sesin özellikleri

SES
• BAYRAM DERİN
• MEHMET AKİF İNAN İLKOKULU
• 4 A SINIFI ÖĞRETMENİ
SES VE ÖZELLİKLERİ
Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin
oluşturduğu maddesel (tanecikli)
ortamlarda dalga şeklinde yayılabilen ,
titreşimlerden dolayı oluşan enerji türüne
ses denir.
Titreşim Sonucu: SES
OLUŞUR
Sazın tellerine dokunulduğunda ,flüt
üflendiğinde hava molekülleri titreşerek ses
meydana gelir..
İnsan sesi de gırtlaktaki ses tellerinin, akciğerden
gelen hava molekülleri tarafından
titreştirilmesi ile oluşur.
Maddeleri birbirine
vurulduğu zamanda
ses elde edilir.
Ses DALGALAR halinde yayılır.
Ses dalgalarını görünür hale getiren alet
Suyun yayılmasını, su yüzeyine bir taş
atıldığında oluşan su dalgalarına benzetilebiliriz.
SESİN ÖZELLİKLERİ
Bir sesi, başka bir sesten ayıran özellikler
vardır.Sesin özellikleri şunlardır:
1-Sesin şiddeti
2-Sesin yüksekliği
3-Sesin tını
SES DALGASI
SES DALGASI
GENLİK NEDİR
• Gerilebilen bir maddenin denge noktasından
itibaren ulaşabileceği en büyük uzaklık genlik
olarak adlandırılır.
• Genlik arttığında
•
•
•
•
Gürlük
Ses enerjisi
Ses şiddeti
Ses düzeyi artar
• Sesin zayıf veya kuvvetli olmasına (uzaktan
veya yakından duyulabilme özelliğine)
sesin şiddeti veya gürlük denir. Ses şiddeti,
sesin şiddetli veya zayıf işitilmesini (uzaktan
veya yakından duyulabilmesini) sağlar.
www.themegallery.com
Company Logo
Radyonun sesi kısılarak ya da açılarak çıkan ses dalgalarının
genliği yani enerjisi yani şiddeti yani ses düzeyi değiştirilir
Company Logo
Çok enerjili ses dalgaları daha büyük şiddete; az
enerjili ses dalgaları ise daha küçük şiddete
sahiptir.
OTOMOBİL DOZ€R€ GÖR€ KÜÇÜK
G€NL!Ğ€ SAH!P OLAN S€S DALGALARI
ÜR€T!R.
DOZ€R BÜYÜK G€NL!KL! S€S DALGASI ÜR€T!R.
18
Genliği sallanan bir salıncağa
benzetebiliriz
Company Logo
Piyanoda –si sesine yavaş basıldığında genliK küçük, –si sesine
güçlü basıldığında genliği büyük olur
Company Logo
1- Flütte yavaş üflenerek çıkartılan –si
sesi, hızlı üflenerek çıkartılan –si
sesinden daha az şiddetlidir ve genliği
küçüktür.
SES ŞİDDETİ
Ses dalgalarının genliği arttıkça sesin
enerjisi ve şiddeti artar. Genliği fazla
olan ses dalgalarının oluşturduğu sese
şiddetli ses denir.
Cetvelde genliği ne kadar açarsak ses o kadar şiddetli olur
Gergin bir teli;
 Çok çekip bırakınca kuvvetli ses,
 Az çekip bırakınca zayıf ses oluşur.
Davula;
 Hafif vurursak zayıf ses,
 Kuvvetli vurursak şiddetli ses oluşur.
Ses kaynağına;
 Yakınsak kuvvetli ses,
 Uzaksak zayıf ses duyarız.
• Ses kaynağından
uzaklaştıkça sesin
şiddeti azalır.Bu
sebeple bir
radyonun
yakınındaki
insanlar radyonun
sesini iyi
duyabilirken
uzaktakiler fazla
duyamaz.
Bir ses dalgasının genliği sesin şiddetini (gürlüğünü)
belirler.
Ses şiddeti desibel (dB)
birimi ile ifade edilir.
İnsan kulağının duyabileceği en
düşük ses şiddetine eşik şiddeti denir. Eşik şiddeti
0dB’ dir.
www.themegallery.com
Company Logo
• Aşağıdaki resimlerle günlük hayatta sıklıkla
karşılaştığımız bazı ses kaynakları ve bunların
ürettiği seslerin desibeli olarak şiddetleri
verilmiştir.
