cografya Book 1.indb

advertisement
Önder Cengiz-Mesut Atalay
KPSS Coğrafya Konu Anlatımlı
ISBN 978-605-318-091-3
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ
SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir
kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da
kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi
Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
27. Baskı: Temmuz 2015, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu
Dizgi-Grafik Tasarım: Selda Tunç
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde
önemli bir yer tutan “Coğrafya” kapsamındaki 18 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla
hazırlanmıştır.
Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;
■
Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu,
■
Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri,
■
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü,
■
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme,
■
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası,
■
Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi,
■
Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm ve
■
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele
alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla
somutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde
sunulmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca her sayfada yer alan boş Türkiye haritaları ile yer, yön
dağılış vs. bilgilerinizi uygulama olanağı sağlanmıştır.
Her ünitenin sonunda,
■
özet,
■
etkinlik,
■
bulmaca,
■
çözümlü testler,
■
cevaplı testler ve
■
çıkmış sorulara;
yer verilmiştir.
Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza,
PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerimize teşekkürü bir
borç biliriz.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve
önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle
pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Önder Cengiz-Mesut Atalay
2015 KPSS’de Yer Alan 18 Coğrafya Sorusunun Oransal Dağılışı
KONULAR
YAKLAŞIK AĞIRLIK
Türkiye’nin Fiziki Coğrafyası
%39 (7 soru)
Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası
%17 (3 soru)
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası
%44 (8 soru)
2002-2014 yılları arasında çıkmış soruların analizleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1
-
1
1
-
1
1
1
2
-
1
1
1
2
1
3
1
2
1
1
2
1
1
2
1
4
5
4
-
1
1
1
2
1
2
2
3
1
1
-
1
1
2
2
2
4
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
4
4
4
3
4
4
3
4
4
3
3
2
2
2
3
2
1
2
3
3
2
2
1
2
3
3
2
3
2
2
3
3
3
2
3
3
2
2
4
3
3
3
5
4
5
2
2
3
2
2
2
5
1
-
1
-
-
-
-
-
-
-
-
1
1
1
1
2
-
-
Türkiye’nin
Coğrafi
Konumu
Türkiye’nin Türkiye’nin
Fiziki
Yerşekilleri
Coğrafyası
Türkiye’nin
İklimi ve
Bitki Örtüsü
Türkiye’nin Türkiye’de
Beşeri
Nüfus ve
Coğrafyası
Yerleşme
Türkiye’de
tarım,
hayvancılık
ve ormancılık
Türkiye’de
Türkiye’nin madenler,
Ekonomik
enerji
Coğrafyası
kaynakları ve
endüstri
Türkiye’de
ulaşım,
ticaret, ve
turizm
Türkiye’nin Türkiye’nin
Bölgeler
Bölgeler
Coğrafyası
Coğrafyası
Çevre ve
Toplum
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu
Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu .....................................................3
Matematik (Mutlak) Konum.....................................................................................3
Paraleller ............................................................................................................3
Meridyenler ........................................................................................................4
Yerel Saat Hesaplamaları ..................................................................................5
Güneş Hesaplamaları ........................................................................................6
Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................................................7
Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları.....................................................8
Özel (Göreceli) Konum .........................................................................................10
Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları ............................................................10
Özet ......................................................................................................................13
Etkinlik ..................................................................................................................14
Bulmaca................................................................................................................15
Çözümlü Test ........................................................................................................16
Cevaplı Test ..........................................................................................................22
Çıkmış Sorular ......................................................................................................25
2. BÖLÜM
Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri
Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri ....................................................................31
Jeolojik Zamanlarda Türkiye.................................................................................31
Birinci Jeolojik Zaman (Paleozoik) ...................................................................31
İkinci Jeolojik Zaman (Mezozoik) .....................................................................31
Üçüncü Jeolojik Zaman (Tersiyer)....................................................................31
Dördüncü Jeolojik Zaman (Kuaterner) .............................................................32
Yerşekillerinin Genel Özellikleri ............................................................................32
Fiziki Haritalar .......................................................................................................33
Türkiye’nin Dağları................................................................................................33
Orojenez ..........................................................................................................33
Volkanik Dağlar ................................................................................................35
Türkiye’nin Ovaları................................................................................................35
Bulundukları Yere Göre Ovalar ........................................................................35
Türkiye’nin Platoları ..............................................................................................37
Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ................................................................37
vi
Türkiye’nin Başlıca Akarsuları..........................................................................37
Türkiye’nin Başlıca Havzaları...........................................................................38
Akarsularımızın Rejimleri .................................................................................38
Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma ............................................................39
Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ....................................................39
Akarsu Aşındırma Şekilleri ...............................................................................39
Akarsu Biriktirme Şekilleri ................................................................................40
Türkiye’de Karstik Şekiller................................................................................41
Türkiye’de Göller ..............................................................................................42
Oluşumlarına Göre Göller ................................................................................42
Doğal Göller ................................................................................................42
Yapay Göller (Baraj Gölleri) .........................................................................43
Sularının Özelliklerine Göre Göller ..................................................................43
Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ..............................43
Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...................................44
Türkiye’de Yer Altı Suları ve Kaynakları ...........................................................44
Kayaların Parçalanması ...................................................................................45
Türkiye’de Toprak Tipleri ......................................................................................45
Türkiye’de Doğal Afetler .......................................................................................46
Erozyon ............................................................................................................46
Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..............................................46
Türkiye’de Depremler.......................................................................................47
Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ............................................................................47
Türkiye’de Kıyı Tipleri ...........................................................................................48
Özet ......................................................................................................................49
Etkinlik ..................................................................................................................52
Bulmaca................................................................................................................53
Çözümlü Test ........................................................................................................54
Cevaplı Test ..........................................................................................................60
Çıkmış Sorular ......................................................................................................63
3. BÖLÜM
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü...........................................................................73
Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler .................................................................73
Matematik Konumunun Etkisi ..........................................................................73
