Türkiye ekonomisi 2013`te %4.0 büyüdü.

Türkiye ekonomisi 2013’te %4.0 büyüdü.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2013 yılının son çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre sabit
fiyatlarla %4.4 artarak %3.8 düzeyindeki beklentimizin ve %4.0 seviyesindeki piyasa beklentisinin
üzerinde gerçekleşti. TÜİK tarafından yayımlanan verilerde, 2013’ün ilk üç çeyreği ve 2012 yılına
ilişkin güncellemeler dikkati çekti. Buna göre, 2013 yılı birinci çeyrek büyüme oranı %3.0’ten %2.9’a,
üçüncü çeyrek büyüme oranı ise %4.4’ten %4.3’e revize edildi. 2012 yılı ikinci ve üçüncü çeyrek
verilerinde yapılan güncellemeler ile 2012 yılı reel büyüme oranı %2.2’den %2.1’e geriledi. Bu
rakamlarla Türkiye ekonomisi 2013 yılını %4.0 oranında büyüyerek, %3.6 seviyesindeki Orta Vadeli
Program (OVP) hedefinin üzerinde bir büyüme performansı ile tamamladı.
Bu sonuçlarla, Türkiye’nin GSYH’sı 2013 yılında reel olarak 122.4 milyar TL’ye ulaştı. GSYH cari
fiyatlarla ise 2012 yılına göre %10.2 artışla 1 trilyon 561. 5 milyar TL’ye ulaştı.
Reel GSYH (y-y,%)
Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH (ç-ç,%)
20
10
4.4
0
0.5
-10
-20
Kaynak: TÜİK
2013’ün dördüncü çeyreğinde takvim etkisinden arındırılmış GSYH, 2012 yılının son çeyreğine göre
%4.7 büyüyerek 2012’nin son çeyreğinde başladığı artış eğilimini sürdürdü. Mevsim ve takvim
etkisinden arındırılmış GSYH ise bir önceki çeyreğe göre %0.5 arttı. 2013’ün ilk üç çeyreğinde
ortalama %1.4 artan mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH, son çeyrekte artan büyüme
temposunda büyük ölçüde mevsimsel faktörlerin etkili olduğuna işaret ediyor. 2012 yılının son
çeyreğinde azalan büyüme performansına bağlı oluşan baz etkisinin 2013 yılı büyüme oranına olumlu
yansıdığı da ayrıca dikkati çekiyor.
Harcamalar Yöntemi ile GSYH
Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)
50
40
30
20
10
0
-10
Hanehalkı Tüketimi
Yatırım
İthalat
Kaynak: TÜİK
2013-III
Kamu Tüketimi
İhracat
GSYİH (%)
2013-IV
2013-II
2013-I
2012-IV
2012-II
2012-III
2012-I
2011-IV
2011-III
2011-I
2011-II
2010-IV
2010-III
-20
Reel büyüme verileri harcamalar yönetimiyle
incelendiğinde, ilk olarak, kamu kesimi
harcamalarındaki artış göze çarpıyor. Üçüncü
çeyrekte reel olarak %1.7 artan kamunun
tüketim harcamaları dördüncü çeyrekte %6.8
artarken, yatırım harcamaları %11.5 arttı. İlk
üç çeyrekteki yıllık artış ortalaması %32 olan
kamunun yatırım harcamalarının, artış
hızındaki yavaşlamaya karşın, ilk yarıda
küçülen ve üçüncü çeyrekte %3.6 artan özel
sektör yatırım harcamaları son çeyrekte biraz daha hız kazanarak %4.9 arttı ve 2011’in üçüncü
çeyreğinden bu yana en hızlı performansını yakaladı. İlk yarıda yıllık bazda ortalama %5.1 artan
hanehalkı tüketim harcamaları ise üçüncü çeyrekteki %4.5 oranındaki artışın ardından son çeyrekte
%4.8 büyüme yakaladı. Bu rakamlara göre, reel yurtiçi tüketim harcamaları dördüncü çeyrekte %5.5
artarken, 2013 yılının genelinde yıllık bazda %4.8 arttı.
