Kandan kolesterolii temizlemek

Kandan kolesterolii temizlemek
Kolesterol uzakla~ttnlmastnda yeni bir yontem: Hemoperfiizyon
tallk riski arasmdaki
ilil;;ki gosteriliyor. Koroner hastallk riskini
zelLkle gefu,;mil;; i.ilkeler~
azaltmak ic;:in kolestode her y!.l gorillen oliim- if
rel
seviyesinin kontrol
- 3.0 ~-----------lerin yakla~;nk yans1, kalp
)~
edilmesi
gerekir. Yave damar hastahklarma bagl!drr. a;
ygm
olarak
kabul ediKap ve damar hastahklanrun ne- iii
al
len
kandaki
total koden oldugu oliimlerin ise hemen J:
a.
2.0
lesterol
smrrlan
ya§a
hemen yans1, kalbe giden karun
a;
bagll
olarak
<;izelge
azalmasiyla olu§an iskernik kalp ~
I 'de veriliyor.
....
hastahklarmdan kaynaklanrr. Kalp
Q)
Kolesterol
seviyesini
c
damar hastahklanrun temel nede1.0
e
kontrol
etmek
i9in veni damar duvarlanrun sertle§mesi
~
ya
yiiksek
ise
di.i§i.irve buna bagll olarak kan dola§rrn
mek
ic;:in
batbca
rejiininin degi§mesidir. Sonur;:ta
dort yaklatlm soz
0.0
damarlarm daralmas1 ve tlkanmas1
konusudur. Bunlann
sonucu vlicudun c;e§itli bolgeleba§mda diyet gelir.
rinde kan ak!§I azalrr veya lamaBu
c;:ok yaygm olarak
men durur. En yayglilolarak kar§I- Seidl f. Plozmo IColaterol IConsontrosyonu lie #Coroner Hoskullarulan
bir yaklala§!lan kalp ve damar hastahklatolrk Anmndoki lliJkl
§rrnd!r. Kolesteroli.i
rmdan biri de kalp damarlanrun
yilksek olar!lar kolesdaralmas1 veya llkanmasJ ile kendini gosteren iskernik kalp
teroli.i
di.i§iik
yiyecekler
ile
beslenerek
koroner hastallk rishastahklan ve buna bagll olarak enfarktiis ve oliime kadar
kini
azaltabilirler.
6nemli problernlere yol a9an atherosklerosis'dir.
tkinci yaklatun ozellikle kolesteroli.in yill<sek olduBu hastallgm lipoproteir!ler ve kolesterol metabolizgu
dururnlarda
ba§vurulan ila9la tedavidir. Bu yakla§Im
masJ ile ilil;;kisi son yillarda ayrmtJlJ olarak tartl§Jld!. Goldsbzellikle son yillarda gefu,;tirilen yeni ilac;:larla 6nem kazantein ve Brown bu konuda yapllklan c;al!§malarla 1986 y!.lmIDI§tlr.
da Nobel tlp odilli.ini.i ald!. Bu 9all§malarm sonur;:lan §byle
U9uncu yaklatlm kolesteroh.m ekstrakorporal sisozetlenebilir (l , 2]: Atherosklerosis kolesteroli.in arter datemle
uzakla§tmlrnasidrr. Hastall~ oldukc;:a ileri a§amalamar duvarlarmda (i9inde veya yilzeyinde) birikmesi sonucu
nnda ba§ vurulan son c;:oziim ise cerrahi i§lemdir (bypass,
ortaya c;:lkar. Kolesterol birikimi kandaki di.i§iik yogunluk livb.) .
•
poprotein "LDL" konsantrasyonu yilksek ise artar ve bu da
~lzelge J. ICondok/ Optimum IColaterol IConsontrosyonu.
atherosklerosisi hlzland!ru. Kandaki ko~esterol seviyesinin
Ya§ Di.izeyi
Toplam Kolesterol
yill<sek olmas1 (hiperkolestrolemi) baz1 dururnlarda xantho20-29
200 mg/dl
ma ve diger semptornlarla kendini belli eder. Birr;:ok du30-39
220 mg/dl
rumda bu semptornlar gorillmeden atherosklerosis bneinli
40
+
240 mg/dl
miktarda ilerler ve koroner hastahklar ani olarak ortaya 91kar ve bli.irne neden olur.
