Bernard Brunhes International Sosyal müktesebata giriş ve kişilerin serbest dolaşımına ilişkin yasal çerçeveye genel bakış AB ve sosyal politika (1) AB entegrasyonu: Antlaşmalara dayalı ortak politikalar oluşturulması için bağımsız devletlerden yetki aktarımı Ortak politikaların başlangıçtaki amaçları: ekonomik entegrasyon (4 temel serbesti ile gümrük birliği ve ortak pazar) Antlaşmalarda yer alan ama ortak Pazar hedefleriyle bağlantılı olan bazı sosyal politika yönleri Sadece son 15-20 yıl: sosyal politika alanında AB‟nin daha etkili ve genişlemiş rolü 2 AB ve sosyal politika (2) Aşağıdaki alanlarda mevzuat: İş sağlığı ve güvenliği Çalışma koşulları İşçilere bilgi ve danışmanlık Toplumsal cinsiyet eşitliği Ayrımcılık yapmama Açık koordinasyon yöntemi (AKY) Sosyal koruma ve sosyal içerme; istihdam Finansman sağlama mekanizmaları 3 İç Pazar – Sözleşme temeli AB İşleyişi ile ilgili Anlaşmanın 4.Maddesi (TFEU) “Birlik ve Üye Ülkeler arasında paylaşılan yetkiler şu belli başlı alanlarda uygulanır: (a) iç Pazar (…)”. TFEU 26.Madde “Birlik, iç pazarın Anlaşmaların ilgili hükümleriyle uyumlu olarak kurulması ve işlemesini sağlamak için önlemler alır. İç pazar, Anlaşmaların hükümleriyle uyumlu olarak, malların, kişilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşacağı, iç sınırları olmayan bir alanı kapsar”. 4 İç Pazar – Sözleşme temeli İç pazarı oluşturan 4 temel serbestlik Malların serbest dolaşımı Sermayenin serbest dolaşımı Hizmetlerin serbest dolaşımı & kuruluş hakkı İşçilerin serbest dolaşımı KİŞİLERİN SERBEST DOLAŞIMI* Bu TFEU hükümleri doğrudan uygulanabilir dikey doğrudan etki: Ülke önlemlerine karşı kısıtlı yatay etki: “toplu özel önlemlere” karşı (örn. özel kurum ve dernek kuralları) (+ işçilerin serbest dolaşımı için, özel bireylerin faaliyetlerine karşı (işveren)) Tamamen dahili olan durumlarda uygulanabilir değil ters ayrımcılık Çeşitli Direktifler ve Tüzükler tarafından uygulanır * Avrupa Birliği Vatandaşlığı dahil 5 Sunumun genel hatları Kişilerin serbest dolaşımı (hizmetler, kuruluş ve işçiler) Kişilerin serbest dolaşımına getirilen kısıtlamalar İşçilerin serbest dolaşımına ilişkin geçiş düzenlemeleri Ekonomik olarak faal olmayan kişilerin serbest dolaşımı İkincil mevzuata genel bakış 2004/38 sayılı Direktif (ikamet) 1612/68 sayılı Tüzük (işçilerin serbest dolaşımı) 2006/123 sayılı Direktif (hizmetler) 2005/36 sayılı Direktif (mesleki nitelikler) 96/71 sayılı Direktif (görevlendirme) Sosyal güvenlik sistemlerinin koordinasyonuna ilişkin 883/2003 ve 987/2009 sayılı Tüzükler 6 Hizmetlerin serbest dolaşımı (Md. 56-57 TFEU) Hizmet sağlayıcısının bulunduğu ülkenin haricindeki Üye Ülkedeki serbest meslek faaliyetlerinin geçici takibi “Hizmetler, malların, sermayenin ve kişilerin serbest dolaşımı hükümleri tarafından yönetilmedikleri sürece, geri ödeme karşılığında sağlandıkları Anlaşmalar dahilindeki „hizmetler‟ olarak düşünülürler (Madde 57 TFEU) Prensipte hizmetlerin serbest dolaşımına kısıtlama getirilmesi yasaktır (Madde 56 TFEU) Hizmetin makbuz karşılığı ödenmesi gerekmez Bazı kısıtlamalar gerekçelendirilebilir “Hizmet sağlayan kişi, Üye Ülkenin kendi vatandaşlarına uygulanan aynı koşullar altında hizmetin sağlandığı Üye Ülkede geçici olarak faaliyetini takip edebilir” (Madde 57 TFEU) Hizmet sağlama ve alma özgürlüğünü kapsar 7 Kuruluş hakkı (Md. 49 TFEU) Söz konusu kişinin ülkesi olmayan diğer Üye Ülkede serbest meslek faaliyetlerinin sürekli takibi Prensipte yasak olan fakat bazıları gerekçelendirilen kısıtlamalar Hizmetlerin serbest dolaşımı faaliyetlerin