bitki biyolojisi

BİTKİ BİYOLOJİSİ
Toprak üstü organ sistemine sürgün sistemi
Gövde,dallar,yapraklar,çiçekler,tomurcuklar
meyve ve toprak üstü meydana gelenler.
Toprak altı organ sistemine ise kök sistemi
denir.bitkiyi toprağa bağlayan,su ve
minerallerin alınmasını sağlayan sistemdir.
Bitkisel dokular
BĠTKĠLERDE FARKLI DOKULAR MEVCUT VE BÜYÜME ĠKĠ TAMEL OLAY
SONUCUDUR.
1- BÖLÜNEN DOKULAR TARAFINDAN YENĠ HÜCRELERĠN
OLUġTURULMASI.
2-OLUġAN HÜCRELERĠN BÜYÜMESĠ VE GELĠġMESĠ.
 Üstlendikleri
göreve göre dört guruba
ayrılıyor:
1- MERĠSTEM DOKU
3- ĠLETĠM DOKU
2- TEMEL DOLU
4- ÖRTÜ DOKU
MERĠSTEM DOKU
Meristem doku hücrelerinin en önemli özellikleri canlı oldukları
sürece mitozla yeni hücreler meydana getirmaktedir.bulundukları
yere göre ve kökenlerine göre sınıflandırılmaktadır.
1- primer meristem (birincil bölünenler)
2- sekonder meristem(ikincil bölünenler)
Bitkinin embriyo evresinde hücrelerde kazanılan bölünme
özelliğini yaĢam boyu devem ettiren dokudur ,kök ve dal
uçlarında bulunan ve bu bölgelerin büyümesini sağlayan
meristemdir.
Bitkilerde meristem dokunun sürekli bölünebilme özelliğine sahip
olma özelliği büyümenin sınırsız olmasını sağlamaktadır.
Bu bölünmelerde en önemli görevi topraktaki mikro organizmalar
,enzimler ve amino asitlere üstlenmektedir. Sınırsız hücre
bölünmeleri ve geliĢmeyi maydana getirn bu faktörlerin
maksimum beslenme sağlamasıdır.
TEMEL DOKU
Temel dokuda b,irbirinden farklı özelliklere sahip
PARANKĠMA,KOLLENKĠMA,SKLEREKĠMA hücreler bulunur.
PARANKĠMA
Bitkinin her organında bulunan ,temel yapısını oluĢturan ve bitkilerin çevre
koĢullarına uyum sağlaması için değiĢime uğrayan dokudur.aynı zamanda
diğer doku ve organların arasını doldurur.
Dokuyu meydana getiren hücreler canlı,ince zarlı,bol sitoplazmalı,kofulları
küçük ve az sayıdadır.olgunlaĢtıklarında bile organlarda canlılığı
korurlar.genel olarak seyrekler.parankima hücrelerine fazla miktarda hücre
özsuyu bulunduğundan turgor basıncının etkisiyle bitkinin direnç ve dikliğini
sğlamaktalar.
Bu hücrelerin daha fazla bölünmesi,uzun süre canlılık maydana getirmesi
ve daha fazla sayıda temel organlar geliĢtirmesi anlamında amino asitler
ve enzimler en önemli destekçiler sayılmaktadır.
ĠLETĠM DOKU
Btkilerde su ve organik madde taĢımasını sağlar
Byüme bölgesinde plerom hücrelerinin değiĢmesiyle meydana
gelir.
Ġletim doku damarsız bitkilerin dıĢında karada bulunan tüm
bitkilerin doku çeĢididir.
Yapı ve görev bakımından ikiye ayrılır:
1-odun boruları(ksilem)cansız hücrelerden oluĢur .sitoplazma ve
çekirdekleri kaybolmuĢtur,hücreler arası çeper erimiĢtir,hareket
tek yönlü olup topraktan yapraklara doğrudur.köklere alınan
suda erimiĢ madensel tuzlar,su,ve erimiĢ tuzları
gövde,dal,yapraklara taĢır.
