4.5. Thevenin Teoremi

01.04.2014
4.5.Thevenin
Teoremi
4.5.Thevenin Teoremi
• Bir çok devrede, bir eleman hariç diğer elemanların değerleri sabittir. • Değişken değerli olan bu devre elemanı «yük» olarak adlandırılır.
• Örneğin, evimizde şebekeye bağladığımız elektrikli süpürge, fırın, şarj cihazı gibi ekipmanlar şebekeye göre yük olurlar ve değerleri değişkendir.
• Yükün değişimine bağlı olarak her durum için devreyi tekrar analiz etmek yerine, Thevenin teoremini kullanarak devrenin değişmeyen kısmının eşdeğer devresini bulabiliriz.
1
01.04.2014
4.5.Thevenin Teoremi
• Thevenin teoremine göre doğrusal bir devre, eşdeğer devre ile aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Orijinal devre Eşdeğer devre 4.5.Thevenin Teoremi
• Thevenin teoreminde iki uçlu doğrusal bir devre, bir gerilim kaynağı ve bu kaynağa seri bağlı bir direnç direnci ile ifade edilir. •
; a‐b uçlarındaki açık devre gerilimi,
; direnci ise bağımsız kaynaklar kapatıldığında a‐b uçlarındaki eşdeğer direnci gösterir.
2
01.04.2014
4.5.Thevenin Teoremi
NOT: İki ayrı devrenin çıkış uçları arasındaki gerilim/akım ilişkisi aynı ise bu iki devre eşdeğerdir denilir.
direncini bulmak için:
•
direncini bulmak için devrenin iki özel durumunu dikkate almamız gereklidir.
1. DURUM: Eğer devrede bağımlı kaynak yok ise, bütün bağımsız kaynaklar kapatılır ve istenilen a‐b çıkışından görülen eşdeğer direnç hesaplanır.
4.5.Thevenin Teoremi
2. DURUM: Eğer devrede bağımlı kaynak var ise, bütün bağımsız kaynaklar kapatılır. Bağımlı kaynaklar devre değişkenleri tarafından kontrol edildiği için kapatılamazlar. Bu durumda a‐b uçlarına bir gerilimi uygulanarak kaynaktan geçen akımı bulunur. Direncin değeri; /
ile hesaplanır.
3
01.04.2014
4.5.Thevenin Teoremi
• Alternatif olarak a‐b uçlarına akım kaynağı da bağlanabilir.
• Bu durumda iki ucu arasındaki gerilim farkı hesaplanır.
Direncin değeri; • Her iki yöntem de aynı /
ile hesaplanır.
değerini verir. • NOT: Bazı durumlarda direnci negatif çıkabilir. Bu durumda negatif direnç değeri devrenin güç sağladığı anlamına gelir (
).
• Bu aynı zamanda bağımlı kaynak varken mümkün olabilir.
4.5.Thevenin Teoremi
4
01.04.2014
Örnekler:
4.6.NortonTeoremi
• Bu teoreme göre doğrusal iki uçlu devre, aynı özelliği gösterebilecek bir akım kaynağı ve bu kaynağa paralel bağlı bir direnci ile ifade edilebilir.
•
•
iki uç arası kısa devre akımını,
ise bağımsız kaynaklar kapatıldığında iki uç arasındaki ).
eşdeğer direnci gösterir (
5
01.04.2014
4.6.NortonTeoremi
•
direnci; Thevenin teoremindeki için izlenen adımların aynısı uygulanır.
•
akımını bulmak için; direncini bulmak a‐b uçları kısa devre akımı hesaplanır (
). Bağımlı ve bağımsız kaynaklar Thevenin teoreminde olduğu gibi değerlendirilir.
4.6.NortonTeoremi
• NOT: Dikkat edilecek olursa, Thevenin ve Norton teoremleri ). Bu arasında kaynak dönüşümü ilişkisi vardır (
nedenle dönüşüm aynı zaman Thevenin‐Norton dönüşümü olarak da bilinir.
6
01.04.2014
Örnekler:
7