Net ihracatın büyümeye negatif katkısı son çeyrekte üçüncü çeyreğe kıyasla yükseldi. İkinci yarıda
küçülmeye başlayan mal ve hizmet ihracatı üçüncü çeyrekteki %2.3’lük daralmanın ardından son
çeyrekte %1.5 oranında yavaşladı. Buna karşın, ilk üç çeyrekte yıllık artış ortalaması %8.2 olan ithalat
son çeyrekte %9.3 arttı. Harcamalar yöntemiyle GSYH verilerine genel olarak bakıldığında, kamu
yatırımlarının GSYH içindeki payı ve yıllık artış hızının yavaşlamaya devam ettiği ve özel sektör
yatırımlarında üçüncü çeyrekte yaşanan belirgin toparlanmanın sürdüğü görülüyor.
Dördüncü çeyrek GSYH verileri, hanehalkı tüketim harcamaları ılımlı artışını korurken, kamu kesimi
mal ve hizmet alımlarının büyüme hızının ve büyümeye katkısının üçüncü çeyreğe kıyasla arttığını
ortaya koyuyor. Stoklardaki değişimin büyümeye katkısının ise üçüncü çeyreğe göre gerileyerek 1.4
puana indiği göze çarpıyor. GSYH verilerinde dikkat çeken bir diğer husus ise, TL’nin 2013 yılının ikinci
çeyreğinden itibaren değer kaybetme eğiliminde olmasına rağmen, net ihracatın büyümeye negatif
katkısının üçüncü çeyrekte %3.4’ten %2.2’ye gerilemesine karşılık, dördüncü çeyrekte tekrar artarak 3
puana çıkması. Bu sonucu GSYH’daki mevsimsel canlanmanın ve kredi genişlemesinde sert bir düşüş
yaşanmamasının bir sonucu olarak yorumlamak doğru olacaktır. Döviz kurundaki yükselişin net
ihracatın büyümeye katkısını artırıcı etkisinin 2014 yılında daha belirgin şekilde hissedilmesini
bekliyoruz.
Üretim Yöntemi ile GSYH
Sektörel Büyüme Hızları (%)
Reel GSYH verileri üretim yöntemiyle
incelendiğinde, 2013 yılı dördüncü
çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre
en hızlı büyüyen sektörün, mali aracı
kuruluşlar olduğu dikkat çekiyor. GSYH
içindeki %12.7’lik payı ile dördüncü en
büyük sektör olan mali sektör, 2013 yılı
reel büyüme performansı açısından da
%9.8 oranındaki büyümesi ile en hızlı
Tarım
Sanayi
İnşaat
büyüyen sektör oldu. 2013 rakamları ile
Ticaret
Ulaştırma
GSYİH (%)
sektör ayrıca, 2007 yılından bu yana en
Kaynak: TÜİK
hızlı yıllık büyüme performasını kaydetti.
Dördüncü çeyrek büyüme performansı açısından ikinci sırada gelen sektör %6.9 oranındaki yıllık reel
büyüme ile gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri sektörü oldu. 2013 yılı performansına baktığımızda
ise 2012 yılına göre reel olarak %9.2 büyüyen oteller ve lokantalar sektörü ikinci sırada dikkatimizi
çekerken, bu sektörü yıllık bazda %7.1 büyüyen inşaat sektörü izledi. GSYH içinde %24.3 oranındaki
payı ile en büyük sektör olan imalat sanayi, 2013 yılının son çeyreğini %4.8 yıllık büyüme ile yatay
tamamlarken, 2013 yılı genelinde 2012 yılına göre %3.8 büyüyerek geçmiş yıllar ortalaması olan
%4.1’e yakın bir tempo sergiledi.
2013-IV
2013-III
2013-I
2013-II
2012-IV
2012-II
2012-III
2012-I
2011-IV
2011-II
2011-III
2011-I
2010-III
2010-IV
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
-5.0
-10.0
-15.0
-20.0
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
2
Sektörlerin çoğunda 2013 yılı üçüncü çeyreğindeki performansın üzerinde bir aktivite gerçekleşti.