2-Soymuk borular(floem)
Tek sıra halinde uç uca dizilmiĢ canlı hücrelerden oluĢan bu doku kalburlu
hücre ve arkadaĢ hücre olmak üzere iki tipten oluĢmaktadır.
kalbur hücrelerin sitoplazmaları vardır fakat çekirdekleri yoktur delikli
yapılar oluĢtururlar,bu yapıya kalbur plak denir ve bu plakların üst üste
dizimesi kalbur boru oluĢturur,kalbur borular sıvı akıĢını sağlıyor ve hayati
önem taĢımaktadır. Bu yapının geliĢiminde topraktan alınan organik
madde,m,ineral ve proteinler kalbur boruların çoğalması ve sağlamlığını
meydana getirmektedir ve enzim ve amino asitler bu hücrelerin
bölünmesinde ve bölünme hızında etken faktörlerdir.
ArkadaĢ hücreler ise yoğun sitoplazmalı ve çekirdeklidirler,arkadaĢ
hücreleri fotosentez ürünlerinin depolanması ve iletilmesi iĢlemlerinde
kalburlu hücrelerle birlikte çalıĢırla. Soymuk borular canlıdırlar ve taĢıma
hızları yavaĢtır ve foto sentez ürünü organik besinleri,yapraktan bitkinin
diğer kısımlarına taĢırkenaynı zamanda köklerden alınan organik
maddelerin diğer kısımlara iletilmesini sağlarlar. Bu aĢamada enzimlerin
hücresl bölünme yapısı soymuk hücrelerin hızlı bölünmesi ve fazlaıyla
çoğalmasına sebep olabilmektedir.amino asitler organların yoğun
beslenmesi sonucu bu hücrelerin bölünmeside rol oynamaktalar.
ORTÜ DOKU
Bitkilerde kök, gövde,yaprak ve meyvelerin üzerini örterek altındaki
dokuları dıĢ etkenlerenkarĢı korur.
Aralıksız dizilmiĢ ,kalın çeperli ve klofilsiz hücrelerden oluĢur.bitkinin gaz
alıĢveriĢi ve su seviyesinde düzenleme yapmaktadır.
Bu dokuda destek oluĢturan en önemli hücrelerden biri ktütin hücresidir,
cuitinase enziminin çoğalması ve hızlı hücre bölünmesi bu dokuyu
güçlendirir ve çeperlerde kalınlık ve dayanıklılık sağlar.ortu doku ikiye
ayrılmaktadır:
1- epidermis bir hücre sırasından oluĢur,kloroplast taĢımaz, bu hücrelerin dıĢ
yüzü , kendileri tarafından salgılanan ‘KÜTĠKULA’ tabakasıyla örtülüdür.
Kütikula: su geçirmediğinden bitkinin su kaybını azaltır,kütin ve mumsu
maddelerinden oluĢur, bu tabakanın kalınlaĢmasında amino asitler ve
enzimler ciddi destek sağlayabilir.
Bu hücreler faklılaĢarak dört tipe ayrılmaktadır:1-stoma 2- hidatot 3- tüyler
4- emergens
BĠTKĠLERDE BESĠN TUZLARININ ÖNEMĠ
BĠTKĠLER BÜYÜME ĠÇĠN BESĠN TUZLARINA ĠHTĠYAÇ DUYARLAR VE BU TUZLARI
OLUġTURAN ELEMENTLERE MAKRO VE MĠKRO ELEMENTLER OLARAK
ADLANDIRILIR.
Bitkilerin fazla miktarda ihtiyaç duyduklar elementler
,Azot,Potasiyum,Kalsiyum,Magnezyum,Fosfor,Kükürt,Silisiyum makro
elementlerdir.
Bitkilerin çok az gereksinim duyduğu
Klor,demir,Bor,Mangan,Sodyum,Çinko,Bakır,Nikel,Mobilden mikro
elementlerdir.bu elementler bileĢiklerin yapısına katılır,enzimal
faalliyetlerde yer alır,optimum düzeyde olduklarında bitkiye azami büyüme
ve geliĢme sağlar. Bu elementlerin optimizasyonu konusunda enzimler ve
amino asitler aktif rol oynamaktadır ve bu elementlerin fazlalığı enzimal
faalliyetlere zarar vermekle bareber zararlı atıklar meydana getirmektedir.
Mineral tuzlar köklerle alınıp yapraklara kadar taĢınırlar.bu
minerallerden birinin toprakta yeteri kadar olmaması halinde
diğer mineraller çok olursa olsun, bitki diğer minerallerden ,
miktari az olan mineral oranında yararlanacaktır ve bu sebeple
geliĢme ve büyüme yavaĢ olacaktır.buna minimum yasası denir.