Özel Konumunun Etkisi....................................................................................74
Etrafındaki Denizlerin Etkisi .........................................................................74
Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi ..............................................................74
vii
Etrafındaki Basınç Merkezlerinin Etkisi .......................................................74
Yeryüzü Şekillerinin Etkisi............................................................................74
İklim Elemanları ...............................................................................................74
Türkiye’de Sıcaklık .....................................................................................74
Türkiye’nin İzoterm Haritaları ...........................................................................75
Türkiye’nin Yıllık İzoterm Haritası ....................................................................75
Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı ................75
Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı .....................75
Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı..............................................................................76
Türkiye’de Güneşlenme Süresi ........................................................................76
Türkiye’de Don Olayının Dağılışı .....................................................................76
Türkiye’de Basınç ........................................................................................76
Türkiye’de Rüzgârlar ...................................................................................77
Türkiye’de Nem ve Yağış.............................................................................77
Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri ...................................................................78
Türkiye’nin İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü .................................................................79
Türkiye’de İklim Tipleri .....................................................................................79
Türkiye’nin Bitki Örtüsü ....................................................................................80
Türkiye’deki Endemik Bitkiler................................................................................82
Özet ......................................................................................................................83
İklim ......................................................................................................................84
Bitki Örtüsü ...........................................................................................................84
Etkinlik ..................................................................................................................85
Bulmaca................................................................................................................86
Çözümlü Test ........................................................................................................87
Cevaplı Test ..........................................................................................................95
Çıkmış Sorular ......................................................................................................99
4. BÖLÜM
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme ............................................................................107
Türkiye’de Nüfus Artışı ve Sonuçları..............................................................107
Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler.........108
Türkiye’de Sık Nüfuslu Yerler ....................................................................109
Türkiye’de Seyrek Nüfuslu Yerler ..............................................................109
Nüfus Yoğunlukları ....................................................................................110
Türkiye Nüfusunun Özellikleri (Nüfusun Yapısı) ........................................ 111
Türkiye’de Göçler ve Yerleşme..................................................................113
Zamana Göre Göçler .................................................................................114
viii
Gidilen Yere Göre Göçler ...............................................................................115
Yerleşme ............................................................................................................115
Kırsal Yerleşmeler ..........................................................................................115
Şehir Yerleşmeleri ..........................................................................................117
Türkiye’de Mesken Tipleri ve Konutlarda Kullanılan Yapı Malzemeleri ..............118
Özet ....................................................................................................................119
Etkinlik ................................................................................................................120
Bulmaca..............................................................................................................121
Çözümlü Test ......................................................................................................122
Cevaplı Test ........................................................................................................128
Çıkmış Sorular ....................................................................................................131
5. BÖLÜM
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası .......................................................................145
Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler.............................................................145
Türkiye’de Tarım .................................................................................................146
Türkiye’de Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler...............................................146
Tarım Ürünleri ................................................................................................149
Tahıllar .......................................................................................................149
Sanayi Bitkileri ...........................................................................................150
Yağ Bitkileri ................................................................................................153
Meyvecilik ..................................................................................................154
Yumrulu Bitkiler .........................................................................................156
Sebzecilik ..................................................................................................156
Seracılık (Örtü Altı Tarım) ..........................................................................156
Türkiye’de Hayvancılık ...................................................................................156
Küçükbaş Hayvancılık ...............................................................................157
Büyükbaş Hayvancılık ...............................................................................158
Kümes Hayvancılığı ..................................................................................159
İpek Böcekçiliği ..........................................................................................159
Arıcılık .......................................................................................................159
Balıkçılık ....................................................................................................160
Türkiye’de Ormancılık.........................................................................................161
Özet ....................................................................................................................162
Etkinlik ................................................................................................................164
Bulmaca..............................................................................................................165
Çözümlü Test ......................................................................................................166
Cevaplı Test ........................................................................................................171
Çıkmış Sorular ....................................................................................................175
ix
6. BÖLÜM Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi
Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi .............................................187
Türkiye’de Madenler ...........................................................................................187
Türkiye’de Çıkartılan Başlıca Madenler .........................................................188
Türkiye’de Enerji Kaynakları ...............................................................................190
Taş kömürü ....................................................................................................190
Linyit...............................................................................................................190
Termik Santral ................................................................................................190
Petrol..............................................................................................................191
Doğal gaz .......................................................................................................192
Su Gücü (Hidroelektrik)..................................................................................192
Rüzgâr Gücü ..................................................................................................192
Güneş Enerjisi................................................................................................193
Jeotermal Enerji .............................................................................................193
Nükleer Enerji ................................................................................................193
Türkiye’de Sanayi ...............................................................................................194
Türkiye’de Sanayi Kolları ...............................................................................194