2013 yılı büyüme oranları için de benzer bir tespitte bulunabiliriz. Öte yandan, en büyük beşinci
sektör olan tarımın son çeyrekteki azalan performansı ve 2012 yılı ile aynı seviyede gerçekleşen 2013
yılı yıllık reel büyüme performansına dikkat çekmekte fayda var. Sektörde 2013 yılı içinde gözlenen
söz konusu ivme kaybında baz etkisinin de belirleyici olduğunu vurgulamak gerek.
Harcama Kalemleri ve Sektörlerin Büyümeye Katkıları
Tablo 1: Harcama Kalemlerinin Büyümeye Katkıları
GSYH içindeki Payı (%)
2013
Tüketim
Büyümeye Katkısı (puan)
2011 2012
Q1 2013
Q2 2013
Q3 2013
Q4 2013
2013
81.8
5.8
4.1
3.7
5.0
3.4
4.3
4.1
Hanehalkı
70.9
5.3
3.4
3.0
4.2
3.2
3.4
3.4
Kamu
10.9
0,5
0.6
0.7
0.8
0.2
0.9
0.6
24.7
4.3
-0.7
0.4
0.9
1.3
1.6
1.1
Özel
19.9
4.4
-1,1
-1.0
-0.2
0.7
0.9
0.1
Kamu
4.8
-0.1
0.4
1.4
1.1
0.7
0.6
0.9
Stok Değişimi
0.1
-0.2
-1.5
0.1
2.9
1.9
1.4
1.6
Net İhracat
-1.7
-1.1
4.0
-0.7
-3.4
-2.2
-3.0
-2.3
İhracat
26.2
1.9
3.9
1.3
0.0
-0.6
-0.4
0.0
İthalat
-29.0
-3.0
-0.1
-2.0
-3.4
-1.5
-2.6
-2.4
Yatırım
Kaynak: TÜİK, VakıfBank
2013 yılında büyüme en yüksek katkı 4.1 puan ile tüketim harcamalarından geldi. GSYH’nın %71’ini
oluşturan tüketim harcamalarının katkısı yılın son çeyreğinde 0.2 puan artışla 3.4 oldu. GSYH’nın
yaklaşık %25’ini oluşturan ve 2012’de büyümeye 0.7 puan negatif katkıda bulunan toplam yatırımlar,
2013’te 1.1 puan katkı sağladı. 2012’de büyümeye 1.5 puan negatif katkı yapan stok değişimi 2013’te
1.6 puan pozitif katkıda bulundu. Net ihracatın 2012’deki 4 puanlık pozitif katkısı ise 2013’te -2.3’e
dönüştü.
Tablo 2’de yer alan sektörlerin GSYH’ya katkılarını incelediğimizde ise mali sektörden gelen 1.2
puanlık katkı ilk olarak dikkatimizi çekiyor. Hemen hemen tüm sektörlerin GSYH’ya katkısı 2013’te
2012 yılına göre artarken enerji sektöründen 2012 yılında gelen 0.1 puanlık katkının 2013’te ortadan
kalktığı dikkatimizi çekiyor. Toptan ve perakende ticaret, imalat sanayi ve inşaat sektörlerinin GSYH’ya
katkılarında 2012’ye göre gerçekleşen artışın diğer sektörlere göre nispeten belirgin olduğunu
söyleyebiliriz. Sektörlerin gerek büyüme oranlarında gerekse büyümeye katkılarında 2012 yılına göre
yaşanan toparlanmanın 2014 yılında büyüme üzerindeki riskler nedeniyle devam edeceğini söylemek
ise şu an için güç.
3
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
Tablo 2: Sektörlerin Büyümeye Katkısı (2013 Q3)
Pay (%)
Büyüme Oranı (y-y, %)
GSYH Büyüme Oranına
Katkısı (puan)
2013
2012
2013
2012
2013
İmalat Sanayi
24.3
1.7
3.8
0.4
0.9
Ulaştırma, depolama ve haberleşme
14.8
3.1
3.2
0.5
0.5
Toptan ve Perakende Ticaret
12.8
0.0
4.9
0.0
0,6
Mali aracı kuruluşların faaliyetleri
12.7
3.2
9.8
0.4
1.2
İnşaat
5.9
0.6
7.1
0.0
0.4
Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri
4.0
6.6
6.6
0.2
0.3
Konut Sahipliği
4.4
1.7
1.5
0.1
0.1
Tarım, avcılık ve ormancılık
8.9
3.1
3.1
0.3
0.3
Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su ür. ve dağ.
