ServetiFünunFransa ihtilâlini anlatan bir yazı yüzünden kapanmıştı

advertisement
SON P O S T A > ~ Ÿ -
: " ,
.
I YÂT
ServetiFünunFransa ihtilâlini anlatan
bir yazı yüzünden kapanmıştı
yazanı Halici Fahri Ozansoy
Son zamanlarda Edebiyatı Cedide
hakkında yazılan yazılar çoğalmıya
başladı. Bilhassa büyük üstad Halici
Ziya Uşaklıgilin ölümü arkasından ga
zete ve mecmua sayfalarını dolduran
teessür, tetkik ve tahlil yazıları, yavaş
yavaş, bütün Edebiyatı Cedide tarihi­
ni kavrıyan bir mahiyet aldı. Bunun
için, ben de, Serveti Fünunun o devir
de Hüseyin Cahidin Edebiyat ve Hu­
kuk makalesi ile kapanmasına aid bir
vesikayı neşretmeği doğru, buldum,
pilindiği üzere, Hüseyin Cahid o ma­
kalesinde Fransız Büyük İhtilâline te­
mas etmiş ve fikirlerini bu mevzu ile
desteklemesi bütün Edebiyatı Cedidecileri darmadağın etmiye kâfi gelmiş­
ti. Sağlığında bu mesele hakkında ken
dişile görüştüğüm zaman, Serveti Fü
nun sahibi Ahmed İhsan, dosyalarını
karıştırarak, bana, aşağıdaki vesika­
nın bir suretini göstermişti. İşte Mabeyn Başkâtipliğinden Adliyey.e yazı­
lan tezkerenin o suretini ben de ay­
nen buraya alıyorum:
«Edebiyat ve Hukuk sername-i
masumanesi altında Serveti Fünun
gazetesinin melfuf nüshasında inti­
şar eden mel’unane makalede Fransa
kral ve kraliçesinin idamlarına ve
İhtilâl-i Kebire ait vak’aîar enzar-ı
unıumiyeye vazolunarak velinimeti
biminnetimiz Halife-i ruy-u zemin
efendimiz hazretlerine karşı Avrupa
da her memlekette ağır cezalar ter­
tip olunmakta ve hattâ Amerikada
linç cezası tatbik edilmekte olduğun­
dan mezkûr gazetenin sahibi imtiyazile bilcümle alâkadarlarının alâderecatühüm tecziyesi ve netice­
nin inhası bâirade-i Hazret-i PadişS
hî tebliğ olunur.
4 'Beşrinievvel 1317
Bereket versin ki, Ahmed İhsam da
Hüseyin Cahidi de ve alâkadar vasıflarile ihtimal başka Edebiyatı Cedidecrleri de linç meydanına değilse bile
ya zindana yahud menfaya kadar sürükliyebilecek olan bu emirname yeri
ni bulmamış, mahkemenin cesaretle
yerdiği men-i muhakeme .kararı bu
! felâketi önlemişti. Fakat Edebiyatı Ce
dtdeciler de çil yavrusu gibi dağılmak
mecburiyetinde kalmışlardı. Hâdise nin tuhaf bir tarafı da, sarayda başkâ
tip Tahsin Paşanın «Niçin men-i mu­
hakeme olunmuştur?» diye sordurma­
sıdır. Bana bu izahatı veren Ahmed
İhsan, sözüne gülerek şu cümle il«
son vermişti.
— O devirde men-i muhakemeyi
anlamıyorlardı!
kurmuştu. O zaman da, bir hücum
başladı ve bu defa Fecri Âtiden Ede­
biyatı Cedideye karşı... Hattâ Ahmed
Hâşim, Tahsin Nahidin «Ruh-i bi kayd» isimli şiir kitabını Tevfik Fikretin «Rubab-ı Şikeste* si ile muka
yeseden çekinmemiş ve Tahsin in şiir­
lerini Fikretinfcinden üstün olarak
ilân etmişti».
Her ne ise, aradan bir zaman daha
geçmişti. Bu defa da Fecri Âti dağıl­
mış bulunuyoşdu. Bunun üzerine yeni
bir hücum da «Yeni Nesil» namile Rü­
bap mecmuasında toplananlar tarafın
dan Fecri Âtiye karşı başlamış oldu.
Son devre edebiyat tarihi hep ayni
usul ile nesillere hak ve üstünlük ka­
zandırmak istiyordu!
besinden (*) bahsetti
. *
Refik Halid bugün genç muharrir­
lerden hiç birine nasip olmıyan umu­
mî bir şöhrete maliktir. Hıdivden, şeh
zadelere, prenslere, sadrazamlara, se­
firlere, cemiyetin en yüksek tabaka­
larından en dun tabakalarına varın­
caya kadar binlerce meclûbu olmuş
karilere maliktir.
Emin Bülendin bundan üç sene ev­
vel, Rumelihisarı hakkında yazdığı
şiiri Halid Ziya Darülfünunda efendi­
lere kıymettar bir eseri edebî olmak
üzere yazdırmıştı.
Misalleri çoğaltmıya lüzum yok. Ye­
ni şairlerin hangileri kudretli, hangi
leri değil, bunu kendileri de hallede­
mez hale geldiler. Baki Süha bile
Cumhuriyetteki makaleleri ile henüz
bu muammayı çözemedi İyisi mi,
Hamdullah Suphinin delilleri gibi de­
liller bulup ortaya sürseler, iyi eder­
ler galiba... Bu suretle belki cumhu­
run şahadeti ile de üstadlık kazanan­
lar olur. Hele bakalım, bugün hangi
Yakup Kadrinin Cenap Şehabeddin
şairin şiirinden geceleri saatlerce
bir meftun ve hayranıdır.
bahsolunuyormuş! Bu merak, bir araştırma zahmetine değer!
Süleyman Nazif Bey Sami ile bera­
ber bir gece saatlerce Bahara Hita­
<*) Yakup Kadrinin.
İşte Fecri Âtiye yapılan bu hücum­
lar sırasında, eski yaranın öcünü al­
mak için Mehmed Rauf işe karıştı ve
gençlere hak vererek Fecri Aticileri
batırdı. Bunun üzerine Hamdullah
Suphinin buna mukabele olarak Ser­
veti Fununda yazdığı uzun bir maka
le var ki bazı müdafaa satırlarını aşa­
ğıya alıyorum:
>
%
Fecri Âtinin müdafaa
edibini devirde
Edebiyatı Cedideciler, Muallim Naci
ve arkadaşlarını topa tutmuşlar, fa­
kat kendileri eski edebiyata hücum
ederlerken bir hayli de acı ve alaylı
yazılarla karşılaşmışlardı. Bu kavga­
da mutediller de Edebiyatı Cedideye
karşı gelmekte idi. Bilhassa Hüseyin
Cahid ile şair Mehmed Celâl arasında
ki münakaşaları hatırlamak yerind'e
olur.
Meşrutiyetin ilânından sonra, «Ser­
veti Fünun» da Feeri Aticiler saltanat
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği
Ta h a Toros Arşivi
lililí İli
0
6
6
6
9
0
0
6
-
Download