Özet ....................................................................................................................199
Etkinlik ................................................................................................................202
Bulmaca..............................................................................................................203
Çözümlü Test ......................................................................................................204
Cevaplı Test ........................................................................................................212
Çıkmış Sorular ....................................................................................................215
7. BÖLÜM
Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
Türkiye’de Ulaşım,Ticaret ve Turizm ..................................................................225
Türkiye’de Ulaşım ...............................................................................................225
Kara Yolu Ulaşımı ..........................................................................................225
Demir Yolu Ulaşımı ........................................................................................226
Deniz Yolu Ulaşımı .........................................................................................227
Hava Yolu Ulaşımı..........................................................................................228
Türkiye’de Ticaret ...............................................................................................229
Türkiye’de Turizm ...............................................................................................231
Türkiye’nin Turistik Değerleri..........................................................................231
Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ...............................................................233
Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri....................................................................236
x
Özet ....................................................................................................................240
Etkinlik ................................................................................................................241
Bulmaca..............................................................................................................242
Çözümlü Test ......................................................................................................243
Cevaplı Test ........................................................................................................249
Çıkmış Sorular ....................................................................................................252
8. BÖLÜM
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...............................................................................261
Doğal Özellikler ..............................................................................................262
Beşeri ve Ekonomik Özellikler .......................................................................262
Karadeniz Bölgesi...............................................................................................263
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................263
Bölümleri ........................................................................................................266
Bölgenin Enleri ...............................................................................................268
Marmara Bölgesi ................................................................................................270
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................270
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................271
Bölümleri ........................................................................................................273
Bölgenin Enleri ...............................................................................................276
Çözümlü Test ......................................................................................................278
Cevaplı Test ........................................................................................................283
Ege Bölgesi ........................................................................................................286
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................286
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................287
Bölgenin Enleri ...............................................................................................289
Akdeniz Bölgesi ..................................................................................................291
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................291
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................292
Bölümleri ........................................................................................................293
Bölgenin Enleri ...............................................................................................295
Çözümlü Test ......................................................................................................296
Cevaplı Test ........................................................................................................302
İç Anadolu Bölgesi ..............................................................................................305
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................305
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................306
Bölümleri ........................................................................................................307
Bölgenin Enleri ...............................................................................................308
xi
Doğu Anadolu Bölgesi ........................................................................................310
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................310
Bölümleri ........................................................................................................313
Bölgenin Enleri ...............................................................................................314
Güneydoğu Anadolu Bölgesi ..............................................................................316
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................316
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................317
Bölümleri ........................................................................................................318
Güney Anadolu Projesi (GAP) .......................................................................319
Bölgenin Enleri ...............................................................................................320
Bölgelerin Özelliklerinin Karşılaştırılması ...........................................................321
Özet ....................................................................................................................323
Etkinlik ................................................................................................................324
Bulmaca..............................................................................................................325
Çözümlü Test ......................................................................................................326
Cevaplı Test ........................................................................................................331
Çıkmış Sorular ....................................................................................................334
Grafik; Tablo ve Harita Yorumlarken Dikkat Edilecek Özellikler .........................342
Bulmaca Çözümleri ............................................................................................345
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
1.
Türkiye’yi kış aylarında aşağıdaki basınç merkezlerinden hangisi daha çok etkiler?
A)
Asor DYB
B)
Basra TAB
C)
Afrika DYB
D)
Gezici basınç merkezleri
E)
İzlanda DAB
4.
Türkiye Ekvator'la kutuplar arasında hava kütlelerinin
geçiş yolu üzerindedir. Türkiye genel olarak kışın
polar, yazın ise tropikal hava kütlelerinin etkisi
altındadır.
Türkiye üzerinde etkili olan başlıca basınç merkezleri
şunlardır:
Basınç Merkezi
Sibirya
Modüler Soru Bankası Sayfa 64 / Soru 9
Oluşumu
Dinamik YB
Etkili Olduğu
Dönem
Yıl boyu
Asor
Termik YB
Kışın
İzlanda
Dinamik AB
Kışın
Basra
Termik AB
Yazın
Yukarıdaki tabloda Türkiye'yi etkileyen basınç
merkezlerinden hangi ikisinin oluşumu ve etkili
olduğu dönem yanlış verilmiştir?
2.
Aşağıdakilerden hangisi yurdumuzu her mevsim
etkisi altına alan ve kış mevsiminde yağışlara
neden olan basınç merkezidir?
A)
İzlanda AB
B)
Asor YB
C)
Sibirya YB
D)
Basra AB
E)
Kuzey Afrika YB
A)
Asor-Sibirya
B)
Asor-İzlanda
C)
Basra-Sibirya
D)
İzlanda-Basra
E)
Basra-Asor
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 11
35. soru
Modüler Soru Bankası Sayfa 70 / Soru 10
5.
3.
Türkiye’de akarsuların genel özellikleri arasında, akış
hızlarının taşıma ve aşındırma güçlerinin fazla olması
yer alır.
I.
Basra Alçak Basınç Merkezi
II.
Sibirya Yüksek Basınç Merkezi
III.
Asor Yüksek Basınç Merkezi
IV.
İzlanda Alçak Basınç Merkezi
A)
Ulaşıma elverişli olması
Karadeniz Alçak Basınç Merkezi
B)
Rejimlerinin düzenli olması
Türkiye’de yaz mevsiminde etkili olan ve sıcaklığı
artırıcı özelliğe sahip olan termik kökenli basınç
merkezi hangisidir?
C)
Baraj yapımına uygun olması
D)
Denge profiline ulaşmış olması
E)
Kimyasal kirliliklerinin fazla olması
A) I
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Piyasa)
Test 4 / Soru 13
V.
B) II
C) III
D) IV
Bu durumun akarsuların aşağıdaki özelliklerinden
hangisi üzerinde etkili olması beklenir?
E) V
Modüler Soru Bankası Sayfa 5 / Soru 2
xiii
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
6.
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin akarsularının
genel özellikleri arasında yer almaz?
A)
Rejimleri düzensizdir.
B)
Taşımacılığa elverişli değildir.
C)
Boyları uzundur.
D)
Havzaları dardır.
E)
Denge profiline ulaşmamıştır.
9.
III
V
IV
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 8
33. soru
7.
II
I
Haritada numaralar ile gösterilen taralı alanlarda
görülen toprak tiplerinden hangisi yanlış eşleştirilmiştir?