2.0
3.5
1.4
0.1
0.0
Kaynak: TÜİK, Vakıfbank
Sonuç
2013 yılı büyüme verilerini genel olarak değerlendirdiğimizde, özel sektör yatırım harcamalarında
üçüncü çeyrekte görülen artışın sürmesi buna karşılık kamu yatırımlarının görece hız kesmesi, toplam
yurtiçi tüketim harcamalarının geçmiş yıllar ortalaması olan %4’ün üzerinde artması ve net ihracatın
büyümeye negatif katkısının artarak devam etmesi önemli noktalar olarak karşımıza çıkıyor. 2012
yılının son çeyreğindeki düşük büyüme performansına bağlı olarak baz etkisinin 2013 büyüme
oranlarını artırıcı rol oynaması ve mevsimsel faktörlerin olumlu etkisi büyümenin 2013 yılının son
çeyreğinde ve beklenenin üstünde gerçekleşmesinde etkili oldu.
Türkiye ekonomisi bu verilerle 2014 yılına artan bir performansla girmiş oldu. 2014’ün ilk çeyreğinde
yerel seçimler nedeniyle artan harcamaların, piyasalardaki belirsizlik atmosferine rağmen iç talebi
desteklemiş olması mümkün görünüyor. Ocak ayı sanayi üretimi ile Şubat ve Mart aylarına ilişkin
diğer öncül göstergeler, beklentilerdeki değişime rağmen, ekonomik aktivitede bir yavaşlama
olmadığına işaret ediyor. Türkiye’nin 2014 yılında iki önemli seçim gerçekleştiriyor olması,
ekonominin yurt dışı konjonktürdeki değişimlere karşı hassasiyetini biraz daha artırıyor. Ağustos
ayında yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile 2015 yılında yapılacak genel seçimlere kadar olan
süreçte ikinci önemli aşamayı yaşayacak olan Türkiye’nin 2014 büyüme temposuna ilişkin en önemli
riski, ABD’de altı yıldır süren parasal genişlemenin sona ermesi oluşturuyor.
ABD Merkez Bankası Fed’in varlık alımlarını azaltım sürecini 2014 yılında sona erdirmesi bekleniyor.
Bu sürecin olumlu ekonomik görünüme bağlı olarak kısalması gelişmekte olan ülkelerle birlikte
Türkiye’den fon çıkışlarını gündeme getirecektir. Uluslararası likiditenin gelişmekte olan ülkelerden
uzaklaşma hızının artması Türk firmaları için borçlanma ve yatırım imkanlarının azalması anlamına
gelecektir.
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
4
TCMB’nin Ocak ayındaki sert faiz artırımının enflasyondaki artışı beklendiği şekilde baskılayabilmesi
halinde, yılın ikinci yarısında zorunlu karşılık oranları ve Rezerv Opsiyon Mekanizması aracılığı ile
bankacılık sektörü kredilerini genişleterek büyümeyi destekleyici önlemleri devreye sokması mümkün
olacaktır.
En büyük dış ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi ekonomisinin beklenen canlanmayı
gerçekleştirebilmesi dış talebin büyümeye katkısını artırarak 2014 büyüme performansını ayrıca
olumlu etkileyebilecektir. Ancak, Euro Bölgesi’nin toparlanma hızına ilişkin halen var olan riskler göz
ardı edilmemeli.
Özetleyecek olursak: Halen 2014 yılı ilk çeyreğine ilişkin yayımlanmış veriler büyüme temposunda bir
yavaşlamaya işaret etmiyor. Ancak, faiz oranları ve kurdaki hızlı artışın ekonomik aktiviteyi baskılayıcı
etkisi önümüzdeki aylardan itibaren belirgin hale gelebilir. Fed’in parasal genişlemeyi bitirme
sürecinde olması ve faiz oranlarını beklenenden erken artırma olasılığının gündemde olması piyasa
faizlerini yukarı çekebilir. Bu durum Türkiye’de de büyümeyi baskılayıcı rol oynayacaktır.
