X. ULUSAL EKOLOJİ VE ÇEVRE KONGRESİ 04-07 EKİM 2011, Çanakkale EKOSİSTEMLERİANLAMAVEYÖNETMEDEEKOSENTRİK(BİYOSENTRİK)VE ANTROPOSENTRİKYAKLAŞIMLARÜZERİNEEKOLOJİKBİRTARTIŞMA TuncayNEYİŞÇİ AkdenizÜniversitesi,GüzelSanatlarFakültesi,İçMimariveÇevreTasarımıBölümü Bir kavram ya da bir disiplin olarak ekoloji günümüzün üzerinde en çok konuşulan ancak en az anlaşılmış konularından biridir. Bunun temel nedenlerinden biri olarak ülkemizde henüz ekolog yetiştirmeyi amaçlayan bir akademik programın açılamamış olması gösterilebilir. Ancak en önemli neden ekoloji’nin disiplinlerüstü yapısıveekosentrik(biosentrik)karakteridir. İster doğal ister yapay olsun herhangi bir sistemin (ekosistemin) yönetilebilmesi o sistemin tüm yönleriyle ve derinlemesine anlaşılmasını zorunlu kılar. Burada kritik nokta, insan merkezli (antrosentrik) bir yaklaşımı gerekli kılan “yönetme” ile sistem merkezli (ekosentrik) bir yaklaşımı gerekli kılan “anlama” arasındaki ilişki/çelişkidir. Sistemler insana özgü değerlerden bağımsız olarak çalışırlar.Bunedenlesistemlerin“anlaşılma”sıaşamasındainsanaaitdeğerlerden(iyi‐ kötü, faydalı‐zararlı, büyük‐küçük, siyah‐beyaz, vb.) mümkün olabildiğince uzak durulması,birbaşkaanlatımlaekosentrikbakışaçısı,kilitönemdebirkonudur.İnsana özgü değerler ekosentrik bakış açısıyla derinlemesine anlaşılmış sistemlerin “yönetilme”si aşamasında devreye sokulabilir. Bu ilke ya da hiyerarşiye uyulmadan gerçekleştirilecek her ekolojik kriz çözüm önerisi krizi şiddetlendirme ya da yeni krizlerinortayaçıkmasınayolaçamariskinitaşır. Bildiri,V.UlusalEkolojiveÇevreKongresinde(2004)sunulan“Ekoloji;nedir? NeDeğildir?”adlıbildiridenyolaçıkarakuygulamalıekolojikonusunda bir tartışmayı gündemegetirmeyiamaçlamaktadır. AnahtarSözcükler:Ekolojikdüşünme,ekolojikinceleme,ekosentrik/antroposentrik yaklaşım,yönetim 174