2009 3. Çeyrek Finansal Tablo ve Dipnotlar
advertisement
Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Bilanço (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) VARLIKLAR Bağımsız Denetimden Geçmemiş I- Cari Varlıklar A- Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar 1- Kasa 2- Alınan Çekler 3- Bankalar 4- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 5- Diğer Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar B- Finansal Varlıklar ile Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar 1- Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar 2- Vadeye Kadar Elde Tutulacak Finansal Varlıklar 3- Alım Satım Amaçlı Finansal Varlıklar 4- Krediler 5- Krediler Karşılığı 6- Riski Hayat Poliçesi Sahiplerine Ait Finansal Yatırımlar 7- Şirket Hissesi 8- Finansal Varlıklar Değer Düşüklüğü Karşılığı C- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar 2- Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı 3- Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar 4- Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı 5- Sigorta ve Reasürans Şirketleri Nezdindeki Depolar 6- Sigortalılara Krediler (İkrazlar) 7- Sigortalılara Krediler (İkrazlar) Karşılığı 8- Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar 9- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar 10- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar Karşılığı D- İlişkili Taraflardan Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- İştiraklerden Alacaklar 3- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 4- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar 6- Diğer İlişkili Taraflardan Alacaklar 7- İlişkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu 8- İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar 9- İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar Karşılığı E- Diğer Alacaklar 1- Finansal Kiralama Alacakları 2- Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Diğer Çeşitli Alacaklar 5- Diğer Çeşitli Alacaklar Reeskontu 6- Şüpheli Diğer Alacaklar 7- Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı F- Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 1- Gelecek Aylara Ait Giderler 2- Tahakkuk Etmiş Faiz ve Kira Gelirleri 3- Gelir Tahakkukları 4- Gelecek Aylara Ait Diğer Giderler ve Gelir Tahakkukları G- Diğer Cari Varlıklar 1- Gelecek Aylar İhtiyacı Stoklar 2- Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar 3- Ertelenmiş Vergi Varlıkları 4- İş Avansları 5- Personele Verilen Avanslar 6- Sayım ve Tesellüm Noksanları 7- Diğer Çeşitli Cari Varlıklar 8- Diğer Cari Varlıklar Karşılığı I- Cari Varlıklar Toplamı Dipnot 14 14 14 14 11 11 11 12 12 12 4.2,12 2.8,12 12,17 4.2 12 45 12 30 Eylül 2009 24,274,250 6,168 16,992,091 7,275,991 38.098.863 11,029,170 27,069,693 9.252.094 2,564,862 (508,838) 193,906 1,018,619 5,983,546 11,238 2,067 9,171 7,591 2,579 5,012 - 17 17 12 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 1 4,044,139 4,044,139 576,453 84,532 482,195 2,518 7,207 76,264,628 Bağımsız Denetimden Geçmiş 31 Aralık 2008 30,953,974 5,217 23,108,352 7,840,405 42,448,489 12,447,262 30,001,227 9,807,351 1,810,408 (350,940) 981,175 7,366,708 29,922 (29,922) 16,778 16,778 8,242 5,420 2,822 4,337,002 4,286,850 50,152 488,164 79,402 398,589 2,660 7,513 88,060,000 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Bilanço (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) VARLIKLAR Bağımsız Denetimden Geçmemiş II- Cari Olmayan Varlıklar A- Esas Faaliyetlerden Alacaklar 1- Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar 2- Sigortacılık Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı 3- Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar 4- Reasürans Faaliyetlerinden Alacaklar Karşılığı 5- Sigorta ve Reasürans Şirketleri Nezdindeki Depolar 6- Sigortalılara Krediler (İkrazlar) 7- Sigortalılara Krediler (İkrazlar) Karşılığı 8- Emeklilik Faaliyetlerinden Alacaklar 9- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar 10- Esas Faaliyetlerden Kaynaklanan Şüpheli Alacaklar Karşılığı B- İlişkili Taraflardan Alacaklar 1- Ortaklardan Alacaklar 2- İştiraklerden Alacaklar 3- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar 4- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslerden Alacaklar 5- Personelden Alacaklar 6- Diğer İlişkili Taraflardan Alacaklar 7- İlişkili Taraflardan Alacaklar Reeskontu 8- İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar 9- İlişkili Taraflardan Şüpheli Alacaklar Karşılığı C- Diğer Alacaklar 1- Finansal Kiralama Alacakları 2- Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri 3- Verilen Depozito ve Teminatlar 4- Diğer Çeşitli Alacaklar 5- Diğer Çeşitli Alacaklar Reeskontu 6- Şüpheli Diğer Alacaklar 7- Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı D- Finansal Varlıklar 1- Bağlı Menkul Kıymetler 2- İştirakler 3- İştirakler Sermaye Taahhütleri 4- Bağlı Ortaklıklar 5- Bağlı Ortaklıklar Sermaye Taahhütleri 6- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüsler 7- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüsler Sermaye Taahhütleri 8- Finansal Varlıklar ve Riski Sigortalılara Ait Finansal Yatırımlar 9- Diğer Finansal Varlıklar 10- Finansal Varlıklar Değer Düşüklüğü Karşılığı E- Maddi Varlıklar 1- Yatırım Amaçlı Gayrımenkuller 2- Yatırım Amaçlı Gayrımenkuller Değer Düşüklüğü Karşılığı 3- Kullanım Amaçlı Gayrımenkuller 4- Makine ve Teçhizatlar 5- Demirbaş ve Tesisatlar 6- Motorlu Taşıtlar 7- Diğer Maddi Varlıklar (Özel Maliyet Bedelleri Dahil) 8- Kiralama Yoluyla Edinilmiş Maddi Varlıklar 9- Birikmiş Amortismanlar 10- Maddi Varlıklara İlişkin Avanslar (Yapılmakta Olan Yatırımlar Dahil) F- Maddi Olmayan Varlıklar 1- Haklar 2- Şerefiye 3- Faaliyet Öncesi Döneme Ait Giderler 4- Araştırma ve Geliştirme Giderleri 6- Diğer Maddi Olmayan Varlıklar 7- Birikmiş İtfalar 8- Maddi Olmayan Varlıklara İlişkin Avanslar G- Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 1- Gelecek Yıllara Ait Giderler 2- Gelir Tahakkukları 3- Gelecek Yıllara Ait Diğer Giderler ve Gelir Tahakkukları H- Diğer Cari Olmayan Varlıklar 1- Efektif Yabancı Para Hesapları 2- Döviz Hesapları 3- Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar 4- Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar 5- Ertelenmiş Vergi Varlıkları 6- Diğer Çeşitli Cari Olmayan Varlıklar 7- Diğer Cari Olmayan Varlıklar Amortismanı 8- Diğer Cari Olmayan Varlıklar Karşılığı II- Cari Olmayan Varlıklar Toplamı Varlıklar Toplamı Dipnot 30 Eylül 2009 310,135,246 - 310,135,246 - 9 338,466 9 263,470 149,996 (75,000) - 9 9 6 6 6 6 8 8 8 8 - - 999,121 - 1,446,372 1,662,159 (2,109,410) 2,180,367 3,939,843 (2,713,196) 953,721 - - 313,653,200 389,917,828 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 2 Bağımsız Denetimden Geçmiş 31 Aralık 2008 238.250.436 238.250.436 263.470 263.470 1.228.250 1.338.186 1.662.159 (1.772.095) 1.163.411 3.379.303 (2.449.752) 233.860 240.905.567 328.965.567 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Bilanço (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) YÜKÜMLÜLÜKLER Bağımsız Denetimden Geçmemiş III- Kısa Vadeli Yükümlülükler A- Finansal Borçlar 1- Kredi Kuruluşlarına Borçlar 2- Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar 3- Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri 4- Uzun Vadeli Kredilerin Ana Para Taksitleri ve Faizleri 5- Çıkarılmış Tahviller(Bonolar) Anapara, Taksit ve Faizleri 6- Çıkarılmış Diğer Finansal Varlıklar 7- Çıkarılmış Diğer Finansal Varlıklar İhraç Farkı 8- Diğer Finansal Borçlar (Yükümlülükler) B- Esas Faaliyetlerden Borçlar 1- Sigortacılık Faaliyetlerinden Borçlar 2- Reasürans Faaliyetlerinden Borçlar 3- Sigorta ve Reasürans Şirketlerinden Alınan Depolar 4- Emeklilik Faaliyetlerinden Borçlar 5- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar 6- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar Borç Senetleri Reeskontu C-İlişkili Taraflara Borçlar 1- Ortaklara Borçlar 2- İştiraklere Borçlar 3- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 4- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslere Borçlar 5- Personele Borçlar 6- Diğer İlişkili Taraflara Borçlar D- Diğer Borçlar 1- Alınan Depozito ve Teminatlar 2- Diğer Çeşitli Borçlar 3- Diğer Çeşitli Borçlar Reeskontu E- Sigortacılık Teknik Karşılıkları 1- Kazanılmamış Primler Karşılığı - Net 2- Devam Eden Riskler Karşılığı - Net 3- Hayat Matematik Karşılığı - Net 4- Muallak Hasar ve Tazminat Karşılığı – Net 5- İkramiye ve İndirimler Karşılığı – Net 6- Yatırım Riski Hayat Sigortası Poliçe Sahiplerine Ait Poliçeler İçin Ayrılan Karşılık – Net 7- Diğer Teknik Karşılıklar – Net F- Ödenecek Vergi ve Benzeri Diğer Yükümlülükler İle Karşılıkları 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 2- Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 3- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler 4- Ödenecek Diğer Vergi ve Benzeri Yükümlülükler 5- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 6- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri 7- Diğer Vergi ve Benzeri Yükümlülük Karşılıkları G- Diğer Risklere İlişkin Karşılıklar 1- Kıdem Tazminatı Karşılığı 2- Sosyal Yardım Sandığı Varlık Açıkları Karşılığı 3- Maliyet Giderleri Karşılığı H- Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 1- Gelecek Aylara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkukları 3- Gelecek Aylara Ait Diğer Gelirler ve Gider Tahakkukları I- Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 1- Ertelenmiş Vergi Yükümlüğü 2- Sayım ve Tesellüm Fazlalıkları 3- Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yükümlülükler III - Kısa Vadeli Yükümlülükler Toplamı Dipnot 19,20 19,20 19 19 17,19 19 19 19 17 17 17 Bağımsız Denetimden Geçmiş 31 Aralık 2008 30 Eylül 2009 1,027,676 237,723 1,027,676 237,723 11,551,720 15,522,159 770,500 1,011,497 10,781,220 14,510,662 16,800 30,249 16,800 30,249 343,054 1,465,994 31,056 32,351 311,998 1,433,643 7,457,396 8,457,833 5,906,690 7,256,366 1,490,982 1,201,467 59,724 - 19 23 23 19 19 19 19 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 3 1,115,225 877,516 219,356 1,172,728 994,738 177,990 18,353 2,257,992 - 2,257,992 186,818 186,818 143,181 143,181 24,099,862 2,714,151 2,714,151 247,769 247,769 148,120 148,120 29,996,726 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Bilanço (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) YÜKÜMLÜLÜKLER IV- Uzun Vadeli Yükümlülükler A- Finansal Borçlar 1- Kredi Kuruluşlarına Borçlar 2- Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar 3- Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri 4- Çıkarılmış Tahviller 5- Çıkarılmış Diğer Finansal Varlıklar 6- Çıkarılmış Diğer Finansal Varlıklar İhraç Farkı 7- Diğer Finansal Borçlar (Yükümlülükler) B- Esas Faaliyetlerden Borçlar 1- Sigortacılık Faaliyetlerinden Borçlar 2- Reasürans Faaliyetlerinden Borçlar 3- Sigorta ve Reasürans Şirketlerinden Alınan Depolar 4- Emeklilik Faaliyetlerinden Borçlar 5- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar 6- Diğer Esas Faaliyetlerden Borçlar Borç Senetleri Reeskontu C- İlişkili Taraflara Borçlar 1- Ortaklara Borçlar 2- İştiraklere Borçlar 3- Bağlı Ortaklıklara Borçlar 4- Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslere Borçlar 5- Personele Borçlar 6- Diğer İlişkili Taraflara Borçlar D- Diğer Borçlar 1- Alınan Depozito ve Teminatlar 2- Diğer Çeşitli Borçlar 3- Diğer Çeşitli Borçlar Reeskontu E- Sigortacılık Teknik Karşılıkları 1- Kazanılmamış Primler Karşılığı – Net 2- Devam Eden Riskler Karşılığı – Net 3- Hayat Matematik Karşılığı – Net 4- Muallak Hasar ve Tazminat Karşılığı – Net 5- İkramiye ve İndirimler Karşılığı – Net 6- Yatırım Riski Hayat Sigortası Poliçe Sahiplerine Ait Poliçeler İçin Ayrılan Karşılık – Net 7- Diğer Teknik Karşılıklar – Net F- Diğer Yükümlülükler ve Karşılıkları 1- Ödenecek Diğer Yükümlülükler 2- Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler 3- Diğer Borç ve Gider Karşılıkları G- Diğer Risklere İlişkin Karşılıklar 1- Kıdem Tazminatı Karşılığı 2- Sosyal Yardım Sandığı Varlık Açıkları Karşılığı H-Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 1- Gelecek Yıllara Ait Gelirler 2- Gider Tahakkukları 3- Gelecek Yıllara Ait Diğer Gelirler ve Gider Tahakkukları I- Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler 1- Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü 2- Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler IV- Uzun Vadeli Yükümlülükler Toplamı Bağımsız Denetimden Geçmemiş Dipnot 30 Eylül 2009 19 19 17 17 23 23 21 21 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 4 Bağımsız Denetimden Geçmiş 31 Aralık 2008 310,135,246 310,135,246 38,104,692 37,750,226 - 238,250,436 238,250,436 41,746,147 41,746,147 - 354,466 - - 41,667 41,667 348,281,605 49,538 49,538 40,644 40,644 280,086,765 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Bilanço (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) ÖZSERMAYE Bağımsız Denetimden Geçmemiş V- Özsermaye A- Ödenmiş Sermaye 1- (Nominal) Sermaye 2- Ödenmemiş Sermaye 3- Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları 4- Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları B- Sermaye Yedekleri 1- Hisse Senedi İhraç Primleri 2- Hisse Senedi İptal Karları 3- Sermayeye Eklenecek Satış Karları 4- Yabancı Para Çevirim Farkları 5- Diğer Sermaye Yedekleri C- Kar Yedekleri 1- Yasal Yedekler 2- Statü Yedekleri 3- Olağanüstü Yedekler 4- Özel Fonlar (Yedekler) 5- Finansal Varlıkların Değerlemesi 6- Diğer Kar Yedekleri D- Geçmiş Yıllar Karları 1- Geçmiş Yıllar Karları E- Geçmiş Yıllar Zararları 1- Geçmiş Yıllar Zararları F- Dönem Net Karı 1- Dönem Net Karı 2- Dönem Net Zararı V- Özsermaye Toplamı Yükümlülükler Toplamı Dipnot 2.13,15 15 11,15 30 Eylül 2009 51,100,000 51,100,000 406,138 224,906 181,232 (32,461,081) (32,461,081) (1,508,696) (1,508,696) 17,536,361 389,917,828 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 5 Bağımsız Denetimden Geçmiş 31 Aralık 2008 51,100,000 51,100,000 243,157 224,906 18,251 (27,755,759) (27,755,759) (4,705,322) (4,705,322) 18,882,076 328,965,567 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihinde Sona Eren Dokuz Aylık Ara Hesap Dönemine Ait Gelir Tablosu (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) Bağımsız Denetimden Geçmemiş Bağımsız Denetimden Geçmemiş I-TEKNİK BÖLÜM A- Hayat Dışı Teknik Gelir 1- Kazanılmış Primler (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 1.1- Yazılan Primler (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 1.1.1- Brüt Yazılan Primler 1.1.2- Reasüröre Devredilen Primler 1.2- Kazanılmamış Primler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.2.1- Kazanılmamış Primler Karşılığı 30 Eylül 2009 17 17 5,17 5,082,328 5,075,590 3,576,093 3,698,410 (122,317) 30 Eylül 2008 929,217 848,575 4,069,007 4,231,344 (162,337) 5,17,29 5,17,29 1,499,497 1,528,264 (3,220,432) (3,273,346) (28,767) 52,914 - 80,642 (450,870) (22,268) (1,001) (1,001) Dipnot 1.2.2- Kazanılmamış Primler Karşılığında Reasürör Payı 1.3- Devam Eden Riskler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.3.1- Devam Eden Riskler Karşılığı 1.3.2- Devam Eden Riskler Karşılığında Reasürör Payı 2- Teknik Olmayan Bölümden Aktarılan Yatırım Gelirleri 6,738 - 3- Diğer Teknik Gelirler (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 3.1- Brüt Diğer Teknik Gelirler 3.2- Brüt Diğer Teknik Gelirlerde Reasürör Payı B- Hayat Dışı Teknik Gider 1- Gerçekleşen Hasarlar (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 1.1- Ödenen Hasarlar (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 1.1.1- Brüt Ödenen Hasarlar 5,29 5,29 1.1.2- Ödenen Hasarlarda Reasürör Payı 1.2- Muallak Hasarlar Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.2.1- Muallak Hasarlar Karşılığı 5,17,29 5,17,29 1.2.2- Muallak Hasarlar Karşılığında Reasürör Payı 2- İkramiye ve İndirimler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 2.1- İkramiye ve İndirimler Karşılığı 2.2- İkramiye ve İndirimler Karşılığında Reasürör Payı 3- Diğer Teknik Karşılıklarda Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 4- Faaliyet Giderleri C- Teknik Bölüm Dengesi- Hayat Dışı (A – B) D- Hayat Teknik Gelir 1- Kazanılmış Primler (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 1.1- Yazılan Primler (Reasürör payı Düşülmüş Olarak) 1.1.1- Brüt Yazılan Primler 1.1.2- Reasüröre Devredilen Primler 1.2- Kazanılmamış Primler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.2.1- Kazanılmamış Primler Karşılığı 1.2.2- Kazanılmamış Primler Karşılığında Reasürör Payı 1.3- Devam Eden Riskler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.3.1- Devam Eden Riskler Karşılığı 1.3.2- Devam Eden Riskler Karşılığında Reasürör Payı 2- Hayat Branşı Yatırım Geliri (2,970,189) (121,431) (162,911) (162,911) 41,480 41,480 - (21,267) (21,267) - - - (69,181) 32 (2,779,577) (428,602) 17 17 5,17 5,10,17 2,112,138 15,044,915 12,150,826 12,300,646 13,710,138 (1,409,493) 478,347 17,582,548 14,694,990 15,292,257 17,571,234 (2,278,977) 5,17,29 17 (149,820) (162,612) (597,266) (681,583) 10,17 12,792 84,317 2,894,089 - - 3- Yatırımlardaki Gerçekleşmemiş Karlar 4- Diğer Teknik Gelirler (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 6 2,887,558 - Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihinde Sona Eren Dokuz Aylık Ara Hesap Dönemine Ait Gelir Tablosu (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) I-TEKNİK BÖLÜM Dipnot E- Hayat Teknik Gider Bağımsız Denetimden Geçmemiş Bağımsız Denetimden Geçmemiş 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 (13,892,145) (17,026,970) 1- Gerçekleşen Hasarlar (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 17 (7,660,315) (4,982,042) 1.1- Ödenen Tazminatlar (Reasürör Payı Düşülmüş Olarak) 17,29 (7,329,320) (4,754,140) 1.1.1- Brüt Ödenen Tazminatlar 5,17 (7,641,423) (5,069,169) 5,10,17 17,29 312,103 (330,995) 315,029 (227,902) 17 (275,308) (298,823) 5,10,17 (55,687) 70,920 2- İkramiye ve İndirimler Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) (59,724) - 2.1- İkramiye ve İndirimler Karşılığı (59,724) - 1.1.2- Ödenen Tazminatlarda Reasürör Payı 1.2- Muallak Tazminatlar Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 1.2.1- Muallak Tazminatlar Karşılığı 1.2.2- Muallak Hasarlar Karşılığında Reasürör Payı 2.2- İkramiye ve İndirimler Karşılığında Reasürör Payı - - 3- Hayat Matematik Karşılığında Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 29,30 3,995,921 (4,600,422) 3.1- Hayat Matematik Karşılığı 29,30 4,129,777 (5,069,998) (133,856) 469,576 - - - - - - 3.2- Hayat Matematik Karşılığında Reasürör Payı 4- Yatırım Riski Hayat Sigortası Poliçe Sahiplerine Ait Poliçeler İçin Ayrılan Karşılıklarda Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 4.1- Yatırım Riski Hayat Sigortası Poliçe Sahiplerine Ait Poliçeler İçin Ayrılan Karşılıklar 4.2- Yatırım Riski Hayat Sigortası Poliçe Sahiplerine Ait Poliçeler İçin Ayrılan Karşılıklarda Reasürör Payı 5- Diğer Teknik Karşılıklarda Değişim (Reasürör Payı ve Devreden Kısım Düşülmüş Olarak) 6- Faaliyet Giderleri 32 7- Yatırım Giderleri 8- Yatırımlardaki Gerçekleşmemiş Zararlar (285,285) - (8,019,140) (6,727,087) (1,720,793) (608,446) - - 9- Teknik Olmayan Bölüme Aktarılan Yatırım Gelirleri (142,809) (108,973) F- Teknik Bölüm Dengesi- Hayat (D – E) 1,152,770 555,578 11,365,170 9,336,282 1- Fon İşletim Gelirleri 4,917,576 3,256,662 2- Yönetim Gideri Kesintisi 2,722,532 3,232,758 3- Giriş Aidatı Gelirleri 3,724,193 2,846,825 - - 870 38 (19,461,437) (17,136,212) (743,119) (788,491) - - (18,691,133) (16,345,914) (27,186) (1,807) (8,096,267) (7,799,930) G- Emeklilik Teknik Gelir 4- Ara Verme Halinde Yönetim Gideri Kesintisi 5- Özel Hizmet Gideri Kesintisi 6- Sermaye Tahsis Avansı Değer Artış Gelirleri 7- Diğer Teknik Gelirler H- Emeklilik Teknik Gideri 1- Fon İşletim Giderleri 2- Sermaye Tahsis Avansları Değer Azalış Giderleri 3- Faaliyet Giderleri 32 4- Diğer Teknik Giderler I- Teknik Bölüm Dengesi- Emeklilik (G – H) İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 7 - Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihinde Sona Eren Dokuz Aylık Ara Hesap Dönemine Ait Gelir Tablosu (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) I-TEKNİK OLMAYAN BÖLÜM C- Teknik Bölüm Dengesi- Hayat Dışı (A-B) F- Teknik Bölüm Dengesi- Hayat (D-E) I - Teknik Bölüm Dengesi- Emeklilik (G-H) J- Genel Teknik Bölüm Dengesi (C+F+I) K- Yatırım Gelirleri 1- Finansal Yatırımlardan Elde Edilen Gelirler 2- Finansal Yatırımların Nakde Çevrilmesinden Elde Edilen Karlar 3- Finansal Yatırımların Değerlemesi 4- Kambiyo Karları 5- İştiraklerden Gelirler 6- Bağlı Ortaklıklar ve Müşterek Yönetime Tabi Teşebbüslerden Gelirler 7- Arazi, Arsa ile Binalardan Elde Edilen Gelirler 8- Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler 9- Diğer Yatırımlar 10- Hayat Teknik Bölümünden Aktarılan Yatırım Gelirleri L- Yatırım Giderleri 1- Yatırım Yönetim Giderleri – Faiz Dahil 2- Yatırımlar Değer Azalışları 3- Yatırımların Nakde Çevrilmesi Sonucunda Oluşan Zararlar 4- Hayat Dışı Teknik Bölümüne Aktarılan Yatırım Gelirleri 5- Türev Ürünler Sonucunda Oluşan Zararlar 6- Kambiyo Zararları 7- Amortisman Giderleri 8- Diğer Yatırım Giderleri M- Diğer Faaliyetlerden ve Olağandışı Faaliyetlerden Gelir ve Karlar ile Gider ve Zararlar 1- Karşılıklar Hesabı 2- Reeskont Hesabı 3- Özellikli Sigortalar Hesabı 4- Enflasyon Düzeltmesi Hesabı 5- Ertelenmiş Vergi Varlığı Hesabı 6- Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Gideri 7- Diğer Gelir ve Karlar 8- Diğer Gider ve Zararlar 9- Önceki Yıl Gelir ve Karları 10- Önceki Yıl Gider ve Zararları N- Dönem Net Karı veya Zararı 1- Dönem Karı ve Zararı 2- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 3- Dönem Net Kar veya Zararı 4- Enflasyon Düzeltme Hesabı Dipnot Bağımsız Denetimden Geçmemiş Bağımsız Denetimden Geçmemiş 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 5 5 6,8 47 35 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 8 2,112,138 1,152,770 (8,096,267) (4,831,359) 3,898,684 3,678,886 75,841 (309,312) 310,431 29 142,809 (832,331) 21,427 (3,651) (6,738) (231,697) (611,672) - 478,347 555,578 (7,799,930) (6,766,005) 4,295,480 3,085,009 19,164 740,377 341,942 16 108,973 (823,561) (84) (80,642) (276,499) (466,336) - 256,310 157,685 40,644 187,397 (129,417) (1,508,696) (1,508,696) (1,508,696) - (128,076) (50,420) 0 0 0 9,498 (24,242) 184,252 (247,164) (3,422,161) (3,422,161) (3,422,161) - Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihinde Sona Eren Dokuz Aylık Ara Hesap Dönemine Ait Nakit Akış Tablosu (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) Dipnot Bağımsız Denetimden Geçmemiş Bağımsız Denetimden Geçmemiş 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 A. Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akımları 1. Sigortacılık faaliyetlerinden elde edilen nakit girişleri 20,362,834 14,966,159 2. Reasürans faaliyetlerinden elde edilen nakit girişleri 228,186 3. Emeklilik faaliyetlerinden elde edilen nakit girişleri 7,635,729 6,142,468 (20,765,489) (6,248,014) 4. Sigortacılık faaliyetleri nedeniyle yapılan nakit çıkışı 5. Reasürans faaliyetleri nedeniyle nakit çıkışı - 6. Emeklilik faaliyetleri nedeniyle nakit çıkışı 7. Esas faaliyetler sonucu oluşan nakit 8. Faiz ödemeleri 9. Gelir vergisi ödemeleri - - (18,421,562) (2,225,564) (10,960,302) - 12,635,049 - - - 10. Diğer nakit girişleri 562,435 - 11. Diğer nakit çıkışları (1,476,682) (11,517,753) (11,874,549) 1,117,296 12. Esas faaliyetlerden kaynaklanan net nakit B. Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akımları 1. Maddi varlıkların satışı 4,670 2. Maddi varlıkların iktisabı 5,6,8 3. Mali varlık iktisabı 4. Mali varlıkların satışı 5. Alınan faizler 6. Alınan temettüler - (1,404,169) (440,177) (54,500,477) (12,438,697) 56,073,124 13,387,205 2,653,470 1,146,750 29 16 7. Diğer nakit girişleri 1,737,891 - 8. Diğer nakit çıkışları (74,996) - 9. Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan net nakit 4,489,543 C. Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akımları 1. Hisse senedi ihracı - 2. Kredilerle ilgili nakit girişleri 1,027,676 1,655,097 9,500,000 - 3. Finansal kiralama borçları ödemeleri - - 4. Ödenen temettüler - - 5. Diğer nakit girişleri - 6. Diğer nakit çıkışları (237,723) 7. Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan net nakit 789,953 D. Kur farklarının nakit ve nakit benzerlerine olan etkisi - E. Nakit ve nakit benzerlerinde meydana gelen net artış/(azalış) 9,500,000 130,897 (6,595,053) 12,403,290 F. Dönem başındaki nakit ve nakit benzerleri mevcudu 14 27,103,425 18,693,253 G. Dönem sonundaki nakit ve nakit benzerleri mevcudu 14 20,508,372 31,096,543 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 9 Dip not I – Önceki Dönem Sonu Bakiyesi – 31 Aralık 2007 A – Sermaye Artırımı 1 – Nakit 2 – İç Kaynaklardan B – İşletmenin Aldığı Kendi Hisse Senetleri C – Gelir Tablosunda Yer Almayan Kazanç ve Kayıplar D – Finansal Varlıkların Değerlemesi E – Yabancı Para Çevrim Farkları F – Diğer Kazanç ve Kayıplar G – Enflasyon Düzeltme Farkları 2.13 2.13 4.2 Sermaye Dip not I – Önceki Dönem Sonu Bakiyesi – 31 Aralık 2008 A – Sermaye Artırımı 1 – Nakit 2 – İç Kaynaklardan B – İşletmenin Aldığı Kendi Hisse Senetleri C – Gelir Tablosunda Yer Almayan Kazanç ve Kayıplar D – Finansal Varlıkların Değerlemesi E – Yabancı Para Çevrim Farkları F – Diğer Kazanç ve Kayıplar G – Enflasyon Düzeltme Farkları H – Net Dönem Zararı I – Geçmiş Yıllar Zararlarına Transferler J – Dağıtılan Temettü II – Dönem Sonu Bakiyesi – 30 Eylül 2009 4.2,15 Diğer Yedekler ve Dağıtılmamış Karlar Statü Yedekleri Net Dönem Zararı Geçmiş Yıllar Zararları Toplam 37,700,000 9,500,000 9,500,000 - - 55,589 (138,418) - - - 224,906 - - - (8,736,649) 8,736,649 - (19,019,110) (8,736,649) - 10,224,736 9,500,000 9,500,000 (138,418) - - - - - - - - - (3,519,101) - - (3,519,101) - 47,200,000 - (82,829) - - 224,906 - - (3,519,101) (27,755,759) 16,067,217 H – Net Dönem Zararı I – Geçmiş Yıllar Zararlarına Transferler J – Dağıtılan Temettü II – Dönem Sonu Bakiyesi – 30 Eylül 2008 Bağımsız Denetimden Geçmemiş Özkaynak Değişim Tablosu – 30 Eylül 2008 Öz sermaye Yabancı İşletmenin Enflasyon Para Kendi Hisse Varlıklarda Düzeltmesi Çevrim Senetleri Değer Artışı Farkları Farkları Yasal Yedekler Bağımsız Denetimden Geçmemiş Özkaynak Değişim Tablosu – 30 Eylül 2009 Öz sermaye Yabancı İşletmenin Enflasyon Para Kendi Hisse Varlıklarda Düzeltmesi Çevrim Senetleri Değer Artışı Farkları Farkları Yasal Yedekler Sermaye Diğer Yedekler ve Dağıtılmamış Karlar Statü Yedekleri 51,100,000 - - 134,348 46,884 - - - 224,906 - - - - - - - - 51,100,000 - 181,232 - - 224,906 İlişikteki dipnotlar, bu finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 10 Net Dönem Zararı - Geçmiş Yıllar Zararları Toplam (31,758,196) - 18,998,173 46,884 - - (702,885) - (1,508,696) 702,885 - (702,885) - (1,508,696) - - - (1,508,696) (32,461,081) 17,536,361 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 1 Genel bilgiler 1.1 Ana şirketin adı ve grubun son sahibi 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi‟nin (“Şirket”) sermayesinde doğrudan hakimiyeti söz konusu olan sermaye grubu %99.99 pay ile Fortis Insurance International NV olup, Şirket‟in nihai ana ortağı Fortis NV‟dir (“Fortis Holding”). Fortis Holding, Fortis SA/NV ve Fortis NV gruplarını kapsamaktadır. Şirket‟in ana hissedarı olan Fortis Insurance International NV‟nin dahil olduğu Fortis Holding‟in yapısında son dönemdeki ekonomik gelişmelerle bağlantılı olarak 2008 yılı Ekim ayından sonra önemli değişiklikler gerçekleşmiş ve bir dizi hisse devri sonucunda Belçika Devleti‟nin Şirket‟in en önemli satış kanalı olan Fortis Bank Anonim Şirketi‟nin (“Fortis Bank”) ana hissedarı Fortis SA/NV‟deki toplam hisse oranı %99.93‟e ulaşmıştır. Bunları takiben 6 Ekim 2008 tarihinde varılan anlaşma çerçevesinde hisselerin %75‟lik bölümünün bazı koşullara bağlı olmak üzere Fransız Bankacılık Grubu BNP Paribas‟ya satışını öngören bir protokol imzalanmıştır. Bununla birlikte, Belçika Devleti‟ne hisselerin devri işlemi, Fortis Holding‟in 11 Şubat 2009 tarihinde toplanan Genel Kurul‟unda görüşülmüş ve kabul edilmemiştir. Devam eden görüşmeler sonucunda Belçika Devleti, BNP Paribas ve Fortis Holding 6 Mart 2009 tarihinde Fortis Bank‟ın ana sermayedarı Fortis SA/NV‟nin sahipliği için yeni bir anlaşmaya varmışlardır. Bu anlaşma Fortis Holding Genel Kurulu‟nda kabul edilmeyen önceki anlaşmanın yerine geçmektedir. Bu yeni anlaşma çerçevesinde, Fortis SA/NV‟nin %75‟inin Belçika Devleti tarafından BNP Paribas‟ya satılması, geri kalan %25 oranındaki hissenin de Belçika Devleti‟n de kalması karara bağlanmış ve ilgili anlaşma 28 ve 29 Nisan 2009‟da sırasıyla Belçika ve Hollanda‟da yapılan Fortis Holding Genel Kurulu‟nda onaylanmıştır. Söz konusu hisse devir işlemleri 13 Mayıs 2009 tarihinde tamamlanmıştır. Şirket‟in doğrudan ortağı olan Fortis Insurance International NV ile Fortis Bank, farklı ortaklık yapılarına sahip tüzel kişilikler olup, Şirket‟in bağlı olduğu Fortis Insurance International NV‟nin ortaklık yapısında herhangi bir değişiklik olmamıştır. Şirket‟in 31 Aralık 2008 tarihine kadar Fortis Bank‟tan “Teknik Destek Anlaşması” kapsamı altında aldığı bilgi işlem, donanım, yazılım ve insan kaynakları hizmetleri, Fortis Bank‟ın söz konusu sermayedar değişikliğinden dolayı, 2009 yılından itibaren alınmamaya başlanmıştır. Bununla birlikte Şirket, sigortacılık ve bireysel emeklilik işlemleri için Fortis Bank ile yapılmış olan aracılık sözleşmesini 2009 yılı için yenilemiştir. 1.2 Kuruluşun ikametgahı ve yasal yapısı, şirket olarak oluştuğu ülke ve kayıtlı büronun adresi (veya eğer kayıtlı büronun olduğu yerden farklıysa, faaliyetin sürdürüldüğü esas yer) Şirket, 1997 yılında Türkiye‟de tescil edilmiş olup, Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) hükümlerine göre kurulmuş Anonim Şirket statüsündedir. Şirket, Tekfen Tower Eski Büyükdere Cad. No:209 4.Levent/İstanbul adresinde faaliyet göstermektedir. 11 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 1 Genel bilgiler (devamı) 1.3 İşletmenin fiili faaliyet konusu Şirket, 13 Kasım 1997 tarihinde “Doğan Hayat Sigorta Anonim Şirketi” adıyla Türkiye‟de ve yabancı ülkelerde hayat sigortaları grubuna giren her branşta sigorta faaliyetini yürütmek ve özellikle ferdi hayat, grup hayat, ferdi kaza ve hastalık sigortaları ile ilgili sigorta, reasürans, retrosesyon işlemleri yapmak ve aracılık etmek amacıyla kurulmuş olup, 1998 yılından itibaren sigortacılık faaliyetlerine başlamıştır. Şirket‟in, 7 Nisan 2001 tarih ve 4366 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu‟nun (“Bireysel Emeklilik Kanunu”) Geçici 1 inci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca hayat sigorta şirketinden emeklilik şirketine dönüşüm için yaptığı başvuru, 17 Ocak 2003 tarih ve B.02.1.HM.0.SGM0.2.3.1 sayılı T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (“Hazine Müsteşarlığı”) onayıyla kabul edilmiş ve Şirket‟in unvanı “Doğan Emeklilik Anonim Şirketi” olarak değiştirilmiştir. Şirket‟in Fortis Grubu bünyesine dahil olmasıyla, 8 Kasım 2005 tarihinde yapılan Olağanüstü Genel Kurul toplantısında “Doğan Emeklilik Anonim Şirketi” olan unvanının “Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi” olarak değiştirilmesine ve bu amaçla ana sözleşmenin 3. maddesinin izin verilen tadil tasarısı uyarınca tadil edilmesine karar verilmiştir. Bu karar İstanbul Ticaret Memurluğu‟nda tescil ettirilmiş ve 24 Kasım 2005 tarih ve 6438 sayılı Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilmiştir. 27 Ağustos 2003 tarihli yönetim kurulu kararına ve 7 Ekim 2003 tarihli Sermaye Piyasası Kurulu‟ndan alınan izine istinaden yedi adet emeklilik yatırım fonu kurulmuştur. Söz konusu fonlar Fortis Portföy Yönetimi Anonim Şirketi (“Yönetici”) tarafından yönetilmekte olup ilgili Fon Portföy Yönetim Hizmet Sözleşmesi, 17 Ekim 2003 tarihinde taraflar arasında imzalanmıştır. Fonlar süresiz olup fonların halka arz edilme tarihleri 1 Aralık 2003‟tür. Şirket, kuruluş aşamasında fonlara toplam 2,080,000 TL tutarında sermaye avansı tahsis etmiştir. 20 Haziran 2007 tarihli yönetim kurulu kararına ve 28 Aralık 2007 tarihli Sermaye Piyasası Kurulu‟ndan alınan izine istinaden bir adet Gruplara Yönelik Gelir Amaçlı Kamu Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu kurulmuştur. Söz konusu fon süresiz olup fonun halka arz edilme tarihi 7 Mayıs 2008‟dir. Şirket, kuruluş aşamasında fona toplam 400,000 TL tutarında sermaye avansı tahsis etmiştir. Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla toplam 8 adet (31 Aralık 2008: 8 adet) emeklilik yatırım fonu bulunmaktadır. 1.4 Kuruluşun faaliyetlerinin ve esas çalışma alanlarının niteliklerinin açıklanması Faaliyetlerini, 14 Haziran 2007 tarih ve 26552 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu (“Sigortacılık Kanunu”) ile Bireysel Emeklilik Kanunu ve yürürlükte bulunan diğer yönetmelik ve düzenlemeler çerçevesinde yürütmekte olan Şirket, 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla hayat, ferdi kaza ve emeklilik branşlarında poliçe/sözleşme imzalamaktadır. 1.5 Kategorileri itibarıyla dönem içinde çalışan personelin ortalama sayısı Kategorileri itibarıyla dönem içinde çalışan personelin ortalama sayısı aşağıdaki gibidir: Üst ve orta kademe yöneticiler Diğer personel Toplam 12 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 62 238 300 61 241 302 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 1 Genel bilgiler (devamı) 1.6 Üst yönetime sağlanan ücret ve benzeri menfaatler 30 Eylül 2009 tarihinde sona eren dokuz aylık ara hesap dönemine ilişkin, yönetim kurulu başkan ve üyeleriyle genel müdür, genel müdür yardımcıları gibi üst kademe yöneticilere cari dönemde sağlanan ücret ve benzeri menfaatlerin toplam tutarı 1,277,449 TL‟dir (30 Eylül 2008: 1,249,143 TL). 1.7 Finansal tablolarda; yatırım gelirlerinin ve faaliyet giderlerinin (personel, yönetim, araştırma geliştirme, pazarlama ve satış, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler ile diğer faaliyet giderleri) dağıtımında kullanılan anahtarlar Şirketlerce hazırlanacak olan finansal tablolarda kullanılan anahtara ilişkin usul ve esaslar, Hazine Müsteşarlığı tarafından 4 Ocak 2008 tarih ve 2008/1 sayılı “Sigortacılık Hesap Planı Çerçevesinde Hazırlanmakta Olan Finansal Tablolarda Kullanılan Anahtarların Usul ve Esaslarına İlişkin Genelge”si çerçevesinde belirlenmiştir. Buna göre; Şirket tarafından hayat dışı teknik karşılıkları karşılayan varlıkların yatırıma yönlendirilmesinden elde edilen tüm gelirler, teknik olmayan bölümden teknik bölüme aktarılır. Matematik ve kar payı karşılıkları karşılığında yatırıma yönlendirilen kıymetlerden elde edilen gelirler, teknik bölümde bırakılmakta, bu tutarlar haricindeki kısımlar ise teknik olmayan bölüme aktarılmaktadır. Söz konusu Genelge kapsamında, Hazine Müsteşarlığı‟ndan alınan onay ile birlikte Şirket, faaliyet giderlerini hayat dışı, hayat ve emeklilik branşları arasında çeşitli kriterleri göz önünde bulundurarak hazırladığı anahtar çerçevesinde dağıtmaktadır. 1.8 Finansal tabloların tek bir şirket mi yoksa şirketler grubunu mu içerdiği İlişikteki finansal tablolar, sadece Şirket‟in finansal bilgilerini içermekte olup, Not 2.2‟de daha detaylı anlatıldığı üzere 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla konsolide finansal tablolar hazırlanmamıştır. 1.9 Raporlayan işletmenin adı veya diğer kimlik bilgileri ve bu bilgide önceki bilanço tarihinden beri olan değişiklikler Şirket‟in Ticaret Unvanı : Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi Şirket‟in Genel Müdürlüğü‟nün Adresi : Tekfen Tower Eski Büyükdere Cad. No:209 4.Levent/İstanbul Şirket‟in elektronik site adresi : www.fortisemeklilik.com.tr Yukarıda sunulan bilgilerde bilanço tarihinden itibaren herhangi bir değişiklik olmamıştır. 1.10 Bilanço tarihinden sonraki olaylar Yoktur. 13 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti 2.1 Hazırlık esasları 2.1.1 Finansal tabloların düzenlenmesinde kullanılan temeller ve kullanılan özel muhasebe politikalarıyla ilgili bilgiler Şirket, finansal tablolarını, Sigortacılık Kanunu ile Bireysel Emeklilik Kanunu gereğince yürürlükte bulunan düzenlemeler çerçevesinde Türkiye Muhasebe Standartları (“TMS”), Türkiye Finansal Raporlama Standartları (“TFRS”) ve Hazine Müsteşarlığı tarafından muhasebe ve finansal raporlama esaslarına ilişkin yayımlanan diğer yönetmelik, açıklama ve genelgelere (tümü “Raporlama Standartları”) uygun olarak hazırlamaktadır. 2.1.2 Finansal tabloların anlaşılması için uygun olan diğer muhasebe politikaları Hiperenflasyonist ülkelerde muhasebeleştirme Türkiye‟de faaliyet gösteren şirketlerin finansal tabloları 31 Aralık 2004 tarihi itibarıyla TMS 29 – Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama‟ya uygun olarak, TL‟nin genel satın alım gücündeki değişmeler nedeniyle yapılan düzeltmeleri yansıtacak şekilde ifade edilmiştir. TMS 29, yüksek enflasyonlu ekonomilerin para birimi ile hazırlanan finansal tabloların bilanço tarihindeki ölçüm biriminden gösterilmesini ve önceki dönemlere ait bakiyelerin de aynı birimden gösterilmesini öngörmektedir. Hazine Müsteşarlığı‟nın 4 Nisan 2005 tarihli ve 19387 numaralı yazısına istinaden Şirket, 31 Aralık 2004 tarihli finansal tablolarını, Sermaye Piyasası Kurulu‟nun 15 Ocak 2003 tarihli ve 25290 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ”de (“Seri: XI No: 25 Sayılı Tebliğ”) yer alan “Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi” ile ilgili kısımdaki hükümlere göre düzelterek 2005 yılı açılış finansal tablolarını hazırlamıştır. Hazine Müsteşarlığı‟nın aynı yazısına istinaden 2005 yılı başından itibaren finansal tabloların enflasyona göre düzeltilmesi uygulaması sona ermiştir. Dolayısıyla, 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla hazırlanan bilançoda yer alan parasal olmayan varlık ve yükümlülükler ile sermaye dahil özkaynak kalemleri, 31 Aralık 2004 tarihine kadar olan girişlerin 31 Aralık 2004 tarihine kadar enflasyona göre düzeltilmesi, bu tarihten sonra oluşan girişlerin ise nominal değerlerden taşınmasıyla hesaplanmıştır. 2.1.3 Fonksiyonel ve raporlama para birimi İlişikteki finansal tablolar, Şirket‟in fonksiyonel para birimi olan TL cinsinden sunulmuştur. 2.1.4 Finansal tablolarda sunulan tutarların yuvarlanma derecesi TL olarak verilen finansal bilgiler, en yakın tam TL değerine yuvarlanarak gösterilmiştir. 2.1.5 Finansal tabloların düzenlenmesine kullanılan ölçüm temeli Finansal tablolar, güvenilir ölçümü mümkün olması durumunda gerçeğe uygun değerleri ile ölçülen Şirket‟in kendi portföyündeki satılmaya hazır finansal varlıklar ile riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar içinde alım-satım amaçlı finansal varlık olarak sınıflanmış finansal varlıklar hariç, yüksek enflasyon döneminin sona erdiği tarih kabul edilen 31 Aralık 2004 tarihine kadar enflasyon muhasebesinin etkilerine göre düzeltilmiş tarihi maliyet esasına göre hazırlanmıştır. 14 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.1 Hazırlık esasları (devamı) 2.1.6 Muhasebe politikaları, muhasebe tahminlerinde değişiklikler ve hatalar Finansal tablolarını daha önce yine Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen esaslara uygun olarak hazırlayan Şirket, ilk defa 2008 yılı içerisinde Raporlama Standartları‟na uygun olarak finansal tablo hazırlamaya başlamıştır. 18 Nisan 2008 tarih ve 26851 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak yürürlüğe giren “Finansal Tabloların Sunumu Hakkında Tebliğ” in Geçici 1 inci maddesinde 2008 yılı içerisinde hazırlanacak finansal tablolarda 2007 yılı içerisinde hazırlanan finansal tablolarla karşılaştırma şartının aranmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla Şirket, Raporlama Standartları‟nın ilk uygulamasına ilişkin olarak sadece 2008 yılı finansal tablolarının, açılış bilançosu olan 1 Ocak 2008 tarihi itibarıyla hazırlanan bilançolarını Raporlama Standartları‟na uygun olarak yeniden düzenlemiştir. Raporlama Standartları‟nın ilk defa uygulanmasına ilişkin 1 Ocak 2008 tarihi itibarıyla hazırlanan bilançolarda yapılan düzeltme kayıtlarının detayı aşağıda verilmiştir: Daha önce yayımlanan bilanço değerleri Raporlama Standartları’nın ilk uygulanmasının etkileri Raporlama Standartları’na göre yeniden düzenlenmiş bilanço değerleri 1 Ocak 2008 1 Ocak 2008 1 Ocak 2008 VARLIKLAR Nakit ve nakit benzeri varlıklar Finansal varlıklar ile riski sigortalılara ait finansal yatırımlar Esas faaliyetlerden alacaklar Diğer alacaklar Gelecek aylara ve yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları Finansal varlıklar Maddi ve maddi olmayan varlıklar Diğer cari ve cari olmayan varlıklar 19,561,260 33,344,472 145,788,556 142,607 565,262 NOT1,341,545 352,387 - 19,561,260 33,344,472 145,788,556 142,607 565,262 263,369 1,341,545 352,387 Varlıklar toplamı 201,359,458 - 201,359,458 YÜKÜMLÜLÜKLER VE ÖZSERMAYE Esas faaliyetlerden borçlar İlişkili taraflara borçlar Diğer borçlar Sigortacılık teknik karşılıkları Diğer yükümlülükler ve karşılıklar Yükümlülükler toplamı 149,674,365 37,147 550,765 36,329,545 5,355,314 191,947,136 (812,414) (812,414) 149,674,365 37,147 550,765 36,329,545 4,542,900 191,134,722 Özsermaye Ödenmiş sermaye Finansal varlıkların değerlemesi Dağıtılmamış karlar ve diğer yedekler Geçmiş yıllar zararları Özsermaye toplamı 37,700,000 55,589 224,906 (28,568,173) 9,412,322 812,414 812,414 37,700,000 55,589 224,906 (27,755,759) 10,224,736 Yükümlülükler ve özsermaye toplamı 201,359,458 - 201,359,458 Raporlama Standartları‟nın ilk uygulamasına ilişkin düzeltme kayıtlarının özsermaye etkileri aşağıda gösterilmiştir: TMS 19 – Kıdem tazminatı karşılığının düzeltilmesi TMS 19 – Kullanılmayan izin karşılığının düzeltilmesi TMS 12 – Ertelenmiş vergi yükümlülüğünün muhasebeleştirilmesi Toplam özsermaye etkisi 1 Ocak 2008 1,084,750 (212,738) (59,598) 812,414 15 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.2 Konsolidasyon Hazine Müsteşarlığı tarafından 31 Aralık 2008 tarih ve 21097 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Sigorta ve Reasürans Şirketleri ile Emeklilik Şirketlerinin Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ” (“Konsolidasyon Tebliği”) ile sigorta, reasürans ve emeklilik şirketlerinin; 31 Mart 2009 tarihinden itibaren konsolide finansal tablo yayımlaması istenmektedir. Ancak Konsolidasyon Tebliği‟nin „aşamalı konsolidasyon süresi‟ni konu alan Geçici 2 nci maddesi ile sigorta ve reasürans ve emeklilik şirketleri dışındaki bağlı ortaklık, iştirak ve birlikte kontrol edilen ortaklıkların finansal tablolarının konsolidasyonun 31 Mart 2010 tarihine kadar uygulanmayacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla Şirket, 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla konsolide finansal tablo hazırlamamıştır. Hazine Müsteşarlığı‟nın 12 Ağustos 2008 tarih 2008/37 sayılı “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Bağlı Ortaklık, Birlikte Kontrol Edilen Ortaklık ve İştiraklerdeki Yatırımlarının Bireysel Finansal Tablolarına Yansıtılmasına İlişkin Sektör Duyurusu”nda, bireysel finansal tablo hazırlanması sırasında bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık ve iştiraklerdeki yatırımların TMS 27 – Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar standardının 37 nci paragrafında belirtilen maliyet yöntemine veya TMS 39 – Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme standardına uygun olarak muhasebeleştirilmesinin mümkün olduğu belirtilmektedir. Söz konusu duyurulara paralel olarak, Şirket bilanço tarihi itibarıyla bağlı ortaklık ve iştiraklerini, varsa değer düşüklüğü ile ilgili karşılıkları ayırmak suretiyle, maliyet yöntemine göre muhasebeleştirmiştir. 2.3 Bölüm raporlaması Bir bölüm, Şirket‟in ürün veya hizmet üretimiyle (faaliyet bölümleri) ilişkili ayrılabilen bir parçası ya da ürün ve hizmetlerin üretildiği risk ve faydaların diğer bölümlerden ayırt edilebildiği ekonomik çevredir (coğrafi bölüm). Şirket‟in faaliyet gösterdiği ana coğrafi alan Türkiye olduğu için coğrafi bölümlere göre raporlama sunulmamış, faaliyet alanı bölümlerine göre raporlama sunulmuştur. 2.4 Yabancı para karşılıkları İşlemler, Şirket‟in fonksiyonel para birimi olan TL olarak kaydedilmektedir. Yabancı para cinsinden gerçekleştirilen işlemler, işlemlerin gerçekleştirildiği tarihlerde geçerli olan kurlardan kaydedilmektedir. Bilanço tarihi itibarıyla, yabancı para cinsinden olan parasal varlık ve yükümlülükler, bilanço tarihindeki kurlardan TL‟ye çevrilmekte ve çevirim sonucu oluşan çevirim farkları, sonucun pozitif veya negatif olmasına göre finansal tablolarda kambiyo karları veya kambiyo zararları hesaplarına yansıtılmaktadır. 2.5 Maddi duran varlıklar Maddi duran varlıklar, 31 Aralık 2004 tarihine kadar olan dönem için enflasyona göre düzeltilmiş maliyet tutarları ile izlenmektedir. Daha sonraki dönemlerde maddi duran varlıklar için herhangi bir enflasyon düzeltmesi yapılmamış, 31 Aralık 2004 tarihi itibarıyla enflasyona göre endekslenmiş tutarlar maliyet tutarı olarak kabul edilmiştir. 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren satın alınan maddi duran varlıklar, maliyetlerinden varsa kur farkı ve finansman giderleri gibi tutarlar düşüldükten sonra kalan değerleriyle kayıtlara yansıtılmaktadır. Maddi duran varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazanç ve kayıplar net elden çıkarma hasılatı ile, ilgili maddi duran varlığın net defter değerinin arasındaki fark olarak hesaplanmakta ve ilgili dönemin gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Maddi duran varlıklara yapılan normal bakım ve onarım harcamaları gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Maddi duran varlıklar üzerinde rehin, ipotek ve benzeri herhangi bir takyidat bulunmamaktadır. Muhasebe tahminlerinde, cari döneme önemli bir etkisi olan ya da sonraki dönemlerde önemli bir etkisi olması beklenen değişiklik bulunmamaktadır. 16 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.5 Maddi duran varlıklar (devamı) Maddi duran varlıklar için ilgili amortisman payları faydalı ömürleri esas alınarak maliyet değerleri üzerinden doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak hesaplanmaktadır. Maddi duran varlıkların amortismanında kullanılan oranlar ve tahmini ekonomik ömür olarak öngörülen süreler aşağıdaki gibidir: Tahmini Ekonomik Ömür (Yıl) 3-10 4-5 5 Maddi Duran Varlıklar Demirbaş ve tesisatlar Motorlu taşıtlar Diğer maddi varlıklar (özel maliyet bedelleri dahil) 2.6 Amortisman Oranı (%) 10-33 20-25 20 Yatırım amaçlı gayrimenkuller Şirket‟in yatırım amaçlı elinde bulundurduğu gayrimenkulü bulunmamaktadır. 