Bu doğrultuda Türkiye’nin büyüme performansı üzerindeki aşağı yönlü risklerin oldukça yüksek
olduğunun altını çizmekte fayda var. Ancak, mevcut göstergeler şu an için büyüme hızının 2014
yılında %2 seviyelerine gerileyeceğine dair belirgin sinyaller içermiyor. Bu nedenle, mevcut güçlü
aşağı yönlü riskler altında %3.5 seviyesindeki 2014 büyüme beklentimizi koruyoruz.
5
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
Haftalık Veri Takvimi (31 Mart – 04 Nisan 2014)
Tarih
01.04.2014
Ülke
Önceki
Beklenti
Türkiye
PMI İmalat Endeksi (Mart)
53.4
--
ABD
PMI İmalat Endeksi (Mart)
55.5
55.9
ISM İmalat Endeksi (Mart)
53.2
54.0
PMI İmalat Endeksi (Mart)
53.0
53.0
İşsizlik Oranı (Şubat)
%12.0
%12.0
İşsizlik Oranı (Mart)
6.8%
6.8%
PMI İmalat Endeksi (Mart)
53.8
53.8
Fransa
PMI İmalat Endeksi (Mart)
51.9
51.9
İtalya
İşsizlik Oranı (Şubat)
%12.9
%12.9
PMI İmalat Endeksi (Mart)
52.3
52.0
İngiltere
PMI İmalat Endeksi (Mart)
56.9
56.6
Japonya
Tankan büyük şirketler endeksi (1.çeyrek)
16
19
ABD
ADP Özel istihdam (Mart)
139 Bin
190 Bin
ISM New York Endeksi (Mart)
57.0
--
Fabrika Siparişleri (Şubat)
-%0.7
%1.2
Euro Bölgesi
ÜFE (Şubat, y-y)
-%1.4
-%1.6
Türkiye
TÜFE (Mart, y-y)
%7.89
%8.37
ÜFE (Mart, y-y)
%12.40
--
-39.1 Milyar
$
-38.5 Milyar
$
311 Bin
318 Bin
PMI Hizmetler Endeksi (Mart)
55.5
55.7
PMI Hizmetler Endeksi (Mart)
52.4
52.4
%0.25
%0.25
Euro Bölgesi
Almanya
02.04.2014
03.04.2014
ABD
Açıklanacak Veri
Dış Ticaret Dengesi (Şubat)
Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları
Euro Bölgesi
ECB Toplantısı ve Faiz Kararı (Nisan)
6
VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul
TÜRKİYE
Türkiye Büyüme Oranı
Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)
Reel GSYH (y-y, %)
Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)
20
15
10
15
4.4
5
10
0
-5
5
-10
0
-15
-5
1999Ç2
1999Ç4
2000Ç2
2000Ç4
2001Ç2
2001Ç4
2002Ç2
2002Ç4
2003Ç2
2003Ç4
2004Ç2
2004Ç4
2005Ç2
2005Ç4
2006Ç2
2006Ç4
2007Ç2
2007Ç4
2008Ç2
2008Ç4
2009Ç2
2009Ç4
2010Ç2
2010Ç4
2011Ç2
2011Ç4
2012Ç2
2012Ç4
2013Ç2
2013Ç4
-20
Tarım
Kaynak:TÜİK
Kaynak:TÜİK
Sanayi
Ulaştırma
Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim
Endeksi (y-y, %)
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi
Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen)
Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)
50
30
Ticaret
Sanayi Üretim Endeksi
Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %)
40
İnşaat
20
7
15
5
3
10
20
1
5
Oca.14
Eki.13
Nis.13
Tem.13
Eki.12
Oca.13
Tem.12
Nis.12
Oca.12
Eki.11
Tem.11
-5
Nis.11
-5
Tem.10
-10
-3
Eki.10
0
-1
0
Oca.11
10
Kaynak: TÜİK
Tüketim
Kaynak: TÜİK
Devlet
Yatırım
İhracat
İthalat
Sanayi Ciro Endeksi
Toplam Otomobil Üretimi
Toplam Otomobil Üretimi (Adet)
(12 aylık Har. Ort.)