DıĢtan toprağa eklenen tuzlar ve kimyasallerin bitkinin beslenmesi
için organik foma dönüĢmesi gerekmektedir, ve bu forma
dönümeyi sağlayam toprakta ve bitki yapısında iĢlevsel olan
hücreler,enzimler ve amino asitlerdir.
En az dıĢ eklemelerle en cok besin formu halinde beslenmek
amacıyla biyolojik tarım ve geliĢmiĢ tarım yöntemlerinde en
baĢarılı yöntem enzim ve amino asit desteği olarak kanıtlanmıĢtır.
GÜBRELEME
Bitkilerin geliĢme ortamında her zaman yeterli besin elementleri
bulunmaya bilir,bu yetersizlikleri gidermek için gerekli olan
elementleri organik,yapay,kimyasal Ģekillerde toprağa ve bitkiye
eklenenlere gübre denir.
Bitkilerde metabolik olaylarda kullanılan besin madde döngüleri
sayesinde toprakta her zaman bulunur, ancak erozyon,yanlıĢ
sulama,kimyasal atıklar,yapay çevre zararlılar gibi nedenlerden
toprak bu yeteneği veya besin içeriğini kayb etmektedir.
Bunların yeniden kazandırlması için gübreleme yapılamktadır.
Gübrelemede en önemli husus eksikliğin nelerde olduğunu
bilmektir ve bunun için doğru yol toprak ve bitki analizidir.
Analiz sonucu eksik olan elementleri en az ve zararsız miktarda
eklemek için minimum yapay ve kiyasal elementler kullanmak ve
enzim ve amino asitlerden destek almaktır.
Bu yöntem en az elementin en çok organik besin formuna
dönüĢmesi , hızlı hücre bölünmeleri ve doku geiĢimleri, islah ve
zararlılardan korumayı meydana getirmektedir.
NODÜL
Bezelye, fasulye,yer fıstığı,soya
fasulyesi,yonca gibi bazı bitkilerle toprakta
bulunan RHĠZOBĠUM adlı azot bağlayıcı
bakteriler arasında ortak yaĢam
görülür.Azot
Bağlayan bakterilerin kök hücrelerine
girmesiyle kökte Nodül oluĢur.Nodüller
bakteriler ortamındaki azotu bağlayarak
amino asit ve protein sentezine katkıda
bulunur,aynı Ģekilde amino asitlerle verilen
destek nodüllerin çoğalması ve kalıcılığına
sebep olmaktadır.
MĠKROZA
Bitkilerin çoğu, topraktan su ve minerallerin emilmesi sırasında ortak
yaĢadığı mantarlarla iĢ birliği yapar.canlı bitki kökleri ile mantar hifleri
Arasındaki bu mutualist birliğe MĠKROZA denir.
Kökler yanlızca uygun mantar türleriyle mikrozayı oluĢturur.mantar
Hifleri su ve minerallerin, özellikle fosfatın emilmesi için bitkiye geniĢ bir
yüzey sağlarken aynı zamanda bitkinin fotosentez ürünlerinden
yararlanırlar. Hemen hemen bütün damarlı bitkilerde mikroza bulunur.
Bu tür bitkiler doğada daha iyi rekabet ederler, daha iyi geliĢir ve bol
ürün verirler. Mikroza alanlarında bitkiler yararlı mantarları kök üzerinde
seçerler ve bu yararlı mantar türlerinin geliĢmesinde enzimler ve
topraktaki amino asitler etkin rol oynamakta.
BĠTKĠ GELĠġĠMĠNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER
Canlıların çoğunda olduğu gibibitkilerin geliĢme ve büyümesinde
Bitkiyi oluĢturan hücre,doku ve organların geliĢme ve büyüme leri
sonucudur.yüksek yapılı bitkilerde ki geliĢim ve büyüme iki evrede
incelenir.
1- Vejetatif evre(çimlenme):Tohum çimlenmesiyle baĢlayıp ,çiçeklerin
Belirgin duruma gelmesiyle sonuçlanan evredir. Bu evrede bitkinin kök,
gövde ve yaprak gibi yapısal organları oluĢur ve geliĢir.