Mersin'de yaşayan Özer ailesi başka bir şehirde
yaşayan dostlarını ziyarete gittiklerinde gündüz
süresinin geldikleri yere göre daha uzun olduğunu
ve her geçen gün, gündüz süresinin uzadığını fark
etmişlerdir.
A)
I
→
Laterit
B)
II
→
Alüvyal
C)
III
→
Çernozyom
D)
IV
→
Terra rossa
E)
V
→
Kahverengi step
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 7 / Soru 3
Yukarıdaki bilgiye göre Özer ailesi bu ziyareti
hangi tarihler arasında yapmış olabilir?
A) 10−20 Nisan
B) 15−25 Temmuz
D) 10−20 Aralık
C) 5−15 Eylül
E) 5−15 Kasım
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 15
33. soru
8.
Trabzon ilinde yaşayan Türkçe Öğretmeni Didem
Hanım, Gaziantep’teki arkadaşına bir ziyaret yapmayı
planlamıştır. Araç ile uzun bir yolculuk yapan Didem
Hanım, Gaziantep’te gündüz süresinin geldiği yere
göre daha kısa olduğunu vurgulamıştır. Didem Hanım, durumun sebebini Coğrafya öğretmeni olan arkadaşına sormuştur. Coğrafya öğretmeni söz konusu
soruyu yaşanılan tarihin özelliği ile açıklamıştır.
10.
Yukarıdaki Türkiye haritasında özellikle kıyı bölgelerde dağılışı verilen toprak türü aşağıdakilerden
hangisidir?
Buna göre, coğrafya öğretmeninin anlattığı tarih
aşağıdakilerden hangisidir?
A) 21 Haziran
B) 21 Aralık
D) 23 Eylül
C) 21 Mart
A) Çernezyom
E) 20 Mart
D) Alüvyal
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 14
31. soru
B) Laterit
C) Podzol
E) Kahverengi Step
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 5
41. soru
xiv
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
14.
11. Aşağıda Türkiye’nin bazı bölümleri ve bu bölümlerde görülen toprak türü gösterilmiştir.
Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Bölüm
III
IV
II
Toprak türü
A)
Kıyı Ege
Laterit
B)
Antalya
Terra-rossa
C)
Dicle
Kahverengi step
D)
Erzurum - Kars
Çernozyum
E)
Batı Karadeniz
Podzol
I
V
Yukarıdaki haritada işaretli yörelerin hangisinin
arazi yapısı tarıma uygun olmadığı için nüfus
seyrektir?
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası
Sayfa 561 / Soru 12
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Piyasa)
Test 15 / Soru 8
12. Türkiye’de güneyden kuzeye doğru gidildikçe;
I.
Sıcaklık ortalamalarının azalması,
II.
Karın yerde kalma süresinin artması,
III.
Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresinin uzaması
15. Ovalar oluşumlarına göre gruplandırılır.
Buna göre;
gibi durumların yaşanmasının temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Dağların uzanış yönü ve yükseltileri
B)
Kısa mesafede iklim tiplerinin değişimi
C)
Mutlak konumu
D)
Göreceli konumu
E)
Orta kuşakta yer alması
I.
Karacabey,
II.
Balat,
III.
Bafra,
IV.
Silifke,
V.
Çukurova
ovalarından hangisi oluşum yönüyle diğerlerinden farklıdır?
A) I
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 17
28. soru
B) II
C) III
D) IV
E) V
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 7 / Soru 3
13. Türkiye’de, kuzeyden esen rüzgârlar hava sıcaklığını
düşürür, güneyden esen rüzgârlar ise yükseltir.
16. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’deki graben sahaları üzerinde yer alan ovalardan biri değildir?
Bu gözlem, sıcaklıkla aşağıdakilerden hangisinin
ilişkisine örnek olabilir?
A)
Yer şekillerinin
B)
Yükseltinin
C)
Boylamın
D)
Enlemin
E)
Basıncın
A)
Amik Ovası
B)
Gediz Ovası
C)
Altınbaşak Ovası
D)
Bakırçay Ovası
E)
Küçük Menderes Ovası
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 18
30. soru
Modüler Soru Bankası Sayfa 55 / Soru 1
xv
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
17. Akarsuların eğimli arazilerden akarken aşındırdıkları
malzemeleri, sığ kıyılarda birikerek son derece verimli
delta ovalarını oluşturur.
20. Ülkemizde yerleşmeler kırsal ve kentsel yerleşmeler
olarak ikiye ayrılır. Kırsal yerleşmeler ise sürekliliğine
göre kalıcı ve geçiçi olarak ikiye ayrılır.
Buna göre aşağıdaki akarsu ve oluşturduğu delta
ovası eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Aşağıda verilenlerden hangisi geçici kırsal yerleşmelere örnek gösterilebilir?
A)
A) Mahalle
Seyhan - Silifke
B)
Gediz - Menemen
C)
Kızılırmak - Bafra
D)
Ceyhan - Çukurova
E)
Yeşilırmak - Çarşamba
B) Çiftlik
D) Yayla
C) Mezbaa
E) Divan
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 13 / Soru 8
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 18
30. soru
21. Geniş tarım alanları üzerinde kurulmuş daimi
köy altı yerleşmeleridir. Trakya'da, kıyı bölgelerden Akdeniz'de ve Ege'de, iç bölgelerden de İç
Anadolu’da en fazla dağılış göstermektedir.
18. Türkiye’de nüfusun tarihsel gelişimi
incelendiğinde 1927 yılından bu yana yaşanan
değişikliklerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden
hangisi yanlıştır?