süresine, düzenliliklerine veya sürekliliklerine bağlıdır Başka bir Üye Ülkede kuruluş oluşturan kişi asıl Üye Ülkenin düzenlemelerinden çıkar Hizmetlerin serbest dolaşımına karşı olarak: başka bir Üye Ülkede geçici hizmet sağlayan kişi asıl/kuruluş Üye Ülkesi tarafından düzenlenmeyi sürdürür ev sahibi ülke de kuralları uygularsa “çifte düzenleyici yük” riski ortaya çıkabilir menşei ülkede hukuksal olarak faaliyet takibi yapan hizmet sağlayıcılarıyla ilgili olarak menşei ülke ilkesi eşdeğer mevzuat durumunda ortak tanıma ulusal kanunların uyumlaştırılmasını gerektirebilir (direktifler) 8 İşçilerin serbest dolaşımı(Madde 45 TFEU) (1) Üye Ülkelerin işçilerinin milliyetleri arasında istihdam, geri ödeme ve diğer çalışma koşullarıyla alakalı tüm ayrımların ortadan kaldırılması Şu hakları kapsar: yapılan iş tekliflerini kabul etmek (iş izni olmadan) bu amaçla Üye Ülkede serbest dolaşım istihdam için Üye Ülkede ikamet etmek bir Üye Ülkede çalıştıktan sonra orada kalmak Bazı kısıtlamalara tabidir gerekçelendirme mümkündür serbest dolaşım kamu hizmetinde istihdam için geçerli değildir daraltılmış açıklama: Ülke güçlerinin uygulamalarına katılım silahlı kuvvetler, adliye, istihbarat servisleri kamu doktorları, demiryolu şirketleri, vb dahil değil 9 İşçilerin serbest dolaşımı (Madde 45 TFEU) (2) İşçi kimdir? belirli bir zaman zarfında, faaliyetlerin etkili ve gerçek olması ve yalnızca marjinal ve bağlı olmaması kaydıyla başka biri için veya başka birinin altında hizmet veren kişidir geniş açıklama: eğitim alanları, yarı zamanlı işçileri ve düşük gelirli işçileri kapsar gerçekten iş arayan kişiler de işçidir (fakat yetkilerin tamamından faydalanamazlar) eğer daha önceki mesleki faaliyetiyle arasında bağlantı varsa kişi işçi statüsünü mesleki eğitim boyunca koruyabilir istihdam ilişkisi sona erdikten sonra kişi işçi statüsünü yitirir fakat istihdam ilişkilerinin sonlandırılmasından sonra bu statü bazı etkiler üretmeyi sürdürür 10 Kişilerin serbest dolaşımında kısıtlamalar (1) Gerekçelendirme hariç milliyete dayalı ayrımcılık yasaktır yalnızca doğrudan ayrımcılığı kapsamaz, örn. bir işçinin/serbest meslek sahibinin doğrudan milliyetine dayalı ayrımcılık… …aynı zamanda dolaylı ayrımcılığı da içerir, örn. muamele farklılığının daha nötr fakat göçmenlerin vatandaşlardan daha çok etkileyen kriterlere dayandığı durumlarda (örn. ikamet, mesleki nitelikler…) Gerekçelendirme hariç kişilerin serbest dolaşımının ayrımcılıktan bağımsız kısıtlanması da yasaktır örn. tarifeler, belirli yasal form, bölgesel kısıtlamalar, nicel kısıtlamalar ile ilgili tüzük serbestleştirme 11 Kişilerin serbest dolaşımında kısıtlamalar (2) Serbest dolaşım kısıtlamaları, bir genel çıkar amacı ışığında gerekçelendirilebilirler daha yüksek değerleri korumayı amaçlayan ekonomik olmayan hedefler Doğrudan ayrımcılık içeren ulusal önlemler, yalnızca gerekçeleri TFEU‟da yer alıyorsa haklı bulunabilirler, örn. kamu güvenliği, kamu sağlığı ve kamu politikası Dolaylı veya ayrımcılık içermeyen ulusal önlemler aynı zamanda genel çıkarın nedenlerinden baskın gelerek gerekçelendirilebilirler Avrupa Adalet Divanı tarafından sağlanan istisna; açık liste örnekler: sosyal güvenlik sisteminin mali dengesinin ciddi anlamda hafife alınması riski; tüketici koruması; çevrenin korunması; yol güvenliği vb. 12 Kişilerin serbest dolaşımında kısıtlamalar (3) Hukuki bir biçimde uygulanabilir olması için kısıtlayıcı ulusal önlemler yalnızca genel çıkar hedefine erişmek için gerekli değil aynı zamanda orantılı olmalılar hedefe erişimi güvence altına almak için uygun olmalılar; o