2- Generatif evre( üretken): çiçeklerin belirginleĢmesiyle baĢlayıp
tohumun ve meyvenin oluĢumasıyla sonuçlanan ikinci evredir.
Bu evreden sonra ardıĢık olarak vejetatif evre tekrarlanır.
BĠTKĠLERDE BÜYÜME VE GELĠġME
Bitkilerde geliĢme ve büyüme metabolik olaylar sonucu meydana gelir.
Bitkilerde Zigot oluĢumundan hemen sonra mitoz bölünmelerle baĢlayan büyüme
yaĢam boyu devam eder. Zigot değiĢiklikler geçirerek bölünür, büyür, sonunda
atalarının özelliklerini taĢıyan hali alır.
Vejetatif üreyen bitkilerde geliĢim bir gözden, bir yapraktan yada çubuktan
olabilir. Bazı bitkilerde ise canlının dıĢına doğru bir yomurcuk maydana gelir ve
bitki bu tomurcuktan oluĢur.
Sporla üreyen bitkilerde sporlar uygun yerlere düĢtüğünde çimlenir ve toprağa
Bağlanır.sporlardan oluĢan (n) kromozomlu haploit bitkiler ana bitkiye benzemez.
Bu bitkilere Gametofit denir.üreme organları gametofitlerde geliĢir.
EĢeyli üreyen bitkilerde geliĢme ,tohum içinde baĢlar ve çimlenmeyle devam
eder,Zigotun bölünmeleri ile önce hücrelerin uzantısı biçiminde bir yapı
oluĢur.uzantının tepe hücrelerinden ilk yapraklar, bunların alt kısmından
embriyonik kök(kök meristemi) ve üst kısımlarında de embriyonik gövde (gövde
meristemi) oluĢur. Embriyo çimlenene kadar tohumun içinde kalır.embiryo tohum
içinde besi dokusu(endosperm) ile beslenir ve kabuk tarafından korunur.yüksek
yapılı bitkilerin embriyolarında çenekler(kotiledon) de bulunur.çenekler ,tohum
oluĢtururken besi dokudan besin alıp depolar ve çimlenme sırasında genç bitki
fotosentez yapıncaya kadar bitki taslağını besler. Bu evrelerde enzimler ve amino
aitlerin besin değerleri yükselmesinde ve embriyoların kalitesinde önemli
faktörlerdir.
BĠTKĠLERDE HORMONLAR
Bitkilerde metabolit olayları sağlayan ve diğer canlılarda ki sindirim ve
beslenme sistemi görevi yapan , bitkinin büyüme ve geliĢiminde en
önemli faktörleri oluĢturan unsur hormonlardır.
Bu hormonların bitki yapısında üretilmesi ve yapay olmaması bitki ve
sonuç olarak ürünün kalite ve sağlığı açısından çok önemli
sayılmaktadır.geliĢimde en önemli hormonlar baĢlıca:
AUXĠN
GĠBERELLĠN
SĠTOKĠNĠN
ETĠLEN
ABSĠSĠK asit
kinetin
AUXĠN(OKSĠN-ĠNDOL ASETĠK ASĠTA=IAA)
Çıktığı yer: bitkilerin uç kısmı
Fizyolojik etkileri:
 Bitkilerin boyca uzamasını sağlar
 Hücre bölünmesi,büyümesi,hücre ve doku faklılaĢmasını sağlar
 Meyve vermede etkilidir
 DöllenmiĢ çiçeğin dökülmesini engeller
 Ovariyumun geliĢmesini ve çekirdeksiz meyve oluĢumunu sağlar
 Solunumu hızlandırır
 Ġlkbaharda kambiyum geliĢini düzenler

elde edilen oksinler,tarımda yabani otların yok olmasına neden olur
 Bitkide tepe tomurcuğunun geliĢmesini sağlarken yan tomurcukların geliĢmesini
kontrol altında tutar ve engeller
KOEOPTĠL: oksinin gövde ucundan salgılandığı yere denir.
Eksikliğinde yapraklar dökülür
Fazlalığında büyümeyi durdurur
GĠBERELLĠN
Fiziyolojik etkiler:
 Gövdenin uzamasını sağlar
 Tohum çimlenmesini uyarır
 Meyve büyümesini hızlandırır
 Bitkilerin erken yada geç çiçek açmasında etkilidir
Giberellin hormonu çimlenme sırasında embriyo tarafından
salgılanır , meristematik dokularda ,tohum embriyolarında ve
genç yapraklarda bol miktarda sentezlenir.
