Sindirim Sistemi

Sindirim Sistemi
SİNDİRİM SİSTEMİ
Besin içerikleri asıl kullanıldıkları yer olan hücrelere
ulaşması kan yoluyla olur. Bağırsaklardan emilimin
gerçekleşmesi için büyük moleküllü besin
içeriklerinin küçük bileşenlerine parçalanması
gerekir. Bu parçalanmalar fiziksel ve kimyasal
sindirim ile gerçekleşir.
Fiziksel (mekanik ) sindirim: Besinlerin ağızda dişler,
mide ve bağırsaklarda kaslar yardımıyla
parçalanmasına mekanik sindirim denir. Mekanik
sindirim besinlerin iyice parçalanmasını sağlar.
Kimyasal sindirim: Büyük moleküllü besinlerin
enzimler yardımıyla parçalanmasına kimyasal
sindirim denir.
Büyük moleküllü besinlerin hücrelerimizin
kullanabileceği kadar küçük moleküllere
dönüştürülmesine sindirim denir. Bu işi
gerçekleştiren sisteme sindirim sistemi denir
Yutak: Besinlerin ağızdan yemek
borusuna iletildiği yerdir.
Yemek Borusu: Besinleri yapısında
bulunan kaslar yardımıyla mideye iletir.
Mide: Mekanik ve kimyasal sindirim
ikisi de gerçekleşir. Mekanik sindirim
midenin kasılıp gevşeme hareketi ile
gerçekleşirken, kimyasal sindirim mide
öz suyu içerisinde bulunan mide asiti
ve enzimlerle gerçekleşir. Proteinlerin
kimyasal sindirimi burada başlar.
İnce bağırsak: Yağların fiziksel ve
kimyasal sindirimi burada başlar. İnce bağırsağa
gelen safra sıvısı yağların fiziksel sindirimini
gerçekleştirir. Pankreas öz suyu ile
karbonhidratların, proteinlerin ve yağların sindirimi
tamamlanır. Moleküller en küçük parçalarına kadar
parçalanır ve artık buradan kana geçer. Bu olaya
emilim denir.
Ağız: Mekanik ve kimyasal
sindirim ikisi de gerçekleşir.
Mekanik sindirim çiğneme ile,
kimyasal sindirim tükürük
içerisindeki enzimlerle olur.
Karbonhidratların kimyasal
sindirimi burada başlar.
İnce bağırsakta yer alan villus
adı verilen yapılar besinlerin
emilim ile kana geçmesini
sağlar.
Kalın bağırsak: Besinler
içerisinde bulunan su ve
mineraller burada emilir. Atık
maddeler anüse gönderilir.
Glikoz
Aminoasit
Anüs: Besin maddelerinin vücudumuz tarafından
kullanılmayan kısmı buradan dışarı atılır.
Yağ Asidi ve Gliserol
Besinlerin sindirimine karaciğer ve pankreas
gönderdiği salgılar ile yardımcı olur.
Karaciğer: Karaciğer, safra kesesinden ince
bağırsağa safra sıvısını
gönderir. Safra sıvısı
yağların mekanik
sindirimini sağlar. Safra
sıvısında enzim
bulunmaz.
Pankreas: Pankreas, pankreas öz suyunu ince
bağırsağa göndererek
karbonhidrat, protein
ve yağların kimyasal
sindirimini
gerçekleştirir.
Büyük moleküllü olan karbonhidrat, protein ve
yağlar hücre zarından geçemediği için sindirime
uğrar. Bu besinlerin sindirime uğradığı yerler
aşağıdaki tabloda X ile verilmiştir.
Besinler
Ağız
Karbonhihrat
X
Protein
Yağ
Mide
İnce Bağırsak
X
X
X
X
Yukarıdaki şekilde besinlerin sindirim sonucu yapı
taşlarına ayrılması gösterilmiştir.
*** karbonhidratlar ağızda tükürük, ince bağırsakta
pankreas öz suyu sayesinde yapı taşlarına ayrılır.
*** Proteinler midede mide öz suyu, ince bağırsakta
pankreas öz suyu sayesinde yapıtaşlarına ayrılır.
*** Yağlar ince bağırsakta pankreas öz suyu sayesinde
yapıtaşlarına ayrılır.
*** İnce bağırsakta karbonhidrat, protein, yağ, vitamin,
su ve mineraller kana geçer.
*** Kalın bağırsakta vitamin, su ve mineraller kana
geçer.
Sindirim Siteminin Sağlığı için;
1- Dengeli ve sağlıklı beslenmeli
2-hazır gıdalardan, aşırı sıcak veya soğuk, aşırı tuzlu veya
baharatlı besinlerden uzak durmalıyız.
3-Sigara ve alkollü içecekler kullanmamalıyız.
4- Asitli içeceklerden uzak durmalıyız.
5- Yemek yerken yavaş ve lokmalarımızı iyice
çiğnemeliyiz.
6-Yemek sırasında fazla su içmemeliyiz.
7-Yemekten doygunluk hissine ulaşınca kalkmalıyız. Çok
fazla yemek yememeliyiz.
8- Yediğimiz besinlerin temizliğine dikkat etmeliyiz.
9- Ağız ve diş sağlığımıza dikkat etmeliyiz.
Sindirim Sistemi Hastalıkları
• Kolera :Kolera (Vibrio cholerae) bakterisinin neden
olduğu bağırsak enfeksiyonu ve şiddetli ishal ile
ortaya çıkan bir hastalıktır.