A)
1927-1940 yılları arasında, Hatay’ın ana vatana
katılması ile nüfus miktarı artmıştır.
B)
1945-1960 arasında, doğum oranında azalmalar
meydana gelmiştir.
C)
1945-1960 yılları arası, nüfus artış hızının en
fazla olduğu dönemdir.
D)
1985-2007 yılları arasında, nüfus artış hızı belirgin bir şekilde düşüş göstermiştir.
E)
2013'te nüfus artış hızı, bir önceki döneme göre
artış göstermiştir.
Yukarıda özellikleri sıralanan köy altı yerleşmesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A)
Çiftlik
B)
Mahalle
C)
Mezra
D)
Divan
E)
Oba
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 5
37. soru
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 4
37. soru
22.
19. Türkiye beşeri özellikleri ile ilgili aşağıda verilen
bilgilerden hangisi yanlıştır?
A)
Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre her yıl
nüfus sayımları yapılmaktadır.
B)
Son yıllarda nüfus yoğunluğu azalmaktadır.
C)
Nüfus miktarı sürekli artış göstermektedir.
D)
Nüfus artış hızında yıllar arasında değişkenlikler
söz konusudur.
E)
Son yıllardaki sayımlarda kentsel nüfus oranı
%90'ın üzerindedir.
Yukarıdaki haritada dağılışı verilen ve daha çok
küçükbaş hayvancılık faaliyetleri için yapılan üstü
açık ama çevresi kapalı olan köy altı yerleşmesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ağıl
B) Oba
D) Dam
C) Kom
E) Mezra
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 8
45. soru
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 10
35. soru
xvi
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
23.
26. Şehirler fonksiyonlarına göre sanayi, ticaret, liman,
turizm, tarım şehirleri gibi isimler alır.
Buna göre aşağıda verilen şehirlerden hangisinin
gelişmesinde etkili olan fonksiyon diğerlerinden
farklıdır?
A) Alanya
B) Marmaris
D) İskenderun
C) Çeşme
E) Kuşadası
Modüler Soru Bankası Sayfa 79 / Soru 1
Yukarıdaki haritada dağılışı verilen, tarımın ön
planda olduğu ve köy mahalleleri şeklinde dağılış
gösteren köy altı yerleşmesi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Ağıl
B) Mezra
D) Dam
C) Çiftlik
E) Divan
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 14
30. soru
27. Aşağıda verilen yerlerin hangisinin gelişmesinde
yer altı kaynaklarının varlığı etkili olmamıştır?
24. Eğim ve engebe koşulları göz önüne alındığında;
I.
Zonguldak,
II.
Adana,
III.
Rize,
IV.
İzmir
A) Batman
B) Soma
D) Kırıkkale
C) Zonguldak
E) Yatağan
Modüler Soru Bankası Sayfa 79 / Soru 9
illerinden hangilerinde tarım alanlarının diğerlerinden daha az olması beklenir?
A) I ve II
B) I ve III
D) II ve IV
C) II ve III
E) III ve IV
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 14 / Soru 1
28. Geçmişte önemli bir nüfuslanmaya sahip olmamasına rağmen, yer altı kaynaklarının çıkarılması
sonucu nüfuslanmanın arttığı yerlere,
25. Öğretmenimiz tüm sınıfa "Babanız ne iş yapıyor?"
diye sorduğunda benim gibi tüm arkadaşlarım da
"İlçemizdeki maden ocağında." cevabını vermişti.
Buna pek de şaşırmadım. Başka ne iş yapabilirdi ki
babalarımız.
I.
Zonguldak,
II.
Adana,
Yukarıda öğretmenin sorduğu soruya pek de
şaşırmayan Murat'ın aşağıdaki yerleşim birimlerinden hangisinde yaşıyor olabilme ihtimali daha
düşüktür?
III.
Batman,
IV.
Manisa
A) Gelibolu
A) I ve II
D) Maden
B) Soma
şehirlerinden hangileri örnek gösterilebilir?
C) Murgul
B) I ve III
D) II ve IV
E) Divriği
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 11
45. soru
C) II ve III
E) III ve IV
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 13 / Soru 6
xvii
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
29. Türkiye’de Karadeniz ve Akdeniz’in kıyı kentlerini
iç kesimlere bağlayan yolların yapımının zor ve
masraflı olmasında aşağıdakilerden hangisi etkili
olmuştur?
A)
Yağışların fazlalığı
B)
Toprak tipi
C)
Dağların uzanışı
D)
Sanayi tesislerinin azlığı
E)
Nüfus yoğunluğunun azlığı
31.
Yukarıdaki haritada demiryollarının dağılışı gösterilmiştir.
Modüler Soru Bankası Sayfa 122 / Soru 17
Demiryollarının ulaşabildiği yerlerin sınırlı olmasında aşağıdakilerden hangisinin daha çok etkili
olduğu söylenebilir?
A) İdari bölünüş
B) Yer şekilleri
C) Karstik arazi yapısı
D) İklim
E) Bitki örtüsü
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası
Sayfa 625 / Soru 17
32. Türkiye’de elektrik enerjisinin bir kısmı Soma, Tunçbilek ve Seyit Ömer termik santrallerinden sağlanmaktadır.
Bu santrallerin kuruluş yerlerinin belirlenmesinde
öncelikle aşağıdakilerden hangisi göz önünde
tutulmuştur?
30. Türkiye’de yol yapım maliyetinin genelde kuzeygüney yönde yüksek olması aşağıdakilerden
hangisi ile ilgilidir?