hedefe erişmek için gerekli olanın ötesine geçmemeliler; ve bu önlemleri, aynı sonuca ulaşan daha az kısıtlayıcı. diğerleriyle değiştirmek mümkün olmamalı 13 Yeni Üye Ülkelerden işçilerin serbest dolaşımlarının kısıtlanması için geçiş düzenlemeleri (1) EU-8 / EU-2 Üyelik Anlaşmaları Üye Ülkenin geçici olarak serbest dolaşımı kısıtlamasına izin verir yalnızca bir işe girecek olan işçilerin serbest dolaşımıyla ilgili serbest meslek sahiplerinin dolaşımını etkilemez! karşılıklılık mümkün Üye Ülke üye olduktan sonra 7 yıl süresince, gitgide daha bağlayıcı koşulların uygulandığı 3 bölüm halinde (2+3+2) kısıtlayıcı önlemlerini koruyabilir (örn. çalışma izni) 1.bölümün bitiminden önce EU-15 Üye Ülkesi AB‟yi kısıtlamaları sürdürmek istediği konusunda bilgilendirmelidir (bilgilendirmezse kısıtlamalar kalkar) 2.bölümün bitiminden önce, 3.bölümde kısıtlamaları korumak isteyen EU-15 Üye Ülkesi AB‟yi “iş piyasasının ciddi anlamda zarar görmesi (tehdidi)” konusunda bilgilendirmelidir 14 Yeni Üye Ülkelerden işçilerin serbest dolaşımlarının kısıtlanması için geçiş düzenlemeleri (2) EU-8 güncel durum (3.bölüm): yalnızca Almanya ve Avusturya kısıtlamaları hala uygulamakta (İngiltere, İrlanda ve İsveç hiç uygulamadı) EU-2 güncel durum (2.bölüm): Üye Devletlerin pek çoğu hala kısıtlama uygulamakta 30 Nisan 2011 (EU-8) ve 31 Aralık 2013‟e (EU-2) kadar tüm kısıtlamalar kaldırılmalıdır 15 Ekonomik olmayan biçimde aktif olan kişilerin serbest dolaşımı TFEU Madde 18: genel ayrımcılığa karşıtlık maddesi “Anlaşmaların uygulanması kapsamı dahilinde ve orada yer alan herhangi bir özel hükme karşı önyargı olmaksızın, milliyete dayalı her türlü ayrımcılık yasaklanmıştır” TFEU Madde 20: Birlik vatandaşlığı “Birlik vatandaşlığı burada kurulmuştur. Üye Ülkelerden birinin milliyetine sahip olan kişi Birliğin vatandaşıdır. Birlik vatandaşlığı ulusal vatandaşlığa ektir, onun yerini almaz”. TFEU Madde 21: Vatandaşlığa bağlı haklar “Birliğin her vatandaşı, Anlaşmalarda belirtilen kısıtlamalara ve koşullara ve bunları etkin kılmak için alınan önlemlere tabi olmak koşuluyla Üye Ülkelerin sınırları dahilinde özgürce hareket etme ve ikamet etme hakkına sahiptir”. 16 Kişilerin serbest dolaşımı konusunda ikincil ana mevzuat Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) Profesyonel niteliklerin ortak tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC işçileri etkiler Direktif 2006/123/EC (“Hizmetler Direktifi”) hizmetleri/kuruluşu/işçileri etkiler İşçilerin serbest dolaşımı ile ilgili 1612/68 numaralı Tüzük hizmetleri/kuruluşu/işçileri + vatandaşlığı etkiler hizmetleri ve kuruluşu etkiler Direktif 96/71/EC (“Atama Direktifi”) hizmetleri etkiler 17 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (1) Kendilerinin ve aile üyelerinin vatandaşı olduğu ülkenin dışında başka bir Üye Ülkeye taşınan veya orada ikamet eden tüm AB vatandaşları için geçerlidir Aile üyeleri: eş, kayıtlı partner (ev sahibi Üye Ülkede evlilik ile eşdeğerse), 21 yaş altı veya bağımlı çocuklar, bağımlı kişiler (milliyet gözetmeksizin) Şunları düzenler: AB vatandaşlarının ve aile üyelerinin bir Üye Ülkeye taşınma veya orada ikamet etme haklarını uygulama koşulları Sürekli ikamet hakkı Kamu politikası, kamu sağlığı ve kamu güvenliğine dayanarak bu haklara getirilen kısıtlamalar 18 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (2) Giriş ve çıkış hakkı AB vatandaşları için geçerli kimlik kartı üçüncü ülke aile üyeleri için pasaport eğer ikamet kartına sahip değilse vize yoluyla giriş mümkün 3 aya kadar ikamet hakkı geçerli kimlik kartı