B.Kerem GÖKTAŞ S.M.Mali Müşavir info@keremgoktas.com İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatında Sıkça Karşılaşılan İdari Para Cezaları Çalışma hayatında 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı S.S.G.S.Sigortası Kanunu hükümlerinin uygulanmasında dikkat edilmeyen fakat yapılan denetimlerde ortaya çıkan eksikler neticesinde bir çok cezayı müeyyide ile karşı karşıya kalınmaktadır. Oysa ki işverenlerimiz için uygulanmasında kırtasiye gideri haricinde hiçbir zorluğu ve maliyeti olmayan bu hükümlere uymamanın ceza tutarları uygulama maliyetlerinin kat ve kat üstündedir. Kaldı ki bazı hükümlerin uygulanmasında işverenlerimiz için teşvikler ve kolaylıklar sağlanmıştır. Şöyle ki, özürlü personel sigorta prim teşviki ile kontenjan dahilinde en az 155,32 TL (01.2011-06.2011), kontenjan haricinde 77,66 TL (01.201106.2011) sigorta primi Devlet tarafından karşılanmaktadır. Konuyla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken hususlar ve 2011 yılı uygulanan ceza tutarları aşağıda sıralanmıştır. Çalışma Belgesi 4857 sayılı İş Kanunun 28. maddesinde “İşten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir. “ hükmü yer almaktadır. Bu hükme aykırı davranan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için 108,00 TL para cezası verilir. Özürlü İşçi Çalıştırma 4857 sayılı İş Kanunun 30. maddesinde “İşverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde … işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” hükmü yer almaktadır. İşveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve çalıştırmadığı her ay için 1.672,00 TL para cezası verilir. Ücret Hesap Pusulası 4857 sayılı İş Kanunun 37. maddesinde “İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.” hükmü yer almaktadır. Hesap pusulası düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline 444,00 TL para cezası verilir. Fazla Çalışma Onayı 4857 sayılı İş Kanunun 41. maddesinde “ … Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. “ hükmü yer almaktadır. Fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için 220,00 TL para cezası verilir. Çalışma Koşulları Gösterir Belge 4857 sayılı İş Kanunun 8. maddesine göre yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Belgeyi işçiye vermeyen, işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için 108,00 TL para cezası verilir. Personel Özlük Dosyası 4857 sayılı İş Kanunun 75. maddesine göre işveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşçi özlük dosyalarını düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline 1.114,00 TL para cezası verilir. İş Sağlığı ve Güvenliği 4857 sayılı İş Kanunu’nun 77. maddesine göre işverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. Bu hükme aykırı davranan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için 1.233,00 TL para cezası verilir. Analık Hali 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesine göre kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için 1.114,00 TL para cezası verilir. İşe Giriş Bildirgesi 5510 sayılı Kanunu’nun 8. maddesine göre işverenler, 4.maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Bildirgeyi, bu Kanunda belirtilen süre içinde ya da Kurumca belirlenen şekle ve usûle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu hâlde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için 796,50 TL (asgari ücret) tutarında idari para cezası uygulanır. Kayıt İbraz Etmeme 5510 sayılı Kanunu’nun 86. maddesine göre İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ………. Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır. Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen onbeş gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerine getirmeyenlere; 9.558,00 TL (bilanço esasına tabi), 4.779,00 TL (diğer defterlere tabi), 2.389,00 TL (defter tutmayanlar) idari para cezası uygulanır. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Asılmaması 5510 sayılı Kanunu’nun 86. maddesine göre …müteakip belgenin verilmesi gereken sürenin sonuna kadar, sigortalılar tarafından görülebilecek bir yere asmak zorundadır. 86. maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülükleri belirtilen sürede yerine getirmeyenlere, 1.593,00 TL (aylık asgari ücretin iki katı) tutarında idari para cezası uygulanır. Eksik Gün Formu İşverenler emrinde çalıştırdıkları işçilerin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimlerini en geç belgenin (aylık prim ve hizmet belgesi) ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23’üne kadar yapmakla yükümlüdürler. Bu belgenin verilme süresi içinde ücretiz izinli olan işçilerin Ek-10 formu (eksik gün bildirim formu) ekine izin belgeleri eklenerek ilgili Sosyal Güvenlik Kurumuna iletilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, ücretsiz izin belgesi sonradan düzenlenebilir olması sebebiyle aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresi içinde Kuruma verilmesi gerektiğidir. Aksi halde süresinden sonra verilen Ek-10 (ekinde ücretsiz izin belgesi ile) Kurumca kabul görmez. Dolaysıyla Kurum eksik günler için Ek Aylık Prim ve Hizmet Belgesi talep edebilir. 5510 sayılı Kanunun 102/c-1 maddesine göre Ek belgenin 86.maddenin beşinci fıkrasına istinaden Kurumca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, 398,25 TL (aylık asgari ücretin yarısı) tutarında idari para cezası uygulanır. (Not: Kurum talep etmeden işverence düzenlenmesi durumunda her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, 99,56 TL (aylık asgari ücretin sekizde biri) tutarında idari para cezası uygulanır. )