• Yaprak hışırtısı :10 dB
Fısıltı:20 dB
Normal konuşma:60 dB
Yoğun trafik:70 dB
30
• Kulak zarı hasarı: 160 dB
€lektirik süpürgesi: 80 dB
~~~~Jet uçağın kalkışı:140 ~dB~~~~
31
• 1- İnsan kulağının işitebileceği en düşük ses düzeyine eşik şiddeti
veya işitme eşiği denir. İnsanlar için eşik şiddeti düzeyi 0 dB’dir.
2- İnsan kulağı, 0–120 dB aralığındaki sesleri işitebilir.
3- Düzeyi 0–60 dB arasındaki sesler insan kulağını rahatsız etmez.
4- Düzeyi 60 dB’den fazla olan seslere gürültü denir. Gürültü, düzensiz
frekanslı seslerdir.
5- Konuşma sesi düzeyi 30–60 dB’dir
6- Ses düzeyi 60–120 dB aralığındaki ortamlarda uzun süre kalma işitme
sorunlarına yol açar.
7- Genelde ses düzeyi 120 dB üzerindeki sesler insan kulağına zarar verir.
SALINIM - GENLİK
Salınım…
Sesin ince veya kalın olmasına sesin
yüksekliği denir.
Ses kaynakları çok titreşince ince
ses, az titreşince kalın ses oluşur.
• Bir ses kaynağının bir saniyedeki titreşim
sayısına frekans denir.
• Frekans birimi hertz’dir. Hz ile gösterilir.
• Ses kaynakları çok hızlı titreşirlerse ince (tiz),
az titreşirlerse kalın(pes) ses verir.
• Yani frekansı büyük olan ses, frekansı küçük
olan sesten daha incedir.
Ses kaynağının frekansı;
• Artarsa ince ses,(TİZ)
• Azalırsa kalın ses oluşur. (PES-BAS)
SORU
KADINLARIN MI YOKSA ERKEKLERİN Mİ SES FREKANSLARI DAHA
YÜKSEKTİR? NEDEN?
Kadınların ses telleri kısa, ince ve de gergin olduğu için ses frekansları büyük
ve sesleri incedir. Erkeklerin ses telleri uzun, kalın ve de az gergin
olduğundan ses frekansları düşük yani sesleri kalındır.
SES VE ÖZELLİKLERİ
BOY
• Uzun boy ERKEĞİ (Kalın Ses)
• Kısa boy KADINI ( İnce ses) temsil eder..
• Kalın ses elde etmek için UZUN (Erkek Sesi-Kalın) tel
• İnce ses elde etmek için KISA ( Kadın Sesi- İnce) tel
kullanmalıyız
Kısa parçadan (Kadın kısa boylu olur- İNCE SES) İNCE
Uzun parçadan ( Erkek uzun boylu olur) KALIN ses çıkar
KSİLEFON
Kadınlar genel olarak daha gergin,
daha stresli olurlar
Rahat insan ERKEk sesini ( Kalın )
Gergin insan KADIN sesini (ince) temsil eder..
Kalın ses elde etmek için Az gergin (Rahat Erkek
) tel
İnce ses elde etmek için Gergin ( Stresli Kadın)
tel kullanmalıyız
Cetvelin boyu gitgide uzadı..
Boy uzadıkça (Uzun boy erkeğin özelliği – Erkekte KALIN sesi temsil etmekte) ses KALINLAŞIR
SES VE ÖZELLİKLERİ
Çeşitli cisimler kullanılarak farklı sesler üretilir.
-20 000 Hz üzerindeki seslere ultrason adı verilir.
-Frekansı 20 Hz den küçük seslere infrason adı verilir.
-Yüksek frekansa sahip olan ultrason seslerin enerjisi de
yüksektir.
-Ultrason yöntemi yer altında maden araştırmalarında, tıpta
iç organlarımızın incelenmesinde, balık avcılığında, deniz
tabanının araştırılmasında kullanılır.
-Ultrason sesler insan kulağı tarafından algılanamazken,
köpekler 35 000 Hz’lik, yunuslar 150 000 Hz’lik ultrason
seslerini işitebilir.