• Dizanteri :İnsanlarda kanlı ishal, şiddetli karın
ağrısı, gerekmediği halde dışkılama isteği duyma
hastalığıdır.
• Ülser : Mide mukozasının alkol, sigara ve asitli
içecekler nedeniyle zedelenmesiyle oluşur.
• Siroz : Alkol ve sigara sayesinde karaciğer
hücrelerinin kendini yenileyememesi sonucu oluşur.
• Tifo :Kirli içme suları ve pis yiyeceklerden bulaşan
bulaşıcı bir hastalıktır.
• İshal : Dışkının sık olarak sulu veya yumuşak
çıkması durumudur.
• Sarılık :Kandaki vücuda renk veren maddelerin
değerinin değişmesi sonucu deri ve mukozaların sarı
renk alması durumudur.
• Gastrit :Alkol, tütün, kimyasal maddeler ile
bakteriler ve virüslerden dolayı oluşan hastalıktır..
• Hıçkırık :Diyafram kasının birden kasılması
sonucunda ses tellerinin arasındaki açıklığın istem
dışı kapanması ile gerçekleşen ani soluk alımı ve bu
sırada bir ses dışarı çıkmasıdır.
• Kabızlık :Kabızlık, bağırsak hareketlerinin normale
göre azalması durumudur.
• Reflü :Mide asidinin mideden yemek borusuna
kaçması hastalığıdır.
• Gıda Zehirlenmeleri: Besin kaynaklı hastalık, içine
yabancı etmen karışmış besin tüketimi sonucu
meydana gelen herhangi bir hastalıktır. Genelde besin
zehirlenmesi de kullanılsa da bu genelde hatalıdır.
Gerçek besin zehirlenmesi besinde bulunan yabancı
bir kimyasal madde veya doğal toksini yemek yoluyla
meydana gelir. Besin kaynaklı hastalıkların çoğu
aslında patojen bakteri, virüs, prion veya parazitlerin
neden olduğu besin yollu enfeksiyondur. Bu tür
enfeksiyonlar genelde besinin hatalı depolanması,
hazırlanması veya servisinin yapılmasından
kaynaklanır. Yemek hazırlanması sırasında, onda
evvel ve sonra hijyen kurallarına uyulması bir
hastalığın bulaşma olasılığını azaltır.
• Mide kanseri : Sindirim sistemi organlarından
midenin herhangi bir parçasından gelişebilen bir
kanser türü. Başta yemek borusu ve ince bağırsak
olmak üzere başka organlara da metastaz
yapabilir. Nedenleri Beslenme alışkanlığının önemli
rol oynadığı mide kanseri, gereğinden çok tuz
tüketimi, sebze ve meyve alımının yetersizliği gibi alt
yapılara dayanır. Yanmış ya da yeterince pişmemiş
kırmızı et tüketimi de bu nedenler arasındadır. Sigara
içenlerin içmeyenlere oranla yakalanma riski iki kat
daha yüksektir. Aşırı kilolu olmak bazı kanser
türlerinde riski artırır. Mide kanseri bunlardan biridir.
Ailede görülmüş olması da mide kanseri riskini
artıran unsurlardandır.
• Kolon kanseri : Kolon diye adlandırdığımız kalın
bağırsak, yaklaşık 2 metre uzunluğundaki sindirim
sisteminin ince bağırsaktan sonra gelen kısmıdır.
Özellikle batılı ülkelerde sık karşılaşılan kolon kanseri
oldukça büyük bir öneme sahiptir. Toplumda görülme
sıklığı 10000 de 5 dolayındadır. Erkekte ve kadında
eşit oranda görülen kolon kanseri bütün kanserler
içinde görülme sıklığı bakımından 3. sırada yer
alır. Kolon kanserinin nedeni kesin olarak
bilinmemektedir fakat oluşumunda etkili olan bazı
çevresel ve genetik nedenler vardır. Kalıtsal etkenler
bu konuda büyük öneme sahiptir. Ailesinde kolon
kanseri olan kişilerde kansere yakalanma ihtimali
normalden daha yüksektir. Ayrıca daha önceden
meme ve yumurtalık kanserini geçirmiş kişilerde ve
ailelerinde kolon kanseri sıklığı daha
fazladır. Beslenme, kolon kanserinde önemli bir yere
sahiptir. Özellikle Batı tipi diyet kanser ihtimalini
arttırır. Kolon kanserinin oluşmasında hayvansal
yağların tüketiminin etkili olduğu araştırmalar sonucu
saptanmıştır. Ayrıca bazı kimyasal maddeler kanser
nedenleri arasındadır. Sanayi işçilerinde, bazı
fabrikalarda çalışanlarda kolon kanseri görülmesi
kimyasal maddelerin etkisini ortaya koymaktadır.
• Pankreas kanseri: yağ ve proteinlerin
sindirilmesine yardımcı olan enzimlerin üretilmesi ve
aralarında insülinin de bulunduğu hormonları
salgılamak gibi temel işlevleri bulunan pankreastaki
sağlıklı hücreler anormalleşerek hızla çoğalmaları
sonucu ortaya çıkan hastalık. Anormal hücreler,
pankreas`ta kist olarak adlandırılan bir kütle meydana
getirirler. Belirtileri Sarılık, karaciğer büyümesi,
sindirim güçlüğü, kilo kaybı, ağrı, iştahsızlık, kaşıntı,
diabetes mellitus, bulantı, karında hassasiyet, karın
boşluğunda sıvı birikmesi. Hastalık sarılık olarak
kendini gösterdiğinde, genellikle tehlikeli safhada
olduğunu göstermektedir.