STOKĠNĠN
FĠZĠYOLOJĠK ETKĠLERĠ:






TOMURCUK GELĠġĠMĠNĠ SAĞLAR
TOHUM ÇĠMLENDĠRMEDE ETKĠLĠDĠR
YAPRAKLARIN UZUN SÜRE YAġAMASINI SAĞLAR
HÜCRE BÖLÜNMESĠNĠ UYARIR
KLOROFĠL SENTEZĠ UYARIR
KÖKLERDE SENTEZLENĠR VE KSĠLEM(ODUN BORULAR) LA
YUKARI TAġINIR
ETĠLEN
Fiziyolojik etkiler.





Bitkilerde tohumun çimlenmesini uyarır
Tomurcuk geliĢimini uyarır
Meyvenin olgunlaĢmasını sağlar
Yaprak dökümünde etkilidir
Meyvelerde niĢastanın Ģekere dönüĢmesini sağlar
Bitkinin bütün organlarında üretilebilir. Bununla birlikte olgunlaĢan
meyvelerde,yaĢlanan yaprak ile çiçekler önemli sentezlerin yeridir.
ABSĠSĠK ASĠT
Fizyolojik etkiler:






Uygun olmayan ortamlarda tohumun çimlenmesini engeller
Tohum ve tomurcuklarda uyku dönemini ve devemı sağlar
Hücre bölünmesinde hızı düĢürür
Yaprak,gövde ve yeĢil meyveler önemli absisik asit sentez
merkezidir
Bitkinin aĢırı büyümesini engeller
Üzün süreli susuzluk durumunda stomaların kapatılmasını ve
terleme ile su yitirmeyi önler.
KĠNETĠN
Fiziyolojik etkileri:


Hücre bölünmesini uyarır
Dal, yaprak ve çiçek yapılarında farklılaĢtırma sağlar
BĠTKĠLERDE DESTEK YAPILAR
Tüm bitkilerin hücrelerini çevreleyen selüloz çeper,bitkiye Ģekil
kazandırmakla beraber desteklik görevi de yapar.otsu bitkiler ve genç
bitkilerde büyümekte olan kısımlarda desteklik selüloz çeper ve turgor
basıncı tarafından sağlanır.
TURGOR basıncı hücredeki suyun çepere yaptığı basınçtır.
Çok yıllık bitkilerde ve ağaçlarda destek görevi pek ve sert dokularla
sğlanır.pek dokuda(kollenkima) çeper kalınlaĢması ,hücre çeperine
selüloz ve pektin birikmesiyle meydana gelir.
Pek doku , çiçek, yapraksapı ve otsu bitkilerin gövdelerinde destek
yaratır. Sert dokuda (sklerenkima) çeper kalınlaĢması lignin birikmesiyle
sağlanır.
Ġltem demeteleri de bitkilerde destek sağlamaya yardımcı olan
yapılardır.
Ġltem demetlerinde bulunan trakeitler uzunluğuna çeperlerinde lignin
birirktirerek bitkiye destek sağlar.
ÇĠÇEKLĠ BĠTKĠLERDE EġEYLĠ ÜREME
Tohumlarla yapılır
 Üreme organları çiçekler üzarinde bulunur
Açık tohumlu(gymosperma) bitkilerde üreme:
 Erkek ve diĢi çiçekler aynı bitkinin farklı dallarında bulunur
 Meyve kozalaklardır
 Tohumlar kozakların içerisinde açıkta bulunur
 Kozalaklar kuruyunca tohumlar ayrılır
 TozlaĢma ruzgarla olduğunda çok sayıda toz(polen) bulunur
 Açık tohumlu bitkiler çok çeneklilerdir
Kapalı tohumlu bitkilerde üreme
 Çiçekler daha iyi geliĢmiĢtir
 Bu bitkilerin büyük çoğunluğunda aynı çiçek üzerinde hem erkek
hem diĢi organ beraber bulunur

ÇĠÇEK YAPISI
Çiçekler bitkinin üreme organlarıdır.
Tam çiçek ve eksik çiçek olarak iki tiptir.