2.7 Maddi olmayan duran varlıklar Şirket‟in maddi olmayan duran varlıkları yazılım programlarından oluşmaktadır. Maddi olmayan duran varlıklar TMS 38 – Maddi Olmayan Duran Varlıklar standardı uyarınca kayıtlara maliyet bedelleri üzerinden alınmaktadır. Maddi olmayan duran varlıkların maliyetleri, 31 Aralık 2004 tarihinden önce aktife giren varlıklar için aktife girdikleri tarihten yüksek enflasyon döneminin sona erdiği tarih kabul edilen 31 Aralık 2004‟e kadar geçen süre dikkate alınıp enflasyon düzeltmesine tabi tutularak daha sonraki tarihteki girişler ise ilk alış bedelleri üzerinden finansal tablolara yansıtılmaktadır. Şirket, maddi olmayan duran varlıklara ilişkin tükenme paylarını, ilgili varlıkların faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemini kullanarak maliyet değerleri üzerinden %6.66 ile %20 oranları arasında ayırmaktadır. 2.8 Finansal varlıklar Finansal varlıklar; nakit mevcudunu, sözleşmeden doğan ve karşı taraftan nakit veya başka bir finansal varlık edinme veya karşılıklı olarak finansal araçları değiştirme hakkını ya da karşı tarafın sermaye aracı işlemlerini ifade eder. Finansal varlıklar, alım-satım amaçlı finansal varlıklar, vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, satılmaya hazır finansal varlıklar ve kredi ve alacaklar olarak dört grupta sınıflandırılabilir. Alım-satım amaçlı finansal varlıklar, gerçeğe uygun değer esasına göre değerlemeye tabi tutulmakta ve değerleme sonucunda oluşan kazanç ya da kayıplar gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Alım-satım amaçlı menkul değerlerin elde tutulması süresince kazanılan faiz gelirleri ile elde etme maliyeti ile ilgili menkul değerlerin rayiç değerlerine göre değerlenmiş tutarları arasındaki fark, gelir tablosunda faiz gelirleri içinde gösterilmekte olup söz konusu finansal varlıkların vadesinden önce elden çıkarılması sonucunda oluşan kar veya zarar ticari kar/zarar olarak muhasebeleştirilmektedir. Kredi ve alacaklar, sabit veya belirlenebilir nitelikte ödemelere sahip olan, aktif bir piyasada işlem görmeyen ve borçluya para, mal ve hizmet sağlama yoluyla yaratılan türev olmayan finansal varlıklardır. Şirket‟in finansal tablolarında kredi ve alacaklar, var ise değer düşüklüğü için ayrılan karşılık tutarı düşülerek, faizsiz bir alacak olması durumunda iskonto edilmiş değerleriyle; faizli bir alacak olması durumunda ise, etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetleri ile ölçülmektedirler. 17 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.8 Finansal varlıklar (devamı) Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, vade sonuna kadar elde tutulma niyetiyle edinilen, fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan ve kredi ve alacaklar dışında kalan finansal varlıklardan oluşmaktadır. Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar ilk kayda alımlarını takiben, var ise değer düşüklüğü için ayrılan karşılık tutarları düşülerek, etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetleri ile ölçülmektedirler. Şirket’in önceden vadeye kadar elde tutulan yatırımlar arasında sınıflandırılan ancak, sınıflandırma esaslarına uyulmadığından iki yıl boyunca bu sınıflandırmaya tabi tutulmayacak finansal varlığı bulunmamaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıklar, kredi ve alacaklar, vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar ve alım-satım amaçlılar dışında kalan finansal varlıklardan oluşmaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıkların ilk kayda alınmaları maliyet bedelleri üzerinden olup, izleyen dönemlerde gerçeğe uygun değerleriyle ölçülmektedirler. Aktif bir piyasada işlem görmeyen finansal varlıkların gerçeğe uygun değerleri, değer belirleme yöntemleri kullanılarak hesaplanmakta; faiz, vade ve benzeri diğer koşullar bakımından aynı nitelikli piyasalarda işlem gören finansal varlıkların piyasa fiyatları baz alınarak gerçeğe uygun değer tespiti yapılmaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişikliklerden kaynaklanan ve varlıkların etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetleri ile gerçeğe uygun değerleri arasındaki farkı ifade eden gerçekleşmemiş kar veya zararlar özkaynak kalemleri içerisinde “Finansal Varlıkların Değerlemesi” hesabında gösterilmektedir. Satılmaya hazır finansal varlıkların elden çıkarılması durumunda gerçeğe uygun değer uygulaması sonucunda özkaynak hesaplarında oluşan tutarlar, gelir tablosuna aktarılmaktadır. Menkul değerlerin alım ve satım işlemleri teslim tarihinde muhasebeleştirilmektedir. Bağlı ortaklıklar, Şirket’in faaliyetlerinden fayda sağlamak amacıyla finansal ve faaliyet politikalarını yönetme gücüne sahip olduğu işletmelerdir. Bağlı ortaklıklar, Şirket’in konsolide olmayan finansal tablolarında, varsa değer düşüklüğü ile ilgili karşılıklar düşüldükten sonra maliyet yöntemi ile takip edilmektedir. İştirakler, Şirket’in konsolide olmayan finansal tablolarında satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmakta ve teşkilatlanmış piyasalarda işlem görmeyen ve gerçeğe uygun değeri güvenilir bir şekilde belirlenemeyen iştirakler, varsa değer düşüklüğü ile ilgili karşılıklar düşüldükten sonra, maliyet bedelleri ile finansal tablolara yansıtılmaktadır. Özel araçlar İkrazlar, Şirket‟in tasdikli hayat sigortası tarifelerine ilişkin olarak teknik esaslarda belirtilen süre boyunca (Hayat Sigortası Genel Şartlarına göre bu süre asgari 3 yıldır) prim ödemesi yapan hayat sigortalılarıyla ilgili tarifenin iştira tablosundaki tutarların belirli bir oranı dahilinde hayat sigorta poliçesinin iadesi karşılığında verdikleri ödünç para tutarlarını ifade etmektedir. Şirket‟in, 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla sigortalılara kullandırdığı kredilerin toplam tutarı 1,018,619 TL‟dir (31 Aralık 2008: 981,175 TL). Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar, Şirket tarafından hayat poliçesi sahipleri adına yatırıma yönlendirilen tutarlar üzerinden iktisap edilen finansal varlıklardan oluşmaktadır. Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar, sigortalıların hak ve menfaatleri aleyhine bir durum yaratmaması kaydıyla, her biri kendi içinde; alım-satım amaçlı, satılmaya hazır ve vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar olarak sınıflandırılabilmekte ve yukarıdaki esaslar dahilinde değerlemeye tabi tutulmaktadır. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, riski hayat poliçesi sahiplerine ait yatırımlar, alım-satım amaçlı finansal varlıklar ve kredi ve alacaklar olarak sınıflanmıştır. 18 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.8 Finansal varlıklar (devamı) Emeklilik faaliyetlerinden alacaklar, emeklilik yatırım fonlarına yapılan sermaye avansları, fonlardan fon işletim kesintisi alacakları, emeklilik sistemine giriş aidatları ve saklayıcı şirketten alacaklardan oluşmaktadır. Şirket, fonlardan fon işletim kesintisi alacakları hesabı altında, fonların yönetiminden kaynaklanan ve aynı gün içerisinde tahsil edilemeyen fon işletim gideri kesintisi alacaklarını takip etmektedir. Şirket tarafından kurulan emeklilik yatırım fonlarına tahsis edilen avanslar, emeklilik yatırım fonlarına yapılan sermaye avansları hesabında takip edilmektedir. Katılımcılar adına saklayıcı şirketten fon bazında alacaklar, saklayıcı şirketten alacaklar kalemi altında sınıflandırılmaktadır. Bu tutar aynı zamanda bireysel emeklilik sistemi borçları kalemi altında satışı gerçekleşen fonlar için katılımcılara borçlar olarak gösterilmektedir. Kayıtlardan çıkarma Finansal varlıklar, Şirket‟in bu varlıklar üzerindeki sözleşmeye bağlı haklardaki kontrolünü kaybettiği zaman kayıtlardan çıkarılmaktadır. Bu durum bu hakların gerçekleşmesi, vadesinin dolması veya teslim edilmesi durumunda oluşur. 2.9 Varlıklarda değer düşüklüğü Finansal varlıklarda değer düşüklüğü Şirket her bilanço döneminde, bir finansal varlık veya finansal varlık grubunun değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin ortada tarafsız göstergelerin bulunup bulunmadığı hususunu değerlendirir. Bir finansal varlık ya da finansal varlık grubu, sadece ve sadece ilgili varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla zarar/kayıp olayının meydana geldiğine ve söz konusu zarar olayının ilgili finansal varlığın veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki tahmini nakit akışları üzerindeki etkisi sonucunda değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğüne uğradığı varsayılır ve değer düşüklüğü zararı oluşur. Alacaklar, tahsil edilememe riskine karşı özel karşılıkları düşüldükten sonraki net tutarlarıyla gösterilmiştir. Kredi ve alacaklar tutarlarının tahsil edilemeyecek olduğunu düzenli incelemeler neticesinde gösteren bir durumun söz konusu olması halinde alacaklar için tahsil edilebileceği tutara kadar özel karşılık ayrılır. Sermaye araçlarının geri kazanılabilir tutarı o aracın makul değeridir. Makul değerleriyle ölçülen borçlanma araçlarının geri kazanılabilir tutarı tahmini gelecekteki nakit akımlarının piyasadaki faiz oranları ile bugünkü değere indirgenmiş halini ifade eder. Değer düşüklüğü kayıtlara alındıktan sonra oluşan bir olay eğer değer düşüklüğünün geri çevrilmesini nesnel olarak sağlıyorsa değer düşüklüğü geri çevrilir. İtfa edilmiş maliyet ile ölçülen finansal varlıklar ile satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmış borçlanma senetlerindeki değer düşüklüğünün geri çevrilmesi gelir tablosundan yapılır. Satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmış sermaye araçlarından oluşan finansal varlıklardaki değer düşüklüğünün geri çevrilmesi ise doğrudan özkaynaklardan yapılır. Duran varlıklarda değer düşüklüğü Şirket, her bilanço döneminde varlıklarının değer düşüklüğüne uğramış olabileceğine dair herhangi bir belirtinin bulunup bulunmadığını değerlendirmektedir. Böyle bir belirtinin mevcut olması durumunda ilgili varlığın geri kazanılabilir tutarını TMS 36 – Varlıklarda Değer Düşüklüğüne İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı çerçevesinde tahmin etmekte ve geri kazanılabilir tutarın ilgili varlığın defter değerinin altında olması durumunda değer düşüklüğü karşılığı ayırmaktadır. 19 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.10 Türev finansal araçlar Bilanço tarihi itibarıyla Şirket‟in türev finansal araçları bulunmamaktadır. 2.11 Finansal varlıkların netleştirilmesi Finansal varlıklar ve borçlar, Şirket‟in netleştirmeye yönelik bir hakka veya yaptırım gücüne sahip olması ve ilgili finansal aktif ve pasifi net tutarları üzerinden tahsil etme/ödeme niyetinde olması veya ilgili finansal varlığı ve borcu eşzamanlı olarak sonuçlandırma hakkına sahip olması durumlarında bilançoda net tutarları üzerinden gösterilmektedir. Gelir ve giderler, sadece Raporlama Standartlarınca izin verildiği sürece veya Şirket‟in alım satım işlemleri gibi benzer işlemler sonucu oluşan kar ve zararlar için net olarak gösterilmektedir. 2.12 Nakit ve nakit benzeri varlıklar Nakit akış tablolarının hazırlanmasına esas olan “nakit ve nakit benzerleri”; Şirket‟in serbest kullanımında olan veya bloke olarak tutulmayan kasa, alınan çekler, diğer nakit ve nakit benzeri varlıklar ve vadesiz banka mevduatları ile orijinal vadesi üç aydan kısa olan bankalardaki vadeli mevduat ile menkul kıymetlere yapılan yatırımlar olarak tanımlanmaktadır. Dönemin nakit ve nakit benzeri varlıkları Not 14‟de detaylı olarak sunulmuştur. 2.13 Sermaye 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, Şirket‟in sermayesinde doğrudan hakimiyeti söz konusu olan sermaye grubu %99.99 pay ile Fortis Insurance International NV olup, nihai ana ortağı Fortis Holding‟tir. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, Şirket‟in sermaye ve ortaklık yapısı aşağıdaki gibidir: Adı Fortis Insurance International NV Diğer 30 Eylül 2009 Pay Tutarı Pay Oranı (TL) (%) 51,099,996 99.99 4 0.1 31 Aralık 2008 Pay Tutarı Pay Oranı (TL) (%) 51,099,996 99.99 4 0.1 Ödenmiş Sermaye 51,100,000 51,100,000 100 100 25 Mart 2008 tarihinde alınan Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Şirket‟in sermayesinin 37,700,000 TL‟den 49,440,000 TL‟ ye çıkarılmasına karar verilmiş olup, söz konusu artırım tutarının 9,500,000 TL‟lik kısmı 31 Mart 2008 tarihinde, 2,240,000 TL‟lik kısmı ise 2 Aralık 2008 tarihinde Şirket ana ortağı Fortis Insurance International NV tarafından nakden ödenmiştir. 2 Aralık 2008 tarihinde alınan Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Şirket‟in sermayesinin 49,440,000 TL‟den 51,100,000 TL‟ye çıkarılmasına karar verilmiş olup, bu defa arttırılan 1,660,000 TL 2 Aralık 2008 tarihinde Şirket ana ortağı Fortis Insurance International NV tarafından nakden ödenmiştir. Dönem içinde yapılan sermaye artırımları ve kaynakları: Yoktur. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerine tanınan imtiyazlar: Yoktur. Şirket’te kayıtlı sermaye sistemi: Yoktur. Şirket’in geri satın alınan kendi hisseleri: Yoktur. 20 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.14 Sigorta ve yatırım sözleşmeleri - sınıflandırma Poliçe sahibinin olumsuz etkilenmesine neden olan, önceden tanımlanmış gelecekteki belirsiz bir olayın (sigorta ile teminat altına alınan olay) gerçekleşmesi durumunda, Şirket‟in poliçe sahibinin zararını tazmin etmeyi kabul etmek suretiyle önemli bir sigorta riskini kabullendiği sözleşmeler sigorta sözleşmesi olarak sınıflandırılmaktadır. Sigorta riski, finansal risk dışında kalan riskleri kapsamaktadır. Sigorta sözleşmeleri kapsamında alınmış olan bütün primler yazılan primler hesabı altında gelir olarak muhasebeleştirilmektedir. Değişkeni sözleşmenin taraflarından birine özgü olmayan finansal olmayan, bir değişken durumunu hesaba katan, belirli bir faiz oranı, finansal araç fiyatı, mal fiyatı, döviz kuru, faiz veya fiyat endeksleri, kredi notu ya da kredi endeksi veya diğer değişkenlerin bir veya daha fazlasındaki yalnızca değişikliklere dayanan ödemeyi yapmayı öngören sözleşmeler yatırım sözleşmeleri olarak sınıflandırılmaktadır. Şirket tarafından üretilen ana sözleşmeler, aşağıda da anlatıldığı gibi ferdi kaza ve hayat sigorta sözleşmeleri ile bireysel emeklilik sözleşmeleridir. Risk poliçeleri Yıllık Hayat: Fortis Emeklilik ve Hayat Yıllık Hayat Sigortası, sigortalının karşılaşacağı risklere karşı 1 yıl süre ile güvence sağlamaktadır. Bu sigorta, ecelen vefat ana teminatının yanında, kaza sonucu vefat, ve kaza sonucu maluliyet, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar ek teminatları vererek, poliçe süresi boyunca sigortalının başına gelebilecek riskleri teminat altına almaktadır. Yıllık Hayat sigortası poliçeleri risk ağırlıklı olup, birikim içermez, iştira ve ikraz hakkı yoktur. Grup ve Ferdi olarak satılabilmektedir. Yaş sınırı 18-65 yaş arası olup, primler yaşa, cinsiyete ve sağlığa bağlı risk değerlendirmesine göre değişmektedir. Uzun Süreli Hayat: Uzun Süreli Hayat Sigortası, ecelen vefat ana teminatının yanında, kaza sonucu vefat, kaza sonucu maluliyet, hastalık sonucu maluliyet ek teminatları vererek, poliçe süresi boyunca sigortalının başına gelebilecek risklere karşı, uzun süreli maddi güvence sağlamaktadır. Sigorta süresi 1 - 30 yıl arasında belirlenebilir. Uzun süreli hayat poliçeleri koruma amaçlı olup, risk ağırlıklıdır ve birikim içermemektedir. Ferdi olarak satılmaktadır. Yaş sınırı 18-70 yaş arası olup, primler yaşa, cinsiyete ve sağlığa bağlı risk değerlendirmesine göre değişmektedir. Kredili Hayat: Kredili Hayat Sigortası, hayatta karşılaşabilecek olumsuz durumlara karşı (vefat veya maluliyet) kullanılan kredi süresi boyunca güvence sağlayan bir sigortadır. Kredi süresinde olumsuz bir durum olması durumunda kredi borcu kredili hayat sigortası tarafından kapatılmaktadır. Böylece hem borçlu, hem de kredi sahibinin ailesi finansal koruma altına alınmaktadır. Teminatlar çoğunlukla sadece vefat içermekte olup, birikim içermemektedir. Yaş sınırı 18-70 yaş arası olup primler yaşa, cinsiyete ve sağlığa bağlı risk değerlendirmesine göre değişmektedir. Ferdi Kaza Sigortası: Kaza sonucu oluşabilecek risklere karşı güvence sağlayan bir sigortadır. Yaş sınırı 1865 yaş arası olup, primler yaşa veya cinsiyete bağlı olmayıp, mesleğe göre belirlenen risk sınıflarına göre belirlenmektedir. Uzun süreli veya yıllık olabildiği gibi grup veya ferdi olarak satılmaktadır. Tek Başına Satılan Ferdi Kaza: Tek başına, bir krediye bağlı olmadan satılabilen ve kaza sonucu oluşabilecek risklere karşı güvence sağlayan bir sigortadır. Kazaen vefat teminatının yanında kazaen maluliyet, kaza tedavi masrafları gibi ek teminatlar da sunulabilmektedir. Kredili Ferdi Kaza: Kredi borcunu korumaya yönelik, kaza sonucu meydana gelebilecek risklere, kazaen vefat, kazaen maluliyet, işsizlik ya da geçici maluliyet risklerine teminat sunan bir sigortadır. 21 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.14 Sigorta ve yatırım sözleşmeleri – sınıflandırma (devamı) Birikim poliçeleri Birikimli Hayat Sigortası: Birikimli Hayat sigortası ürünleri yatırım amaçlı, birikim ağırlıklı, en az 10 yıllık sigorta poliçeleridir. En az 10 yıllık süre sonunda oluşan birikimler poliçe sahibine ödenmektedir. Beklenmedik bir yaşam kaybı durumundaysa, vefat teminatı güvence sağlar. Ürününe göre 2 veya 3 yıllık pirimi ödenmiş birikim poliçelerinde iştira, ikraz ve tenzil hakkı bulunmaktadır. Ayrıca ödenen primlerden yapılacak olan risk primi kesintileri ile, kazaen vefat ve daimi maluliyet ek teminatları da sigorta kapsamına alınabilmektedir. Şirket‟in birikimli hayat sigortası ürünlerinde, sigortalıların birikimlerinin yatırıma sevk edilmesi sonucu elde edilecek getiri oranının, “teknik faiz”in altında olması durumunda aradaki fark Şirket tarafından karşılanmakta, üzerinde olması durumunda ise garanti unsuruna ilaveten sigortalılara kar payı olarak dağıtılmaktadır. Bu ürünlerde, birikimlerin yatırıma yönlendirilmesi sonucunda elde edilen tüm getiri, yukarıda bahsedilen muhasebe politikalarına uygun olarak gelir tablosunda veya özsermaye hesapları altında muhasebeleştirilmekte, tüm sözleşmeler borç olarak hayat matematik karşılığı içerisinde gösterilmektedir. Bireysel emeklilik sözleşmeleri Şirket, bireylerin ileriki yaşlarında kullanmaları amacıyla güvenli bir tasarruf yapmalarına olanak sağlamak, bu tasarrufları yönlendirmek, düzenlemek ve teşvik etmek amacıyla yapılandırılan bireysel emeklilik sistemi içerisinde bireysel emeklilik sözleşmeleri düzenlemektedir. Sosyal Güvenlik Sisteminin tamamlayıcısı olan bu birikim içinde oluşan tasarruflar ömür boyu emeklilik maaşı ve/veya toplu para şeklinde geri ödenmektedir. Bireysel emeklilik sistemi dahilinde medeni haklarını kullanma ehliyetine sahip, 56 yaşını tamamlayan, en az 10 yıl sistemde kalan ve asgari katkı payını ödeyen herkes emeklilik hakkı kazanmaktadır. Giriş aidatı gelirleri hesabında, katılımcıların bireysel emeklilik sözleşme koşullarına bağlı olarak sisteme katıldıklarında ödedikleri aidatlar ile katılımcıların 5 yıl içerisinde çıkması durumunda asgari ücretin aylık tutarını aşmamak kaydıyla katılımcıdan tahsil edilen tutarlardan oluşmaktadır. Katılımcının bireysel emeklilik hesabını 5 yıl süre ile kesintisiz olarak Şirket‟te bulundurması durumunda herhangi bir giriş aidatı tahsil edilmemektedir. Katılımcıların bireysel emeklilik hesabına sözleşme koşullarına bağlı olarak yapılan katkı payları üzerinden azami yüzde sekiz oranını aşmamak kaydıyla alınan gider kesintileri, yönetim gideri kesintisi hesabı altında takip edilmektedir. Reasürans Sözleşmeleri Reasürans sözleşmeleri, Şirket tarafından imzalanan bir veya daha fazla sigorta sözleşmesiyle ilgili oluşabilecek kayıplar için Şirket ve reasürans şirketi tarafından yürürlüğe konulan, bedeli ödenen ve sigorta sözleşmeleri olarak sınıflandırılabilmesi için gerekli şartları karşılayan sözleşmelerdir. Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla hayat ve ferdi kaza branşlarında bölüşmeli yıllık eksedan anlaşmaları bulunmaktadır. Söz konusu eksedan anlaşmaları, resürans anlaşmaları sona ermesine rağmen devredilen primlerden doğan yükümlülüklerden reasürörün sorumluluğunun devam ettiği “run-off” sistemine göre düzenlenmiştir. Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla hayat branşı altında verilen “Tehlikeli Hastalık, İşsizlik ve Kaza ve Hastalık Sonucu Daimi Geçici Maluliyet” teminatları için bölüşmeli yıllık kot-par anlaşması vardır. Söz konusu kot-par anlaşmaları, reasürans anlaşmaları sona ermesine rağmen devredilen primlerden doğan yükümlülüklerden reasürörün sorumluluğunun devam ettiği “run-off” sistemine göre düzenlenmiştir. Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla reasürans anlaşmalarını yaptığı şirketler Munich Re, Scor Re, Milli Reasürans ve Financial Insurance Company Limited‟dir. 22 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.15 Sigorta ve yatırım sözleşmelerinde isteğe bağlı katılım özellikleri Sigorta ve yatırım sözleşmelerindeki isteğe bağlı katılım özelliği, garanti edilen faydalara ilaveten, aşağıda yer alan ek faydalara sahip olmaya yönelik sözleşmeye dayalı bir haktır. (i) Sözleşmeye dayalı toplam faydaların önemli bir kısmını teşkil etmeye namzet; (ii) Tutarı ve zamanlaması sözleşme gereği ihraç edenin takdirinde olan; ve (iii) Sözleşme gereği aşağıdakilere dayalı olan: (1) Belirli bir sözleşmeler havuzunun veya belirli bir sözleşme türünün performansına; (2) İhraç eden tarafından elde tutulan belirli bir varlık havuzunun gerçeklemiş ve/veya gerçekleşmemiş yatırım gelirlerine; veya (3) Sözleşme ihraç eden şirketin, fonun veya başka bir işletmenin kar veya zararına. Şirket‟in bilanço tarihi itibarıyla, isteğe bağlı katılım özelliği olan sigorta veya yatırım sözleşmesi bulunmamaktadır. 2.16 İsteğe bağlı katılım özelliği olmayan yatırım sözleşmeleri Yoktur. 2.17 Borçlar Finansal yükümlülükler; başka bir işletmeye nakit yada başka bir finansal varlık verilmesini gerektirecek işlemler sonucunda oluşan yükümlülükleri ifade etmektedir. Bir finansal yükümlülük ödendiğinde kayıtlardan çıkarılmaktadır. Emeklilik faaliyetlerinden borçlar, katılımcılara borçlar hesabı, katılımcılar geçici hesabı ve bireysel emeklilik aracılarına borçlardan oluşmaktadır. Katılımcılar geçici hesabı, katılımcılar adına henüz yatırıma yönlendirilmemiş paralar ile katılımcıların sistemden ayrılması veya birikimlerini başka bir şirkete aktarması durumunda, katılımcıya ait fon paylarının satışı sonrası, söz konusu satış işleminden elde edilen bedelden varsa giriş aidatı borçları ve benzeri kesintilerin yapılarak katılımcılara ödenecek veya diğer bir şirkete aktarım yapılacak tutarın izlendiği hesap kalemidir. 2.18 Vergiler Kurumlar vergisi Kurum kazançları %20 oranında kurumlar vergisine tabidir. Bu oran, kurumların ticari kazancına vergi yasaları gereğince indirimi kabul edilmeyen giderlerin ilave edilmesi, vergi yasalarında yer alan istisna (iştirak kazançları istisnası gibi) ve diğer indirimlerin (yatırım teşvikleri gibi) sonucu bulunacak vergi matrahına uygulanır. Kar dağıtılmadığı takdirde başka bir vergi ödenmemektedir. Türkiye‟deki bir işyeri ya da daimi temsilcisi aracılığı ile gelir elde eden kurumlar ile Türkiye‟de yerleşik kurumlara ödenen kar paylarından (temettüler) stopaj yapılmaz. Bunlar dışındaki temettü ödemeleri üzerinde %15 oranında stopaj uygulanır. Dar mükellef kurumlara ve gerçek kişilere yapılan kar dağıtımlarına ilişkin stopaj oranlarının uygulanmasında, ilgili Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında yer alan uygulamalar da göz önünde bulundurulur. Karın sermayeye ilavesi, kar dağıtımı sayılmaz ve stopaj uygulanmaz. Geçici vergiler o yıl kazançlarının tabi olduğu kurumlar vergisi oranında hesaplanarak ödenir. Yıl içinde ödenen geçici vergiler, o yılın yıllık kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan kurumlar vergisine mahsup edilebilmektedir. En az iki yıl süre ile elde tutulan iştirak hisseleri ile gayrimenkullerin satışından doğan karların %75‟i, Kurumlar Vergisi Kanunu'nda öngörüldüğü şekilde sermayeye eklenmesi veya 5 yıl süreyle özkaynaklarda tutulması şartı ile vergiden istisnadır. 