A)
Ortalama yükseltinin fazla olmasıyla
A)
Endüstrinin geliştiği alanlara yakınlık
B)
Kıvrım dağlarının yaygın olmasıyla
B)
Enerji tüketiminin fazla olduğu alanlara yakınlık
C)
Dağların uzanış doğrultusuyla
C)
Kaliteli linyit yataklarına yakınlık
D)
İklim şartlarının sert olmasıyla
D)
Sık nüfuslu alanlara yakınlık
E)
Kıyıların girintili çıkıntılı olmasıyla
E)
Kırıklı yer yapısına yakınlık
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 2
41. soru
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası
Sayfa 623 / Soru 2
xviii
2015
PEGEM AKADEMİ YAYINLARI'NDA YER ALAN 2015 - KPSS BENZER SORULAR
33. Ülkemizde mera hayvancılığı Doğu Karadeniz ve
Erzurum-Kars yörelerinde, ahır hayvancılığı ise Kıyı
Ege, Batı Karadeniz, Güney Marmara ve Çatalca-Kocaeli Bölümleri’nde gelişme göstermiştir.
35. Türkiye’nin bölgelerinde nüfus yoğunlukları nüfus miktarı ve yüz ölçümüne göre değişkenlik gösterir.
Aşağıda verilen illerden hangisinin aritmetik nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üzerindedir?
Bu durum üzerinde etkili olan faktörler,
A)
Konya
I.
kış ılıklığı,
B)
Tunceli
II.
yaz kuraklığı,
C)
Sivas
III.
pazarlama olanakları,
D)
Yalova
IV.
iklim koşulları
E)
Karaman
verilenlerden hangisidir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) II ve III
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 3
33. soru
C) I ve III
E) III ve IV
Genel Yetenek Genel Kültür Yaprak Test (Dershane)
Test 14 / Soru 1
34. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de yapılan hayvancılık faaliyetlerinin bir özelliği olamaz?
A)
Büyük kent çevrelerinde besi hayvancılığı
gelişmiştir.
B)
Doğu Karadeniz’de sığır yetiştiriciliği ön plandadır.
C)
İç bölgelerde arıcılık önemlidir.
D)
Kıl keçisi Toros dağlık alanlarında daha çok
yetiştirilir.
E)
Mera ve otlak hayvancılığı yaygındır.
36. Aşağıdaki kentlerden hangisinin nüfus yoğunluğu
diğerlerinden daha azdır?
A) İzmit
B) Konya
D) Aydın
C) Hatay
E) Yalova
Genel Yetenek Genel Kültür Türkiye Geneli 17
43. soru
5000 Genel Yetenek Genel Kültür Soru Bankası
Sayfa 593 / Soru 2
xix
1
PEGEM AKADEMİ
COĞRAFİ KONUM VE
TÜRKİYE’NİN COĞRAFİ KONUMU
<×
Ø MATEMATİK (MUTLAK) KONUM
Ø ÖZEL (GÖRECELİ) KONUM
2005
1
OOD
U
6R D*|
UX
$ UHd
QD
OL] ×NP×
OHU Ā
L
2006
-
2007
1
2008
1
2009
1
2010
2
2011
-
2012
1
2013
1
2014
2015
1
2
“Ormansız yurt vatan değildir.”
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK
1. BÖLÜM
0o
m
Enle
4 Dakika 4 Dakika
0°
4 Dakika 4 Dakika
Ekv
ator
4 Dakika 4 Dakika
COĞRAFİ KONUM VE
TÜRKİYE’NİN
COĞRAFİ KONUMU
ÖNERİ
Türkiye’den geçen en uzun paralel dairesi 36o K (Hatay’dan geçer.) dir.
Coğrafi konum ünitesinin KPSS’de soru
sayısı az olmasına karşın matematik ve özel
konumun sonuçlarının iyi kavranması diğer
konu başlıklarının daha kolay anlaşılmasını
sağlayacaktır.
• Türkiye’nin enleminin sonuçları
• Türkiye’nin boylamının sonuçları
• Özel tarihler ve Türkiye’deki etkileri
Türkiye’den geçen en kısa paralel dairesi 42o K
(Sinop’tan geçer.) dir.
Paraleller
Ekvatora ve birbirine 1o aralıklarla çizilen hayali çemberlere paralel denir.
Paralellerin başlıca özellikleri şunlardır:
iyi kavranmalıdır.
90 °
60 °
30 °
0°
30 °
60 °
90 °
n
Bir bölgenin Dünya üzerindeki yerine coğrafi konum
denir. İki şekilde ifade edilir:
Türkiye’ nin en kuzeyi ile en güneyi arasında 666 km’lik kuş uçuşu uzaklık bulunmaktadır.
42° − 36° = 6°×111 = 666 km
COĞRAFİ KONUM
Matematik (Mutlak)
Konum
Özel (Göreceli)
Konum
n MATEMATİK (MUTLAK) KONUM
Dünya üzerindeki herhangi bir yerin başlangıç paraleli olan “Ekvator”a ve başlangıç meridyeni olan
“Greenwich”e uzaklığının derece cinsinden ifadesine “Matematik Konum” denir.
Başlangıç paraleli ve en uzun paralel dairesi
Ekvator’dur.
n
Ekvator’dan kutuplara doğru boyları kısalır. Kutuplarda nokta halini alır.
n
Ekvator, Dünya’nın tam ortasından geçen ve
Dünya’yı iki eşit yarım küreye ayıran en büyük paraleldir.
n
Ekvator’un kuzeyinde yer alanlara Kuzey Yarım
Küre, güneyindeki alanlara Güney Yarım Küre denir.