Tam çiçek: iki üreme organının ikisinide bulunduran çiçek,çiçekleri tam
olan bitkilere Erselik dendomates,elma,kiraz,akĢam sefası vb.
Tam bir çiçek içten dıĢa doğru dört kısımdan meydana gelmektedir.
1-Çanak yapraklar(klasik)
2- Taç yapraklar(korolla)
3- erkek organ(stamen)
4- diĢi organ(pistil)
Eksik çiçek: iki üreme organından birisi bulunan,diğeri eksik olan çiçektir.
Çiçekleri eksik olan bitkilere Ayrı eĢeyli denir . eksik çiçeklerde erkek
organı olana erkek çiçek ve diĢi organı olana diĢi çiçek denir.
Ayrı eĢeyli bitkilerden bazılarında erkek ve diĢi çiçekler aynı bitkide
bulunur, bunlara bir evcikli(monoik) denir. Bazılarında ise erkek bir bitki
üzerinde , diĢi bir baĢka bitki üzerinde bulunur bunlara iki evcikli(dioik)
denir.
ÇĠÇEK BÖLÜMLERĠ- ÇANAK
YAPRAKLAR
yeĢil renkli yapraklardır.özellikle tomurcuk halinde iken çiçeğin
diğer organlarını korurlar.
Çanak yaprağı meydana getiren küçük yeĢil yaprakların her
birine SEPAL denir.
ÇĠÇEK BÖLÜMLERĠ – TAÇ




YAPRAKLAR
Çanak yapraklara oranla daha büyük ve renklilerdir.
Erkek ve diĢi organı korurlar
Bazı taç yaprakların dip kısmında bulunan hücreler Bal
özü denilen kokulu ve böcek çeken bir sıvı
salgılarlar.böylece bitkinin çoğalması için tozlaĢmayı
çoğaltırlar.
Taç yaprakların her birine Petal denir.
ÇĠÇEK BÖLÜMLERĠ – ERKEK






ORGAN(STAMEN)
Taç yaprakların iç kısımında bulunurlar.
Bir çiçekte erkek organların toplamına Andresium denir.
Çift çenekli bitkilerde çoğunlukla 2 kalka üzerine dizilmiĢ 5 ve 5
katları, tek çeneklilerde ise 3 veya 3 katları sayıda erkek organ
bulunur.
Erkek organların her birine Stamen adı verilir.
Bir erkek organı Flament denilen sap kısmı ile Anter denilen
baĢçık kısmından oluĢur.
BaĢçık kısmında polenleri meydana getiren ana hücreler
bulunur.
ÇĠÇEK BÖLÜMLERĠ – DĠġĠ







ORGAN(PĠSTĠL)
Çiçeğin orta kısmında bulunan vazo Ģeklinde olan yapıdır.
Her çi,çekte bir veya daha fazla diĢi organ vardır.
DiĢi organı oluĢturan her yaprağa Karpel(meyve yaprağı)denir.
DiĢi organ bu kısımlardan meydana gelmiĢtir.
1- diĢicik tepesi(Stigma)
2-diĢicik borusu(Stilus)
3-yumurtalık(Ovaryum)
POLEN(ÇĠÇEK TOZU)
Erkek organın baĢçığındaki polen keselerinde diploit polen hücreleri önce Mayoz
sonra Mitoz bölünmelerle polen oluĢturur. Polen ana hücrelerinden mayoz
bölünme ile dört tane Monoplid hücre meydana gelir bunlara Mikrospor denir.
Bu hücrelerinçekirdekleri de bir mitoz bölünme geçirerek kromozomlu
çekirdeğiolan poleni oluĢturur.polenin iki çekirdeğinden büyük olanı vejetatif
çekirdek, küçük olanı Generatif çekirdektir. Böylece olgunlaĢmıĢ olan polen
tozlaĢma ve döllenmeye hazır demektir.
YUMURTANIN OLUġUMU
DiĢi gametler, yumurtalıklardaki tohum taslağındabulunan diploit makrospor ana
hücrelerinden oluĢur.makrospor ana hücre önce mayoz bölünür,dört tane
monoploit makrospor oluĢur,bunlardan üç tanesi dağılıp kaybolur,megaspor
denilen bir tanesi geliĢir ,makrospor peĢi peĢine 3 kez mitoz bölünür 8 monoploit
çekirdek oluĢturur.Böylece embriyon kesesĢ denilen yapı meydana gelir, embriyon
kesesi içindeki çekirdeklerden 3 tane alt kutba yerleĢip birer zarla çevirilir.