23 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.18 Vergiler (devamı) Türk vergi mevzuatına göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönem kurum kazancından indirilebilirler. Ancak, mali zararlar, geçmiş yıl karlarından mahsup edilemez. Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla indirilebilir mali zararlarının toplamı 32,691,353 TL (31 Aralık 2008: 32,125,777 TL) tutarındadır. Türkiye‟de ödenecek vergiler konusunda vergi otoritesi ile mutabakat sağlamak gibi bir uygulama bulunmamaktadır. Kurumlar vergisi beyannameleri hesap döneminin kapandığı ayı takip eden dördüncü ayın 25‟inci günü akşamına kadar bağlı bulunulan vergi dairesine verilir. Bununla beraber, vergi incelemesine yetkili makamlar beş yıl zarfında muhasebe kayıtlarını inceleyebilir ve hatalı işlem tespit edilirse ödenecek vergi miktarları değişebilir. Ertelenmiş vergi Ertelenmiş vergi borcu veya varlığı TMS 12 – Gelir Vergilerine İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı uyarınca varlıkların ve yükümlülüklerin finansal tablolarda gösterilen değerleri ile yasal vergi matrahı hesabında dikkate alınan tutarları arasındaki “geçici farklılıkların”, bilanço yöntemine göre vergi etkilerinin hesaplanmasıyla belirlenmektedir. Vergi mevzuatına göre varlıkların ya da borçların iktisap tarihinde oluşan mali ya da ticari karı etkilemeyen farklar bu hesaplamanın dışında tutulmuştur. TMS 12 çerçevesinde, ertelenmiş vergi varlıkları, gelecekte vergiye tabi kar elde etmek suretiyle geçici farklardan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması şartıyla muhasebeleştirilmektedir. Bu kapsamda, Şirket‟in mevcut karlılığı değerlendirilerek, ertelenmiş vergi varlığı kayıtlara alınmamıştır. Transfer fiyatlandırması Kurumlar Vergisi Kanunu‟nun 13 üncü maddesinin transfer fiyatlandırması yoluyla “örtülü kazanç dağıtımı” başlığı altında transfer fiyatlandırması konusu işlenmekte olup; 18 Kasım 2007 tarihinde yayımlanan “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ”i bu konu hakkında uygulamadaki detayları belirlemiştir. İlgili tebliğe göre, eğer vergi mükellefleri ilgili kuruluşlarla (kişilerle), fiyatlandırmaları emsallere uygunluk ilkesi çerçevesinde yapılmayan ürün, hizmet veya mal alım ve satım işlemlerine giriyorlarsa, ilgili karlar transfer fiyatlaması yoluyla örtülü bir şekilde dağıtıldığı kanaatine varılacaktır. Bu tarz transfer fiyatlaması yoluyla örtülü kar dağıtımları kurumlar vergisi açısından vergi matrahından indirilemeyecektir. 2.19 Çalışanlara sağlanan faydalar Kıdem tazminatı karşılığı Türk İş Kanunu‟na göre, Şirket bir senesini doldurmuş olan ve istifa veya kötü davranış dışındaki sebeplerden Şirket‟le ilişkisi kesilen veya hizmet yılını dolduran ve emekliliğini kazanan, askere çağrılan veya vefat eden personeli için kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Ödenecek tazminat her hizmet yılı için bir aylık maaş tutarı kadardır ve bu miktar 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, hükümet tarafından belirlenen 2,365 TL (31 Aralık 2008: 2,173 TL) ile sınırlandırılmıştır. TMS 19 – Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı kıdem tazminatı karşılığı hesaplamasında aktüeryal metotların kullanılmasını gerektirmektedir. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla kullanılan aktüeryal tahminler şöyledir: İskonto Oranı Beklenen Maaş/Tavan Artış Oranı Tahmin Edilen Personel Devir Hızı (Finansal Danışman Kadrosu) Tahmin Edilen Personel Devir Hızı (Finansal Danışman Harici Kadro) 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 6.26% 5.40% 69.08% 83.30% 6.26% 5.40% 67.72% 88.76% Çalışanlara sağlanan diğer faydalar Şirket, çalışanlarının bir hesap dönemi boyunca sunduğu hizmetler karşılığında ödenmesi beklenen iskonto edilmemiş, çalışanlara sağlanan diğer faydalar için finansal tablolarında TMS 19 kapsamında karşılık ayırmaktadır. 24 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.20 Karşılıklar Geçmiş olaylardan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğün bulunması, yükümlülüğün yerine getirilmesinin muhtemel olması ve yükümlülük tutarının güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda söz konusu karşılık muhasebeleştirilmektedir. Karşılıklar, bilanço tarihi itibarıyla yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılacak harcamanın Şirket yönetimi tarafından yapılan en iyi tahminine göre hesaplanır ve etkisinin önemli olduğu durumlarda bugünkü değerine indirmek suretiyle iskonto edilir. Tutarın yeterince güvenilir olarak ölçülemediği ve yükümlülüğün yerine getirilmesi için Şirket‟ten kaynak çıkma ihtimalinin bulunmadığı durumlarda söz konusu yükümlülük “koşullu” olarak kabul edilmekte ve dipnotlarda açıklanmaktadır. Koşullu varlıklar geçmiş olaylardan kaynaklanan ve Şirket‟in tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilecek olan varlıklardır. Şirket koşullu varlıkları finansal tablolara yansıtmamaktadır ancak ilgili gelişmelerin finansal tablolarda doğru olarak yansıtılmalarını teminen koşullu varlıklarını sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutmaktadır. Ekonomik faydanın Şirket‟e girmesinin neredeyse kesin hale gelmesi durumunda ilgili varlık ve buna ilişkin gelir, değişikliğin oluştuğu dönemin finansal tablolarına dahil edilmekte, ekonomik fayda girişinin muhtemel hale gelmesi durumunda ise söz konusu koşullu varlık finansal tablo dipnotlarında gösterilmektedir. 2.21 Gelirlerin muhasebeleştirilmesi Yazılan primler Yazılan primler, dönem içinde tanzim edilen poliçelerin yanı sıra geçmiş yıllarda tanzim edilen poliçe primlerinden iptaller, vergiler ve reasürörlere devredilen primler düşüldükten sonra kalan tutarı temsil etmektedir. Alınan ve ödenen komisyonlar Sigorta poliçelerinin üretimi ile ilgili aracılara ödenen komisyon giderleri ile devredilen primler karşılığında reasürörlerden alınan komisyon gelirleri aşağıda 2.24 nolu dipnotta daha detaylı anlatıldığı üzere; 1 Ocak 2008 tarihinden önce üretilen poliçeler için kazanılmamış primler karşılığı hesabında, 1 Ocak 2008 tarihinden sonra üretilen poliçeler için ise sırasıyla ertelenmiş komisyon giderleri ve ertelenmiş komisyon gelirleri hesaplarında dikkate alınmak suretiyle tahakkuk esasına göre poliçenin ömrü boyunca faaliyet sonuçlarına yansıtılmaktadır. Faiz gelir ve giderleri Faiz gelir ve giderleri tahakkuk esasına göre etkin faiz yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilir. Etkin faiz, finansal varlık ya da yükümlülüğün ömrü süresince tahmin edilen nakit ödemeleri ve akımlarını defter değerine iskontolayan orandır. Etkin faiz oranı bir finansal varlık ya da yükümlülüğün kayıtlara alınmasıyla hesaplanmakta ve müteakip olarak değiştirilmemektedir. Etkin faiz oranı hesaplaması, etkin faizin ayrılmaz bir parçası olan iskonto ve primleri, ödenen ya da alınan ücret ve komisyonları ve işlem maliyetlerini kapsamaktadır. İşlem maliyetleri, finansal bir varlık ya da yükümlülüğün iktisap edilmesi, ihraç edilmesi ya da elden çıkarılması ile direkt ilişkili olan ek maliyetlerdir. Ticari gelir/gider Ticari gelir/gider, gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar ile satılmaya hazır finansal varlıkların elden çıkarılması sonucu ortaya çıkan kazanç ve kayıpları içermektedir. Ticari gelir ve ticari gider, ilişikteki finansal tablolarda sırasıyla “Finansal yatırımların nakde çevrilmesinden elde edilen karlar” ve “Yatırımların nakde çevrilmesi sonucunda oluşan zararlar” hesapları içerisinde gösterilmiştir. 25 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.21 Gelirlerin muhasebeleştirilmesi (devamı) Temettü Temettü gelirleri, ilgili temettüyü elde etme hakkının ortaya çıkması ile muhasebeleştirilmektedir. Emeklilik faaliyetlerinden gelirler Fonların yönetim ve temsili ile fonlara tahsis edilen donanım, personel ve muhasebe hizmetleri karşılığı olan fon işletim gideri kesintisi, Şirket hesaplarında gelir olarak kaydedilmekte ve Şirket ile Yönetici arasında, anlaşma dahilindeki oranlar çerçevesinde paylaştırılmaktadır. Söz konusu ücretlerin tamamı Şirket'in teknik gelirleri içerisinde fon işletim gider kesintisi olarak “Fon işletim gelirleri” hesabında, yöneticiye ait olan kısmı ise Şirket'in teknik giderleri içerisinde fon işletim karşılığında ödenen tutar olarak “Fon işletim giderleri” hesabında gösterilmektedir. Katılımcıların bireysel emeklilik hesabına yapılan katkı payları üzerinden azami yüzde sekiz oranını aşmamak kaydıyla alınan gider kesintileri, yönetim gideri kesintisi hesabı altında takip edilmektedir. Giriş aidatı gelirleri hesabında, katılımcıların bireysel emeklilik sistemine ilk kez katılması sırasında veya yeni bir bireysel emeklilik hesabı açtırması durumunda katılımcılardan emeklilik sözleşmesinin imzalandığı tarihte geçerli olan asgari ücretin aylık tutarını aşmamak kaydıyla tahakkuk eden tutar izlenmektedir. Emeklilik yatırım fonlarına ilişkin fon portföyünün oluşturulduğu tarih ile fon paylarının satıldığı tarih arasında oluşan portföy değer değişimleri sermaye avans tahsisi faiz gelirleri olarak gelir tablosunda kaydedilmektedir. 2.22 Kiralama işlemleri Finansal kiralama sözleşmelerinin süresi azami 4 yıldır. Finansal kiralama yoluyla edinilen maddi duran varlıklar Şirket‟in aktifinde varlık, pasifinde ise finansal kiralama işlemlerinden borçlar olarak kaydedilmektedir. Bilançoda varlık ve borç olarak yer alan tutarların tespitinde, varlıkların rayiç değerleri ile kira ödemelerinin bugünkü değerlerinden küçük olanı esas alınarak, kiralamadan doğan finansman maliyetleri, kiralama süresi boyunca sabit bir faiz oranı oluşturacak şekilde dönemlere yayılmaktadır. Finansal kiralama yoluyla edinilen varlıklardan gelecekte beklenen yarar, varlığın defter değerinden düşükse, kiralanan varlıklar net gerçekleşebilir değeri ile değerlenmektedir. Finansal kiralama yoluyla alınan varlıklara, maddi duran varlıklar için uygulanan esaslara göre amortisman hesaplanmaktadır. Faaliyet kiralamalarında yapılan kira ödemeleri kira süresi boyunca, eşit tutarlarda gider kaydedilmektedir. 2.23 Kar payı dağıtımı Temettü borçları kar dağıtımının bir unsuru olarak beyan edildiği dönemde yükümlülük olarak finansal tablolara yansıtılmaktadır. 2.24 Kazanılmamış primler karşılığı 7 Ağustos 2007 tarih ve 26606 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanarak 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik” (“Teknik Karşılıklar Yönetmeliği”) uyarınca, kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerin herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya hesap dönemlerine sarkan kısmından oluşmaktadır. Kazanılmamış primler karşılığı; Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 27 Mart 2009 tarih ve 2009/9 sayılı “Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu”na istinaden bütün poliçelerin öğleyin saat 12.00‟da başlayıp yine öğleyin saat 12:00‟da bittiği dikkate alınarak tüm poliçeler için düzenlendiği gün ile bitiş günü için yarım gün olarak hesaplanmıştır. 26 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.24 Kazanılmamış primler karşılığı (devamı) Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım düşüldükten sonra kalan tutarın takip eden dönem veya dönemlere sarkan kısımları için kazanılmamış primler karşılığı hesaplanmaktadır. Ölüm, yaşama veya her ikisinin de kapsandığı teminatlar ile bu teminatlara ek olarak verilen ferdi kaza, hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatının da verildiği sözleşmeler ise hayat sigortası sözleşmesi sayılmakta ve bunlara ait primler de hayat sigortası primi olarak kabul edilmektedir. Önceki yıllarda, kazanılmamış primler karşılığı yürürlükte bulunan poliçeler için tahakkuk etmiş primlerden komisyonlar düşüldükten sonra hesaplandığından, 28 Aralık 2007 tarihli Hazine Müsteşarlığı‟nın “Kazanılmamış Primler Karşılığının Hesaplanmasına ve Ertelenmiş Komisyon Gelir ve Giderleri İçin Kullanılacak Hesap Kodlarına İlişkin 2007/25 sayılı Genelgesi”nde 2007 yılı için komisyon düşülerek ayrılan kazanılmamış primler karşılığının 2008 yılı finansal tablolarına devredilmesinde uygulamada ortaya çıkacak sorunların önlenmesini teminen, 1 Ocak 2008 tarihinden önce tanzim edilen poliçeler için komisyonlar düşüldükten sonra kazanılmamış primler karşılığı ayrılması uygulamasına devam edilmesi, yeni yılda tanzim edilecek poliçeler için ise yeni sisteme göre işlem yapılması gerektiği belirtilmiştir. Teknik Karşılıklar Yönetmeliği kapsamında şirketler, kazanılmamış primler karşılığını ayırırken yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri dolayısıyla ortaya çıkabilecek hasar ve tazminatların ilgili sözleşmeler için ayrılmış kazanılmamış primler karşılığından fazla olma ihtimaline karşı, her hesap dönemi itibarıyla, son 12 ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi yapmak zorundadır. Bu test yapılırken, net kazanılmamış primler karşılığının beklenen net hasar prim oranı ile çarpılması gerekmektedir. Beklenen net hasar prim oranı, gerçekleşmiş hasarların (muallak hasar ve tazminatlar, net + ödenen hasarlar ve tazminatlar, net – devreden muallak hasar ve tazminatlar, net) kazanılmış prime (yazılan primler, net + devreden kazanılmamış primler karşılığı, net – kazanılmamış primler karşılığı, net) bölünmesi suretiyle bulunur. Kazanılmış primlerin hesaplamasında; devreden kazanılmamış primler karşılığı ile ilgili dönemin kazanılmamış primler karşılığı içinde net olarak gösterilen aracılara ödenen komisyonlar ile reasürörlerden alınan komisyonların ertelenen kısımları dikkate alınmaz. Her bir branş için beklenen hasar prim oranının %95‟in üzerinde olması halinde, %95‟i aşan oranın net kazanılmamış primler karşılığı ile çarpılması sonucunda bulunan tutar o branşın kazanılmamış primler karşılığına ilave edilir. Teknik Karşılıklar Yönetmeliği uyarınca, devam eden riskler karşılığının hesaplamasında kullanılan beklenen hasar prim oranı; 2008 yılı hesaplamalarında %100 oranında dikkate alınmıştır. İlgili test sonucu, 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla Şirket‟in ayırması gereken devam eden riskler karşılığı çıkmamıştır. 2.25 Muallak tazminatlar karşılığı Tahakkuk etmiş ve hesaben tespit edilmiş ancak daha önceki hesap dönemlerinde veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiş tazminat bedelleri veya bu bedel hesaplanamamış ise tahmini bedelleri ile gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri için muallak tazminat karşılığı ayrılmaktadır. Hesap dönemlerinden önce meydana gelmiş ancak bu tarihlerden sonra ihbar edilmiş tazminatlar, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri olarak kabul edilmektedir. Bu bedellerle ilgili olarak son 5 veya daha fazla yıllarda; hesap dönemlerinden önce meydana gelmiş ancak sonrasında rapor edilmiş tazminatların, bunlara ilişkin rücu, sovtaj ve benzeri gelir tahsilatlarının tenzil edilmesinden sonra kalan tutarlarının, söz konusu yıllara ilişkin prim üretimlerine bölünmesi suretiyle bulunan ağırlıklı ortalama dikkate alınmaktadır. Cari hesap dönemi için gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedeli, yukarıda belirtilen şekilde hesaplanmış olan ağırlıklı ortalama ile cari hesap döneminden önceki 12 aylık toplam prim üretiminin çarpılması suretiyle hesaplanmıştır. Bu çerçevede Şirket, 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri ile ilgili olarak finansal tablolarında 246,891 TL (31 Aralık 2008: 188,725 TL) tutarında net muallak tazminat karşılığı ayırmıştır. 27 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.25 Muallak tazminatlar karşılığı (devamı) Teknik Karşılıklar Yönetmeliği uyarınca, sigorta ve reasürans ile emeklilik şirketleri mali yıl sonlarında muallak tazminat karşılığı yeterlilik testi yapmak zorundadır. Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrı ayrı hesaplanacak muallak tazminat karşılığı yeterlilik oranının, cari hesap yılı hariç olmak üzere, son beş yıllık aritmetik ortalamasının %95‟in altında olması halinde, bu oran ile %95 oranı arasındaki fark, cari yıl muallak tazminat karşılığı ile çarpılarak yeterlilik oranı fark tutarı bulunur. Yeterlilik oranı fark tutarı her bir branş için ayrı ayrı ilave edilerek cari yılda ayrılacak nihai muallak tazminat karşılığı hesaplanır. Yeterlilik tablosu düzenlemesi sırasında ve muallak tazminat karşılığı hesabında; tahakkuk etmiş ve hesaben tespit edilmiş, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş muallak tazminatlar ile tüm gider payları dikkate alınır. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, muallak tazminat karşılığı yeterlilik testi sonucu ilave olarak ayrılması gereken bir karşılık çıkmamıştır. Teknik Karşılıklar Yönetmeliği uyarınca, ilgili hesap dönemi muallak tazminat karşılığı tutarı, Hazine Müsteşarlığı‟nca belirlenen aktüeryal zincirleme merdiven metodu ile bulunan tutardan düşük olamaz. Teknik Karşılıklar Yönetmeliği‟nin Geçici 2 nci maddesinde 2008 yılı hesaplamalarında aktüeryal zincirleme merdiven metoduna istinaden bulunan muallak hasar tutarının %80‟inin dikkate alınacağı belirtilmiştir. 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, aktüeryal zincirleme merdiven metodu uyarınca yapılan hesaplamalarda ayrılması gereken ilave muallak tazminat karşılığı çıkmamıştır (31 Aralık 2008: 46,217 TL). 2.26 Matematik karşılıklar Teknik Karşılıklar Yönetmeliği uyarınca, hayat ve hayat dışı branşında faaliyet gösteren şirketler bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık ve ferdi kaza sigorta sözleşmeleri için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerini karşılamak üzere aktüeryal esaslara göre yeterli düzeyde matematik karşılık ayırmak zorundadır. Matematik karşılıklar, aktüeryal matematik karşılıkları ve kar payı karşılıklarından oluşmaktadır. Aktüeryal matematik karşılıklar, bir yıldan uzun süreli hayat sigortaları için tarifelerin onaylı teknik esaslarında belirtilen formül ve esaslara göre; Şirket‟in ileride yerine getireceği yükümlülüklerinin peşin değeri ile sigorta ettiren tarafından ileride ödenecek primlerin bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması şeklinde (prospektif yöntem) hesaplanmaktadır. Birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında aktüeryal matematik karşılık, primlerin birikimine kalan kısımlarının toplamından oluşmaktadır. Kar payı karşılıkları, Şirket‟in kar payı vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeler için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerine istinaden ayırdığı karşılıkların yatırıldıkları varlıkların gelirlerinden, onaylı kar payı teknik esaslarında belirtilen kar payı dağıtım sistemine göre hesaplanan teknik faiz geliri ile sınırlı olmak kaydıyla garanti edilen kısmın da dahil olduğu miktar ile önceki yıllara ait birikmiş kar payı karşılıklarından oluşmaktadır. Kar paylı hayat sigortalarında kar payının hesaplanmasında kullanılan değerleme yöntemi, Şirket‟in lehdarlara olan yükümlülüklerine istinaden ayırdığı karşılıkların yatırıldıkları varlıkların finansal tablolarda yukarıda 2.8 nolu notta da belirtilen esaslar çerçevesinde dahil edildikleri portföye ilişkin değerleme esasları ile aynıdır. 2.27 Dengeleme karşılığı Hazine Müsteşarlığı tarafından 27 Mart 2009 tarihinde yayımlanan 2009/9 sayılı “Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu”nda sigorta şirketlerin deprem dolayısıyla meydana gelebilecek ölüm ve maluliyet, hayat ve kaza branşlarında deprem ek teminat verdikleri tarifeler için de dengeleme karşılığı ayırması gerektiği belirtilmiş olup, bu defa 28 Nisan 2009 yayımlanan 2009/14 sayılı sektör duyurusu ile bu şekilde ayrılacak dengeleme karşılığının hesaplanmasına yönelik gerekli istatistiksel çalışmanın yapılabilmesini teminen bu uygulamanın 30 Eylül 2009 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Şirket, 30 Eylül 2009 itibariyla 354,466 TL tutarında dengeleme karşılığı ayırmıştıt. 28 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.28 İlişkili taraflar Finansal tabloların amacı doğrultusunda ortaklar, üst düzey yöneticiler ve yönetim kurulu üyeleri, aileleri ve kendileri tarafından kontrol edilen veya kendilerine bağlı şirketler ile birlikte, iştirakler ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar ilişkili taraflar olarak kabul edilmiştir. 2.29 Hisse başına kazanç/(zarar) Hisse başına kazanç/(zarar) Şirket‟in dönem net karının/(zararının), dönemin ağırlıklı ortalama hisse senedi sayısına bölünmesi ile hesaplanmıştır. Türkiye‟de firmalar mevcut sermayedarların payı oranında dağıtmak suretiyle geçmiş yıllar karlarından sermaye artışı (“Bedelsiz Hisseler”) yapabilirler. Hisse başına kazanç/(zararr) hesaplamasında bedelsiz hisseler ihraç edilmiş hisseler olarak değerlendirilmektedir. 2.30 Bilanço tarihinden sonraki olaylar Şirket‟in bilanço tarihi itibarıyla finansal pozisyonu hakkında ilave bilgi sağlayan bilanço sonrası olaylar (bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve düzeltme kaydı gerektiren olaylar) finansal tablolara yansıtılır. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve düzeltme kaydı gerektirmeyen önemli olaylar ise dipnotlarda belirtilir. 2.31 Henüz uygulanmayan yeni standart ve yorumlar 1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayacak hesap dönemlerinde Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (“UFRS”) kapsamında yürürlüğe girecek olan ve TFRS kapsamında bazıları henüz incelenmekte olup ilişikteki finansal tablolar hazırlanırken uygulanmamış olan standartlar, değişiklikler ve yorumlar aşağıdaki gibidir: TFRS Yorum 17 – Nakdi Olmayan Varlıkların Sahiplerine Dağıtılması” standardı aşağıdaki hususlara açıklık getirmektedir; - Kar dağıtımının yetkili kişilerce uygun bir şekilde onaylandığı ve daha fazla işletmenin isteğinde olmadığı durumlarda dağıtılacak kar dağıtımının yükümlülük olarak kayıtlara alınması gerekmektedir. - Bir işletme kar payı yükümlülüğünü, dağıtılan net varlıkların gerçeğe uygun değerleri ile ölçmelidir. - Bir işletme, dağıtılan net varlıkların defter değeri ile ödenen kar payı arasındaki farkı gelir tablosunda muhasebeleştirmelidir. Bahsi geçen TFRS Yorumu dahilinde, sahiplere dağıtılmak üzere elde tutulan bir net varlık durdurulan faaliyet tanımını karşılıyor ise, işletmenin bununla ilgili olarak dipnotlarında ek açıklamalar sunması gerekmektedir. İşletmelerin, geçmişte bu şekilde yaptıkları dağıtımların gerçeğe uygun değerlerinin tespitinde yaşayacakları güçlükleri göz önünde bulundurarak TFRS Yorumu bu rehberin geleceğe dönük olarak uygulanmasını gerektirmektedir. Yeni düzenlemeler, istenilirse işletmelerin daha önce uygulamaya başlaması hakkı saklı kalmak koşuluyla, 1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık dönemlere ilişkin finansal tablolar için yürürlüğe girecek olup, Şirket‟in finansal tabloları üzerinde bir etkisinin olması beklenmemektedir. 