4
90 °
60° Kuzey
30°
0° 15°
0°
30° 45°
60°
0°
30°
60° Güney
90 °
n
n
90 tane Kuzey Yarım Küre' de, 90 tane Güney Yarım Küre'de olmak üzere toplam 180 tane paralel
bulunur. Paraleller birer derece aralıklarla çizilmişlerdir.
n
Başlangıç meridyeni olarak İngiltere’nin Greenwich
kasabasından geçen meridyen kabul edilmiştir.
n
Meridyenlerin boyları birbirine eşittir.
n
Yarım dairedir.
n
Aralarındaki kuş uçuşu uzaklık yalnızca Ekvator’da
111 km dir. Bu mesafe kutuplara doğru gidildikçe
daralır.
Aynı boylam üzerinde iki paralel arası kuş uçuşu
uzaklık dünyanın her yerinde 111 km’dir.
ȥ
ȥ
Paralel ile enlem birbirine benzeyen ifadelerdir. Enlem bir noktanın Ekvator’a
uzaklığının açı cinsinden ifadesidir. Enlem, bir yerdeki sıcaklığı, bitki örtüsünü, nüfus ve yerleşmeyi
etkiler.
ȥ
ȥ
ȥ
ȥ
111 km
ȥ
ȥ
ȥ
Enlem: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.
ȥ
'DUDOÀU
0°
'DUDOÀU
ȥ
Not
em
Enl
ȋ$UGñğñNLNLPHULG\HQDUDVñPHVDIHQLQHQGDU
ROGXßXLO6LQRSȃWXU
ȋ$UGñğñNLNLPHULG\HQDUDVñPHVDIHQLQHQ
JHQLğROGXßXLO+DWD\ȃGñU
0°
n
Ardışık iki meridyen arası Dünya’nın her yerinde 4
dakikadır.
0o
Meridyenler
Bir kutup noktasından diğer kutup noktasına 1o aralıklarla çizilen hayali yarım dairelere meridyen denir.
4 Dakika 4 Dakika
ator
Meridyenlerin başlıca özellikleri şunlardır:
Ülkemizde aynı meridyen yayı üzerinde
yer alan kentlerin başlangıç meridyenine
olan kuş uçuşu uzaklıkları eşit değildir. Başlangıç
meridyeni ile yerel saat farkları eşittir.
4 Dakika 4 Dakika
Ekv
n
4 Dakika 4 Dakika
Başlangıç Meridyeni’nin doğusunda kalan alanlar
Doğu Yarım Küre (180° meridyenine kadar), batısında kalan alanlara Batı Yarım Küre denir.
n
Meridyenler 180 tane doğuda, 180 tane batıda olmak üzere toplam 360 tanedir.
5
Türkiye’nin herhangi iki ilinden geçen
meridyen uzunlukları birbirine eşittir.
B - A = x Boylam farkı
n
0° 30° 60°
60° 30° 0°
Verilen iki merkez arasında bulunan boylam farkı
iki meridyen arasındaki sabit zaman aralığı olan
4 dakika ile çarpılır ve iki merkez arasındaki yerel
saat farkı bulunur.
x . 4 = Yerel saat farkı
%DWÀ
•
n
Dünya batıdan-doğuya doğru döndüğü için doğuda güneş erken doğar erken batar dolayısıyla doğunun yerel saati daima ileridir.
n
Yerel saati istenen merkez daha doğuda ise, verilen saate bulunan yerel saat farkı eklenir.
'R¾X
Meridyenler birer derece aralıklarla çizilmişlerdir.
B’nin yerel saati = A’nın yerel saati + (x . 4)
Meridyen ile boylam birbirine benzeyen
ifadelerdir. Boylam bir noktanın başlangıç meridyenine uzaklığının açı cinsinden ifadesidir.
Yerel saati istenen merkez daha batıda ise, verilen
saatten bulunan yerel saat farkı çıkarılır.
A’nın yerel saati = B’nin yerel saati - (x . 4)
Dünya üzerindeki bir nokta (Boylam) güneşin tam karşısına geldiği anda o noktada
yerel saat 12:00’dir, öğle vaktidir, güneş ışınları gün
içerisinde en büyük açıyla düşer ve gölge boyu gün
içerisindeki en kısa halini alır.
Bo
yla
m
Boylam: Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın
başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden
ifadesidir.
n
0°
30o Doğu Boylamında yer alan İzmit’te yerel
saat 11:30 iken aynı anda 36o Doğu boylamında bulunan Şanlıurfa’da yerel saat kaçtır ?
30o D
Yerel saat: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin güneşin ufuk düzlemindeki konumuna göre belirlenen
saatidir.
36o D
İzmit Şanlıurfa
11.30
?
36° − 30° = 6°= (Boylam farkı)
Aynı boylam üzerindeki noktalarda yerel
saatler yıl boyunca aynıdır.
Yerel Saat Hesaplamaları
n
Verilen iki merkez arasındaki boylam farkı bulunur.
(Aynı yarım kürede yer alıyorsa D−D, B−B çıkarılır.
Farklı yarım kürede yer alıyorsa D+B, B+D toplanır.)
6°× 4ʹ = 24ʹ = (Yerel saat farkı)
11.30 + 24ʹ = 11.54 (Şanlıurfa’nın yerel saati)
6
45o Doğu boylamında yer alan Iğdır’da yerel
saat 15.50 iken, 33o Doğu boylamında yer
alan Ankara’da yerel saat kaçtır?
o
o
33 D
45 D
Ankara
?
Iğdır
15.50
12°× 4ʹ = 48ʹ = (Yerel saat farkı)
15.50ʹ − 48 = 15.02 (Ankara’nın yerel saati)
Not
Güneş Hesaplamaları
n
Dünya batıdan doğuya doğru hareket ettiği için,
doğuda güneş erken doğar erken batar, batıda geç
doğar geç batar.
n
21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde aynı boylam üzerinde bulunan tüm merkezlerde güneş aynı anda
doğar ve aynı anda batar.