dışında koşul ve formalite yok (üçüncü ülke aile üyeleri için pasaport) 19 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (3) 3 aydan fazlası için ikamet hakkı koşullar iş sahibi ve serbest meslek sahibi kişiler: koşul yok ekonomik olarak aktif olmayan kişiler (örn. emekliler) geniş hastalık sigortası kapsamı yeterli kaynaklar öğrenciler hastalık izninde olan işçileri ve belirli koşullar altında istem dışı işsiz kalmış kişileri içerir geniş hastalık sigortası kapsamı ve yeterli kaynaklar (-ın bildirimi) resmen tanınmış bir kurumda kursa/eğitime/mesleki eğitime katılıyor olmak bu kişilerin aile üyeleri öğrenciler için: yalnızca eş, kayıtlı partner ve bağımlı çocuklar 20 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (4) 3 aydan fazlası için ikamet hakkı formaliteler AB vatandaşlarının kayıt yaptırmaları gerekebilir üçüncü ülke aile üyelerinin ikamet kartına ihtiyaçları vardır 21 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (5) 3 aydan fazlası için ikamet hakkı ikamet hakkını koruma koşulları AB vatandaşları: koşulları yerine getirdikleri takdirde İhraç sosyal destek sistemine başvurunun doğal sonucu olmayabilir (vaka bazında yaklaşım) eğer AB vatandaşları işçilerse veya iş aramak için ev sahibi Üye Ülkenin sınırlarına girdilerse AB vatandaşlarına (ve aile üyelerine) karşı ihraç önlemi alınmayabilir (gerçekten iş aradıklarını ve bulma şanslarının yüksek olduğunu kanıtlarlarsa) 22 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (6) Kalıcı ikamet hakkı 5 yıllık sürekli yasal ikamet Yılda 6 ayı veya özel durumlarda daha fazlasını aşmayan durumlarda bulunmama durumu sürekliliği etkilemez Bir kere alındıktan sonra sürekli ikamet hakkı yalnızca iki ardışık yıl boyunca ev sahibi Üye Ülkede bulunmama durumunda kaybedilir Artık koşullara tabi olmayan ikamet hakkı Formaliteler AB vatandaşları için sürekli ikameti gösteren belge üçüncü ülke aile üyeleri için kalıcı ikamet kartı (her 10 yılda bir yenilenebilir) 23 Direktif 2004/38/EC (“İkamet Direktifi”) (7) İlgili haklar bir Üye Ülkede ikamet hakkı elde eden üçüncü ülke aile üyeleri orada iş bulabilirler veya serbest meslek sahibi olabilirler Eşit muamele hakkı Ev sahibi Üye Ülkede ikamet eden AB vatandaşları ve onların aile üyeleri o Üye Ülkenin vatandaşlarıyla eşit muamele görme hakkına sahiptir İstisna gerçekten iş arayan kişilerin ilk 3 ay boyunca sosyal destek almaması, ilk 5 yıl için öğrencilerin koruma yardımı almaması 24 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (1) TFEU Madde 45‟i detaylandırır (ve yürürlüğe sokar) Üç bölüm: Göçmen işçiler ve aileleri için istihdama erişim Göçmen işçiler ve ailelerinin yasal olarak korunmasına önemli katkı Boş pozisyonlar ve iş başvuruları (ulusal istihdam hizmetlerinin işbirliği) İşçilerin serbest dolaşımı alanında Üye Ülkeler arasında işbirliği 25 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (2) İşçiler ve aileleri için istihdama erişim Bir Üye Ülkenin vatandaşları ile aynı koşullar altında, o ülkede işe girme veya iş takibi yapma hakkı İş sözleşmelerinin sonlandırılması ve görüşmeler ile ilgili eşit muamele Bir Üye Ülkenin vatandaşlarıyla iş piyasasına aynı koşullar altında erişim göçmen işçiler için özel işe alma prosedürleri mevcut değil göçmen işçiler için özel kota mevcut değil istihdam hizmetleri için kayıt ihtiyacı yok boş pozisyonların tanıtımı ile ilgili kısıtlama yok İş arayan yabancı uyruklu kişiler istihdam hizmetlerinden ülke vatandaşlarıyla aynı desteği alırlar 26 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (3) İşçiler ve aileleri için istihdama erişim (dvm.) istihdam koşulları (ücretler, kovulma…), sosyal avantajlar ve vergi avantajları, yeniden eğitim ve mesleki eğitim aksini şart koşan anlaşmalar hükümsüz ve geçersizdir aynı zamanda sınır işçileri için sendika üyeliği ve buna bağlı hakların uygulanışı ile ilgili eşit muamele konut hakları ve işçilere verilen yardımlar ile alakalı eşit muamele eğitim ve mesleki eğitim konularında göçmen işçi çocuklarına eşit muamele. 