Bilindigi gibi kolesterol yagda c;:ozi.inen hidrofobik bir
molekill oldugundan, kanda yalruzca hidrofobik karakterli
Kolesterolu kontrol etmenin yolu
molekiilleri ta§rrna kabiliyetine sahip lipoproteir!lere bagh
$ekil l 'de plazma kolesterol seviyesi ile koroner has-
Adil Denizli (*)
••
0
4.0 ~---------------------------
olarak bulunabilir. Kanda bulunan lipoproteir!ler molekill
agrrhklarma gore iki grupta degerlendirilirler. Bur!lar di.i~iik
yogunluklu lipoprotein (LDL) ve yilksek yogur!luklu lipoprotein (HDL) 'dir. Yi.iksek yogunluklu lipoprotein "HDL" iyi huylu (molekill agrrll9J: 300.000; yogunlugu: 1.063-1 .125 g/rnl) ,
di.i§iik yogunluklu lipoprotein "LDL" (moleklil agrrll9J:
3.000.000; yogur!lugu: 1.019-1.063 g/rnl) ise kohl huylu proteir!ler olarak bilinir. LDL damar duvarlarmda kolesterol biriktirirken HDL bu biriken kolesterolu temizler.
Ekstrakorporal dola~1rnla tedavide LDL ve dolay:Isiyla
buna bagll olarak kolesteroli.in kandan uzakla9tlrJI.masmda
ba§llca iki yakla§rrn sbz konusudur. Birinci yakla§rrnda plazma filtrasyonu (plazmaferez) kullarullr. Bu yontem pahal! bir
i~lemdir. !kinci yakla§Im ise adsorpsiyon "hemoperfuzyon)
ile LDL'nin kandan uzakla§tlrJI.masJdrr.
Hemoperfuzyon, ila9 zehirlenmeleri ve bobrek yetmezliklerinde ba§anyla kullan!lan bir tedavi yontemidir Bu
uygulamalarm yaru srra, karaciger yetmezligi, ~izofreni, siroz, vb. gibi metabolik kbkenli ve nedeni tam olarak bilinmeyen hastahklarm tedavisinde de yaygm olarak uygulanmaktadrr, Hemoperfuzyonda, hasta karu polimerik partikilller ic;:eren kolonlar i.izerinden ekstrakorporal olarak dola~tl­
rJI.arak, kandaki endojen veya eksojen zehirli maddeler adsorpsiyonla uzakla§trrJI.rr.
Bu sisternlerde LDL uzakla~tmlrnas1 ic;:in ligand olarak
dekstran sillfat, heparin ve anti-LDL antibadiler ta§Iyan spesiflk sorbentler kullanJI.maktadrr. Bugi.ine kadar yapJI.an
c;:all§malarda kullan!lan sorbentler agaroz, sefaroz, selilloz,
cam partikiiller, polivinilalkol gibi kar!la U}'U9abilirligi di.i§i.ik
ta§ly:ICJlardrr. Bu nedenle direkt kanla temas ~eklinde 9~an
hemoperfuzyon sisternlerinin klinik uygulamalarmda bnemli sorunlarla kar§lla§!l.maktadrr. Son yillarda direkt,~
fuzyon uygulamalarmda kandan LDL dolay:Istyla kolesterol
uzakla§trrJI.masJ i9in kan U}'U9abilirligi yilksek ve kolayhkla
modifiye edilebilen heparin immobilize polimerik sorbentler kullanJI.maktadrr [3].
Kaynaklar
I. M.S Brown,
J L. Goldstein, Scientific American, 251
(1984)
58.
2. M.S. Brown,J L. Goldstein, Science, 232 (1986) 34.
3. A Denizli, E . ~. J. Chromatogr. B, 670 (19957 157.
(*) Doc;:. Dr.; Hacettepe Universitesi Kirnya Boli.irnu
Biyokirnya Anabilirn Dal! Ba§kam