134 Çözümlerİ 22 ELEKTROMANYETİK KUVVET

Z
B1ıı
B1
KONU
d
B1ı
d
d
d
K
L
M
ELEKTROMANYETİK
KUVVET
22
B2
B
B1ı
120°
TEST • 22-1
Çözümlerİ
B2ıı
4.
2B
ÇÖZÜMLERİ
1
i1
1.
K
L
M
F
i
4i
i2
1 nolu telin K’deki manyetik alanı içe doğru, 2 nolu
telin K deki manyetik alanı dışa doğrudur.
k·2i1 k·2i2
olmalıdır.
=
d
2d
i1 1
=
i2 2
2d
Tellerden geçen akımlar aynı yönlü ise teller birbirini çeker.
B
2k·i2 ·¬tel
2ki·i
(K - L arası kuvvet)
·¬ =
2d
d
30°
K
K
2F
i
d
F=
2
L
Byer
M
CEVAP: B
2·K·4i2
= 2F
(L - M2F
arası kuvvet)
F
2d
4i
Fnet † 2F – iF = F i
Bileşke kuvvet F¶ ye zıt olduğundan –F¶ tir.
d
2d
B
Hızın
tersi
+y
F
Btel
30°
CEVAP: C
5. Sağ el kuralı: Başparmak taneciğin hızını, dört par-
Byer
mak manyetik alanı, avuç içi (+) yüklere etki eden
kuvveti gösterir.
I. tanecik içe doğru,
2. (–) yüklü taneciklerde hız vektörünü sağ el kuralını
uygularken ters alabiliriz.
Hızın
tersi
II. tanecik dışa doğru,
III. tanecik içe doğru sapar. (Hız vektörünü ters alınız.)
B
F
(Manyetik alan N’den S’e doğrudur.)
+y
CEVAP: E

CEVAP: B
FİZİK LYS SORU BANKASI
134
3. Taneciğe etki eden kuvvet sıfır olduğuna göre, kesikli çizgi üzerindeki bileşke B sıfırdır.
K2I1 K·2I2
7
=
9
d
2d
I2 = 2I1
B sıfır ise q’dan bağımsız olarak F = 0’dır.
CEVAP: D
Y
A
Y
I
N
D
E
N
İ
Z
İ
6. Manyetik kuvvetin yönü sağ el kuralına göre bulunur.
Dört parmak manyetik alanın yönünü, baş parmak
hızın yönünü, avuç içi manyetik kuvvetin yönünü
gösterir.
Kuvvetin yönü +y olur.
CEVAP: +y
Btel
30°
Byer
i1
N
7. T = 2∏m
qB
i3
10. +q yüklü taneciğin yörünge yarıçapı 2r’dir.
2r =
S
Periyot hızdan bağımsızdır.
F = Bi·¬
T1
=1
T2
Btel
m·v
qB
–q yüklü taneciğin yörünge
yarıçapı
E
mg
mg
i2
Tanecik çeyrek çember çizerek R’den çıkar.
2mg
B·2i·¬ CEVAP: A
B·2i·¬ = 2mg
CEVAP: E
2mg
Byer
3mg = 2T2 30°
3
T2 = 2 mg
3mv
= 6r olur.
qB
B
F = Bi·¬
8.
mg
mg
B·2i·¬
B·2i·¬ = 2mg
2mg
2mg
3mg = 2T2
+q
11.
3
T2 = 2 mg
i1
i2
J
F
i3
Sağ el kuralına göre başparmak v’ yi dört parmak
B’yi, avuç içi F’yi gösterir. Manyetik alan sayfa düzleminde dışa doğrudur.
K
2∏m L
1
T=
f=
olduğundan freqB
T
kans hızdan etkilenmez.
mv
r=
olduğundan m artarsa r artar.
qB
FKM
Dikdörtgen tel çerçevelerin doğrusal tellere paralel
olan kısımları ile bir kuvvet oluşur. Doğrusal tele
yakın kenarlara etki eden kuvvet daha büyük olduğunda sadece o bölüme bakmak yeterlidir. Akımlar
E
zıt yönlü ise teller
birbirini iter.
(I ve II. sistem)
Akımlar aynı yönlü ise birbirlerini çeker. (III)
FLM
CEVAP: C
B
i1
CEVAP: D
i2
i3
F§2
45°
9.
F
J
B
F
Elektrik alanı +q yüklü taneciğe E ile aynı yönlü
kuvvet
uygular. KManyetik alan ise sağ el kuralına
L
göre sayfadan içe doğru (-z) kuvvet uygular.
Bileşke kuvvet (+y, – z)
FLM
+q
F
CEVAP: C
J
Y
A
Y
I
N
D
E
N
İ
Z
İ
135
M–q
J
K
+q
J
J
+
–
V
–q
L
FİZİK LYS SORU BANKASI
+q
FKM
Fnet