Bunlardan bir tanesi yumurta hücresi ve diğer ikisi etrafında sinerjit hücreleri
oluĢturur.bu hücreler çok az plazması olan küçük hücrelerdir,embriyon kesesi
merkezinde bulunur, iki tanesi ise polar(kutup) çekirdeklerdir.embriyon kesesindeki
Embriyon kesesinde sinerjit hücrelerin karĢısında bulunan antipot çekirdek denilen
3çekirdek de zarlarla çevrilerek embriyo kesesinin beslenmesinden sorumlu olan
antipot hücreleri oluĢturur.sonuçta dollenmeye hazır 1 yumurta hücresi ile 2 polar
hücreye sahip embriyon kesesi oluĢur.
TOZLAġMA(POLĠNASYON)
OlgunlaĢan polenlerin su,rüzgar,böcek,insan gibi etkenlerle taĢınıp,
DiĢi organın tepeciğine ulaĢmasına tozlaĢma denir.
Kendi kendine tozlaĢma:
Tam çiçeklerdeki tozlaĢma genellikle aynı çiçeğin erkek ve diĢi organları
arasında olur,böyle tozlaĢmaya kendileĢme denir.
Çapraz tozlaĢma(çaprazlama):
Eksik çiçkli bitkilerde tozlaĢma genellikle farklı çiçekler arasında olur.çapraz
tozlaĢma sonucu melez döl denilen, atalarından farklı özelliklere sahip döller
oluĢur.
DÖLLENME
TozlaĢma sonucu embriyon kessine ulaĢan spermlerden birini yumrtaya ve
diğerinin polar çekirdeklerle birleĢmesine döllenme denir.yumurtalıkta yumurta
olgunlaĢınca tepecik, özel yapıĢkan bir sıvı salgılar bu sıvı ancak kendi türünden
olan bitkinin polenini uyarır ve tepeciğe tutunmasını sağlar.uyarılan polen
tepecikteçimlenir.polendeki polen tüpü çekirdeği nin etkisiyle polen tüpü
oluĢur,oluĢan polen tüpü yumurtalığa diĢicik borusundan geçerek embriyon
kesesine ulaĢır,doğurucu çekirdek ise bir mitoz bölünme yapıp 2 tane sperm
çekirdeği oluĢturur. Polen tüpünden geçen sperm çekirdekleri, polen tüpünün uç
kısmının patlamasıyla embriyon kesesine girer. Sperm çekirdeklerinden biri
yumurtayı döllüyerek embriyo oluĢturur. Diğe sperm çekirdeği polar çekirdekleri
döller.böylece triploit ve endosperm oluĢur.endosperm embriyonun geliĢme
süresinde besin sağlar.bitki türüne göre yoğun niĢasta,protein,yağ gibi maddeler
biriktirir.
TOHUM
Her embriyo kesesinde bir tohum oluĢur.
TOZLAġMADAN SONRA POLENDEKĠ SPERMLERDEN BĠRĠSĠNĠN YUMURTAYI DÖLLÜYEREK
OLUġTURDUĞU EMBRĠYON, EMBRĠYONĠK KÖK,EMBRĠYONĠK GÖVDE VE ÇENEKLERDEN
OLUġUR.
Çenekler embriyonun uzantısı olup ve embriyoyu beslerler.tohumlar minimum
(bazal)metabolizma yaparak uzun süre canlı kalabilirler.bu süreye uyku hali denir.
Nohut tohumu birkaç yıl uyku halinde kalırken hizdistan cevizi tohumu uzun
yıllarca canlı kalabilir.
Tohumların çimlenme özelliklerini koruma süreleri:
 Tohum kabuğunun kalınlığı ve yapısı
 Tohumdaki besin miktarı
 Tohumdaki besinlerin miktarı
 Tohumun su miktarı
Embriyon ve besi dokusunun etrafında,tohum taslağının çeperleri tarafından kabul
oluĢturulur.kalinliği,bileĢimi ve yapısı türüne göre değiĢen kabuğu ,embriyon ve
besi dokusuyla birlikte tohumu meydana getirir.