27 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (4) İşçiler ve aileleri için istihdama erişim (dvm). istihdam koşulları ile ilgili eşit muamele örn. bir işçinin firmadaki kıdemini hesaplarken askeri hizmet sürelerinin hesaba katılması örn. ayrılma ücretinin ödenmesi (örn. evlerinden ayrılan işçilerin aylıklarına ek olarak) sosyal avantajlarla ilgili eşit muamele “bir iş sözleşmesiyle bağlantılı olsun olmasın tüm avantajlar objektif işçi statülerinden ötürü veya ulusal sınırlarda ikamet edişlerinden ötürü genelde ulusal işçilere verilir, dolayısıyla diğer üye ülkelerin vatandaşları olan işçilere kadar genişletilmiş olmaları Topluluk içinde bu tür işçilerin hareketliliğini kolaylaştırır” 28 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (5) İşçiler ve aileleri için istihdama erişim (dvm). istihdam koşulları ile ilgili eşit muamele (dvm.) oldukça geniş bir kavram sosyal destek (örn. asgari sosyal yardım) eğitim finansmanı ve yardımlar toplu taşıma araçlarında indirim kartları özel bir dilde mahkeme davası hakkı cenaze masrafları için yardım aynı zamanda 883/2004 numaralı Tüzüğün kapsamına girse de girmese de sosyal güvenlik yardımlarını da kapsar haklar aynı zamanda işçinin aile fertlerine de verilir 29 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (6) Ulusal istihdam kurumları arasında işbirliği EURES, Avrupa İstihdam Servisi portalı 30 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (7) EURES-ağı İstihdam servislerinden ve sosyal taraflardan oluşur Komisyon tarafından sağlanan idari koordinasyon EURES yöneticiler & danışmanlar ağı Faaliyetler: iş arayanlar için yerleştirme hizmeti, çalışanlar ve işverenler için eşleştirme hizmeti ve diğer Avrupa ülkelerinde personel işe almak isteyen işverenler için destek hizmeti verir; Üye Ülkelerde yaşam ve çalışma koşulları hakkında güncel bilginin yayılması; istihdam ve sosyal hizmetler, sosyal taraflar vb arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi; hareketliliğin önündeki engellerin, beceri sahibi iş fazlalığının, azlığının ve göç akımlarının takibi ve değerlendirilmesi. 31 İşçilerin serbest dolaşımıyla ilgili 1612/68 numaralı Tüzük (8) Üye Ülkeler arasındaki diğer işbirliği İşçilerin serbest dolaşımı konusunda Danışma Komitesi ülke başına 6 üye (2 memur, 2 sendika temsilcisi ve 2 işveren örgütü temsilcisi) ulusal istihdam politikalarını koordine etmek amacıyla serbest dolaşım sorunlarını inceler; genel sorular veya ilkelerle alakalı sorular ile ilgili Komisyona mantıklı seçenekler sunar yılda en az iki kere toplanır 32 Direktif 2006/123/EC “Hizmetler Direktifi” (1) Lizbon stratejisi bağlamında görülür (“büyüme ve işler”) Hedefler: hizmetlerin serbest tedarikini ve kuruluş hakkını geliştirmek hizmet alıcılarının haklarını güçlendirmek hizmetlerin kalitesini desteklemek Üye Ülkeler arasında etkili idari işbirliğini kurmak Kapsam istisnai tutulmayan tüm hizmetleri içerir istisnai hizmetler: mali hizmetler, taşımacılık hizmetleri, yayıncılık hizmetleri, sağlık hizmetleri, sosyal konutlandırma alanındaki sosyal hizmetler, çocuk bakımı ve ailelere destek, … 33 Direktif 2006/123/EC “Hizmetler Direktifi” (2) Daha belirgin ikincil AB yasaları ile çakışma durumunda (örn. Tüzük 883/2004, Dir. 96/71/EC, Dir. 2005/36/EC), ikincisi geçerlidir İdari basitleştirme Üye Ülkeler bir hizmet faaliyetine uygulanabilecek, erişebilecek prosedürleri ve formaliteleri değerlendirmeliler ve bunların gerçekten gerekli olup olmadığını incelemeliler veya bazı prosedürlerin kaldırılıp kaldırılamayacağını veya daha az yük oluşturan alternatiflerle değiştirilip değiştirilemeyeceğini incelemeliler Üye Ülkeler hizmet sağlayıcılarının faaliyetlere erişim ve uygulama için gerekli olan tüm prosedürleri ve formaliteleri –elektronik yöntemler ile- tamamlayabilecekleri “tek irtibat noktaları” oluşturmalılar Bu tek irtibat noktaları sağlayıcıların ve alıcıların net bilgi almalarını sağlarlar (örn. gereklilikler) ve bu gerekliliklerin uygulanma/yorumlanma sürecinde onları desteklerler 34 Direktif 2006/123/EC “Hizmetler Direktifi” (3) Kuruluş hakkı Yetkilendirme tasarıları Üye Ülkeler yetkilendirme tasarıları belirlemeliler ve bunların ayrımcı olup olmadığını, nesnel ve orantılı olup olmadıklarını değerlendirmeliler Yetki verme koşullarının aynı olması Yetki süresi prensipte sınırsız olmalıdır Prosedürlerle alakalı garantiler Yasaklanan gerekliliklerin listesi Örn. milliyet gereklilikleri, bir Üye Ülkeden fazlasında kuruluş sahibi olma yasağı, ekonomik testler vb. 35 Direktif 2006/123/EC “Hizmetler Direktifi” (4) Kuruluş hakkı (dvm.) Ayrımcılık içermeme, gereklilik ve orantılılık kriterlerini temel alarak tespit edilen ve değerlendirilen (ayrımcı olmayan) gerekliliklerin listesi örn. bölgesel veya nicel kısıtlamalar, belirli bir yasal form alma zorunluluğu, asgari çalışan sayısı, sabit asgari/azami tarifeler 36 Direktif 2006/123/EC “Hizmetler Direktifi” (5) Hizmetlerin serbest dolaşım özgürlüğü Üye Ülkeler gereklilikleri belirli sayıda durumda yalnızca yeni hizmet sağlayıcıları için uygulayabilirler kamu politikası, kamu güvenliği, kamu sağlığı ve çevrenin korunması hedefleri ışığında ayrımcı değilse, gerekliyse ve orantılıysa belirli sektörler için örn. yardımcı hizmetler, tayin, profesyonel niteliklerin tanınması, belirli mesleklere ait faaliyetler hizmetlerin güvenliğiyle ilgili olarak vakaların istisnasına dayanarak, genel çıkar Üye Ülke mevzuatı tarafından yeterince korunmuyorsa Prensipte yasaklanan gereklilik örnekleri örn. ev sahibi Üye Ülkede kuruluş sahibi olma zorunluluğu 37 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (1) Başka bir Üye Ülkede çalışan veya serbest meslek sahibi kişilerin takibinde karşılaşılan ortak engelleri hedef alır, örn. (ulusal) profesyonel nitelikler (diplomalar) Ulusal nitelikler üzerinde ısrar etmek çifte düzenleme yükü yaratabilir ve dolaylı olarak ayrımcıdır Profesyonel niteliklerin ortak tanınmasının gerçekleştirilmesiyle üstesinden gelinebilir Ev sahibi Üye Ülke tarafından mesleki niteliklerin tanınmasının etkisi bir kişinin kendi ülkesinde yapmak için nitelikli oluğu mesleğe Üye Ülkede de erişebilmesini sağlar ve ülkesindeki koşullarla aynı koşullar altında takibini yapmasını sağlar Yalnızca düzenli mesleklere uygulanır, örn. erişimi veya takibi kanunla, tüzükle veya idari hükümle belirli mesleki niteliklerin edinilmesinden sonra Başka bir üye ülkede eğitim almak isteyen (veya eğitimine devam etmek isteyen) kişiler için geçerli değildir 38 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (2) Geçici hizmet sağlama ve kalıcı kuruluş için farklı sistemler sistem mesleklerini geçici olarak/ara sıra takip etmek isteyen kişiler için daha esnektir (çalışan