C. Senatosu B : 25 28 . 1 . 1969 O : 1 milyon lirası da işletme

advertisement
C. Senatosu
B : 25
milyon lirası da işletme kredisi olmak üzere
2 milyar 14 milyon lirayı bulmuştur. Aynı ra­
kam 1967 yılında 1 milyar 479 milyon lira idi.
Saym Başkan, saym senatörler, millî eko­
nomimiz içinde bir taraftan milyarları aşan ya­
tırımları, diğer taraftan çalıştırdıkları memur
işçi, müstahdem sayısı, üretim hacmi ve stok
durumu itibariyle çok önemli bir yer işgal et­
mekte olan iktisadi Devlet teşekküllerine de
kısaca temas etmek istiyorum : İktisadi Devlet
teşekküllerinin kârlılık ve verimlilik esasları­
na uygun olarak çalışabilmelerini temin etmek
gayesiyle, teşekküllerin yatırım, finansman ça­
lışma programları ve bütçelerinin hazırlanma­
sı blânço, netice hesaplarının tanzimi muraka­
be ve muhasebe sistemleri, fiyat ve tarife ko­
nuları teker teker incelenmiş ve tatbiki gere­
ken müşterek unsurlar tesbit edilmiştir.
İktisadi Devlet teşekküllerinden büyük bir
kısmı, bugün kârlı bir seviyede çalışır duru­
ma gelmiş bulunmaktadır. Genel olarak cari
kârlarında yıldan yıla mühim kârlara varan
artışlar kaydedilmiştir. Şöyle ki : 1966 yılmda
448 milyon lira olan cari kârları 1987 yılında
656 milyon liraya yükselmiştir. Bunun 1988
yılında 700 milyon lira olacağı tahmin edil­
mektedir. Bu teşekküllerin 1969 da ise 751 mil­
yon lira kâr edebilecekler programlanmış bu­
lunmaktadır.
Yatırımlarına gelince : Bu sahada yıllar iti­
bariyle kayda değer bir artış müşahede edil­
mektedir. 19Ö3 yılmda 3 milyar 68 milyon lira
olan yatırımları 1967 yılında 3 milyar 83 mil­
yon liraya yükselmiştir. 1968 yılmda 3 milyar
468 milyon lira olarak programlanan yatırım­
ların 1968 uygulamasında bu miktara yakın
olarak gerçekleşeceği tahmin olunmaktadır.
1989 yılında ise bu teşekküllerin 4 milyar lira
yatırım yapacakları programlanmış bulunmak­
tadır.
İktisadi Devlet teşekküllerinin gerek yatı­
rım ve gerekse işletme açıklarının finansma­
nında önemli kaynaklardan biri olan Devlet
Yatırım Bankasından bu teşekküllere sağlanan
kredilerde yıllar itibariyle önemli artışlar kay­
detmiştir. 1956 yılında 927 milyon liralık kre­
di açılmışken 1967 de bu miktar 1 milyar 478
milyon liraya yükselmiş, 1968 yılmda 2 milyar
13 milyon lirayı bulmuştur. 1969 yılında ise 2
28 . 1 . 1969
O :1
milyar 820 milyon liralık kredi sağlanması
programlanmış bulunmaktadır. İktisadi Devlet
teşekküllerinin gerek yatırımlarını gerekse za­
rar eden teşekküllerin zararlarını finanse et­
mek ayrıca, esnafa, çiftçiye, meskensiz vatan­
daşa kredi açmakta olan Türkiye Halk Banka­
sı ve Türkiye Emlâk Kredi Bankası sermaye­
lerini takviye etmek maksadiyle 1989 yılında
bütçeden 1 milyar 536 milyon lira transfer ya­
pılacaktır.
Sayın Başkan, saym senatörler şimdi de
ekonomik gelişmesindeki etkisi bakımından
üzerinde önemle durulan ödemeler dengesi ve
bununla ilgili konulara temas edeceğim : Cari
işlemler arasında yer alan dış ticaret hiç şüp­
he yok ki ödemeler dengesinin en önemli bölü­
münü teşkil etmektedir. Ticaret dengemizdeki
gelişme bakımından ithalât ve ihracatımız bu
yıl da bundan önceki yıllara paralel bir geliş­
me seyri takibetmiş ve Ocak - Kasım devreleri
itibariyle ithalât 1967 deki 621,6 milyon dolara
karşılık 1968 de 702 milyon dolara yükselmiş,
ihracat ise 439 milyon dolar ile geçen yılın
445,8 milyon dolar seviyesindeki rakamına na­
zaran biraz geride kalmıştır. Bu duruma göre
bahis konusu devreye ait dış ticaret açığı 283
milyon doları bulmuştur. Malûmunuz olduğu
üzere 1963 programında 835 milyon dolar ola­
rak öngörülen ithalâtın yıl sonu itibariyle 780
milyon doları ve 540 milyon dolar ola­
rak hesaplanan ihracatın ise 520 milyon dolar
seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilmek­
tedir.
ödemeler dengesinin cari işlemler arasında
yer alan diğer önemli bir kalem de yurt dışın­
da çalışan işçilerimizin döviz gelirleriyle ilgili­
dir. 1987 yılında 93 milyon dolar olan ve 1968
yılı programında da 120 milyon dolar olarak
öngörülen bu kalem gelirlerinin geçici rakam­
lara göre 1968 sonunda 1987 sonu rakamlarına
nazaran % 18 oranında bir fazlalıkla 110 mil­
yon doları geçeceği anlaşılmaktadır. Yine ca­
ri işlemler içinde yer alan ve büyük bir hare­
ket gösteren dış borç faiz ödemelerinin geçen
yıl seviyesinde gerçekleşeceği buna karşılık tu­
rizm ve dış seyahatler kaleminde lehte bir ge­
lişme olacağı umulmaktadır. Gerek arz etti­
ğim bu kalemlerde gerekse ödemeler dengesi­
nin diğer görünmiyen kalemlerinde çeşitli is-
—9 _
Download