BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Maliye Enstitü Anabilim Dalı (Sakarya Üniversitesi ile Ortak Doktora) Tez Başlığı Tez Yazarı Danışman Mezuniyet Yılı Anahtar Kelimeler Özet Mali Saydamlık: Türkiye’de Büyükşehir Belediyeler Uygulaması Mehmet AVCI Prof.Dr. Muhlis BAĞDİGEN 2015 Mali Saydamlık, Yerelleşme, Büyükşehir Belediyeleri, Mali Saydamlık Endeksi. Yerelleşme ve mali saydamlık, kamu yönetim anlayışında yaşanan dönüşüm ile birlikte ortaya çıkan iki önemli ilkedir. Yerelleşme kamu kaynaklarının yerinden yönetilmesini ifade ederken, mali saydamlık ise mali konulara ilişkin bilginin varlığı ve söz konusu bilginin ulaşılabilir olmasıdır. Dünya genelinde yerelleşmeye ilişkin önemli düzenlemelerin söz konusu olduğu gibi, son yıllarda Türkiye’de de yerel yönetimlere yönelik düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Ancak yerelleşmenin amacına ulaşmasında kamu kaynaklarının rasyonel kullanılmamasından doğan sorunlar bulunmaktadır. Bu bağlamda yerel yönetimler düzeyinde bir gelişmenin sağlanabilmesi için iyi yönetişim ilkelerinden birisi olarak mali saydamlığın benimsenmesi gerekmektedir. Türkiye’de yerel yönetimler arasında hem kaynak kullanımı hem de kaynak elde etme bakımından büyükşehir belediyelerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Bu açıdan bakıldığında büyükşehir belediyelerinde mali saydamlık önem kazanan bir yönetim ilkesidir. Çalışmada Türkiye’de 16 büyükşehir belediyesinde mali saydamlık düzeyi mali saydamlık endeksi ile araştırılmaktadır. Mali saydamlık düzeyinin ölçülmesinde uluslararası kuruluşların çalışmalarına ve mevzuata dayalı olarak mali saydamlık standartları belirlenmiştir. Bu bağlamda her bir büyükşehir belediyesine ilişkin mali saydamlık endeksi oluşturulmuştur. Mali saydamlık endeksi, alt ana endeksler olarak açık bütçe endeksi, belge içerik endeksi, internet sayfası endeksi ve bilgi talebi endeksinin ortalamasından hesaplanmıştır. Açık bütçe endeksi, büyükşehir belediyelerinin bütçe süreçlerinde saydamlığa ilişkin bütçe personeli ile yapılan yüz yüze anketlerden elde edilerek oluşturulmuştur. Belge içerik endeksi, temel mali belgelerin kapsamında saydamlık ile ilgili standartların araştırılması ile elde edilmiştir. İnternet sayfası endeksi, büyükşehir belediyelerinin internet sayfalarında saydamlık ile ilgili standartların araştırılmasıyla elde edilmiştir. Bilgi talebi endeksi ise bilgi edinme hakkı çerçevesinde talep edilen mali bilgi ve buna belediyelerin davranış türleri ile hesaplanmıştır. Dört ana alt endeksin ortalaması ile mali saydamlık endeksi oluşturulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre, 16 büyükşehir belediyesi için mali saydamlık endeksi genel olarak %46.2 ortalamaya sahiptir. Buna göre büyükşehir belediyelerinin mali saydamlık düzeyi sınfsal olarak orta düzeyde yer almaktadır.