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
Aylık Sanayi Ciro Endeksi (2010=100)
190
170
150
130
110
Kaynak: OSD, VakıfBank
70
Eki.08
Oca.09
Nis.09
Tem.09
Eki.09
Oca.10
Nis.10
Tem.10
Eki.10
Oca.11
Nis.11
Tem.11
Eki.11
Oca.12
Nis.12
Tem.12
Eki.12
Oca.13
Nis.13
Tem.13
Eki.13
Oca.14
Şub.01
Ağu.01
Şub.02
Ağu.02
Şub.03
Ağu.03
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
90
Kaynak:TÜİK
7
Beyaz Eşya Üretimi
Kapasite Kullanım Oranı
Kapasite Kullanım Oranı (%)
Beyaz Eşya Üretimi (Adet)
2300000
2100000
1900000
1700000
1500000
1300000
1100000
900000
700000
85
80
75
70
65
60
55
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Kaynak: TCMB
PMI Endeksi
60
PMI Imalat Endeksi
55
50
45
40
35
30
Kaynak:Reuters
8
ENFLASYON GÖSTERGELERİ
TÜFE ve Çekirdek Enflasyon
ÜFE
TÜFE (y-y, %)
ÜFE (y-y, %)
Çekirdek-I Endeksi (y-y, %)
25
14
12
10
8
6
4
2
0
20
15
10
8.43
05
00
Kaynak: TCMB
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
-05
Kaynak: TCMB
Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi
Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %)
BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi
2300
2100
1900
1700
1500
1300
1100
900
700
500
30.09.2005
31.03.2006
29.09.2006
30.03.2007
28.09.2007
31.03.2008
30.09.2008
31.03.2009
30.09.2009
31.03.2010
30.09.2010
31.03.2011
30.09.2011
31.03.2012
30.09.2012
31.03.2013
29.09.2013
31.03.2014
260
240
220
200
180
160
140
120
100
Gıda
35.00
Enerji
Tüfe
30.00
25.00
20.00
15.00
10.00
5.00
0.00
Kas.08
Şub.09
May.09
Ağu.09
Kas.09
Şub.10
May.10
Ağu.10
Kas.10
Şub.11
May.11
Ağu.11
Kas.11
Şub.12
May.12
Ağu.12
Kas.12
Şub.13
May.13
Ağu.13
Kas.13
Şub.14
UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)
Kaynak: TCMB
Kaynak: Bloomberg
Enflasyon Beklentileri
Reel Efektif Döviz Kuru
12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
TÜFE Bazlı (2003=100)
24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
130
125
7.31
120
115
110
105
101.48
Şub.14
Ağu.13
Şub.13
Ağu.12
Şub.12
Ağu.11
Şub.11
Ağu.10
Şub.10
Ağu.09
Şub.09
100
Ağu.08
6.69
Şub.08
9.5
9
8.5
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
135
Kaynak: TCMB
Kaynak: TCMB
9
İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ
İşsizlik Oranı
İşgücüne Katılım Oranı
İşgücüne
Katılma
İşgücü Arzı
(kişi) Oranı (%)
İstihdam Oranı
Edilenler
İstihdam
(%) (kişi)
İşsizlik Oranı (%)
17
15
13
11
09
07
Kaynak: TÜİK
53.00
31,000
51.00
29,000
49.00
47.00
27,000
45.00
25,000
43.00
41.00
23,000
39.00
21,000
37.00
35.00
19,000
Tem.08
Eyl.08
Eki.08
Ara.08
Oca.09
Mar.09
Nis.09
Haz.09
Tem.09
Eyl.09
Eki.09
Ara.09
Oca.10
Mar.10
Nis.10
Haz.10
Tem.10
Eyl.10
Eki.10
Ara.10
Oca.11
Mar.11
Nis.11
Haz.11
Tem.11
Eyl.11
Eki.11
Ara.11
Oca.12
Mar.12
Nis.12
Haz.12
Tem.12
Eyl.12
Eki.12
Ara.12
Oca.13
Mar.13
Nis.13
Haz.13
Tem.13
Eyl.13
Eki.13
Ara.13
Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%)
Kaynak: TÜİK
Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı
Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet)
4,700
4,200
3,700
3,200
2,700
2,200
1,700
1,200
700
Kaynak: TOBB
10
DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ
İthalat-İhracat
Dış Ticaret Dengesi
İhracat (milyon dolar)
Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)
İthalat (milyon dolar)
25000
0
20000
-2000
15000
-4000
-6000
10000
-8000
5000
-10000
0
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
-12000
Kaynak: TCMB
Kaynak: TCMB
Cari İşlemler Dengesi
Sermaye ve Finans Hesabı
6000
-4000
-14000
-24000
-34000
-44000
-54000
-64000
-74000
-84000
3000
1000
-1000
-3000
-5000
-7000
-9000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
-10000
-20000
-11000
Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar)
Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar)
Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar)
Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar)
Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen)
Kaynak: TCMB
Kaynak: TCMB
TÜKETİM GÖSTERGELERİ
Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni
Tüketici Güven Endeksi
105
95
85
75
65
55
Kaynak: TCMB
Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
11
KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ
Bütçe Dengesi
Faiz Dışı Denge
Bütçe Dengesi (12 aylık toplam-milyar TL)
Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL)
10000
27.30
Şub.14
Şub.13
Ağu.13
-3
Şub.12
-60000
Ağu.12
7
Ağu.11
-50000
Şub.11
17
Şub.10
-40000
Ağu.10
27
Ağu.09
-30000
Şub.09
37
Şub.08
47
-20000
Ağu.08
-10000
Kaynak: TCMB
Kaynak:TCMB
Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku
İç ve Dış Borç Stoku
Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
12
2012
2011
2010
2009
60
2001
200
2008
110
250
2007
300
160
2006
350
2005
400
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
2004
210
2003
450
İç Borç Stoku (milyar TL)
Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen)
2002
Ağu.07
57
Şub.07
0
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ
TCMB Faiz Oranı
Reel ve Nominal Faiz
Borç Alma Faiz Oranı (%)
Reel Faiz
Borç Verme Faiz Oranı (%)
Nominal Faiz
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.12
Ağu.12
Şub.13
Ağu.13
Şub.14
Eyl.13
-5
Mar.14
Eyl.12
Mar.13
Eyl.11
Mar.12
Eyl.10
Mar.11
Eyl.09
Mar.10
Eyl.08
Mar.09
Eyl.07
Mar.08
Eyl.06
Mar.07
Mar.06
0
Kaynak:TCMB, VakıfBank
Kaynak:TCMB
Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler
ABD
Reel Büyüme
(y-y,%)
Enflasyon (y-y,%)
Cari Denge/GSYH*
(%)
Merkez
Bankası Faiz
Oranı (%)
Tüketici
Güven
Endeksi
2.6
1.1
-2.71
0.25
82.3
-9.30
Euro Bölgesi
0.5
0.5
1.86
0.25
Almanya
1.4
0.90
6.95
0.25
99
Fransa
0.80
1.10
-2.19
0.25
-20.20
İtalya
-1.10
0.30
-0.74
0.25
101.70
Macaristan
2.70
0.10
1.11**
2.60
-15.90
Portekiz
1.70
-0.10
-1.55
0.25
-28.70
İspanya
-0.20
-0.20
-1.12
0.25
-8.30
Yunanistan
-5.50
-0.90
-3.37
0.25
-59.70
İngiltere
2.70
1.70
-3.79
0.50
-5.00
38.30
Japonya
2.60
1.50
1.01
0.10
Çin
7.70
2.00
2.35
6.00
101.10
Rusya
1.20
6.20
3.69
8.25
--
Hindistan
4.70
7.24
-4.79
8.00
--
Brezilya
1.93
5.68
-2.41
10.75
108.80
G.Afrika
2.00
5.90
-3.39***
5.50
-7.00
10.00
72.70
-6.1****
4.40
7.89
Kaynak: Bloomberg. *: Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2012 verileridir.