29 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 2 Önemli muhasebe politikalarının özeti (devamı) 2.31 Henüz uygulanmayan yeni standart ve yorumlar (devamı) TFRS Yorum 18 – Müşterilerden Varlıkların Transfer Edilmesi, bir işletmenin müşterisini bir ağa bağlamak veya müşterisine devamlı olarak mal ve hizmet sunumuna (elektrik, su, gaz gibi) erişim yetkisi sağlamak için müşterisinden herhangi bir duran varlığı almasına olanak tanıyan anlaşmalar karşısında TFRS‟nin gerektirdiklerine açıklık getirmektedir. İşletme bazı durumlarda müşterisini bir ağa bağlamak veya müşterisine devamlı olarak mal ve hizmet sunumuna (elektrik, su, gaz gibi) erişim yetkisi sağlamak için gerekli olan duran varlığın alımında ve/veya inşasında kullanılmak üzere nakit alabilir. TFRS Yorum 18, müşteriden nakit alınması durumunda nasıl muhasebeleştirileceği konusunda da açıklık getirmektedir. TFRS Yorum 18‟in temel prensibi, eğer Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (“TMSK”) çerçevesinde „varlık‟ tanımı sağlanıyorsa müşteriden transfer edilen duran varlıkların, varlıkları edinen işletme tarafından finansal tablolarında kayıtlara alınmasıdır. İlgili duran varlığın sahipliği işletmeye geçse dahi, kontrol hakkı müşteride kalmaya devam ediyorsa “varlığın” tanımı sağlanmamış olacaktır. Transfer tarihi itibarıyla ilgili duran varlığın rayiç değeri, ilgili duran varlığın maliyet bedelidir. TFRS Yorum 18, müşterilerden 1 Temmuz 2009 tarihinden itibaren alınan “transfer edilen varlıklar” için ileriye dönük olarak uygulanmalıdır. TFRS 5 – Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler standardında yapılan güncellemeler, satış sonrasında bu bağlı ortaklığı ile ilgili kontrol gücü olmayan paya sahip olacak olsa dahi kontrolün kaybedilmesine neden olacak şekilde bir bağlı ortaklığı ile ilgili satış planı oluşturan bir işletmenin, TFRS 5‟te tanımlanan satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflama kriterlerini sağlıyorsa ilgili bağlı ortaklığın bütün aktif ve pasiflerini satış amaçlı elde tutulan olarak sınıflamasını gerektirmektedir. Durdurulan faaliyetler tanımına giriyorsa bu bağlı ortaklığa ilişkin gerekli dipnot ve açıklamaların yapılması gerekmektedir. Bununla ilişkili olarak TFRS 1 – Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması standardında yapılan güncellemeler, bu güncellemelerin TFRS‟ye geçişten itibaren ileriye dönük olarak uygulanması gerektiğini belirtmektedir. Bu güncellemeler, aynı zamanda TMS 27 – Konsolide ve Bireyse Finansal Tablolar standardına getirilen güncellemeleri uygulayan işletmelerin daha önce uygulamaya başlaması hakkı saklı kalmak koşuluyla, 1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık dönemlere ilişkin yıllık finansal tablolar için yürürlüğe girecek olup, Şirket‟in finansal tabloları üzerinde bir etkisinin olması beklenmemektedir. TMSK, TMS 28 – İştiraklerdeki Yatırımlar ve TMS 31 – İş Ortaklıklarındaki Paylar standartlarına da yenileme getiren, yeniden düzenlenmiş TFRS 3 – İşletme Birleşmeleri ve güncellenmiş TMS 27 – Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar standartlarını yayımlayarak işletme birleşmeleri ile ilgili projenin ikinci fazını tamamlamıştır. Buna göre, edinen işletme, kontrol gücü olmayan payları (azınlık paylarını), - kontrol gücü olmayan paylara atfedilebilir bir kısım içeren şerefiye anlamına gelen, işletme birleşme tarihindeki gerçeğe uygun değeri; ya da - edinen işletme tarafından satın alınan ve kontrol gücü içeren paylar ile ilgili şerefiye anlamına gelen, edinilen işletmenin tanımlanabilir varlık ve borçlarının gerçeğe uygun değerindeki orantısal payları baz alarak ölçmeyi seçebilir. Bu seçim işlem bazında yapılır. Yeni düzenlemeler istenilirse işletmelerin daha önce uygulamaya başlaması hakkı saklı kalmak koşuluyla 1 Ekim 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan yıllık dönemde yürürlüğe girecek olup Şirket‟in finansal tabloları üzerinde bir etkisinin olması beklenmemektedir. 30 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 3 Önemli muhasebe tahminleri ve hükümleri Bu bölümde verilen notlar, sigorta riski (Not 4.1) ve finansal riskin (Not 4.2) yönetimine ilişkin verilen açıklamalara ilave olarak sağlanmıştır. Finansal tabloların hazırlanması, raporlanan aktif ve pasif tutarlarını, gelir ve giderleri ve muhasebe ilkelerinin uygulanmasını etkileyecek bazı tahmin ve yorumların yapılmasını gerektirmektedir. Fiili sonuçlar cari tahminlerden farklı olabilir. Tahminler ve tahminlerin temelini teşkil eden varsayımlar sürekli olarak gözden geçirilmektedir. Muhasebe tahminlerindeki güncellemeler tahminlerin güncellemesinin yapıldığı dönemde ve bu güncellemelerden etkilenen müteakip dönemlerde kayıtlara alınır. Özellikle, ilişikteki finansal tablolarda sunulan tutarlar üzerinde en fazla etkisi olan, önemli tahminlerdeki belirsizliklere ve kritik olan yorumlara ait bilgiler aşağıdaki notlarda açıklanmıştır: Not 4.1– Sigorta riskinin yönetimi Not 4.2– Finansal riskin yönetimi Not 6 – Maddi duran varlıklar Not 8 – Maddi olmayan duran varlıklar Not 9 – İştiraklerdeki yatırımlar Not 10 – Reasürans varlıkları/borçları Not 11 – Finansal varlıklar Not 12 – Kredi ve alacaklar Not 14 – Nakit ve nakit benzeri varlıklar Not 17 – Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları Not 17 – Ertelenmiş üretim komisyonları Not 23 – Diğer yükümlülük ve masraf karşılıkları 31 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi 4.1 Sigorta riskinin yönetimi Fiyatlandırma politikaları Sigorta sözleşmelerine ilişkin risk, sigorta konusu olayın gerçekleşmesi ihtimali ve bu olaydan kaynaklanacak olan hasar tutarının bilinemiyor olmasıdır. Sigorta sözleşmelerinin doğası gereği, söz konusu risk rastlantısaldır ve dolayısıyla tam olarak tahmin edilemez. Fiyatlandırma ve karşılık ayırma metotlarına ihtimal teorisinin uygulandığı bir poliçe portföyünde, Şirket‟in sigorta sözleşmeleriyle ilgili olarak maruz kaldığı temel risk, ödenen hasar ve tazminatların sigortacılık karşılıklarının kayıtlı değerlerinin üstünde gerçekleşmesidir. Şirket poliçe yazma stratejisini, kabul edilen sigorta risklerinin tipine ve oluşan hasarlara göre belirlemektedir. Şirket‟in fiyatlandırması, istatistiksel analize, geçmiş dataya, ve ilgili ürüne uygun düşen mortalite tablolarına bakılarak yapılmaktadır. Şirket söz konusu riskleri, şekillendirmiş olduğu poliçe yazma stratejisi ve bütün branşlarda tarafı olduğu reasürans anlaşmaları ile yönetmektedir. Şirket‟in vermiş olduğu teminat tiplerine göre adetleri ve tutarsal dağılımları aşağıdaki tabloda görülmektedir. Şirket yönetimi adetsel ve tutarsal olarak yeterli bir dağılımın oluştuğuna inanmaktadır. 30 Eylül 2009 Vefat teminatı Deprem dahil kaza sonucu vefat teminatı Deprem dahil kaza sonucu maluliyet teminatı Kaza sonucu vefat teminatı Kaza sonucu maluliyet teminatı Daimi maluliyet teminatı Hastalık sonucu maluliyet teminatı Tehlikeli hastalıklar teminatı Geçici maluliyet veya işsizlik teminatı Kaza sonucu geçici maluliyet teminatı Geçici maluliyet teminatı Deprem hariç daimi maluliyet teminatı Kaza sonucu tedavi masrafları teminatı Deprem dahil tedavi masrafları teminatı Kaza sonucu gündelik teminatı Teminat Tutarı (TL) 3,540,804,421 813,855,587 637,613,320 596,805,744 511,209,711 324,636,533 149,367,211 124,961,572 46,067,464 39,886,031 9,346,189 740,000 94,000 72,500 19,800 31 Aralık 2008 Adet 158.095 77.254 74.180 19.580 18.846 12.378 3.611 2.364 12.176 65.801 9.499 22 135 64 99 Teminat Tutarı (TL) 3,798,206,908 820,758,269 846,150,061 658,928,429 533,513,229 111,626,283 210,304,477 2,405,706 46,267,450 46,104,673 8,170,250 65 129,414 34,088 672,200 Adet 188.122 99.109 99.732 18.400 16.999 9.701 5.193 94 16.095 86.652 7.019 2 146 17 3.361 Şirket riskin küçük miktarlarda geniş bir tabana yayılmasına özen göstermektedir. Risk değerlendirme politikaları Hayat ve ferdi kaza branşlarında risk kabul politikasında aşağıdaki unsurlar dikkate alınmaktadır: Bireysel sigortalarda sigortalı yaşı, sigorta bedeli dikkate alınarak sağlık beyanları ve raporları, Grup sigortalarda gruptaki kişi sayısına ve sigortalının zorunlu veya ihtiyari olmasına göre sağlık beyanları ve raporları, Fiyatlandırmada, sigortalının sağlık durumuna göre sür prim uygulanması, ek şart konulması veya teminatın indirilmesi veya reddedilmesi ile ilgili bilgiler, Yüksek tutarlı teminatlarda sağlık belgeleri yanında, sigortalının maddi durumu ile ilgili belgeler. 32 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.1 Sigorta riskinin yönetimi (devamı) Risk değerlendirme politikaları (devamı) Şirket‟in fiyatlandırma politikalarına bağlı olarak maruz kaldığı riskler aşağıdaki gibidir: Mortalite Riski Gerçekleşen ölüm hasarlarının, ölüm riskinin fiyatlandırmasında kullanılan mortalite tablolarındaki ölüm ihtimallerinden daha yüksek olmasıdır. Şirket, ürüne göre uygun mortalite tablolarını kullanmaktadır. Şirket, hayat sigortası sözleşmelerinin fiyatlandırmasını yaparken CSO 53-58 ve CSO 80 mortalite tablolarını kullanmaktadır. Teknik Faiz Riski Birikimli hayat ürünlerinde sigortalılara minimum “teknik faiz oranı” kadar faiz garanti edilmektedir. Şirket, piyasa faiz oranlarının garanti edilen faiz oranından düşük olması durumunda teknik faiz riskine maruz kalmaktadır. Bununla birlikte, Şirket, tüm hayat sigortası portföyünü dikkate aldığında bu portföyden gelecekte elde edeceği karların piyasa faiz oranlarındaki muhtemel azalış sonucunda oluşabilecek kayıplardan daha fazla olacağını öngörmektedir. Şirket‟in birikimli ürünleri için garanti ettiği faiz oranları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir: Garanti Edilen Faiz Oranı Ürün Döviz Döviz Birikimli Ürün (END) İdeal Birikimli Hayat (DBH) TL Birikimli Ürün (BÜ) (*) Doğan Devir Portföy (RAY) (* ) 3.5% 1.0% 3.0% (* ) Şirket 2003 yılından itibaren %9 teknik faiz garantili poliçe üretimini durdurmuş olup, bu tarihten poliçeler %4 teknik faiz garantisi içermektedir. TL 4.0% 9.0% 9.0% sonra üretilen Reasürans politikası Şirket tarafından hayat sigortalarında sadece risk teminatları (vefat ve ek teminatlar) üzerinden reasürans çalışması yapılmaktadır, Risk unsurlu hayat sigortası tarifelerinin teknik karlılık oranının yüksek olması nedeniyle her yıl aktüeryal hesaplamalar sonucu belirlenen azami konservasyon tutarı kadar kısım Şirket üzerinde tutulmakta ve bunun üzerindeki kısım eksedan reasürans treteleriyle devredilmektedir, Bununla birlikte Şirket açısından daha belirsiz risk teminatları (örneğin tehlikeli hastalıklar teminatı vb) üzerinden ise daha sınırlı oran ve tutarlarda konservasyon tutulmaya dikkat edilmektedir, Ayrıca Şirket tarafından her yıl deprem, sel vb büyük doğal afetler veya toplu taşıma araçlarındaki trafik kazaları ya da terörist saldırılar gibi olaylar neticesinde konservasyonundaki riskten korunmak için portföy yapısına en uygun şekilde katastrofik hasar fazlası teminatları sağlayan reasürans sözleşmeleri yapılmaktadır. Reasürans şirketleri Şirket‟in tedarik zincirinde en önemli hizmet sunucuları, hayat sigortaları ve ek teminatlarında Şirket için reasürans güvencesi sağlayan reasürans şirketleridir, Reasürörlerle olan iş ilişkilerinde aşağıdaki kriterler belirleyici olmaktadır. - Finansal güçlülük - İş ilişkilerinde uzun vadeli yaklaşım - Rekabetçi prim fiyatları - İhtiyari işlerde ve bölüşmesiz (katastrofik) reasürans sözleşmelerinde sağlanan kapasite imkanı, - Risk değerlendirme, sektördeki yeni gelişmeler hakkında bilgilendirme, ürün geliştirme, eğitim vb konularda Şirket‟e sağlanan imkanlar. 33 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.1 Sigorta riskinin yönetimi (devamı) Satın alınan hizmet ile ilgili performans, trete anlaşmaları için her yıl olmak üzere; sigorta tazminatında reasürör hissesinin ve reasürans işlemlerinden kaynaklanan Şirket lehine olan bakiyelerin zamanında ve tam olarak ödenip ödenemediği, ihtiyari işlerde Şirket‟e sağlanan kapasite, operasyonel reasürans işlemlerindeki sürat ve Şirket‟e aktarılan teknik bilgi ve piyasa bilgileri kriterleri ile değerlendirilmektedir. Performansın yetersiz olması durumunda alternatif reasürans firmalarından hizmet satın alınması kararı verilmektedir. Reasürans sözleşmelerinde lider reasürör, merkezi Almanya‟da bulunan Münchener Rückversicherungs AG (“Münih RE”) şirketidir. Reasürans sözleşmelerindeki pay büyüklüğüne göre ikinci sıradaki reasürör firma, merkezi İsviçre‟de bulunan Scor Global Life Rückversicherungs Schweiz AG (“Scor RE”) şirketidir. Üçüncü sıradaki reasürör firma, Milli Reasürans TAŞ‟dir (“Milli Re”). Dördüncü reasürör firma ise merkezi İngiltere‟de bulunan Financial Insurance Company Limited (“Financial Insurance”) şirketidir. Bu şirketlere ait son kredi derecelendirme notları da aşağıdaki tabloda gösterilmektedir; Standard & Poors Reasürör Munich RE Score Re Milli RE Financial Insurance Derecelendirme Görünüm AA - (Very strong) Durağan A Durağan trA ADurağan Tarih 22 Aralık 2006 13 Mart 2009 18 Kasım 2008 26 Şubat 2009 34 AM Best Derecelendirme Görünüm A+ (Superior) AB++ BBB Durağan Durağan 14.11.2008 Durağan Negatif Tarih 7 Eylül 2007 14 Kasım 2008 6 Ağustos 2008 19 Şubat 2009 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi Giriş ve genel açıklamalar Bu not, aşağıda belirtilenlerin her biri için Şirket‟in maruz kaldığı riskleri, Şirket‟in bu doğrultuda risklerini yönetmek ve ölçmek için uyguladığı politika ve prosedürlerini ve amaçlarını, ve sermaye yönetimi ile ilgili bilgileri göstermektedir. Şirket finansal araçların kullanımından kaynaklanan aşağıdaki risklere maruz kalmaktadır: kredi riski likidite riski piyasa riski Risk yönetim yapısının tesis edilmesi ve gözetimindeki tüm sorumluluk Yönetim Kurulu‟ndadır. Yönetim Kurulu risk yönetim sisteminin etkinliğini Şirket‟in iç denetim departmanı aracılığıyla yürütmektedir. Şirket‟in risk yönetim politikaları; Şirket‟in karşılaştığı riskleri tanımlamak ve analiz etmek, risk limitlerini ve kontrolleri belirlemek, riskleri ve belirlenen limitlere uyumu izlemek için tesis edilmiştir. Risk yönetim politikaları ve sistemleri, piyasa koşullarındaki ve sunulan ürün ve hizmetlerdeki değişikleri yansıtacak şekilde düzenli bir şekilde gözden geçirilir. Şirket, eğitim ve yönetim standartları ve prosedürleri ile bütün çalışanlarının kendi görev ve sorumluluklarını anladığı, disipline edilmiş ve yapıcı bir kontrol çevresi geliştirmeyi amaçlamaktadır. Kredi riski Kredi riski en basit şekilde karşı tarafın üzerinde mutabık kalınan sözleşme şartlarına uygun olarak yükümlülüklerini yerine getirememe olasılığı olarak tanımlanır. Şirket‟in kredi riskine maruz kaldığı başlıca bilanço kalemleri aşağıdaki gibidir: bankalar diğer nakit ve nakit benzeri varlıklar (kasa hariç) satılmaya hazır finansal varlıklar riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar sigortalılardan prim alacakları acentelerden alacaklar bireysel emeklilik faaliyeti ile ilgili emeklilik yatırım fonları ve katılımcılardan alacaklar reasürörlerden komisyon ve ödenen hasarlarla ilgili alacaklar sigorta yükümlülüklerinden kaynaklanan reasürans payları ilişkili taraflardan alacaklar diğer alacaklar peşin ödenen vergiler ve fonlar iştirakler ve bağlı ortaklıklar Sigorta riskini yönetmede en yaygın yöntem reasürans sözleşmesi yapmaktır. Fakat reasürans sözleşmesi yoluyla sigorta riskinin devredilmesi, ilk sigorta yapan olarak Şirket‟in yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Eğer reasürans şirketi hasarı ödemezse, Şirket‟in poliçe sahibine karşı olan sorumluluğu devam etmektedir. Şirket, reasürans şirketinin güvenilirliğini, yıllık yapılan sözleşme öncesi söz konusu şirketin finansal durumunu inceleyerek değerlendirmektedir. 35 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Kredi riski (devamı) Kredi riskine maruz varlıkların defter değerleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Esas faaliyetlerden alacaklar (Not 12) Finansal varlıklar ile riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar (Not 11) Nakit ve nakit benzeri varlıklar (Not 14) Peşin ödenen vergiler ve fonlar (Not 12) Cari olmayan finansal varlıklar (Not 9) Muallak tazminat karşılığındaki reasürör payı (Not 10), (Not 17) İlişkili taraflardan alacaklar (Not 12) Diğer alacaklar (Not 12) 319,387,340 38,098,863 24,268,082 482,195 338,466 237,264 11,238 7,591 248,057,787 42,448,489 30,948,757 398,589 263,470 292,951 16,778 8,242 Toplam 382,831,039 322,435,063 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, esas faaliyetlerden alacakların yaşlandırması aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Brüt tutar Ayrılan karşılık Brüt tutar Ayrılan karşılık Vadesi gelmemiş alacaklar Vadesi 0-30 gün gecikmiş alacaklar Vadesi 31-60 gün gecikmiş alacaklar Vadesi 61-180 gün gecikmiş alacaklar Vadesi 181-365 gün gecikmiş alacaklar Vadesi 1 yıldan fazla gecikmiş alacaklar 319,255,095 216,269 54,408 303,793 20,343 46,270 (84,024) (54,408) (303,793) (20,343) (46,270) 248,057,787 186,055 140,002 13,316 6,399 35,090 (186,055) (140,002) (13,316) (6,399) (35,090) Toplam 319,896,178 (508,838) 248,438,649 (380,862) Şirket vadesi geçen ve belli bir süre tahsil edilmeyen sigorta primlerini iptal etmekte, yazılan primlerden ve prim alacaklarından düşmektedir. Esas faaliyetlerden alacaklar karşılığının dönem içindeki hareketi aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Dönem başı esas faaliyetlerden alacaklar karşılığı Dönem içinde yapılan tahsilatlar Dönem içinde ayrılan değer düşüklüğü karşılıkları (380,862) Dönem sonu esas faaliyetlerinden alacaklar karşılığı 36 31 Aralık 2008 157,134 (285,110) (1,180,492) 1,145,471 (345,841) (508,838) (380,862) Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Likidite riski Likidite riski, Şirket‟in parasal yükümlülüklerinden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmekte güçlük yaşaması riskidir. Likidite riskinin yönetimi Likidite riskinden korunmak amacıyla varlık ve yükümlülükler arasında vade uyumunun sağlanması gözetilmekte, ortaya çıkabilecek likidite ihtiyacının eksiksiz bir biçimde sağlanabilmesi amacıyla likit değerler muhafaza edilmektedir. Parasal varlık ve yükümlülüklerin kalan vade dağılımları: 30 Eylül 2009 Nakit ve nakit benzeri varlıklar Finansal varlıklar ve riski sig. ait F.Y. Esas faaliyetlerden alacaklar İlişkili taraflardan alacaklar Diğer alacaklar Defter değeri 1 aya kadar 1 – 3 ay 3 – 6 ay 6 – 12 ay 1 yıldan uzun 24,274,250 38,098,863 319,387,340 11,238 7,591 11,079,936 13,194,314 4,926,482 803,927 - 6,157,453 618,743 - 398,746 - 15,983,837 310,237,607 - 11,079,936 4,089,148 7,328,317 11,238 7,591 Toplam parasal varlıklar 381,779,282 22,516,230 18,924,723 6,776,196 7,340,689 326,221,444 Finansal borçlar Esas faaliyetlerden borçlar İlişkili taraflara borçlar Diğer borçlar Sigortacılık teknik karşılıkları Ödenecek vergi ve benzeri diğer yük. Diğer risklere ilişkin karşılıklar 1,027,676 321,686,966 16,800 343,054 28,225,866 1,115,525 2,257,992 1,027,676 16,800 343,054 1,115,525 634,065 11,551,720 73,695 1,550,232 - 310,135,246 28,225,866 - Toplam parasal yükümlülükler 354,673,879 3,137,120 11,625,415 1,550,232 - 338,361,112 31 Aralık 2008 Defter değeri 1 aya kadar Nakit ve nakit benzeri varlıklar Finansal varlıklar ve riski sig. ait F.Y. Esas faaliyetlerden alacaklar İlişkili taraflardan alacaklar Peşin ödenen vergiler ve fonlar Diğer alacaklar 30,953,974 42,448,489 248,057,787 16,778 398,589 8,242 Toplam parasal varlıklar 3 – 6 ay 6 – 12 ay 1 yıldan uzun 22,399,149 7,882,805 929,208 632 8,242 8,554,825 9,628,128 6,315,570 6,850,377 642,604 1,896 5,823 - 4,843,364 1,385,162 8,427 398,589 - 13,778,622 238,250,436 - 321,883,859 31,220,036 25,035,226 6,963,997 6,635,542 252,029,058 Finansal borçlar Esas faaliyetlerden borçlar İlişkili taraflara borçlar Diğer borçlar Muallak tazminat karşılığı (* ) Birikimli hayat sigortaları için hesaplanan hayat matematik karşılıkları Ödenecek vergi ve benzeri diğer yük. Diğer risklere ilişkin karşılıklar 237,723 253,772,595 30,249 1,465,994 1,201,467 237,723 30,249 1,433,643 234,172 15,522,159 468,345 152,957 32,351 140,307 238,250,436 205,686 28,858,970 1,172,728 2,911,809 1,172,728 1,057,786 40,872 58,458 1,705,155 28,858,970 49,538 Toplam parasal yükümlülükler 289,651,535 4,166,301 16,031,376 211,415 1,877,813 267,364,630 (* ) 1 – 3 ay Muallak tazminat karşılıkları ilişikteki finansal tablolarda kısa vadeli yükümlülükler içinde gösterilmiştir. 37 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Piyasa riski Piyasa riski, faiz oranı ve döviz kurları gibi piyasa fiyatlarında olabilecek değişikliklerin Şirket‟in gelirini veya elinde bulundurduğu finansal araçların değerini etkileme riskidir. Piyasa riski yönetiminin amacı, risk karlılığının optimize edilerek, piyasa riski tutarının kabul edilebilir parametrelerde kontrol edilebilmesidir. Kur riski Şirket dövize dayalı yapılan sigortacılık faaliyetleri sebebiyle kur riskine maruz kalmaktadır. Yabancı para işlemlerden doğan kur farkı gelirleri ve giderleri işlemin yapıldığı dönemde kayıtlara intikal ettirilmektedir. Dönem sonlarında, yabancı para aktif ve pasif hesapların bakiyeleri, dönem sonu kurlardan evalüasyona tabi tutularak TL‟ye çevrilmiş ve oluşan kur farkları kambiyo işlemleri karı veya zararı olarak kayıtlara yansıtılmıştır. Şirket’in maruz kaldığı kur riskine ilişkin detaylar aşağıdaki tabloda verilmiştir: 30 Eylül 2009 ABD Doları Avro Diğer Toplam Nakit ve nakit benzeri varlıklar Finansal varlıklar ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar Esas faaliyetlerden alacaklar Toplam yabancı para cinsinden varlıklar 26,638 10,981 216,057 253,676 20,464,194 1,373,566 21,864,398 4,503,878 288,479 4,803,338 18,923 234,980 Esas faaliyetlerden borçlar Sigortacılık teknik karşılıkları Toplam yabancı para cinsinden yükümlülükler 56,935 20,734,312 20,791,247 8,954 4,621,932 4,630,886 5,998 355,435 361,433 24,968,072 1,680,968 26,902,716 26,902,716 71,887 25,711,679 25,783,566 1,073,151 172,452 (126,453) 1,119,150 ABD Doları Avro Diğer Toplam 467,424 719,155 214,712 1,401,291 23,400,104 923,921 3,048 24,794,497 4,774,003 260,698 5,753,856 20,887 299,151 19,478 27,519 22,571,857 23,526 22,915,421 4,772,996 4,819,993 1,879,076 933,863 Bilanço pozisyonu 31 Aralık 2008 Nakit ve nakit benzeri varlıklar Finansal varlıklar ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar Esas faaliyetlerden alacaklar Diğer alacaklar Toplam yabancı para cinsinden varlıklar Esas faaliyetlerden borçlar Muallak tazminat karşılığı Birikimli hayat sigortaları için hesaplanan hayat matematik karşılıkları Diğer borçlar Toplam yabancı para cinsinden yükümlülükler Bilanço pozisyonu - 28,174,107 11,710 1,196,329 3,048 226,422 30,774,775 5,532 - 45,897 326,670 441,090 27,785,943 23,526 446,622 28,182,036 (220,200) 2,592,739 Yukarıdaki tablonun değerlendirilebilmesi amacıyla ilgili yabancı para tutarlarının TL karşılıkları gösterilmiştir. 38 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Piyasa riski (devamı) Dövize dayalı işlemler işlem tarihindeki geçerli kurlar esas alınarak muhasebeleştirilmiş olup, bilanço tarihi itibarıyla yabancı para cinsinden varlık ve yükümlülükler 30 Eylül 2009 tarihli T.C. Merkez Bankası (“TCMB”) alış kurları ile değerlenmiştir. Yalnızca hayat matematik karşılıkları ve ikrazlar poliçeler üzerinde belirtildiği üzere TCMB efektif satış kurları ile değerlenmiştir. Bilanço tarihi itibarıyla yabancı para bakiyelerin çevriminde kullanılan kurlar aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Bilanço kalemlerinin çevriminde kullanılan döviz kurları Hayat matematik karşılıkları ve ikrazların çevriminde kullanılan döviz kurları 31 Aralık 2008 Bilanço kalemlerinin çevriminde kullanılan döviz kurları Hayat matematik karşılıkları ve ikrazların çevriminde kullanılan döviz kurları ABD Doları Avro 1.4820 1.4913 2.1603 2.1740 ABD Doları Avro 1.5123 1.5219 2.1408 2.1543 Maruz kalınan kur riski TL’nin aşağıdaki para birimlerine karşı yüzde 10 değer kaybı dolayısıyla 30 Eylül 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren dokuz aylık hesap dönemleri ile 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren yılda özkaynaklarda ve gelir tablosunda (vergi etkisi hariç) oluşacak artış ve azalışlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Bu analiz tüm diğer değişkenlerin, özellikle faiz oranlarının, sabit kaldığı varsayımıyla hazırlanmıştır. TL’nin ilgili para birimlerine karşı yüzde 10 değer kazanması durumunda etki aynı tutarda fakat ters yönde olacaktır. 