E
i1
i2
i3
B
+q
E
J
F
TEST • 22-2
B
L
K
+q
1.
4.
ÇÖZÜMLERİ
–q
B
F
J
F
K ve L teline eşit büyüklükte kuvvet etki eder. Kuvvet vektörleri arasındaki açı 120° olduğundan biT1
T3
leşke kuvvet
F’dir. T2
FKM
L
+q FLM
K
J
Doğrusal paralel tellerden aynı yönde akım geçerF
se teller birbirini
çeker,
zıt yönlü ise birbirini iter.
FKM
F§2
2II ·I2
·¬
F=k
d
2·k·IF·LM
I 45°
Fnet
FLM=
·¬ = F ise
L d
K
2·k·2·I·I
FKM =
·¬ = §2F
§2Fd
F
N
N
2∏m N
T=
qB
. 3
CEVAP: B
CEVAP: C
J
J
6.
–q
L
7. r1 = 3r
J
J
x
CEVAP: C
CEVAP: B
V
Fe
(-z,x)
–
J
Fe
z
vet iş yapmaz. Elektrik
alanı cisim üzerinde
J –q iş yaJ
45°K
par. II. numaralı
taneciğin
kinetik
enerjisi
artar.
L
F
+q
net
III numaralı taneciğe manyetik kuvvet etki etmez.
(B // V)
+
M–q
FB
CEVAP: E
2. Yüklü taneciğe dik F§2
olarak etki eden manyetik kuv-
F
y
FB
V
J

S
q artarsa T azalır. Yörünge yarıçapı periyodu etV
kilemez.
J
Fnet
M––q
K
+q
N
N
M–q
+
3.
S
S
–
45°
5.
N
+
F§2
FKM
K
+q
120°
J
F
FLM
60°
M
–q
L
r=
r2 = 2r
mv
P
=
G
qB
qB S
N
P2
= EK
2m
P1
B
N
+
P1
2P1
r1
q·B
3
3
r =
=
=
¡
=
2
P2
P2
4
P2
2
–
136
+
–
V
FİZİK LYS SORU BANKASI
K ve L’nin hız vektörleri manyetik alana paralel olduğundan sapmaya uğramaz.
–q
B
M
J
M’ye etki eden kuvvetin yönü sayfa düzleminden
dışa doğrudur.
CEVAP: D
T1
N
T2
S
T3
N
Y
A
Y
I
N
D
E
N
İ
Z
İ
2q·B
2
P1
S
9
16
2m2
p12
2m1
1=
=
.
=1
2
2m1 P2
P2
2
2m2
B
m2
9 m1
9
.
=1 ¡
=
m1 16
16 m 2
CEVAP: D
N
S
N
S
N
S
B
N
N
N
V
T3
–
T2
+
T1
y
V
+
–
8.
FB
mv FB
r=
’dir.
qB
Fe
r1 = 3r
Fe
z
r2 = 2r
x
TEST • 22-3
ÇÖZÜMLERİ
B
r3= 4r
y
q, B ve v aynı olduğundan yarıçapı büyük olanın
FB
kütlesi büyüktür.
FB
m3 > m1 > m2
Fe
S
z
N
B
CEVAP: D
Fe
120° kx = F olsun. İki yay paralel
1. Yaylardaki gerilmeler
olduğundan 2F = mg’dir. Manyetik alandan dolayı
x
kx
·2 = BI¬
kadar daha açıldığına göre,
B
B
2
2
x
N
mg
kx = BI¬ = F =
2
mg
BI¬ =
2
H
B=
1
mg
2I·¬
+
–
H
H2
CEVAP: C
S
S
9. Sağ el kuralına göre dörtNparmak B’nin yönünü,
2. Tüplü televizyonlar osiloskop gibi çalışır. Hareket
B avuç
başparmak hızın yönünü,
N içi manyetik kuvveti gösterir. (Tanecik – yüklü olduğundan bulunan
kuvvetin tersini seçiniz. (ya da hızı ters alınız.)
eden elektronlar manyetik alandan etkilenerek görüntüyü bozar. Hareketsiz yüklere manyetik kuvvet
etki etmez.
a
a
+
B
–
a
CEVAP: A
S
3. F = qϑB q iki katına çıkarsa F iki katına çıkar.
r=
T=
B
120°
B
r O
2∏m i
T değişmez.
qB
B
4.
10. Telin r kadar uzakta yarattığı manyetik alan B ka-
+ + + + + + + +
FB
dar olursa L’deki bileşke manyetik alan 2B olur.
H1
B
H
B
a = 30° olmalıdır.
Y
A
Y
I
N
H2
CEVAP: A
H1
H
a
+q
B
120°
a
CEVAP: A
iy
a
H2
D
E
N
İ
Z
İ
Fe