Tohum kabuğu tohumu dıĢ etkenlerden koruduğu gibi tohumun uygun ortam
bulana kadar çimlenmesini engeller.
MEYVE
Döllenme sonucunda tohum taslağı geliĢerek tohumu meydana getirirken aynı
zamanda ovaryum da değiĢikliğe uğrayarak meyveyi meydana getirir.
MEYVE: Döllenme sonucunda değiĢikliğe uğramıĢ yumurtalık ve taĢıdığı tohumların
meydana getirği topluluğa meyve denir.
Meyve çeĢitleri:
Basit meyve: bir tek yumurtalıktan meydana gelen meyvelerdir, erik,Ģeftalı,kaysı gibi.
BileĢik meyveler: birden fazla yumurtalıktan meydana gelenler, çilek ve böğürtlen gibi
Yalancı meyveler: meyve oluĢumuna yumurtalıkla beraber ç,içek sapı, çiçek
tabelası,taç ve çanak yaprakların da eklenmesiyle oluĢurlar.elma,armut,incie gibi
Toplu meyveler: bir çok çiçeğin diĢi organlarıyla meydana gelenlerdir. Ananas gibi


Meyvenin görevi :
Tohumun geliĢmesi sürecince onu fazla su kaybından,hastalıklardan,böceklerden
ve dıĢ etkenlerden korumak.
OlgunlaĢan tohumların yayılmasını sağlamak.
BĠTKĠLERĠN ÜREME ADAPTASYONLARI







Çiçekli bitkiler eĢeyli üreyebilmek için embriyoyu besleyerek tohumu
oluĢturmak zorundalar.Tohum oluĢturamayan veya endosperm bulunmayan
bitkiler eĢeyli üreyemezler.bir çok süs bitkisi ve hibrit(melez) meyveler bu
Ģekildeler.
Hermafrodit çiçekler genellikle kendi kendilerini döllemez ve yabancı
tozlaĢma yaparlar,bunu baĢarmak için erkek ve diĢi organları farklı
zamanlarda olgunlaĢtırırlar,böylece kalıtsal çeĢitlilik sağlarlar.
Hermafrodit çiçekler sürekli kendileĢirse çeĢitlilik azalır ve saf döller elde edilir.
Örnek: fasulye
Böceklerle tozlaĢan çiçeklerde bal özü ve diğer salgılar çoktur ve taç
yaprakları çarpıcı renklerdedir.
Rüzgarla tozlaĢanlar diğerlerinden çok daha fazla polen üretirler.
Her bitki türürnün kendine has tohum ve meyve yapısı vardır,bununlada
tohumlarının dağılmasını sağlarlar.
Tohumlar, kabuklar sayesinde uygun ortam buluncaya kadar çimlenmez ve
beklerler veya kalabilirler.
TOHUMUN ÇĠMLENMESĠ
Bir tohumun çimlenmesi için ortamda:
 Yeterli miktarda su
 Uygun sıcaklık
 Oksijen
Bu Ģartlar sğlandığında embriyo ve endosperm su emerek ĢiĢer ve tohum kabuğunu
çatlatır.su alıp ĢiĢerek kabuğu çatlayan tohumdan önce embriyonik kök doğar ve
yer çekimine doğru toprak içinde büyür , bu kısımdan sonra gerçek kök geliĢir.
Embriyonik gövde kıvrılarak yer çekiminin aksi yönünde büyür ve çenekleri toprak
üstüne iter.böylece embriyonik gövde tohum kabuğundan çıkarak çeneklerin
üzerinden toprak üstüne doğru yükselir, asıl gövde ve yapraklar bu bölgeden geliĢir.
Tek çeneklilerde ise embriyonik gövde doğrudan toprak üstüne çıkarak geliĢir.
Bu bitkilerde çenek toprak altında kalır.
Embriyonik kök ten gerçek kök ve gövdenin alt kısmı oluĢurken embriyonik
gövdeden gövdenin üst kısmı ile yaprak,ç,çek ve meyve oluĢur.
Ġlk yaprakların çıkmasıyla fotosenteze baĢlayan fide çok hızlı bir geliĢim evresine
girer.bu geliĢim kök ve gövde meristem dokularıyla gerçekleĢir.