30 Eylül 2009 Özkaynak (*) Gelir 31 Aralık 2008 Özkaynak (*) Gelir 30 Eylül 2008 Gelir Özkaynak (*) ABD Doları 94,553 94,553 203,327 203,327 10,374 10,374 Avro 14,407 14,407 93,063 93,063 67,902 67,902 Diğer (12,616) (12,616) (25,988) (25,988) (20,987) (20,987) Toplam, net 96,344 96,344 270,402 270,402 57,289 57,289 (*) Özkaynak etkisi, TL‟nin ilgili yabancı para birimlerine karşı %10‟luk değer kaybından dolayı oluşacak gelir tablosu etkisini de içermektedir. 39 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Piyasa riski (devamı) Maruz kalınan faiz oranı riski Alım-satım amaçlı finansal varlık portföyünün maruz kaldığı risk, faiz oranlarındaki değişim sonucu ilgili menkul kıymetlerin piyasa fiyatlarındaki dalgalanmadır. Alım-satım amaçlı olmayan portföylerin maruz kaldığı temel risk, piyasa faiz oranlarındaki değişim sonucu, gelecek nakit akımlarında meydana gelecek dalgalanma ve finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki azalma sonucu oluşacak zarardır. Faiz oranı riskinin yönetimi faiz oranı aralığının izlenmesi ve yeniden fiyatlandırma bantları için önceden onaylanmış limitlerin belirlenmesi ile yapılmaktadır. Bilanço tarihi itibarıyla, Şirket‟in faiz getirili ve faiz götürülü finansal varlık ve yükümlülüklerinin faiz profili aşağıdaki tabloda detaylandırılmıştır: Sabit getirili finansal varlıklar: Sabit faizli finansal varlıklar: Bankalar (Not 14) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Alım satım amaçlı F.V. – eurobondlar (Not 11) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Vadeli mevduat (Not 11) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Alım satım amaçlı F.V. – Devlet tahvilleri (Not 11) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Alım satım amaçlı F.V. – Hazine bonoları (Not 11) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Alım satım amaçlı F.V. – Özel sektör tahvilleri (Not 11) Satılmaya hazır F.V. – Devlet tahvilleri (Not 11) Satılmaya hazır F.V. – Hazine bonoları (Not 11) Satılmaya hazır F.V. – eurobondlar (Not 11) Sigortalılara krediler (İkrazlar) (Not 12) Sabit faizli finansal varlıklar toplamı Değişken faizli finansal varlıklar: Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – Alım satım amaçlı F.V. – Devlet tahvilleri (Not 11) Değişken faizli finansal varlıklar toplamı Sabit getirili finansal varlıklar toplamı Sabit getirili olmayan finansal varlıklar: Satılmaya hazır finansal varlıklar – Yatırım fonları (Not 11) Finansal yükümlülükler: Faizsiz spot banka kredileri 40 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 16,992,091 23,108,352 16,398,888 5,806,712 10,185,919 14,182,672 4,691,152 1,532,837 - 323,079 10,250,232 1,018,619 55,157,694 405,830 11,340,026 587,539 461,199 981,175 63,108,628 3,273,440 3,273,440 3,370,890 3,370,890 58,431,134 66,479,518 1,655 58,498 1,027,676 237,723 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Piyasa riski (devamı) Finansal enstrümanların faize duyarlılığı Gelir tablosunun faize duyarlılığı, aşağıda varsayılan nispetlerde faiz oranlarındaki değişimin; 30 Eylül 2009 tarihinde sona eren dokuz aylık hesap dönemi ile 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren yılda, gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerine ve değişken faizli alım-satım amaçlı olmayan finansal varlık ve yükümlülüklerin net faiz gelirine olan etkisidir. Özkaynakların faize duyarlılığı, faiz oranlarında varsayılan değişim sonucu 30 Eylül 2009, 31 Aralık 2008 ve 30 Eylül 2008 tarihleri itibarıyla portföyde bulunan satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişim dikkate alınarak hesaplanmaktadır. Bu analiz sırasında, diğer değişkenlerin, özellikle döviz kurlarının, sabit olduğu varsayılmaktadır. Aşağıda verilen nispetlerde faiz oranlarında ki değişimin gelir tablosuna ve özkaynaklara etkisi, ilgili kazanç ve kayıpların vergi etkileri dikkate alınmadan gösterilmiştir. Özkaynak (* ) Gelir tablosu 30 Eylül 2009 Satılmaya hazır finansal varlıklar Riski hayat poliçesi sahiplerine ait alım satım amaçlı finansal varlıklar 100 bp artış Toplam, net - 100 bp azalış - 100 bp artış (52,356) 100 bp azalış 53,304 (16,585) 15,217 (16,585) 15,217 (16,585) 15,217 (68,941) 68,521 Özkaynak (* ) Gelir tablosu 31 Aralık 2008 Satılmaya hazır finansal varlıklar Riski hayat poliçesi sahiplerine ait alım satım amaçlı finansal varlıklar 100 bp artış Toplam, net 100 bp azalış 100 bp artış 100 bp azalış - - (45,212) 46,663 (7,878) (7,878) 8,038 8,038 (7,878) (53,090) 8,038 54,701 (* ) Özkaynak etkisi, faiz oranındaki 100 baz puan (bp) artış ve azalışta meydana gelen gelir tablosu etkisini de içermektedir. Gerçeğe uygun değer gösterimi Finansal araçların tahmini piyasa değerleri, elde bulunan piyasa verileri kullanılarak ve eğer mümkünse uygun değerleme yöntemleri kullanılarak belirlenmektedir. Şirket, elinde bulundurduğu menkul kıymetlerini alım-satım amaçlı ve satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırmış ve ilgili finansal varlıkları dönem sonu itibarıyla borsalarda oluşan fiyatları üzerinden ölçmüştür. Şirket yönetimi diğer finansal varlık ve yükümlülüklerin makul değerlerinin kayıtlı değerlerinden önemli ölçüde farklı olmadığını tahmin etmektedir. 41 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 4 Sigorta ve finansal riskin yönetimi (devamı) 4.2 Finansal riskin yönetimi (devamı) Sermaye yönetimi Şirket‟in sermayeyi yönetirken amaçları: Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen sermaye yeterliliği şartlarına uymak Şirket‟in sürekliliğini sağlayarak hissedarlara ve paydaşlara devamlı getiri sağlamak. Hazine Müsteşarlığı tarafından 19 Ocak 2008 tarih ve 26761 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” uyarınca 31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla Şirket tarafından yapılan hesaplamalarda gerekli özsermaye tutarı 10,547,887 TL olarak belirlenmiştir. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla Şirket özsermayesi sırasıyla 17,536,361 TL ve 18,882,076 TL olup, yönetmelik uyarınca hesaplanan gerekli özsermaye tutarının üzerindedir. 42 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 5 Bölüm bilgileri Bölümlere göre raporlama, Şirket‟in faaliyet alanı ve coğrafi bölümlerine göre sunulmaktadır. Şirket‟in temel bölüm raporlama esası faaliyet alanına dayanmaktadır. İlgili bölümlerin aktif ve pasifleri ile bölümlerin faaliyet sonuçları, “Önemli Muhasebe Politikaları” kısmında anlatılan muhasebe uygulamalarına uygun olarak hazırlanmıştır. Coğrafi bölümlere göre raporlama: Şirket’in faaliyet gösterdiği ana coğrafi bölge Türkiye olduğu için coğrafi bölümlere göre raporlama sunulmamıştır. Faaliyet alanı bölümleri: 30 Eylül 2009 Brüt yazılan primler Yazılan primlerde reasürör payı Ücret, kesinti ve komisyon gelirleri (Not 32) Kazanılmamış primler karşılığında değişim Hayat 13,710,138 (1,409,493) 672,147 (149,820) Hayat-dışı 3,698,410 (122,317) 44,234 1,499,497 Brüt ödenen tazminatlar Ödenen tazminatlardaki reasürör payı Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan brüt teknik karşılıklardaki değişim Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan brüt teknik karşılıklar reasürör payındaki değişim (7,641,423) 312,103 (162,911) - 3,562,952 (176,751) Emeklilik 11,365,170 - - Toplam 17,408,548 (1,531,810) 12,081,551 1,349,677 - - (7,804,334) 312,103 1,284,459 - - 4,847,411 (28,767) - - (205,518) - (743,119) (10,606,691) Fon işletim giderleri Komisyon giderleri (Not 32) (2,216,930) (2,277,811) (743,119) (6,111,951) Yatırım gelirleri Yatırım giderleri Diğer gelir/(giderler) Vergi öncesi kar Dönem karı kurumlar vergisi karşılığı 2,894,089 6,738 (1,720,793) (6,683,449) (1,829,394) 1,152,770 2,112,138 (12,606,367) (8,096,267) Dönem net karı veya (zararı) Diğer bölüm kalemleri: Amortisman giderleri (Not 6) Tükenme payları (Not 8) Şüpheli alacaklar karşılığı (Not 47) 1,152,770 Dağıtılamayan - 2,112,138 (508,838) (8,096,267) - - 3,898,684 6,799,511 (832,331) (2,553,124) 256,309 (20,862,902) 3,322,662 (1,508,697) 3,322,662 (421,524) (190,148) - (1,508,697) (421,524) (190,148) (508,838) Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, bölüm varlık ve yükümlülükleri ile sabit sermaye yatırımları aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 İştirak ve bağlı ortaklıklar (Not 9) Esas faaliyetlerden alacaklar Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar Ertelenmiş üretim giderleri (Not 17) Diğer aktifler Hayat 3,268,549 3,197,153 38,098,863 Hayat-dışı 39,468 846,986 - Emeklilik 263,223 316,118,792 - Dağıtılamayan 75,243 3,179,488 24,830,062 Toplam 338,466 319,426,809 3,179,488 4,044,139 62,928,925 Toplam aktifler 44,564,565 886,454 316,382,015 28,084,793 389,917,827 Sigorta sözleşmeleri teknik karşılıkları Birikimli hayat sigortaları için hesaplanan hayat matematik karşılıkları Ertelenmiş komisyon gelirleri (Not 10), (Not 19) Diğer yükümlülükler Özsermaye 16,857,973 3,189,346 - - 20,047,319 22,555 37,114 320,916,466 - 5,132,413 17,536,361 25,514,769 150,274 326,669,105 17,536,361 Toplam pasifler 43,083,572 3,249,015 320,916,466 22,668,774 389,917,827 - - - 1,575,368 1,575,368 Sabit sermaye yatırımları (Not 6,8) 25,514,769 127,718 583,112 - 43 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 5 Bölüm bilgileri (devamı) Faaliyet alanı bölümleri (devamı) 30 Eylül 2008 Brüt yazılan primler Yazılan primlerde reasürör payı Ücret, kesinti ve komisyon gelirleri (Not 32) Kazanılmamış primler karşılığında değişim Hayat 17,571,234 (2,278,977) 838,172 (597,266) Hayat-dışı 4,231,344 (242,518) 23,001 (3,220,432) Brüt ödenen tazminatlar Ödenen tazminatlardaki reasürör payı Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan brüt teknik karşılıklardaki değişim Sigorta sözleşmelerinden kaynaklanan brüt teknik karşılıklar reasürör payındaki değişim Yatırım sözleşmelerinden kaynaklanan teknik karşılıklardaki değişim (Not 30) Fon işletim giderleri Komisyon giderleri (Not 32) (5,069,169) 360,029 (1,001) 0 - - 0 (5,070,170) 360,029 (6,050,404) (3,294,613) - - (9,345,017) 624,813 52,914 - - 677,727 - - - (1,766,652) (314,012) (788,491) (4,950,483) Yatırım gelirleri Yatırım giderleri Diğer gelir/(giderler) Vergi öncesi kar Dönem karı kurumlar vergisi karşılığı 2,887,558 (608,446) (5,364,774) 80,642 3,085,116 - - (7,817,770) 546,118 400,440 (788,491) 3,352,109 (3,519,103) (1,180,492) - - (241,608) (224,728) - (241,608) (224,728) (1,180,492) Dönem net karı veya (zararı) Diğer bölüm kalemleri: Amortisman giderleri Tükenme payları Şüpheli alacaklar karşılığı Emeklilik Dağıtılamayan 9,336,282 - (7,817,770) Toplam 21,802,577 (2,521,496) 10,197,456 (3,817,699) (788,491) (7,031,147) 0 4,303,991 7,272,191 (823,806) (1,432,252) (128,076) (10,225,504) 0 0 Şirket‟in 31 Aralık 2008 tarihi itibarıyla, bölüm varlık ve yükümlülükleri ile sabit sermaye yatırımları aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2008 İştirak ve bağlı ortaklıklar (Not 9) Esas faaliyetlerden alacaklar Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar Ertelenmiş üretim giderleri (Not 17) Diğer aktifler Hayat 2,439,325 1,702,155 41,928,792 Toplam aktifler 46,070,272 1,664,367 Sigorta sözleşmeleri teknik karşılıkları Birikimli hayat sigortaları için hesaplanan hayat matematik karşılıkları Ertelenmiş komisyon gelirleri (Not 10), (Not 19) Diğer yükümlülükler Özsermaye 17,522,456 3,822,554 Toplam pasifler 46,975,075 3,901,833 - - Sabit sermaye yatırımları (Not 6,8) 28,858,970 172,589 421,060 - 44 Dağıtılamayan 247 2,391,661 32,958,653 Toplam 263,470 248,057,787 2,391,661 3,365,204 74,887,445 245,880,367 2,391,908 328,965,567 - - 21,345,010 29,941 49,338 252,761,098 - 6,445,485 18,882,076 28,858,970 202,530 259,676,981 18,882,076 252,761,098 25,327,561 328,965,567 - 2,303,421 2,303,421 Hayat-dışı Emeklilik 263,223 1,318 245,617,144 1,663,049 - Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 6 Maddi duran varlıklar 1 Ocak – 30 Eylül 2009 dönemleri arasındaki maddi duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: 1 Ocak 2009 Girişler Çıkışlar 30 Eylül 2009 Maliyet: Özel maliyet bedelleri 1,662,159 - - 1,662,159 Demirbaş ve tesisatlar 1,338,186 110,318 (2,133) 1,446,371 3,000,345 110,318 (2,133) 3,108,530 Özel maliyet bedelleri (1,026,197) (190,145) - (1,216,342) Demirbaş ve tesisatlar (745,898) (147,437) 267 (893,068) (1,772,095) (337,582) 267 (2,109,410) Net defter değeri 1,228,250 999,120 1 Ocak – 31 Aralık 2008 dönemleri arasındaki maddi duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: 1 Ocak 2008 Girişler Çıkışlar 31 Aralık 2008 Özel maliyet bedelleri 1,610,715 248,414 (196,970) 1,662,159 Demirbaş ve tesisatlar 1,076,861 438,151 (176,826) 1,338,186 Maliyet: Motorlu taşıtlar 26,974 - (26,974) - 2,714,550 686,565 (400,770) 3,000,345 Özel maliyet bedelleri (864,021) (302,493) 140,317 (1,026,197) Demirbaş ve tesisatlar (693,880) (205,098) 153,080 (745,898) (17,895) (3,375) 21,270 - (1,575,796) (510,966) 314,667 (1,772,095) Birikmiş amortismanlar: Motorlu taşıtlar Net defter değeri 1,138,754 1,228,250 Amortisman hesaplama yöntemlerinde cari dönemde yapılan bir değişiklik bulunmamaktadır. Dönem içerisinde finansal kiralama ödemesi yapılmamıştır. 7 Yatırım amaçlı gayrimenkuller Yoktur. 8 Maddi olmayan duran varlıklar 1 Ocak - 30 Eylül 2009 dönemleri arasındaki maddi olmayan duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: Maliyet: Haklar ve yazılımlar Maddi olmayan varlıklara ilişkin avanslar Birikmiş tükenme payları: Haklar ve yazılımlar Net defter değeri 1 Ocak 2009 Girişler Çıkışlar 30 Eylül 2009 3,379,303 233,860 3,613,163 571,186 722,665 1,293,851 (10,646) (2,804) (13,450) 3,939,843 953,721 4,893,564 (2,449,752) (2,449,752) (252,798) (252,798) (10,646) (10,646) (2,713,196) (2,713,196) 1,163,411 45 2,180,368 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 8 Maddi olmayan duran varlıklar (devamı) 1 Ocak - 31 Aralık 2008 dönemleri arasındaki maddi olmayan duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: Maliyet: Haklar ve yazılımlar Maddi olmayan varlıklara ilişkin avanslar Birikmiş tükenme payları: Haklar ve yazılımlar 1 Ocak 2008 Girişler Çıkışlar Değer Düşüklüğü (*) 31 Aralık 2008 1,996,307 1,382,996 - - 3,379,303 1,996,307 233,860 1,616,856 - - 233,860 3,613,163 (1,793,516) (1,793,516) (165,773) (165,773) - (490,463) (490,463) (2,449,752) (2,449,752) Net defter değeri 202,791 1,163,411 2 Aralık 2008 tarihinde alınan Yönetim Kurulu kararı doğrultusunda Fortis Bank‟ın Şirket‟in nihai ana ortağı Fortis Holding‟ten ayrılması sebebiyle Fortis Bank‟tan “Teknik Destek Anlaşması” kapsamı altında alınan hizmetlerin alınmayacağı ve buna istinaden; daha önce aktifleştirilmiş olan “E-sigorta” bireysel emeklilik yazılımının gelecek oprerasyonlar dahilinde kullanılamayacağından hareketle giderleştirilmesine karar verilmiştir. Bu kapsamda net defter değeri 490,463 TL olan yazılımının tamamı için değer düşüklüğü karşılığı ayrılmıştır. (* ) 9 İştirakler ve bağlı ortaklıklardaki yatırımlar 30 Eylül 2009 İştirak Oranı Kayıtlı Değer % Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ 31 Aralık 2008 İştirak Oranı Kayıtlı Değer % 263,223 8.33 263,223 8.33 Fortis Yatırım Menkul Değerler AŞ 145 0.0008 145 0.0008 3D Güvenlik Sistemleri ve Organizasyon Tic. AŞ 100 0.2 100 0.2 2 0.0000035 2 0.0000035 Fortis Finansal Kiralama AŞ İştirakler 263,470 263,470 30 Eylül 2009 İştirak Oranı Kayıtlı Değer % 31 Aralık 2008 İştirak Oranı Kayıtlı Değer % Pusulamız Sigorta Aracılık Hizmetleri AŞ 149,996 Bağlı ortaklıklar sermaye taahhütleri (75,000) - 74,996 - Bağlı Ortaklıklar Aktif Adı Emeklilik Gözetim Merkezi AŞ Pusulamız Sigorta Aracılık Hizmetleri AŞ Fortis Yatırım Menkul Değerler AŞ 3D Güvenlik Sistemleri ve Organizasyon Tic. AŞ Fortis Finansal Kiralama AŞ Toplamı Özkaynak Toplamı 5,480,079 4,763,392 - 99.9973 Geçmiş Yıllar Kar/(Zararı) Dönem Net Kar/(Zararı) - - Bağımsız Denetim Finansal Tablo Görüşü Dönemi 920,973 Geçmedi 30 Haz. 2009 11,181 11,181 - (26,323) Geçmedi 31 Mayıs 2009 63,687,067 44,578,987 140,390 4,984,210 Olumlu 31 Aralık 2008 261,670 261,562 146,045 (4,609) Geçmedi 31 Aralık 2008 1,154,845,340 67,909,472 1,834,379 18,192,682 Olumlu 31 Aralık 2008 Cari dönemde, iştirak ve bağlı ortaklıklarda içsel kaynaklardan yapılan sermaye artırımı nedeniyle edinilen bedelsiz hisse senedi bulunmamaktadır. 46 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 10 Reasürans varlıkları/borçları Şirket‟in sedan işletme sıfatıyla mevcut reasürans anlaşmaları gereği reasürans varlıkları ve yükümlülükleri aşağıdaki tabloda detaylı olarak gösterilmiştir: Reasürans varlıkları 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Kazanılmamış primler karşılığındaki reasürör payı (Not 17) Muallak tazminat karşılığındaki reasürör payı (Not 17) 488,363 237,264 504,340 292,951 Toplam 725,627 797,291 Reasürans varlıkları ile ilgili muhasebeleştirilen değer düşüklüğü bulunmamaktadır. Reasürans borçları 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Reasürans şirketlerine yazılan primlerle ilgili ödenecek borçlar (Not 19) Ertelenmiş komisyon gelirleri (Not 19) 503,110 150,274 470,458 202,530 Toplam 653,384 672,988 Şirket‟in reasürans sözleşmeleri gereği gelir tablosunda muhasebeleştirilmiş kazanç ve kayıplar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: 30 Eylül 2009 Dönem içerisinde reasüröre devredilen primler (Not 17) Dönem başı kazanılmamış primler karşılığında reasürör payı (Not 17) Dönem sonu kazanılmamış primler karşılığında reasürör payı (Not 17) Reasüröre devredilen primler (Not 17) 30 Eylül 2008 (1,531,810) (504,340) 488,363 (1,547,787) (2,441,314) (129,451) 266,681 (2,304,083) Dönem içerisinde ödenen hasarlarda reasürör payı (Not 17) Dönem başı muallak tazminat karşılığında reasürör payı (Not 17) Dönem sonu muallak tazminat karşılığında reasürörör payı (Not 17) Hasarlardaki reasürör payı (Not 17) 312,103 (292,951) 237,264 256,416 315,029 (117,291) 188,211 385,950 Dönem içerisinde reasürörlerden tahakkuk eden komisyon gelirleri (Not 32) Dönem başı ertelenmiş komisyon gelirleri (Not 19) 664,125 202,530 952,678 -(*) Dönem sonu ertelenmiş komisyon gelirleri (Not 19) (150,274) Reasürörlerden kazanılan komisyon gelirleri (Not 32) 716,381 (93,779) 858,899 (1,059,235) Toplam, net (574,990) Not 2.24’te daha detaylı anlatıldığı üzere 1 Ocak 2008 tarihinden önce üretilmiş poliçelere ilişkin dönem başında hesaplanan ertelenmiş komisyon gelirleri kazanılmamış primler karşılığı hesabı içerisinde net olarak dikkate alınmıştır. Aynı şekilde 30 Eylül 2008 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, 1 Ocak 2008 tarihinden önce üretilmiş poliçelere ilişkin hesaplanan ertelenmiş komisyon gelirleri ilgili dönemlerde kazanılmamış primler karşılığı hesabı içerisinde net gösterilmiştir. (*) 47 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 11 Finansal varlıklar 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla Şirket‟in finansal varlık portföyü aşağıdaki gibidir: Finansal varlıklar ile riski sigortalılara ait finansal yatırımlar 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Satılmaya hazır finansal varlıklar Alım-satım amaçlı finansal varlık olarak sınıflanmış riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar 11,029,170 12,447,262 27,069,693 30,001,227 Toplam 38,098,863 42,448,489 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, Şirket‟in kendi portföyünde bulunan satılmaya hazır finansal varlıkların detayı aşağıdaki gibidir: Nominal Değeri Borçlanma araçları: Devlet Tahvili – TP Hazine Bonosu – TP Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ihraç edilen Eurobondlar Hisse senedi ve diğer sabit getirili olmayan finansal varlıklar: Repo Yatırım fonları 10,707,815 867,095 62 Toplam satılmaya hazır finansal varlıklar Nominal Değeri Borçlanma araçları: Devlet Tahvili – TP Hazine Bonosu – TP Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ihraç edilen Eurobondlar Hisse senedi ve diğer sabit getirili olmayan finansal varlıklar: Yatırım fonları Toplam satılmaya hazır finansal varlıklar 48 30 Eylül 2009 Maliyet Gerçeğe Bedeli Uygun Değeri Defter Değeri 9,279,244 10,250,232 10,250,232 9,279,244 10,250,232 10,250,232 777,134 1,651 778,785 777,283 1,655 778,938 777,283 1,655 778,938 10,058,029 11,029,170 11,029,170 31 Aralık 2008 Maliyet Gerçeğe Bedeli Uygun Değeri Defter Değeri 12,134,931 600,000 453,690 10,168,662 576,754 482,626 11,228,042 11,340,026 587,539 461,199 12,388,764 11,340,026 587,539 461,199 12,388,764 3.64 58,480 58,480 58,498 58,498 58,498 58,498 11,286,522 12,447,262 12,447,262 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 11 Finansal varlıklar (devamı) 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, alım-satım amaçlı finansal varlık ve kredi ve alacaklar olarak sınıflanan riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımların (“RHPSFY”) detayı aşağıdaki gibidir: Nominal Değeri Borçlanma araçları: Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ihraç edilen Eurobondlar Devlet Tahvili – YP Devlet Tahvili – TP Repo – TP Toplam alım-satım amaçlı finansal varlıklar 14,730,746 3,275,239 1,456,642 192,295 Vadeli Mevduat – TP Vadeli Mevduat – YP Toplam kredi ve alacaklar Toplam riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar Nominal Değeri Borçlanma araçları: Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ihraç edilen Eurobondlar Devlet Tahvili – YP Devlet Tahvili – TP Hazine Bonosu – TP Toplam alım-satım amaçlı finansal varlıklar 9,292,011 3,290,997 1,606,642 325,000 380,475 30 Eylül 2009 Maliyet Gerçeğe Bedeli Uygun Değeri Defter Değeri 16,677,349 3,328,158 1,274,942 172,909 21,453,358 16,398,888 3,273,440 1,417,712 172,941 21,262,981 16,398,888 3,273,440 1,417,712 172,941 21,262,981 510,000 5,386,435 5,896,435 510,967 5,295,745 5,806,712 510,967 5,295,745 5,806,712 27,349,793 27,069,693 27,069,693 31 Aralık 2008 Maliyet Gerçeğe Bedeli Uygun Değeri Defter Değeri 10,390,388 3,328,158 1,421,448 297,837 378,634 15,816,465 10,185,919 3,370,890 1,532,837 323,079 405,830 15,818,555 10,185,919 3,370,890 1,532,837 323,079 405,830 15,818,555 Vadeli Mevduat – TP Vadeli Mevduat – YP Toplam kredi ve alacaklar 428,816 13,723,145 14,151,961 432,403 13,750,269 14,182,672 432,403 13,750,269 14,182,672 Toplam riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar 29,968,426 30,001,227 30,001,227 Şirket‟in yukarıdaki tablolarda gösterilen borçlanma senetlerinin tamamı borsalarda işlem gören menkul kıymetlerden oluşmaktadır. Şirket‟in ilişkili kuruluşları tarafından çıkarılmış finansal varlıkları bulunmamaktadır. Dönem içerisinde Şirket tarafından ihraç edilen veya daha önce ihraç edilmiş olunup dönem içerisinde itfa edilen borçlanmayı temsil eden menkul kıymet bulunmamaktadır. Şirket‟in finansal varlık portföyleri içerisinde vadesi geçmiş ancak henüz değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlık bulunmamaktadır. Finansal varlıklarda son üç yılda meydana gelen değer artışları: Yıl 2009 2008 2007 Değer Artışında Değişim Toplam Değer Artışı 116,097 (37,338) 167,010 134,348 18,251 55,589 49 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) Finansal varlıklar (devamı) 11 Finansal varlıkların dönem içerisindeki hareketleri aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Satılmaya hazır FV RHPSFY Toplam 12,447,262 45,558,155 (48,557,817) 162,982 1,418,588 15,818,555 (199,783) 10,514,969 (5,942,660) 1,071,900 28,265,817 (199,783) 10,514,969 (5,942,660) 162,982 2,490,488 Dönem başındaki değer Parasal varlıklarda gerçekleşmemiş kur farkları Dönem içindeki alımlar Elden çıkarılanlar (itfa veya satış) Finansal varlıkların rayiç değerlerindeki değişim (Not 4,2) Finansal varlıkların itfa edilmiş maliyet gelirlerindeki değişim Dönem sonundaki değer 11,029,170 21,262,981 32,292,151 31 Aralık 2008 Satılmaya hazır FV RHPSFY Toplam Dönem başındaki değer Parasal varlıklarda gerçekleşmemiş kur farkları Dönem içindeki alımlar Elden çıkarılanlar (itfa veya satış) Finansal varlıkların rayiç değerlerindeki değişim (Not 4,2) Finansal varlıkların itfa edilmiş maliyet gelirlerindeki değişim 9,277,247 8,486,991 (5,786,613) (37,338) 506,975 18,296,145 1,604,681 8,348,813 (11,965,449) (465,635) - 27,573,392 1,604,681 16,835,804 (17,752,062) (502,973) 506,975 Dönem sonundaki değer 12,447,262 15,818,555 28,265,817 Şirket‟in sigortacılık faaliyetleri gereği Hazine Müsteşarlığı lehine teminat olarak verdiği finansal varlıkların detayı aşağıdaki gibidir: Nominal Değeri Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – borçlanma senetleri (Not 17) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – vadeli mevduat (Not 17) Satılmaya hazır finansal varlıklar – borçlanma senetleri (Not 17) Bankalar Mevduatı 21,453,358 21,262,981 21,262,981 10,707,815 5,896,435 9,279,244 3,638,116 5,806,712 10,250,232 3,650,148 5,806,712 10,250,232 3,650,148 40,267,153 40,970,073 40,970,073 31 Aralık 2008 Maliyet Gerçeğe Uygun Bedeli Değeri Defter Değeri Nominal Değeri Toplam 50 Defter Değeri 19,654,922 Toplam Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – borçlanma senetleri (Not 17) Riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar – vadeli mevduat (Not 17) Satılmaya hazır finansal varlıklar – borçlanma senetleri (Not 17) 30 Eylül 2009 Maliyet Gerçeğe Uygun Bedeli Değeri 14,895,125 15,816,465 15,818,555 15,818,555 12,734,931 14,151,961 10,745,416 14,182,672 11,927,565 14,182,672 11,927,565 40,713,842 41,928,792 41,928,792 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 12 Kredi ve alacaklar Esas faaliyetlerden alacaklar (Not 4.2) Peşin ödenen vergiler ve fonlar (Not 4.2) İlişkili taraflardan alacaklar (Not 4.2), (Not 45) Diğer alacaklar (Not 4.2) Toplam Kısa vadeli alacaklar Orta ve uzun vadeli alacaklar Toplam 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 319,387,340 482,195 11,238 7,591 319,888,364 248,057,787 398,589 16,778 8,242 248,481,396 9,650,757 310,237,607 319,888,364 10,230,960 238,250,436 248,481,396 Şirket‟in 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla esas faaliyetlerden alacaklar hesabının detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Sigortalılardan alacaklar Sigortalılardan alacaklar karşılığı (Not 4.2) Sigortacılık faaliyetlerinden alacaklar, net 31 Aralık 2008 2,564,862 (508,838) 2,056,024 1,810,408 (350,940) 1,459,468 Emeklilik faaliyetlerinden alacaklar (Not 17) Sigortalılara krediler (ikrazlar) (Not 4.2) Reasürans faaliyetleri ile ilgili sedan şirketten alacaklar Esas faaliyetlerden kaynaklanan şüpheli alacaklar Esas faaliyetlerden kaynaklanan şüpheli alacaklar karşılığı 316,118,792 1,018,619 193,906 - 245,617,144 981,175 29,922 (29,922) Esas faaliyetlerden alacaklar 319,387,341 248,057,787 Alacaklar için alınmış olan ipotek ve diğer teminatların detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Teminat mektupları Diğer garanti, kefalet ve teminatlar İpotek senetleri 35,586 31,056 24,500 47,320 32,351 29,500 Toplam 91,142 109,171 Vadesi gelmiş bulunan ve henüz vadesi gelmeyen alacaklar için ayrılan şüpheli alacak tutarları a) Kanuni ve idari takipteki alacaklar (vadesi gelmiş): Yoktur (31 Aralık 2008: Yoktur). b) Prim alacak karşılıkları (vadesi gelmiş): 508,838 TL (31 Aralık 2008: 350,940 TL). İşletmenin ortaklar, iştirakler ve bağlı ortaklıklarla olan alacak ve borç ilişkisi Not 45‟te detaylı olarak verilmiştir. Yabancı paralarla temsil edilen ve kur garantisi olmayan alacak ve borçlar ile aktifte mevcut yabancı paraların ayrı ayrı tutarları ve TL‟ye dönüştürme kurları Not 4.2’de verilmiştir. 51 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 13 Türev finansal araçlar Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla türev finansal aracı bulunmamaktadır. 14 Nakit ve nakit benzeri varlıklar 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, nakit ve nakit benzeri varlıkların detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Dönem sonu Kasa Bankalar Diğer nakit ve nakit benzeri varlıklar Dönem başı 31 Aralık 2008 Dönem sonu Dönem başı 6,168 16,992,091 7,275,991 5,217 5,217 23,108,35223,108,352 7,840,405 7,840,405 1,690 13,774,328 5,785,242 24,274,250 30,953,974 30,953,974 19,561,260 Bankalar mevduatı reeskontları Bloke edilmiş tutarlar (115,730) (3,650,148) (219,202) (219,202) (3,631,347)(3,631,347) (42,971) (825,036) Nakit akış tablosundaki nakit ve nakit benzerlerinin mevcudu 20,508,372 27,103,42527,103,425 18,693,253 Bilançoda gösterilen nakit ve nakit benzeri varlıklar 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla bankalar hesabının detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 216,057 37,619 1,353,338 47,953 TL bankalar mevduatı - vadeli - vadesiz 16,460,382 278,033 21,282,742 424,319 Bankalar 16,992,091 23,108,352 Yabancı para bankalar mevduatı - vadeli - vadesiz 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, Şirket‟in sigortacılık faaliyetleri gereği Hazine Müsteşarlığı lehine bloke olarak tutulan bankalar mevduatının tutarı, riski hayat poliçesi sahiplerine ait finansal yatırımlar içerisinde gösterilen bankalar mevduatı dahil 10,369,444 TL‟dir (31 Aralık 2008: 17,814,019 TL) (Not 17). 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla diğer nakit ve nakit benzeri varlıkların tamamı kredi kartı yoluyla yapılan tahsilatlardan oluşmaktadır. 15 Özsermaye Ödenmiş sermaye 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, Şirket’in ödenmiş sermayesi 51.100.000 TL olup Şirket’in sermayesi, ihraç edilmiş ve her biri 1 TL nominal değerde 51,100,000 adet hisseden meydana gelmektedir. Sermayeyi temsil eden hisse senetlerine tanınan imtiyaz bulunmamaktadır. Şirket tarafından veya iştiraki veya bağlı ortaklıkları tarafından bulundurulan Şirket’in kendi hisse senedi bulunmamaktadır. Vadeli işlemler ve sözleşmeler gereği yapılacak hisse senetleri satışları için çıkarılmak üzere Şirket’te hisse senedi bulunmamaktadır. Şirket’in sermayesinde doğrudan veya dolaylı hakimiyeti söz konusu olan sermaye grubu %99.99 pay ile Fortis Insurance International NV’dir. 52 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 15 Özsermaye (devamı) Yasal yedekler Türk Ticaret Kanunu’na göre yasal yedek akçeler; birinci ve ikinci tertip yasal yedek akçelerden oluşmaktadır. Birinci tertip yasal yedek akçeler, Şirket sermayesinin %20’sine ulaşıncaya kadar, kanuni dönem karının %5’i oranında ayrılmaktadır. İkinci tertip yasal yedek akçeler, şirket sermayesinin %5’ini aşan tüm kar payı dağıtımlarının %10’u oranında ayrılmaktadır. Birinci ve ikinci yasal yedek akçeler, toplam sermayenin %50’sini aşmadığı sürece dağıtılamazlar; ancak ihtiyari yedek akçelerin tükenmesi halinde zararların karşılanmasında kullanılabilirler. 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla yasal yedeklerin toplam tutarı 224,906 TL’dir (31 Aralık 2008: 224,906 TL). Olağanüstü yedekler 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla olağanüstü yedek bulunmamaktadır. 16 Diğer yedekler ve isteğe bağlı katılımın sermaye bileşeni 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, “finansal varlıkların değerlemesi” hesabında muhasebeleştirilen satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerindeki değişim haricinde özsermaye içinde gösterilen diğer yedekler bulunmamaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıkların rayiç değer değişim farklarına ve ilgili vergi etkilerine ilişkin hareket tablosu yukarıda Not 15‟de verilmiştir. Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerlerinde meydana gelen değişiklikler üzerinden hesaplanan gerçekleşmemiş kazanç ve kayıplar haricinde özsermayede muhasebeleştirilen diğer yedekler bulunmamaktadır. 53 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları Şirket‟in 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, sigorta sözleşmeleri için ayrılan teknik karşılıklarının detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Brüt kazanılmamış primler karşılığı Kazanılmamış primler karşılığında reasürör payı (Not 10) Kazanılmamış primler karşılığı, net 6,395,053 (488,363) 5,906,690 7,760,706 Brüt muallak tazminat karşılığı Muallak tazminat karşılında reasürör payı (Not 10) Muallak tazminat karşılığı, net 1,728,246 (237,264) 1,490,982 1,494,418 (292,951) 1,201,467 Hayat matematik karşılığı – risk Hayat matematik karşılığı – birikimliler Hayat matematik karşılığı – toplam 10,974,384 26,775,842 37,750,226 12,887,177 28,858,970 41,746,147 Toplam teknik karşılıklar, net 45,147,898 50,203,980 Kısa vadeli Orta ve uzun vadeli 7,397,672 37,750,226 8,457,833 41,746,147 Toplam sigorta teknik karşılıkları, net 45,147,898 50,203,980 (504,340) 7,256,366 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıklarının hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Kazanılmamış primler karşılığı Brüt Dönem başı kazanılmamış primler karşılığı Dönem içerisinde yazılan primler Dönem içerisinde kazanılan primler Dönem sonu kazanılmamış primler karşılığı 30 Eylül 2009 Reasürör payı 7,760,704 17,408,548 (18,774,200) (504,338) (1,531,810) 2,524,511 7,256,366 15,876,739 (16,249,689) 6,395,053 (488,363) 5,906,690 31 Aralık 2008 Brüt Reasürör payı Kazanılmamış primler karşılığı Dönem başı kazanılmamış primler karşılığı (* ) Dönem içerisinde yazılan primler Dönem içerisinde kazanılan primler Net 2,088,318 28,645,558 (22,973,170) (129,452) (3,328,395) 2,953,507 Net 1,958,866 25,317,163 (20,019,663) Dönem sonu kazanılmamış primler karşılığı 7,760,706 (504,340) 7,256,366 Not 2.24’te daha detaylı anlatıldığı üzere 31 Aralık 2008 tarihli hareket tablosunun dönem başında, 1 Ocak 2008 tarihinden önce üretilmiş poliçelere ilişkin hesaplanan ertelenmiş komisyon gelirleri ile ertelenmiş üretim komisyonları kazanılmamış primler karşılığı hesabı içerisinde net olarak dikkate alınmıştır. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, 1 Ocak 2008 tarihinden önce üretilmiş poliçeler için kazanılmamış primler karşılığı hesabında muhasebeleştirilen ertelenmiş komisyon gelirleri ile ertelenmiş üretim komisyonları bulunmamaktadır. (*) 54 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) 30 Eylül 2009 Reasürör Brüt payı Muallak tazminat karşılığı Dönem başı muallak tazminat karşılığı Dönem içerisinde bildirimi yapılan hasarlar ve dönem başı muallak tazminat karşılığına ilişkin tahminlerdeki değişiklikler Dönem içinde ödenen hasarlar Dönem sonu muallak tazminat karşılığı Net 1,494,418 (292,951) 1,201,467 8,038,162 (7,804,334) (256,416) 312,103 7,781,747 (7,492,231) 1,728,246 (237,264) 1,490,982 31 Aralık 2008 Reasürör Brüt payı Muallak tazminat karşılığı Dönem başı muallak tazminat karşılığı Dönem içerisinde bildirimi yapılan hasarlar ve dönem başı muallak tazminat karşılığına ilişkin tahminlerdeki değişiklikler Dönem içinde ödenen hasarlar Dönem sonu muallak tazminat karşılığı Net 820,836 (117,291) 703,545 9,027,977 (8,354,395) (708,883) 533,223 8,319,094 (7,821,172) 1,494,418 (292,951) 1,201,467 Hasarların gelişimi tablosu Muallak tazminat karşılığının tahmin edilmesinde kullanılan ana varsayım Şirket‟in geçmiş dönemlerdeki hasar gelişim tecrübesidir. Hukuk kararları veya yasalardaki değişiklikler gibi dış faktörlerin muallak tazminat karşılığını nasıl etkileyeceğinin belirlenmesinde, Şirket yönetimi kendi hükümlerini kullanmaktadır. Yasal değişiklikler ve tahmin etme sürecindeki belirsizlikler gibi bazı tahminlerin duyarlılığı ölçülebilir değildir. Ayrıca, hasarın meydana geldiği zamanla ödemenin yapıldığı zaman arasındaki uzun süren gecikmeler, bilanço tarihi itibarıyla muallak tazminat karşılığının kesin olarak belirlenebilmesini engellemektedir. Dolayısıyla, toplam yükümlülükler, müteakip yaşanan gelişmelere bağlı olarak değişebilmekte ve toplam yükümlülüklerin tekrar tahmin edilmesi sonucu oluşan farklar daha sonraki dönemlerde finansal tablolara yansımaktadır. Sigorta yükümlülüklerin gelişimi, Şirket‟in toplam hasar yükümlülüklerini tahmin etmedeki performansını ölçmeye olanak sağlamaktadır, Aşağıdaki tabloların üst kısımlarında gösterilen rakamlar, hasarların meydana geldiği yıllardan itibaren, Şirket‟in hasarlarla ilgili toplam tahminlerinin müteakip yıllardaki değişimini göstermektedir, Tabloların alt kısmında gösterilen rakamlar ise toplam yükümlülüklerin, finansal tablolarda gösterilen muallak tazminat karşılıkları ile mutabakatını vermektedir. 30 Eylül 2009 Hasar yılı 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Toplam Hasar yılı 3,631,547 6,006,516 9,314,115 9,015,541 8,718,831 43,443,446 1 yıl sonra 2 yıl sonra 3,829,128 3,832,459 6,168,080 6,084,332 9,464,759 9,550,305 9,344,093 9,325,066 8,925,345 - 6,756,896 - - 3 yıl sonra 4 yıl sonra 3,853,333 3,877,576 6,147,289 6,141,280 9,541,304 - - - 5 yıl sonra 3,862,508 - - - - - 3,862,508 Hasarların cari tahmini Bugüne kadar yapılan toplam ödemeler Finansal tablolardaki toplam karşılık 3,862,508 6,141,280 9,541,304 9,325,066 8,925,345 6,756,896 44,552,398 (3,842,536) (6,034,181) (9,395,982) (9,037,259) (8,630,122) (5,884,071) (42,824,152) 19,972 107,098 145,322 287,806 295,223 872,824 1,728,246 Dönem sonu finansal tablolarda gösterilen toplam brüt muallak tazminat karşılığı 55 - 37,731,405 28,792,162 - 19,541,926 10,018,856 1,728,246 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Hasarların gelişimi tablosu (devamı) 30 Eylül 2009 Hasar yılı 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Toplam Hasar yılı 3,531,322 5,778,103 9,238,281 8,502,125 8,875,588 6,563,878 42,489,297 1 yıl sonra 3,705,468 5,787,812 9,388,925 8,694,149 8,405,940 - 35,982,294 2 yıl sonra 3,676,880 5,758,064 9,450,082 8,682,197 - - 27,567,223 3 yıl sonra 3,701,474 5,798,655 9,401,413 - - - 18,901,542 4 yıl sonra 3,709,239 5,763,714 - - - - 9,472,953 5 yıl sonra 3,701,934 - - - - - 3,701,934 Hasarların cari tahmini Bugüne kadar yapılan toplam ödemeler Finansal tablolardaki toplam karşılık 3,701,934 5,763,714 9,401,413 8,682,197 8,405,940 6,563,878 138,115,243 (3,690,677) (5,703,349) (9,319,503) (8,563,937) (8,097,791) (5,652,838) (41,028,094) 11,257 60,366 81,910 118,260 308,149 911,040 1,490,982 Dönem sonu finansal tablolarda gösterilen toplam net muallak tazminat karşılığı 1,490,982 31 Aralık 2008 Hasar yılı 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Toplam Hasar yılı 4,967,436 3,631,547 6,006,516 9,314,115 9,015,541 8,718,831 41,653,986 1 yıl sonra 4,904,229 3,829,128 6,168,080 9,464,759 9,344,093 - 33,710,289 2 yıl sonra 3 yıl sonra 4 yıl sonra 5,017,660 5,018,428 4,989,854 3,832,459 3,853,333 3,877,576 6,084,332 6,147,289 - 9,550,305 - - - 24,484,756 15,019,050 8,867,430 5 yıl sonra 5,009,687 - - - - - 5,009,687 Hasarların cari tahmini Bugüne kadar yapılan toplam ödemeler Finansal tablolardaki toplam karşılık 5,009,687 3,877,576 6,147,289 9,550,305 9,344,093 8,718,831 42,647,781 (4,970,482) (3,842,536) (6,034,181) (9,395,336) (9,037,149) (7,873,679) (41,153,363) 39,205 35.04 113,108 154,969 306,944 845,152 1,494,418 Dönem sonu finansal tablolarda gösterilen toplam brüt muallak tazminat karşılığı 1,494,418 31 Aralık 2008 Hasar yılı 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Toplam Hasar yılı 3,478,367 3,531,322 5,778,103 9,238,281 8,502,125 8,875,588 39,403,786 1 yıl sonra 3,415,509 3,705,468 5,787,812 9,388,925 8,694,149 - 30,991,863 2 yıl sonra 3,528,940 3,676,880 5,758,064 9,450,082 - - 22,413,966 3 yıl sonra 3,529,708 3,701,474 5,798,655 - - - 13,029,837 4 yıl sonra 3,485,928 - - - - 7,195,167 5 yıl sonra 3,500,239 - - - - - 3,500,239 Hasarların cari tahmini Bugüne kadar yapılan toplam ödemeler Finansal tablolardaki toplam karşılık 3,500,239 3,709,239 5,798,655 9,450,082 8,694,149 8,875,588 40,027,952 (3,466,557) (3,690,677) (5,703,349) (9,319,503) (8,563,937) (8,082,462) (38,826,485) 33,682 18,562 95,306 130,579 130,212 793,126 1,201,467 3,709,239 Dönem sonu finansal tablolarda gösterilen toplam net muallak tazminat karşılığı 56 1,201,467 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Şirket’in hayat ve hayat dışı dallar için tesis etmesi gereken teminat tutarları ile varlıklar itibarıyla hayat ve hayat dışı dallara göre tesis edilmiş teminat tutarları 30 Eylül 2009 Hayat: Bankalar mevduatı (Not 11), (Not 14) Finansal varlıklar(* ) (Not 11) Toplam Hayat dışı: Bankalar mevduatı (Not 11), (Not 14) Finansal varlıklar(* ) (Not 11) Toplam Toplam Tesis edilmesi gereken (* * ) Tesis edilen (* ) 38,282,056 10,084,161 30,319,672 40,403,833 31 Aralık 2008 Tesis edilmesi gereken (* * ) Tesis edilen (* ) 42,468,699 17,552,096 27,141,361 44,693,457 884,268 285,283 939,978 1,225,261 553,452 261,923 320,154 582,077 39,166,324 41,629,094 43,022,151 45,275,534 (* ) “Sigorta ve Resürans Şirketleri ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmelik”in teminatların değerlemesini düzenleyen 6 ncı maddesi uyarınca finansal varlıklar içerisinde gösterilen devlet tahvilleri ve hazine bonoları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla açıklanan günlük fiyatları ile; yatırım fonu katılma belgeleri ise ilan edilen günlük fiyatları ile değerlenerek gösterilmiştir. (**) “Sigorta ve Reasürans Şirketleri ile Emeklilik Şirketlerinin Mali Bünyelerine İlişkin Yönetmelik”in teminatların tesisi ve serbest bırakılmasını düzenleyen 7 nci maddesi uyarınca sigorta şirketleri ile hayat ve ferdi kaza branşında faaliyet gösteren emeklilik şirketleri teminatlarını, sermaye yeterliliği hesaplama dönemlerini takip eden iki ay içerisinde tesis etmek zorundadır. “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Sermaye Yeterliliklerinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik” uyarınca şirketler sermaye yeterliliği tablosunu Haziran ve Aralık dönemleri olmak üzere yılda iki defa hazırlar ve 2 ay içinde Hazine Müsteşarlığı‟na gönderirler. Dolayısıyla, 30 Eylül 2009/(31 Aralık 2008) tarihi itibarıyla tesis edilmesi gereken tutarlar 31 Aralık 2008/(30 Eylül 2008) tarihi itibarıyla yapılan hesaplamalar üzerinden gösterilmiştir. Birikimli hayat sözleşmelerinde hayat matematik karşılıkları Şirket‟in 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla birikimli hayat sözleşmeleri için ayrılan hayat matematik karşılıklarının hareketi aşağıdaki gibidir: Birikimli hayat sözleşmelerinde hayat matematik karşılıkları 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Dönem başı birikimli hayat sözleşmelerinde hayat matematik karşılıkları Kur farkları Dönem içinde yazılan primler (birikimler), net Dönem içinde çıkışlar (iştiralar) Dönem içinde çıkışlar (vade gelimi) Kar payları 28,858,970 (330,234) 3,573,665 (4,543,891) (1,002,323) 219,654 23,092,558 6,288,791 3,926,049 (4,690,159) (478,228) 719,959 Dönem sonu birikimli hayat sözleşmelerinde hayat matematik karşılıkları 26,775,842 28,858,970 30 Eylül 2009 (dokuz aylık) ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla dönem içinde birikimli hayat sözleşmelerinde kar payı dağıtım oranları: Ray Fonu USD EUR TL 4.4% 5.2% 11.7% 30 Eylül 2009 Doğan Emeklilik Fonu 4.4% 5.2% 11.7% 57 İdeal Hayat Fonu 4.2% 5.0% 11.1% 31 Aralık 2008 Doğan Emeklilik İdeal Hayat Ray Fonu Fonu Fonu %4.2 %4.0 %18.1 %4.3 %4.0 %18.1 %4.6 %4.6 %17.5 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Şirket’in hayat poliçe adetleri ile dönem içinde giren, ayrılan hayat ve mevcut hayat sigortalıların adet ve matematik karşılıkları 30 Eylül 2009 Sigortalı sayısı Matematik karşılıklar 61,924 90,859 175,540 6,169,386 10,299,247 37,750,226 Dönem içinde giren Dönem içinde ayrılan Mevcut 31 Aralık 2008 Matematik Sigortalı sayısı karşılıklar 137,302 65,912 204,475 12,168,172 3,774,471 41,746,147 Dönem içinde yeni giren hayat sigortalıların adet ile brüt ve net prim tutarları ferdi ve grup olarak dağılımları 30 Eylül 2009 Sözleşme sayısı 31 Aralık 2008 Sözleşme sayısı Brüt prim Net prim Brüt prim Bireysel Grup 51,297 10,559,309 10,627 751,227 9,441,979 733,324 125,318 17,999,946 17,856,247 11,984 924,667 924,559 Toplam 61,924 11,310,537 10,175,303 137,302 18,924,613 18,780,806 Net prim Dönem içinde portföyden ayrılan hayat sigortalıların adet ile brüt ve net prim tutarları matematik karşılıklarının tutarlarının ferdi ve grup olarak dağılımları 30 Eylül 2009 Sözleşme sayısı 31 Aralık 2008 Matematik karşılık Sözleşme sayısı Brüt prim Net prim Matematik karşılık Bireysel Grup 83,500 12,793,606 12,679,363 10,299,247 7,359 480,574 479,868 59,891 6,021 9,377,861 457,976 8,658,110 424,215 3,774,471 - Toplam 90,859 13,274,180 13,159,232 10,299,247 65,912 9,835,837 9,082,325 3,774,471 Brüt prim Net prim Ertelenmiş üretim komisyonları Şirket, poliçe üretimi ile ilgili aracılara ödenen komisyonlarının ertesi dönemlere sarkan kısımları ile yıllık sigorta sözleşmeleri ile yıllık yenilenen sigorta teminatı içeren bir yıldan uzun süreli sigorta sözleşmelerinde gider ertelemelerini “gelecek aylara ait giderler” hesabı içerisinde aktifleştirmektedir. 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla ertelenmiş üretim komisyonları ile ertelenmiş giderler sırasıyla, 2,449,376 TL ve 224,232 TL (31 Aralık 2008: 3,136,891 TL ve 228,313 TL) tutarındadır. Finansal tablolarda gösterilen 4,044,138 TL (31 Aralık 2008: 4,286,850 TL) tutarındaki gelecek aylara ait giderler; 2,673,608 TL (31 Aralık 2008: 3,365,204 TL) tutarında ertelenmiş üretim komisyonları ile ertelenmiş giderler toplamından ve 1,370,531 TL (31 Aralık 2008: 921,646 TL) tutarında peşin ödenmiş diğer giderlerden oluşmaktadır. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla ertelenmiş üretim komisyonlarının hareketi aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Dönem başındaki ertelenmiş üretim komisyonları Dönem içinde tahakkuk eden aracılara komisyonlar (Not 32) Dönem içinde giderleşen komisyonlar (Not 32) Dönem sonu ertelenmiş üretim komisyonları (Not 32) (*) 31 Aralık 2008 3,136,891 3,807,225 (4,494,740) -(*) 4,387,292 (1,250,401) 2,449,376 3,136,891 Not 2.24’te daha detaylı anlatıldığı üzere 31 Aralık 2008 tarihli hareket tablosunda, dönem başında hesaplanan ertelenmiş üretim komisyonları kazanılmamış primler karşılığı hesabı içerisinde net olarak dikkate alınmıştır. 58 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Bireysel emeklilik Şirket‟in 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, emeklilik faaliyetlerinden alacaklar ve borçlar hesaplarının detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Saklayıcı şirketten alacaklar Satış emirleri Katılımcılardan alacaklar (giriş aidatları) Fon işletim gider kesintisi alacakları Emeklilik yatırım fonları sermaye avansı 310,135,246 3,922,329 933,121 614,857 513,239 238,250,436 6,305,636 140,308 472,201 448,563 Emeklilik faaliyetlerinden alacaklar (Not 12) 316,118,792 245,617,144 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Katılımcılara borçlar Alım emirleri Katılımcılar geçici hesabı Bireysel emeklilik aracıları komisyon borçları Portföy yönetim şirketine borçlar Emeklilik Gözetim Merkezi‟ne borçlar 310,135,246 9,121,625 862,273 699,675 92,229 5,419 238,250,436 13,202,003 559,497 481,524 111,251 156,387 Emeklilik faaliyetlerinden borçlar (Not 19) 320,916,467 252,761,098 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, Şirket‟in kurduğu emeklilik yatırım fonları ve birim fiyatları aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Birim fiyatları 31 Aralık 2008 Birim fiyatları 0.027543 Gelir Amaçlı Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu 0.024329 0.023776 Para Piyasası Likit Kamu Em. Yat. Fonu 0.022126 0.016302 Gelir Amaçlı Döviz Cinsinden Yatırım Araç. Em. Yat. Fonu 0.015572 0.026441 Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Em. Yat. Fonu (*) 0.015054 0.022981 Esnek Em. Yat. Fonu 0.017563 0.013811 Gelir Amaçlı Döviz Cinsi Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu 0.013645 0.019522 Para Piyasası Emanet Likit Kamu Em. Yat. Fonu 0.018550 0.012831 Gruplara Yönelik Gelir Amaç. Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu (**) 0.011214 (*) 25 Mart 2008 tarihinde alınan yönetim kurulu kararı doğrultusunda “İhtisaslaşmış İMKB Ulusal 30 Endeks Emeklilik Yatırım Fonu”nun unvanı “Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Fonu” olarak değiştirilmiştir. (**) 20 Haziran 2007 tarihinde alınan yönetim kurulu kararıyla kurulan “Gruplara Yönelik Gelir Amaçlı Kamu Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu” 7 Mayıs 2008 tarihinde halka arz olunmuştur. 59 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Bireysel emeklilik (devamı) 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, portföydeki katılım belgeleri ve dolaşımdaki katılım belgelerinin adet ve tutarları aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Dolaşımdaki katılma belgeleri Gelir Amaçlı Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Para Piyasası Likit Kamu Em. Yat. Fonu Gelir Amaçlı Döviz Cinsinden Yatırım Araç. Em. Yat. Fonu Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Em. Yat. Fonu Esnek Em. Yat. Fonu Gelir Amaçlı Döviz Cinsi Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Para Piyasası Emanet Likit Kamu Em. Yat. Fonu Portföydeki katılma belgeleri Adet Tutar Adet Tutar 6,467,769,406 178,144,803 33,532,230,594 923,578,227 3,215,569,806 76,452,045 26,784,430,194 636,826,612 547,319,161 8,922,378 29,452,680,839 480,137,603 722,168,829 19,094,985 14,277,831,171 377,520,134 427,866,146 9,832,606 14,572,133,854 334,882,208 1,043,235,354 14,407,717 8,956,764,646 123,701,877 168,048,144 3,280,712 4,831,951,856 94,329,364 310,135,246 Kurucudaki katılım belgeleri Gruplara Yönelik Gelir Amaç. Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu 40,000,000 Toplam 2,970,976,025 Portföydeki katılma belgeleri 513,239 29,960,000,000 384,416,760 513,239 384,416,760 310,648,485 3,355,392,785 31 Aralık 2008 Dolaşımdaki katılma belgeleri Gelir Amaçlı Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Para Piyasası Likit Kamu Em. Yat. Fonu Gelir Amaçlı Döviz Cinsinden Yatırım Araç. Em. Yat. Fonu Büyüme Amaçlı Hisse Senedi Em. Yat. Fonu Esnek Em. Yat. Fonu Gelir Amaçlı Döviz Cinsi Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Para Piyasası Emanet Likit Kamu Em. Yat. Fonu Gruplara Yönelik Gelir Amaç. Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Tutar Adet Tutar 5,451,961,147 132,642,487 34,548,038,853 840,530,164 2,977,113,289 65,871,664 27,022,886,711 597,908,894 485,363,944 7,558,028 29,514,636,056 459,598,304 687,719,825 10,352,961 14,312,280,175 215,457,623 434,602,215 7,632,798 14,565,397,785 255,808,036 808,838,602 11,036,958 9,191,161,398 125,417,434 170,110,344 3,155,540 4,829,889,656 89,594,258 - - 40,000,000 448,563 238,250,436 134,024,290,634 2,584,763,276 Kurucudaki katılım belgeleri Gruplara Yönelik Gelir Amaç. Kamu Borç. Araç. Em. Yat. Fonu Toplam 60 Portföydeki katılma belgeleri Adet 40,000,000 448,563 Portföydeki katılma belgeleri 29,960,000,000 335,971,440 448,563 335,971,440 238,698,999 2,920,734,716 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 17 Sigorta yükümlülükleri ve reasürans varlıkları (devamı) Bireysel emeklilik (devamı) Dönem içinde giren, ayrılan iptal edilen ve mevcut bireysel emeklilik ve grup emeklilik katılımcılarının adetçe portföy tutarları 30 Eylül 2009 Dönem içinde giren Dönem içinde ayrılan/iptal edilen Mevcut Mevcut tutar 10,767 1,100 11,867 14,426 1,734 16,160 78,421 5,441 83,862 287,057,561 23,077,685 310,135,246 Dönem içinde giren Dönem içinde ayrılan/iptal edilen Mevcut Mevcut tutar 30,495 2,128 32,623 19,049 1,138 20,187 82,278 6,000 88,278 220,011,428 18,239,008 238,250,436 Bireysel Grup Toplam 31 Aralık 2008 Bireysel Grup Toplam Dönem içinde giren bireysel emeklilik katılımcılarının adet ile brüt ve net katılım paylarının bireysel ve kurumsal olarak dağılımları Sözleşme sayısı Bireysel Grup Toplam 9,217 1,058 10,275 30 Eylül 2009 Brüt katılım payı Net katılım payı 22,698,262 611,901 23,310,163 22,316,516 610,406 22,926,922 Sözleşme sayısı 30,495 2,128 32,623 31 Aralık 2008 Brüt katılım payı Net katılım payı 26,283,508 1,339,199 27,622,707 25,178,889 1,334,097 26,512,986 Dönem içinde başka şirketten gelen bireysel emeklilik katılımcılarının adet ile brüt ve net katılım paylarının bireysel ve kurumsal olarak dağılımları Sözleşme sayısı Bireysel Grup Toplam 1550 44 1,594 30 Eylül 2009 Brüt katılım payı Net katılım payı 16,989,658 223,379 17,213,037 16,973,484 223,354 17,196,838 Sözleşme sayısı 4,807 142 4,949 31 Aralık 2008 Brüt katılım payı Net katılım payı 52,109,848 470,344 52,580,192 52,049,208 470,189 52,519,397 Dönem içinde Şirket’in hayat portföyünden bireysel emekliliğe geçen bireysel emeklilik katılımcılarının adet ile brüt ve net katılım paylarının bireysel ve kurumsal olarak dağılımı Dönem içinde Şirket‟in hayat portföyünden bireysel emekliliğe geçen bireysel emeklilik katılımcısı bulunmamaktadır. Dönem içinde Şirket’in portföyünden ayrılan başka şirkete geçen veya başka şirkete geçmeyen her ikisi birlikte bireysel emeklilik katılımcılarının adet ile brüt ve net katılım paylarının bireysel ve kurumsal olarak dağılımları Sözleşme sayısı Bireysel Grup Toplam 14,426 1,734 16,160 30 Eylül 2009 Brüt katılım payı Net katılım payı 47,433,390 3,107,216 50,540,606 45,465,967 3,097,632 48,563,599 61 Sözleşme sayısı 19,049 1,138 20,187 31 Aralık 2008 Brüt katılım payı Net katılım payı 42,573,025 2,874,783 45,447,808 40,527,340 2,859,114 43,386,454 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 18 Yatırım anlaşması yükümlülükleri Yoktur. 19 Ticari ve diğer borçlar, ertelenmiş gelirler 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Esas faaliyetlerden borçlar Ödenecek vergi ve benzer diğer yükümlülükler Diğer çeşitli borçlar Gelecek aylara/yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları Finansal borçlar (Not 20) İlişkili taraflara borçlar Diğer kısa vadeli yükümlülükler 321,686,966 1,115,225 343,054 186,818 1,027,676 16,800 143,181 253,772,595 1,172,728 1,465,994 247,769 237,723 30,249 148,120 Toplam 324,519,720 257,075,178 Kısa vadeli borçlar Orta ve uzun vadeli borçlar 14,384,474 310,135,246 324,519,720 18,824,742 238,250,436 257,075,178 Toplam 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla diğer çeşitli borçlar, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler için yapılacak olan ödemelerden oluşmaktadır. Gelecek aylara/yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları; 150,273 TL (31 Aralık 2008: 202,530 TL) tutarında ertelenmiş komisyon gelirleri ile 36,544 TL (31 Aralık 2008: 45,239 TL) tutarında ertelenmiş ikraz faiz gelirlerinden oluşmaktadır. Şirket‟in 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, esas faaliyetlerden borçlar hesabının detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 503,110 266,702 688 770,500 470,458 536,133 4,906 1,011,497 Emeklilik faaliyetlerinden borçlar (Not 17) 320,916,466 252,761,098 Esas faaliyetlerden borçlar 321,686,966 253,772,595 Reasürans şirketlerine borçlar (Not 10) Acentelere borçlar Sigortalılara borçlar Toplam sigortacılık faaliyetlerinden borçlar Cari ve gelecek dönemlerde yararlanılacak yatırım indiriminin toplam tutarı Yoktur. 20 Finansal borçlar Şirket‟in 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla finansal borcu; 1,027,676 TL (31 Aralık 2008: 237,723 TL) tutarında vergi ödemeleri için bankalardan kullanılan kısa vadeli vergi kredilerinden oluşmaktadır. 62 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 21 Ertelenmiş vergiler 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, ertelenmiş vergi varlık ve yükümlülüklerini doğuran kalemler aşağıdaki gibidir: 22 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Ertelenmiş vergi Varlığı/ (Yükümlülüğü) Ertelenmiş vergi Varlığı/ (Yükümlülüğü) Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar için Vergi Mevzuatı ile Raporlama Standartları arasındaki fark - (40,644) Ertelenmiş vergi yükümlülüğü - (40,644) Emeklilik sosyal yardım yükümlülükleri Yoktur. 23 Diğer yükümlülükler ve masraf karşılıkları 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla, diğer riskler için ayrılan karşılıkların detayı aşağıdaki gibidir: Personel jestiyon prim karşılığı Kullanılmayan izinler için ayrılan karşılıklar Fortis Bank teknik destek anlaşma karşılığı Satış personeli prim karşılığı Takasbank bakım komisyon karşılığı Dava karşılıkları Diğer gider karşılıkları Maliyet giderleri karşılığı Kıdem tazminatı karşılığı Diğer riskler için ayrılan karşılıkların toplamı 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 1,114,555 250,303 258,477 111,687 111,513 318,376 93,081 2,257,992 1,292,390 260,689 342,146 277,139 152,076 48,828 340,883 2,714,151 41,667 49,538 2,299,659 2,763,689 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Kıdem tazminatı karşılığının dönem içindeki hareketi aşağıdaki gibidir: Dönem başı kıdem tazminatı karşılığı Dönem içindeki ödemeler (Not 47) Dönem içinde ayrılan karşılıklar (Not 47) Dönem sonu kıdem tazminatı karşılığı 63 49,538 (165,705) 157,834 33,172 (95,565) 111,931 41,667 49,538 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 24 Net sigorta prim geliri Hayat ve hayat dışı dallar itibarıyla net sigorta prim gelirleri ilişikteki gelir tablosunda detaylandırılmıştır. 25 Aidat (ücret) gelirleri Şirket‟in aidat gelirleri bireysel emeklilik işlemleri ile ilgili katılımcılardan ve emeklilik yatırım fonlarından alınan aidatlar ve birikimli hayat sigortalarında poliçe sahiplerinden alınan Şirket gider kesintilerinden oluşmaktadır. Bireysel emeklilik işlemleri ile ilgili katılımcılardan ve emeklilik yatırım fonlarından alınan aidat ve ücretler ilişikteki gelir tablosunda detaylandırılmıştır. 30 Eylül 2009 tarihinde sonra eren dokuz aylık hesap dönemine ilişkin, birikimli hayat sigorta poliçesi sahiplerinden alınan Şirket gider kesintisi toplamı 189,648 TL (30 Eylül 2008: 215,577 TL) tutarındadır. 26 Yatırım gelirleri Yukarıda “Finansal riskin yönetimi” notunda (Not 4.2) gösterilmiştir. 27 Finansal varlıkların net tahakkuk gelirleri Yukarıda “Finansal riskin yönetimi” notunda (Not 4.2) gösterilmiştir. 28 Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan aktifler Yukarıda “Finansal riskin yönetimi” notunda (Not 4.2) gösterilmiştir. 29 Sigorta hak ve talepleri 30 Eylül 2009 Hayat Ödenen hasarlar, reasürör payı düşülmüş olarak Muallak tazminatlar karşılığında değişim, reasürör payı düşülmüş olarak Kazanılmamış primler karşılığında değişim, reasürör payı düşülmüş olarak Hayat matematik karşılıklarındaki değişim, reasürör payı düşülmüş olarak Toplam 30 Hayat dışı 30 Eylül 2008 Hayat Hayat dışı (7,329,320) (162,911) (4,709,140) (1,001) (330,995) 41,480 (227,902) (21,267) (149,820) 1,499,947 (597,266) (3,220,432) (3,995,921) - (1,725,621) (2,874,801) (11,806,056) 1,378,516 (7,259,929) (6,117,501) Yatırım sözleşmeleri hakları Yoktur. 31 Zaruri diğer giderler Giderlerin Şirket içindeki niteliklerine veya işlevlerine dayanan gruplama aşağıda Not 32‟de verilmiştir. 64 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 32 Gider çeşitleri 30 Eylül 2009 ve 30 Eylül 2008 tarihlerinde sona eren dokuz aylık ara hesap dönemine ilişkin faaliyet giderlerinin detayı aşağıdaki gibidir: Hayat Çalışanlara sağlanan fayda giderleri (Not 33) Komisyon giderleri (Not 17) Dönem içinde tahakkuk eden aracılara komisyonlar (Not 17) Ertelenmiş üretim komisyonlarındaki değişim (Not 17) Müşavirlik giderleri Kira giderleri Teknik destek giderleri Reasürörlerden kazanılan komisyon gelirleri (Not 10) Dönem içerisinde reasürörlerden tahakkuk eden komisyon gelirleri (Not 10) Ertelenmiş komisyon gelirlerindeki değişim Haberleşme giderleri Tanıtım ve halkla ilişkiler giderleri Ofis giderleri Ulaşım giderleri Ortak giderlere katılma payları Eğitim, kültür ve yayın giderleri Vergi, resim ve harçlar Havale ve tahsil komisyon giderleri Emeklilik fonları operasyon giderleri Taşıt giderleri Ertelenen gider payları Temsil ve ağırlama giderleri Diğer giderler Toplam 30 Eylül 2009 Hayat dışı Emeklilik (4,023,230) (2,216,929) (2,384,584) 167,656 (538,780) (373,001) (343,139) 672,147 (305,586) (2,277,811) (1,422,641) (855,170) (66,298) (28,944) (26,872) 44,234 (8,257,763) (6,111,951) (6,111,951) (584,841) (683,546) (538,833) - 627,276 44,870 (123,042) (72,989) (161,632) (89,267) (118,521) (84,429) (130,200) (3,126) (41,644) (12,047) (359,310) (8,019,139) 36,848 7,386 (3,727) (2,984) (37,415) (992) (10,286) (4,709) (13,964) (344) (2,196) (497) (41,186) (2,779,577) (433,818) (297,406) (174,935) (237,780) (191,192) (186,058) (78,840) (208,693) (164,780) (77,252) (12,685) (450,761) (18,691,133) Toplam (12,586,578) (10,606,690) (1,189,919) (1,085,491) (908,845) 716,381 (560,587) (373,378) (373,982) (328,040) (319,999) (275,196) (223,004) (212,162) (164,780) (121,092) (25,229) (851,257) (29,489,848) 30 Eylül 2008 Çalışanlara sağlanan fayda giderleri (Not 33) Komisyon giderleri (Not 17) Dönem içinde tahakkuk eden aracılara komisyonlar (Not 17) Ertelenmiş üretim komisyonlarındaki değişim (Not 17) Müşavirlik giderleri Kira giderleri Teknik destek giderleri Reasürörlerden kazanılan komisyon gelirleri (Not 10) Dönem içerisinde reasürörlerden tahakkuk eden komisyon gelirleri (Not 10) Ertelenmiş komisyon gelirlerindeki değişim Haberleşme giderleri Tanıtım ve halkla ilişkiler giderleri Ofis giderleri Ulaşım giderleri Ortak giderlere katılma payları Eğitim, kültür ve yayın giderleri Vergi, resim ve harçlar Havale ve tahsil komisyon giderleri Emeklilik fonları operasyon giderleri Taşıt giderleri Ertelenen gider payları Temsil ve ağırlama giderleri Diğer giderler Toplam (*) Hayat Hayat dışı Emeklilik Toplam (3,844,102) (1,766,652) (2,158,193) 391,541 (186,347) (243,837) (229,602) 838,172 (266,069) (314,012) (1,923,937) 1,609,925 (10,783) (16,391) (17,248) 23,001 (8,073,209) (4,950,483) (4,950,483) (248,950) (476,929) (379,654) - (12,183,381) (7,031,147) 903,982 (65,810) (135,608) (88,383) (166,049) (111,496) (106,712) (36,282) (186,052) (3,451) (41,131) (116,799) (357,215) (6,781,546) 50,970 (27,968) (2,262) (10,142) (16,176) (2,035) (8,734) (3,318) (15,335) (408) (2,144) (4,931) 240,661 (426,327) (471,798) (125,746) (250,919) (239,615) (177,288) (60,190) (81,781) (210,800) (74,681) (178,483) (363,227) (16,363,754) (446,080) (737,156) (626,504) 861,174 (609,668) (224,271) (433,145) (353,146) (292,734) (99,790) (283,168) (214,659) (117,957) (300,213) (479,782) (23,571,627) Not 2.24’te daha detaylı anlatıldığı üzere dönem başındaki ertelenmiş üretim komisyonları ile ertelenmiş komisyon gelirleri kazanılmamış primler karşılığı hesabı içerisinde net olarak gösterilmiştir. Dolayısıyla ertelenmiş üretim komisyonlarındaki ve ertelenmiş komisyon gelirlerindeki değişim rakamları dönem sonundaki ertelenmiş üretim komisyonları ve ertelenmiş komisyon gelirleri ile aynıdır. 65 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 33 Çalışanlara sağlanan fayda giderleri 30 Eylül 2009 ve 30 Eylül 2008 tarihlerinde sona eren dokuz aylık ara hesap dönemlerine ilişkin çalışanlara sağlanan fayda giderlerinin detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Hayat Hayat dışı Emeklilik Toplam Maaş ve ücretler Sosyal güvenlik primleri işveren payı Kıdem tazminatı ve kullanılmayan izin karşılıkları gideri Bonus, prim ve komisyonlar Diğer yan haklar (2,418,413) (355,033) (159,478) (506,101) (584,205) (196,635) (21,352) (7,286) (38,193) (42,120) (4,521,198) (731,885) (358,805) (1,583,168) (1,062,708) (7,136,245) (1,108,269) (525,569) (2,127,462) (1,689,033) Toplam (Not 32) (4,023,230) (305,586) (8,257,763) (12,586,578) 30 Eylül 2008 34 Hayat Hayat dışı Emeklilik Toplam Maaş ve ücretler Sosyal güvenlik primleri işveren payı Kıdem tazminatı ve kullanılmayan izin karşılıkları gideri Bonus, prim ve komisyonlar Diğer yan haklar (2,138,944) (454,660) (45,032) (649,585) (555,881) (164,391) (24,211) (842) (39,156) (37,469) (4,046,213) (976,922) (107,263) (1,869,910) (1,072,901) (6,349,548) (1,455,793) (153,138) (2,558,651) (1,666,250) Toplam (Not 32) (3,844,102) (266,069) (8,073,209) (12,183,381) Finansal maliyetler Dönemin tüm finansman giderleri yukarıda “Finansal riskin yönetimi” notunda (Not 4.2) gösterilmiştir, Üretim maliyetine veya sabit varlıkların maliyetine verilen finansman gideri bulunmamaktadır. Finansal giderlerin tamamı gelir tablosuna yansıtılmıştır. 35 Gelir vergileri Finansal tablolarda gösterilen gelir vergisi giderlerini oluşturan kalemler aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 - - Ertelenmiş vergi: İndirilebilir geçici farkların oluşmasından ve kapanmasından kaynaklanan vergi Vergilendirilebilir geçici farkların oluşmasından ve kapanmasından kaynaklanan vergi (40,644) - 14,744 - Gelir tablosuna yansıyan toplam gelir vergisi gideri/(geliri) (40,644) 14,744 Kurumlar vergisi karşılık gideri: Kurumlar vergisi karşılığı 36 Net kur değişim gelirleri Yukarıda “Finansal riskin yönetimi” notunda (Not 4.2) gösterilmiştir. 66 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 37 Hisse başına kazanç/kayıp Hisse başına kayıp Şirket‟in dönem net zararının, dönemin ağırlıklı ortalama hisse senedi sayısına bölünmesi ile hesaplanmıştır. Hesap dönemi itibarıyla zarar Ağırlık ortalama hisse senedi sayısı Hisse başına kayıp (TL) 38 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 (1,508,697) 51,100,000 (0.02952) (3,519,103) 49,440,000 (0.07118) Hisse başı kar payı Yoktur. 39 Faaliyetlerden yaratılan nakit Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akımları ilişikteki nakit akış tablolarında gösterilmiştir. 40 Hisse senedine dönüştürülebilir tahvil Yoktur. 41 Paraya çevrilebilir imtiyazlı hisse senetleri Yoktur. 42 Riskler Normal faaliyetleri içerinde Şirket, ağırlıklı olarak sigortacılık faaliyetlerinden kaynaklanmak üzere çok sayıda hukuki anlaşmazlıklar, davalar ve tazminat davaları ile karşı karşıyadır. Bu davalar, gerek muallak tazminat karşılığı gerekse de maliyet gider karşılıkları içerisinde gerekli karşılıklar ayrılmak suretiyle finansal tablolara yansıtılmaktadır. 30 Eylül 2009 tarihi itibarıyla, Şirket‟in davalı olduğu tüm davaların Şirket aleyhine sonuçlanması durumunda doğacak muhtemel sorumluluk miktarı brüt olarak 655,985 TL‟dir (31 Aralık 2008: 359,674 TL). Şirket, söz konusu aleyhte açılan davalar için masraf ve faizler dahil 532,212 TL (31 Aralık 2008: 359,674TL) karşılık tutarını, ilişikteki finansal tablolarda ilgili karşılık hesaplarında dikkate almıştır. 43 Taahhütler Şirket‟in faaliyetleri gereği hayat ve hayat dışı sigorta branşlarında vermiş olduğu teminatların detayı Not 17‟de verilmiştir. Genel müdürlük ve bölge ofislerinin kullanımı için kiralanmış gayrimenkuller ile pazarlama ve satış ekibine tahsis edilen kiralık araçlar için faaliyet kiralaması çerçevesinde ödenecek asgari kira ödemelerinin toplamı aşağıdaki gibidir: 44 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 1 yıldan az Bir yıldan fazla beş yıldan az Beş yıldan fazla 1,447,321 5,789,285 1,532,622 3,901,218 - - Ödenecek asgari kira ödemelerinin toplamı 7,236,606 5,433,840 İşletme birleşmeleri Yoktur. 67 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 45 İlişkili taraflarla işlemler Toplamda Şirket‟in ödenmiş sermayesinde %99,99 paya sahip Fortis Insurance International NV ve bunların bağlı olduğu gruplar ve bu grupların iştirak ve bağlı ortaklıkları bu finansal tablolar açısından ilişkili kuruluş olarak tanımlanmıştır. 30 Eylül 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibarıyla ilişkili kuruluş bakiyeleri aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 31 Aralık 2008 Fortis Yatırım Menkul Kıymetler AŞ – prim alacakları Fortis Finansal Kiralama AŞ – prim alacakları Esas faaliyetlerden alacaklar 2,169 2,169 - Pusulamız Sigorta Aracılık Hizmetleri AŞ Bağlı ortaklıklardan alacaklar 2,077 2,077 - İlişkili kuruluşlardan olan alacaklar için teminat alınmamıştır. Ortaklar, iştirakler ve bağlı ortaklıklardan alacaklar nedeniyle ayrılan şüpheli alacak tutarı ve bunların borçları bulunmamaktadır. 30 Eylül 2009 ve 30 Eylül 2008 tarihlerinde sona eren dokuz aylık ara hesap dönemleri itibarıyla ilişkili kuruluşlarla gerçekleştirilen işlemler aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 30 Eylül 2008 6,999 6,351 13,350 6,566 5,493 377,622 3,626 2,014 395,321 Fortis Bank (*) Ödenen komisyonlar - 6,211,446 6,211,446 Fortis Bank (*) – mevduattan alınan faiz gelirler Yatırım gelirleri - 245,962 245,962 Fortis Portföy Yönetimi AŞ (*) – portföy işletim bedeli Fortis Bank AŞ (*) – teknik destek hizmet bedeli Faaliyet giderleri - 788,492 626,504 1,414,996 Fortis Yatırım Menkul Değerler AŞ Fortis Finansal Kiralama AŞ Fortis Bank (*) Fortis Faktoring AŞ(*) Fortis Portföy Yönetimi AŞ(*) Yazılan primler Not 1.1’de daha detaylı anlatılan işlemler neticesinde Fortis Bank‟ın sermayedar yapısındaki değişiklikler nedeniyle 30 Eylül 2009 itibarıyla düzenlenen finansal tablolarda Fortis Bank ve iştirakleri Fortis Yatırım Menkul Kıymetler AŞ, Fortis Portföy Yönetimi AŞ ilişkili kuruluşlarla yapılan işlemlere dahil edilmemiştir. (*) Ortaklar, iştirakler ve bağlı ortaklılar lehine verilen garanti, taahhüt, kefalet, avans, ciro gibi yükümlülükler bulunmamaktadır. 46 Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar Yoktur. 68 Fortis Emeklilik ve Hayat Anonim Şirketi 30 Eylül 2009 Tarihi İtibarıyla Hazırlanan Finansal Tablolara İlişkin Dipnotlar (Para Birimi: Türk Lirası (TL) olarak ifade edilmiştir.) 47 Diğer Finansal tablolardaki “diğer” ibaresini taşıyan hesap kalemlerinden dahil olduğu grubun toplam tutarının %20’sini veya bilanço aktif toplamının %5’ini aşan kalemlerin ad ve tutarları Yukarıdaki notlarda her notun kendi içerisinde gösterilmiştir. “Diğer alacaklar” ile “Diğer kısa veya uzun vadeli borçlar” hesap kalemi içinde bulunan ve bilanço aktif toplamının yüzde birini aşan, personelden alacaklar ile personele borçlar tutarlarının ayrı ayrı toplamları Yoktur. Nazım hesaplarda takip edilen rücu alacaklarına ilişkin tutarlar Nazım hesaplarda takip edilen rücu alacakları bulunmamaktadır. Taşınmazlar üzerinde sahip olunan ayni haklar ve bunların değerleri Yoktur. Önceki döneme ilişkin gelir ve karlar ile önceki döneme ait gider ve zararların tutarlarını ve kaynakları gösteren açıklayıcı not Yoktur. 30 Eylül 2009 ve 30 Eylül 2008 tarihlerinde sona eren dokuz aylık ara hesap dönemleri itibarıyla reeskont ve karşılık giderlerinin detayı aşağıdaki gibidir: 30 Eylül 2009 Esas faaliyetlerden alacaklar karşılığı gideri (Not 4.2) Konusu kalmayan karşılıklar İzin ücret karşılık gideri Kıdem tazminatı karşılığı gideri (Not 23) Stopaj vergi inceleme karşılık gideri (157,134) 296,563 10,386 7,871 157,686 Karşılıklar hesabı 69 30 Eylül 2008 (14,309) (34,386) (1,725) (50,420)