B
mv
r değişmez.
qB
V
137
– – – – – – – –
Fe = FB
qE = qvB
E
B= v
Sa€ el kural›na göre B’nin yönü sayfa düzleminden
içe do€rudur.
CEVAP: C
FİZİK LYS SORU BANKASI
CEVAP: –y
5. Manyetik alan çizgileri her doğrultuda uygulanabilir
10. Doğru akım ve alternatif akım motorları, akım sa-
(mıknatısın etrafındaki çizgiler)
yesinde oluşan manyetik alanın yarattığı manyetik
kuvvet ile mekanik enerji elde edilir.
Ortamın cinsi manyetik kuvvet çizgilerinin yönünü
ve sayısını değiştirir.
Jeneratör ise mekanik enerjiyi elektrik enerjisine
dönüştüren bir cihazdır.
CEVAP: E
CEVAP: A
11. Elektrik yükleri hareket hâlinde iken manyetik alan
oluşturur. Bir noktadaki manyetik alan şiddeti o
noktadan geçen manyetik alan çizgi yoğunluğu ile
doğru orantılıdır.
6. Stator motorun dışındaki hareketsiz parçadır.
Rotor sarımlardan oluşmuş dönen parçadır.
CEVAP: E
CEVAP: E
TEST • 22-4
ÇÖZÜMLERİ
7. Kapı zili bir elektromıknatıstır. Manyetik alan sayesinde demir tokmak çekilip itilir. Tokmağın hareketinde bir tork etkisi de mevcuttur.
1. Elektrik alanı içinde bulunan bütün yüklü cisimlere
hareketlerinden bağımsız olarak kuvvet etki eder.
B // J ise manyetik kuvvet oluşmaz.
CEVAP: D
F = qE olup elektriksel kuvvet elektrik alan ile doğru
orantılıdır.
CEVAP: E
2. I. Tanecik çembersel yörüngede hareket eder,
8. Manyetik alan çizgilerinin başlangıcı ve sonu yok-
sürati değişmez.
tur. Elektrik alan çizgileri (+) yükten çıkıp (–) yükte
son bulur. Manyetik alan hareketli yüklü taneciklere
kuvvet uygular.
(F ^ V)

II. Tanecik alan çizgileri yönünde sapar, hızı artar.
III. Taneciğin doğrultusu değişmez, hızı artar.
CEVAP: C
CEVAP: B
FİZİK LYS SORU BANKASI
138
9. Tüplü televizyonlarda ve osiloskopta manyetik
alanda hareket eden elektronlara kuvvet etki eder.
CEVAP: D
Y
A
Y
I
N
D
E
N
İ
Z
İ
3. Sağ el kuralına göre;
Dört parmak B,
Başparmak V,
Avuç içi F,
Her iki tanecik sayfa düzleminin dışına doğru hareket eder.
CEVAP: C
S
N
B
S
i
S
4. r = mv
qB
N
N
8. Hareket eden yüklü tanecikler manyetik alan yaratır.
CEVAP: A
B1 > B2 > B3 ise
r3 > r2 > r1 Iolmalıdır.
ll
B
CEVAP: A
S
i
N
+
B
–
III
S
i
5. Yüksüz taneciklere
manyetik kuvvet ve elektriksel
S
kuvvet etki etmez.
F = BI¬sina
N
olup tellerin ¬·sina değerleri aynıdır.
B
F1 = F2 = F3
FB = 0
J
CEVAP: B
ll
I
N
9. Doğrusal bir tele etki eden manyetik kuvvet
E
+q
cisim hızlanır.
J
F = qE
i
+
–
Manyetik kuvvet yüklü taneciğin hızına dik olduğu
için cismin kinetik enerjisiIIIdeğişmez.
10. Sürat skaler olup momentum vektöreldir. Sürat değişmediğinden cisim üzerinde iş yapılmamıştır.
CEVAP: A
Sürat daha büyük olursa r artar, tanecik daha yukarıdan alanı terk eder fakat dik olarak terk edemez.
B
JJ
F
CEVAP: D
FB = 0
6. Taneciğin kinetik enerjisi değiştiğine
göre elektrik,
E
alan içinde hareket etmiş
olmalıdır. Cismin kinetik
J
+q
cisim hızlanır.
enerjisindeki değişim, alan kuvvetinin yaptığı iş kadar olup E kadardır.
F = qE

CEVAP: E
7.
J
Y
A
Y
I
N
F
Sağ el kuralına göre
Dört parmak B
Başparmak J
Avuç içi F
CEVAP: C
D
E
N
İ
Z
İ
FİZİK LYS SORU BANKASI
139