyebilirken diğer sağlık çalışanları yöneticileri tarafından belirlenen koşullara tabidirler. Letonya’da Tıbbi Müdahale Yasası’na göre, bir sağlık çalışanı hayati tehlike altında olduğu durumlarda ilk yardım ve acil tıp hizmetleri de dâhil olmak üzere sağlık hizmeti sunmayı reddedebilmektedir. Litvanya’da Tıbbi Müdahale Yasası uyarınca acil durumlar haricinde hekimin hayatını riske atacak herhangi bir durum oluştuğunda hekimlerin sağlık hizmetinden çekilme hakkı bulunmaktadır. Ayrıca Hasta Hakları Yasası’nda hastaların yükümlülüklerini yerine getirmemesi hâlinde hastanın yaşamı tehdit altında değilse sağlık hizmetinin sonlandırılabileceği açıkça belirtilmiştir. Macaristan’da Sağlık Yasası’na göre hekimler şiddete maruz kalmaları durumunda sağlık hizmetinden çekilme hakkına sahiptirler. Hakaret ve tehdit durumunda eğer hastanın sağlığı risk altında ise hasta başka bir hekime yönlendirilmektedir. Eğer hekimin yaşamı veya fiziksel bütünlüğü tehdit altında ise bu yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Polonya’da hekimler ve diş hekimleri, sadece acil durumlarda hizmet vermekle yükümlüdür. Acil bir durum bulunmuyorsa hekimler ve diş hekimleri geçerli bir neden sunarak ve amirlerinin onayını alarak hizmetten çekilme hakkına sahiptirler. Ayrıca hasta, sağlık hizmeti alımını sürdürebileceği diğer seçenekler hakkında bilgilendirilmektedir. Yunanistan’da tıp etiği kuralları gereği bir hekim sağlık hizmeti sunmasını imkânsız kılan herhangi bir özel sebep bulunmaksızın hastaya sağlık hizmeti vermeyi reddedemez. Ancak hekimin sağlığı ya da hayatı risk altında ise sağlık hizmetinden çekilebilmektedir. Bu durumda eğer talep edilirse hastayı başka bir meslektaşına yönlendirmektedir. Finlandiya’da ise sağlık çalışanlarının kendi arzusu ile hizmetten çekilme hakkı bulunmamaktadır. Sağlık kurumları hastalara hizmet vermekle yükümlüdür. Şiddet durumunda başka bir sağlık çalışanı hizmeti devam ettirir ya da sağlık çalışanı koruma altına alınarak sağlık hizmeti sürdürülür. İngiltere’de Sağlık Hizmetleri Genelgesi uyarınca şiddet içeren davranışlar sağlık hizmetlerine erişimi kısıtlayan unsurlardan biri olarak sayılmaktadır. Şiddete karşı yaptırım genelde uyarı biçiminde olmasına rağmen sağlık kuruluşları bu konuda kendi bağımsız politikalarını oluşturabilirler. Ayrıca İngiliz Hükümeti tarafından sağlık çalışanlarına şiddete başvuran hastaları reddetme konusunda açık bir hak vermek için çalışmalar yürütülmektedir. İsrail’de sağlık çalışanları hizmetten çekilme hakkına sahip değildir. Ancak sağlık ortamında bir şiddet vakasının görülmesi durumunda şiddeti uygulayan kişi yazılı olarak uyarılır. Eğer on iki ay içerisinde aynı kişi tekrar şiddet olayına karışırsa hastane yöneticileri bu kişinin acil durumlar haricinde sağlık hizmeti almasını engelleme yetkisine sahiptir. Andorra, Bulgaristan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, İsveç, İtalya, İzlanda, Karadağ, Norveç, Portekiz, Rusya, Slovakya ve Slovenya’da şiddete maruz kalan sağlık çalışanlarının hizmetten çekilme haklarına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. 3. Türkiye’de Sağlık Hizmetinden Çekilme Hakkı Uygulamaları 14 Mayıs 2012 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı genelgesiyle sağlık çalışanlarına hizmetten çekilme hakkı tanınmıştır. Genelge uyarınca sağlık çalışanları acil hizmetler dışında hizmetten çekilme talebinde bulunabilmektedir. Bu taleplerini hastane yöneticisine sözlü ya da yazılı olarak bildirmelidirler. Yönetici, talebi uygun bulması hâlinde hastanın sağlık hizmeti almasına ve tedavinin devamına yönelik güvenlik tedbirlerini almalı ve hastanın tedavisi için başka bir sağlık çalışanını görevlendirmelidir. Eğer hastanenin böyle bir olanağı bulunmuyorsa hastanın başka bir hastaneye sevkini sağlamalıdır. 4. Sonuç Sonuç olarak, Almanya, Avusturya, Estonya, Fransa, Hırvatistan, İspanya, İsviçre, Kanada, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya ve Yunanistan’da sağlık çalışanları şiddet tehdidi altında olduklarında hizmetten çekilme hakkına sahip olan ülkeler olarak öne çıkmaktadır. Finlandiya’da ise sağlık çalışanlarının kendi istekleriyle hizmetten çekilme hakkı bulunmamaktadır. İngiltere ve İsrail, şiddet uygulayan hastaların sağlık hizmetlerine erişiminin kısıtlanmasını yöntem olarak benimseyen ülkelerdir. Türkiye’de de 2012 yılından itibaren sağlık çalışanları bu hakka sahip olmuşlardır. Andorra, Bulgaristan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, İsveç, İtalya, İzlanda, Karadağ, Norveç, Portekiz, Rusya, Slovakya ve Slovenya’da konuya ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Acil bir durumun söz konusu olması durumunda ise Estonya ve Letonya dışındaki hiçbir ülke sağlık çalışanlarına hizmetten çekilme hakkı tanımamaktadır ve sağlık çalışanları acil durumdaki hastalara her koşulda hizmet vermekle yükümlü tutulmuşlardır.
