www.derskitabicevaplari.com

İş ve Enerji
81
Enerjinin yok olmadan başka tür enerjiye dönüşmesi insanlığa büyük kolaylıklar sağlar. Elektrik enerjisi ampulde ısı ve
ışık enerjisine, vantilatörde hareket enerjisine, televizyonda ses
enerjisine dönüşür.
Hidroelektrik santrallerinde baraj gölünde biriken suyun potansiyel enerjisi, kapaklar açıldığında kinetik enerjiye dönüşür.
Suyun kinetik enerjisi jeneratörün türbinlerini döndürür, jeneratörlerdeki mekanik enerji elektrik enerjisine dönüşür. Elde edilen
elektrik enerjisi de nakil hatlarıyla evlerimize ulaşır.
Çeşitli enerji türleri ve
bunlar arasındaki dönüşümler ile ilgili araştırma
yapalım.
Araştırmamızın
des
sonuçlarını görsellerle destekleyerek rapor hâline ge-a
tirelim ve arkadaşlarımıza
s
su
suna
lım.
lım
sunalım.
Öğrencilere enerji dönüşümlerinin günlük hayatımızdaki uygulamalarını fark edebilmeleri için öğrenci
çalışma kitabında bulunan “Enerji Dönüşümü” adlı 15.
etkinlik yaptırılır.
15. Etkinlik:
Enerji Dönüşümü
Bu etkinliğin amacı, öğrencilerin bir hidroelektrik
santralinde meydana gelen enerji dönüşümlerini fark
etmeleridir. Öğrencilerin cevapları kontrol edilerek
varsa eksiklikleri tamamlanır, hatalar düzeltilir.
Değerlendirme
E.15
K e n d i m i z i Değe r l e n d i re l i m
s.46
Aşağıdaki soruların cevaplarını defterimize yazalım.
1. Bir faaliyetin fiziksel anlamda iş kabul edilebilmesi için hangi koşullar yerine
getirilmelidir?
2. Belirli bir yükseklikten serbest bırakılan top iş yapar mı? Neden?
3. İş birimi nedir? Yapılan işin büyüklüğü nelere bağlıdır?
4. Kinetik enerji nedir? Kinetik enerjiyi etkileyen faktörler nelerdir?
5. Çekim potansiyel enerjisi nedir? Potansiyel enerji nelere bağlıdır?
6. Esneklik potansiyel enerjisi nedir? Kısaca açıklayalım.
7. Yandaki şekilde görüldüğü gibi top belli bir yükseklikten yay
üzerine bırakılıyor. Bu olayda top ve yay üzerinde hangi enerji
dönüşümleri olur?
“Kendimizi Değerlendirelim” bölümündeki sorular, öğrencilerin bu konuda verilen kavram ve yapılan
uygulamalarla ilgili olarak kendilerini değerlendirmeleri için hazırlanmıştır. Soruları cevapladıktan sonra
öğrencilere cevaplamakta zorlandıkları ya da emin olmadıkları sorular olup olmadığını sorabilirsiniz. Böylelikle eksik kalan kısımlar tespit edilir, eksik kazanımlar belirlenir, yeni konuya geçmeden önce bu noktalar
tekrar edilir. Öğrencilerden beklenen cevaplar aşağıda
verilmiştir.
“Kendimizi Değerlendirelim” Sorularının Cevapları
1. • Cisme bir kuvvet uygulanmalıdır.
15. Etkinlik:
Enerji Dönüşümü
Enerji, kullanım amacına göre bir türden başka bir türe değişik yollarla dönüştürülür. Aşağıda hidroelektrik santrali modelinde, akan suyun hareket enerjisi barajlarda potansiyel enerji
olarak depolanır. Bu enerji kurulan bir sistemle elektrik enerjisine dönüştürülür. Buna göre
aşağıdaki soruları cevaplandıralım.
1
2
Su
5
3
4
1 numaralı bölümde su hangi tür enerjiye sahiptir?
Kinetik
enerjiye
...........................................................
2 numaralı bölümde su hangi tür enerjiye sahiptir?
Potansiyel
enerjiye
...........................................................
3 numaralı bölümde hangi enerji türleri arasında dönüşüm olmaktadır?
Potansiyel
enerji, kinetik enerjiye dönüşür.
...........................................................
4 numaralı bölümde hangi tür enerji
türbinleri döndürür?
Suyun potansiyel enerjisi türbinleri döndü...........................................................
rerek
kinetik enerji elde edilir.
5 numaralı bölümdeki jeneratör hangi
tür enerjiyi hangi türe çevirir?
Jenaratör
mekanik enerjiyi elektrik enerji...........................................................
sine dönüştürür.
Konu Biterken
•
Konu işlendikten sonra anahtar kavramlara tekrar dönülür. Öğrencilerden konuda geçen kavramlarla ilgili cümleler yazmaları istenir. Daha
sonra bu kavramların tartışılması için öğrencilere kısa bir süre verilir.
Bu sırada öğrencilerin durumları gözlemlenir. Eksik kısımlar varsa tamamlanır, tespit edilen hatalar düzeltilir.
•
Öğrencilere “Bu derste ilgimizi çeken ne oldu?”, “İlgimizi çeken bu
konuları öğrenmemizin bize ne gibi yararı olabilir?”, “Öğrendiklerimiz günlük hayatta bize nerelerde faydalı olabilir?” gibi sorular sorulur. Bu şekilde bir taraftan konunun önemi vurgulanmış olur, diğer taraftan öğrencilerin fikirlerini paylaşmaları sağlanarak bir sonraki konu
için ilgileri arttırılmaya çalışılır.
•
Bir sonraki derse hazırlık amacıyla öğrencilerden “Basit Makineler”
konusunu okumaları istenir. Bir sonraki konunun etkinlikleri için gerekli
malzemeler etkinliklerden önce hazırlanmalıdır.
• Kuvvet uygulanan cisim, kuvvet yönünde hareket
etmelidir.
2. İş yapar. Yer çekimi kuvvetinin etkisiyle top aynı
doğrultuda hareket ettiği için fiziksel anlamda iş yapar.
3. İş birimi Jouledir. Yapılan işin büyüklüğü cisme
uygulanan kuvvetin ve kuvvet doğrultusunda yapılan yer değiştirme miktarının büyüklüğüne bağlıdır.
4. Hareket eden varlıkların sahip olduğu enerjidir. Kinetik enerji sürate ve kütleye bağlıdır. Sürat ve kütle arttıkça kinetik enerji de artar.
5. Çekim potansiyel enerji cismin konumundan dolayı
sahip olduğu enerjidir. Yerden yüksekliğe ve kütleye bağlıdır. Yükseklik ve kütle arttıkça çekim potansiyel enerji artar.
6. Esnek cisimlerin sıkışma ve gerilmesi sonucunda
sahip olduğu enerjiye esneklik potansiyel enerjisi
denir.
7. Top, konumundan dolayı çekim potansiyel enerjisine sahiptir. Bu cisim bırakıldığında çekim potansiyel enerjisi azalır, kinetik enerji artar. Top yaya
çarptığında kinetik enerji yayda esneklik potansiyel
enerjisine dönüşür.
www.derskitabicevaplari.com
81