***: 2011 verisi. **: 2010 verisi. ****: VakıfBank hesaplaması
Türkiye
13
Türkiye Makro Ekonomik Görünüm
2012
2013
En Son Yayımlanan
2014
Yılsonu
Beklentimiz
Reel Ekonomi
GSYH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL)
1 415 786
1 561 510
405 384
(2013. 4Ç)
--
GSYH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. y-y%)
2.2
4.0
4.4
(2013. 4Ç)
3.5
Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %)(takvim etk.arnd)
2.5
3.4
7.3
(Ocak 2014)
--
Kapasite Kullanım Oranı (%)
74.2
74.6
73.1
(Mart 2014)
--
İşsizlik Oranı (%)
9.2
9.7
10.0
(Aralık 2013)
9.3
7.89
(Şubat 2014)
--
12.40
(Şubat 2014)
--
228,965
(21.03.2014)
---
Fiyat Gelişmeleri
TÜFE (y-y. %)
ÜFE (y-y. %)
6.16
7.40
2.45
6.97
Parasal Göstergeler (Milyon TL)
M1
167,404
225,331
M2
731,770
910,052
945,862
(21.03.2014)
M3
774,651
950,979
988,809
(21.03.2014)
--
Emisyon
54,565
67,756
70,945
(21.03.2014)
--
TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $)
100,320
112,002
105,823
(21.03.2014)
--
Faiz Oranları
TCMB O/N (Borç Alma)
3.50
3.50
8.00
(28.03.2014)
--
TRLIBOR O/N
5.78
8.05
12.11
(28.03.2014)
--
4,877
(Ocak 2014)
56,000
Ödemeler Dengesi (Milyon $)
Cari İşlemler Açığı
48,497
65,004
İthalat
236,545
252,140
18,250
(Şubat 2014)
İhracat
152,462
152,803
13,150
(Şubat 2014)
---
Dış Ticaret Açığı
84,083
99,337
5,099
(Şubat 2014)
94,500
Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL)
Merkezi Yön. İç Borç Stoku
386.5
403.0
403.0
(Şubat 2014)
--
Merkezi Yön. Dış Borç Stoku
145.7
182.8
182.8
(Şubat 2014)
--
Kamu Net Borç Stoku
240.6
--
198.0
(2013. 3Ç)
--
34,424
(Şubat 2014)
--
32,756
(Şubat 2014)
--
1,668
(Şubat 2014)
--
4,994
(Şubat 2014)
--
Kamu Ekonomisi (Milyon TL)
Bütçe Gelirleri
Bütçe Giderleri
Bütçe Dengesi
Faiz Dışı Denge
2012 Şubat
2013 Şubat
27,518
32,500
30,159
-2,641
5,973
33,948
-1,447
3,549
14
Vakıfbank Ek
V
konomik Araştırmalar ek
konomik.arastirm
malar@vakifbank
k.com.tr
Cem Eroğğlu Müdür cem.eroglu@va
akifbank.com.tr
Nazan Kılıç Müdür Yard
dımcısı nazan.kilic@vakkifbank.com.tr
Buket Alkkan Uzman buket.alkan@va
akifbank.com.tr
0212‐398 19 03 Fatma Özzlem Kanbur Uzman fatmaozlem.kan
nbur@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 91 Sinem Ullusoy Uzman Yard
dımcısı sinem.ulusoy@vakifbank.com.tr 0212‐398 19 05 Elif Engin
n Uzman Yard
dımcısı elif.engin@vakifbank.com.tr 0212‐398 18 92 0212‐398 18 98 0212‐398 19 02 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. ttarafından güvennilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilggiler kullanılarak h
hazırlanmıştır. Vakıflar Bankası TT.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluuğu hakkında herrhangi bir garanti vermemekte vee bu rapor ve için
ndeki bilgilerin Türkiye V
kullanılm
ması nedeniyle do
oğrudan veya dolaylı olarak oluşaacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmem ektedir. Bu rapo
or sadece bilgi vermek aamacıyla hazırlanmış olup, hiçbir kkonuda yatırım önnerisi olarak yoru
umlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar r Bankası T.A.O. b
bu raporda yer alan bilgilerde daha önced
den bilgilendirme
e yapmaksızın kıs men veya tamam
men değişiklik yap
pma hakkına sahi ptir. Vakkıfbank Ekonom
mik Araştırmalarr