veya serbest meslek sahibi kapasite) Kalıcı kuruluş dahilinde: sektörel sistem: asgari eğitim koşullarının Avrupa düzeyinde uyumlaştırıldığı meslekler için doktor, genel bakım hemşiresi, diş hekimi, veteriner hekim, ebe, eczacı ve mimar ticaret, sanayi veya işletme alanındaki meslekler (mesleki deneyimin tanınması) tüm diğer meslekler için genel sistem Bazı meslekler hariçtir (özellikle avukatlar) 39 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (3) Geçici hizmet temini Ev sahibi Üye Ülke mesleki niteliklere bağlı nedenlerden ötürü dolaşımı kısıtlamayabilir hizmet sağlayıcı aynı mesleği orada da takip edebilmek için yasal olarak bir üye ülkede kuruluş oluşturmuşsa (meslek Üye Ülkede düzenlenmemişse) hizmet sağlayıcısı bu mesleği son 10 yılda 2 yıldan fazla süreyle takip ettiyse profesyonel bir kurum veya kuruluş tarafından yetkilendirilmekten / kayıttan/ üyelikten muaf olma otomatik geçici kayıt veya geçici üyeliğe izin vardır 40 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (4) Geçici hizmet temini (dvm.) Ev sahibi Üye Ülke ilk hizmet temini için bildirim talebinde bulunabilir mesleki yükümlülüğe karşı koruma ile bilgi de dahil bildirime şunların da eşlik etmesi gerekebilir Kamu sağlığı/güvenliği ile ilgili şeyler içermeyen (sektörel olmayan) meslekler için ev sahibi Üye Ülke hizmet temininden önce nitelikleri kontrol edebilir uydukla ilgili kanıt, yasal kuruluş/ev sahibi Üye Ülkede takip ile ilgili onay, mesleki niteliklere dair kanıt … eğer bu kontrol eğitimde önemli tutarsızlıkları ortaya çıkarıyorsa kişinin bir yetenek testine girmesi veya kısa bir eğitim alması gerekebilir Ev sahibi Üye Ülkenin mesleki titri altında sağlanan hizmet + hizmet alıcısının bilgilendirilmesi 41 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (5) Kuruluş sistem AB düzeyinde uyumlaştırılan minimum eğitim gereklilikleri (kabul şartları, minimum eğitim yılı sayısı veya eğitim saati, minimum bilgi ve beceriler) Üye Ülke bu uyumlaştırılmış standartlara göre nitelik gerekliliklerine tabi olan mesleğe erişimi sağlar otomatik tanıma sektörel Her Üye Ülke mesleki faaliyetlerim erişimi ve takibi ile ilgili bu niteliklerin kanıtlarını tanıyıp aynı etkiyi yüklemeliler 42 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (6) Kuruluş (dvm.) genel sistem Yeterliğin 5 düzeyi, eğitimin süresine ve düzeyine bağlı olarak, a. yetkinliğin onaylanmasından e. bir üniversitede veya yüksek eğitim kurumunda en az 4 yıllık lise sonrası eğitim alındığını gösteren diploma eğer meslek menşei Üye Ülkesinde düzenlenmemişse Üye Ülkedeki meslek takibi o mesleğin son 10 yılda en az 2 yıl boyunca takibini gerektirir 43 Profesyonel niteliklerin tanınması konusunda Direktif 2005/36/EC (7) Kuruluş genel sistem (dvm.) ev sahibi Üye Ülke bir mesleğe erişim ve takiple ilgili olarak başka bir Üye Ülkede sınırları dahilinde bu mesleğe erişim ve meslek takibi için gerekli olan niteliklere sahip kişilere, eğer bu nitelikler en az ev sahibi Üye Ülke tarafından istenenden bir önceki düzeyle eşdeğerse (Üye Ülkenin düzey e. yeterlik istemesi durumunda iki düzey öncesi) kendi vatandaşlarında uyguladığı koşulları uygular fakat eğer eğitim gereklilikleri arasında ciddi bir tutarsızlık varsa (örn. 1 yıldan daha fazla kısa olan eğitim, ciddi anlamda farklı konuları ele alan eğitim) ev sahibi Üye Ülke kişiden yeterlilik testine girmesini veya 3 yıla kadar sürebilen bir adaptasyon sürecini tamamlamasını isteyebilir yalnızca istisnai durumlarda ret 44 Direktif 96/71/EC (“Tayin Direktifi”) (1) iş hukuku ile ilgili, sosyal güvenlikle değil