SES FREKANSI
Örnek;
SES FREKANSI
SES DALGALARI NEDEN MADDESEL
ORTAMDA YAYILIR
Sesin yayılabilmesi için ortamda
maddeyi oluşturan taneciklerin
bulunması gerekir. Boşlukta ses
yayılmaz
• . Maddeyi oluşturan tanecikler birbirine ne
kadar yakın ise sesin iletimi de o kadar hızlı
olur. Bu nedenle sesin iletimi
• en iyi katılarda,
• en az gazlarda olur.
Katılar sesi çok iyi iletir..
Eskiden savaş halindeki askerler yere
miğferlerini ters çevirip koyduktan
sonra yeri dinleyerek, düşmanların
ayak seslerini duymaya çalışırlardı.
Tren raylarında ses daha hızlı ilerler..
Sessiz bir yerde cubuk
kraker yerken sanki
herkes cubuk krakerin
sesini duyacakmış gibi
gelir. Burada ses
kemiklerden kulağa
gider. Yani katı ortamı
kullanır. O yüzden sesi
kendimiz çok algılarız.
Oysa aynı odadaki
kişiler çubuk kraker
sesini o kadar şiddetli
duymaz. Çünkü onlar
hava(gaz) ortamını
kullanırlar işitmek için.
KATI > SIVI > GAZ
Argon gazı …
SESİN YAYILMASI
Ses dalgalarının yayılabilmesi için ses
dalgalarının kaynağından çıktığı ortamda
taneciklerin olması gerekir
O yüzden Ses boşlukta yayılmaz.
Ses katı, sıvı ve gazlarda yayılır.
Gün içerisinde çok
defa güneş patlaması
oluyordur fakat o
kuvvetli seslerin
hiçbirini duyamıyoruz.
Sebebi ise, o seslerin
uzay boşluğunu
geçemeyip bize
gelememesidir
Astronotlar Ay’da birbirlerinin sesini asla
duyamazlar…
Çünkü ses uzay boşluğunda yayılmaz…
SESİN YAYILMA HIZI….
KATI > SIVI > GAZ
Ses en hızlı katılarda en yavaş ise gazlarda yayılır.
SESİN DEĞİŞİK ORTAMLARDAKİ YAYILMA HIZI
Ses dalgaları havada 1 saniyede 340
metre yol alır.
Ses dalgaları suda 1 saniyede 1435 metre
yol alır.
Ses dalgaları katılarda 1 saniyede 5000
metre yol alır.
SESİN DEĞİŞİK ORTAMLARDAKİ YAYILMA HIZI
SES İLETME HIZLARI
MADDE
SICAKLIK
SESİN HIZI
Karbondioksit
20
277
Hava
20
344
Alkol
20
1213
Su
20
1463
Altın
20
1743
Bakır
20
3560
Demir
20
5130
SESİN YAYILMA HIZI NELERE BAĞILIDIR
 Ses dalgaları her ortamda aynı hızla
yayılmaz.
 Ses hızını etkileyen bazı faktörler vardır.
 Bunlardan biri maddenin yoğunluğu .
 Diğeri ise ortam sıcaklığıdır.
*Sıcaklık arttıkça sesin hızı da artar
Maddenin yoğunluğu arttıkça sesin hızı artar,yoğunluk
azaldıkça sesin hızı azalır.
Ses enerjisi
• Uçakların çevredeki evlerin pencerelerini
sallaması
Sinemada sesin güçlü olduğu
sahnelerde yerlerin ve koltukların
sallanması
Yükses sesin enerjisinden dolayı camı
bile kırması
Hoparlorden çıkan sesin karşısında
duran mumların alevini titretmesi ses
enerjisi ile ilgilidir.
Bazı opera sanatçıları sesleri ile bardağı bile
kırabilirler. Bunun nedeni ise sesin bir enerji
türü olmasıdır.
PAVAROTTİ
Bazı opera sanatçıları sesleri ile bardağı bile kırabilirler.
Bunun nedeni ise sesin bir enerji türü olmasıdır.
Rezonans Olayı
Rezonans Olayı
1940 yılında Amerika’da Tacoma köprüsü yıkılmıştır.Bunun
neden köprünün doğal frekansına eşit frekanslı rüzgarın
esip, köprüyü rezonansa getirmesidir.