Sabah → Öğlen
•
Güneş’in ufuk düzlemindeki yükseltisi artar.
Sıcaklıklar artar..
Gölge boyları kısalır.
Gölgeler batıya düşer.
12:00
“¾OHGHQVRQUD
•
•
•
Ulusal (Ortak) Saat: Ulaşım, ticaret, haberleşme ve
sosyal hizmetlerin daha düzenli yapılabilmesi için
ülke içerisinde ortak saat belirlenir ve tüm merkezlerin
saatleri bu zamana göre ayarlanır.
Türkiye’nin Doğu-Batı genişliği fazla olmadığı için bir
tek ortak saat kullanılır.
45° − 33° = 12° = (Boylam farkı)
•
•
•
Öğlen → Akşam
Güneş’in ufuk düzlemindeki yükseltisi azalır.
Sıcaklıklar azalır.
Gölge boyları uzar.
Gölgeler doğuya düşer.
•
“¾OHGHQ³QFH
7¼UNL\HȃGHJ¼QñğñßñQGDQGDKDID]ODID\GDODQDELOPHNL§LQ\D]PHYVLPLQGHo'RßX,ßGñU
ER\ODPñQñQNñğPHYVLPLQGHo'RßXð]PLW
ER\ODPñQñQ\HUHOVDDWLQLXOXVDORUWDNVDDW
RODUDNNXOODQñOñU
30° D
45° D
Kış mevsiminde
Yaz mevsiminde
İzmit
(Geri saat dilimi)
Iğdır
(İleri saat dilimi)
Coğrafi anlamda bir ülke ve bölge için dört özel tarih vardır. Şimdi bu özel tarihlerde Türkiye’de yaşanan özellikleri haritada verilen şehirlere bakarak inceleyelim.
15:00
9:00
21 Mart tarihinde 12 saat olan gündüz
süresi, 21 Haziran’a kadar sürekli uzar.
6 6
3 3
18:00
n
3
3
6:00
B
D
Aşağıda ekinoks tarihlerinde Türkiye'de bulunan
dört farklı merkezin ufuk düzleminde güneşin konumunu inceleyelim.
Sinop
Ýzmir
Van
7
ÖZEL TARİHLERDE TÜRKİYE
21 Haziran
(Yaz Gün Dönümü)
n
Güneş ışınları Yengeç dönencesine öğlen vakti dik (90°) düşer.
n
n
n
n
Kuzey yarım kürede yaz mevsimi
yaşanır.
Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne öğlen vakti dik (90°) düşer.
n
Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer.
Kuzey yarım kürede kış mevsimi
yaşanır.
n
Kuzey yarım kürede en uzun gündüz, en kısa gece süresi yaşanır.
Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer.
n
Kuzey yarım kürede en uzun
gece, en kısa gündüz süresi yaşanır.
Güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en büyük açıyla alır (Hatay 77°- Sinop 71°).
(Ekinoks)
n
Güneş ışınları Ekvator’a öğlen
vakti dik (90°) düşer.
n
Dünya’nın her yerinde gece-gündüz eşitliği yaşanır.
n
Aynı boylam üzerindeki tüm merkezlerde Güneş aynı anda doğar,
aynı anda batar.
n
Aydınlanma çemberi kutup noktalarından geçer.
Türkiye için:
Türkiye için:
n
21 Mart - 23 Eylül
21 Aralık
(Kış Gün Dönümü)
Türkiye için:
n
Güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en küçük açı ile alır (Hatay 31°- Sinop 25°).
21 MART
n
İlkbahar mevsimi yaşanır.
n
Aynı boylam üzerindeki merkezlerde Güneş aynı anda doğar, aynı
anda batar.
n
Yaz mevsimi yaşanır.
n
Kış mevsimi yaşanır.
n
Yıl içerisinde gölge boyunun en
kısa olduğu tarihtir.
n
Yıl içerisinde gölge boylarının en
uzun olduğu tarihtir.
n
Türkiye’nin bütün merkezlerinde 12
saat gece, 12 saat gündüz yaşanır.
n
Bu tarihten itibaren gölge boyları
uzamaya başlar (21 Aralık’a kadar).
n
Bu tarihten itibaren gölge boyları
kısalmaya başlar (21 Haziran’a
kadar).
n
Bu tarihten itibaren gündüz süreleri gece sürelerinden daha uzun
olmaya başlar (23 Eylül’e kadar).
n
En uzun gündüz, en kısa gece süresi yaşanır.
n
En uzun gece, en kısa gündüz
süresi yaşanır.
n
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya başlar
(21 Aralık’a kadar).
n
n
Türkiye’nin güneyinden, kuzeyine
doğru gidildikçe gündüz sürelerinin daha da uzun olduğu görülür
(En uzun gündüz, en kısa gece
Sinop’ta yaşanır.)
n
23 EYLÜL
n
Sonbahar mevsimi yaşanır.
Bu tarihten itibaren geceler kısalmaya, gündüzler uzamaya başlar
(21 Haziran’a kadar).
n
Aynı boylam üzerindeki merkezlerde Güneş aynı anda doğar, aynı
anda batar.
Türkiye’nin güneyinden kuzeyine
doğru gidildikçe gece sürelerinin
daha da uzun yaşandığı gözlenir
(En uzun gece, en kısa gündüz
Sinop’ta yaşanır.).
n
Türkiye’nin bütün merkezlerinde 12
saat gece, 12 saat gündüz yaşanır.
n
Bu tarihten itibaren geceler gündüzlerden daha uzun olmaya başlar (21 Mart’a kadar).
Download