Hizmetlerin serbest dolaşımına girer (çalışanların tayini için), işçilerin serbest dolaşımına değil işçilerin tayini işveren kuruluş tarafından kurulduğu ülke dışında başka bir üye ülkede kuruluşun esas ülkesinde istihdam edilen işçilerin kullanımıyla hizmetlerin geçici teminidir tayin edilen işçiler ev sahibi Üye Ülkenin iş piyasasına girmezler Tayin önemli bir konudur iç Pazar ve ulusal sosyal hukuk arasında denge “sosyal damping” korkusu ayrıca genişleme ortamına / geçiş düzenlemelerine karşıt görülür (Avusturya ve Almanya hariç hizmetleri etkilemez) 45 Direktif 96/71/EC (“Tayin Direktifi”) (2) Direktif 96/71/EC tayin edilen işçilerin işverenlerinin ev sahibi üye ülkenin iş hukuku kurallarına uymalarını sağlayarak hizmetlerin serbest dolaşımı ve işçilerin sosyal koruması arasında denge kurmaya çalışır hizmetlerin serbest dolaşımı çerçevesinde başka bir üye ülkeye işçiler yollayan bir Üye Ülke kuruluşu için geçerlidir 3 tayin şekli vardır: işçi yollayan işletme ile hizmetten faydalanan işletme arasındaki hizmet sözleşmesine dayanır gruplar arası tayin (aynı gruba ait işletmeler arasında) geçici bir istihdam (ara) kurumu tarafından kullanıcı işletmeye yapılan tayin Tüm türler tayini yapan işletme ve tayin edilen işçiler arasında süren istihdamı gösterir 46 Direktif 96/71/EC (“Tayin Direktifi”) (3) Tayin edilen işçilere uygulanabilen ev sahibi üye ülkenin çekirdek iş hukuku: aşağıdakilerle bağlantılı olarak yasalar, tüzükler, idari hükümler ve toplu sözleşmeler (evrensel olarak uygulanabilir olduğu bildirilenler): maksimum çalışma süreleri ve minimum dinlenme süreleri; minimum yıllık ücretli izinler*; minimum ödeme oranları, mesai oranları da dahil*; işçilerin kiralanması için koşullar, özellikle işçilerin geçici istihdam kurumları tarafından tedariki; işyerinde sağlık, güvenlik ve hijyen; hamile kadınlar veya yeni doğum yapmış olan kadınlar, çocuklar ve gençlerin istihdamının şart ve koşulları ile ilgili koruyucu önlemler; erkek ve kadınlar arasında eşit muamele ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması ile ilgili diğer hükümler. •özellikle aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilmeyen kısa ve önemsiz işler durumunda küçük istisnalar olasıdır 47 Direktif 96/71/EC (“Tayin Direktifi”) (4) Ev sahibi Üye Ülkenin diğer hükümleri tayin edilen işçilere yalnızca objektif bir biçimde gerekçelendirilebilmeleri durumunda uygulanabilir (ayrımcılık içermeyen, genel çıkarlar ışığında gerekli ve orantılı) çekirdekte yer alan konularla ilgili hükümler (örn. asgari ücret) çekirdeğin uygulanması için belirlenmiş olan koruma standartının ötesine geçiyorsa Laval and Rüffert vakaları İşbirliği ve bilgi Direktif iş hukukunun çekirdeği ile uyumlu olarak izleme işlemlerinden sorumlu farklı ulusal otoriteler arasındaki işbirliğini tanımlar Üye Ülkeler genel olarak erişilebilir olan bu hükümler çekirdeği konusunda bilgi sağlamak zorundadırlar Direktife uymama halinde Üye Ülkeler uygun önlemleri almalıdırlar 48 Direktif 96/71/EC (“Tayin Direktifi”) (5) Etkili kontrol, izleme ve onaylama Bunları yaparken Üye Ülke hizmetlerin serbest dolaşımına saygı duymalıdır pek çok kontrol/izleme önlemi hizmetlerin serbest dolaşımına kısıtlama getirir ve yalnızca ayrımcılık içermeyen, genel çıkarlar ışığında gerekli ve orantılı olduğunda uygulanır Örnekler sosyal belgeleri ev sahibi Üye Ülkenin sınırları dahilinde tutma gerekliliği; ev sahibi Üye Ülkenin sınırları dahilinde temsilci sahibi olma gerekliliği; yetkili otoritelere bildirimde bulunma veya bu otoritelerden izin alma gerekliliği. 49