GLADYO
advertisement
GLADYO İTALYAN GİZLİ ÖRGÜTLENMESİ GLADYO 1 Polis Akademisi Araştırma Merkezleri Başkanlığı bünyesinde bulunan UTSAM, terörizm ve sınıraşan suçlarla mücadele konusunda bilimsel araştırmalar ve analizler yaparak çözüm önerileri üretmeyi; Ulusal ve uluslararası alanda kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve bilimsel faaliyetlerde bulunan birimlerden oluşan güvenlik aktörleri arasında güvenlik sinerjisinin oluşturulması ve güven toplumunun inşasına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. UTSAM RAPOR NO :6 RAPOR EDİTÖRÜ : Doç. Dr. İhsan BAL RAPOR HAZIRLAYANLAR : Doç. Dr. Süleyman ÖZEREN Dr. Hüseyin CİNOĞLU Dr. Oğuzhan BAŞIBÜYÜK Dr. Oğuzhan Ömer DEMİR Dr. M. Alper SÖZER RAPOR TARİHİ : 12.02.2009 Polis Akademisi Başkanlığı Uluslararası Terörizm ve Sınıraşan Suçlar Araştırma Merkezi Anıttepe/ANKARA 06580 Tel: (312) 412 5290-95 Fax: (312) 412 1283 GLADYO 2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ ............................................................................................................... 4 İTALYA’DA 2. DÜNYA SAVAŞI ve POLİTİK DURUM ............................................. 5 GLADYO NEDİR? .............................................................................................. 9 GLADYO’NUN HEDEFLERİ NELERDİR? ............................................................. 12 GLADYO’NUN İDEOLOJİSİ VE YAPILANMASI.................................................... 14 GLADYO’NUN FİNANSMANI ........................................................................... 19 GLADYO’NUN EYLEMLERİ ............................................................................... 21 GLADYO’YA YÖNELİK SORUŞTURMA SÜRECİ .................................................. 26 KAMUOYUNUN GLADYO’YA BAKIŞI ................................................................ 31 GLADYO SORUŞTURMASINDA ÖNEMLİ KİŞİLER .............................................. 33 GLADYO’NUN KURULUŞ VE EYLEM KRONOLOJİSİ ........................................... 36 SONUÇ .......................................................................................................... 39 GLADYO 3 GİRİŞ 2. Dünya Savaşı sonrası Varşova Paktı ülkelerince komünist bir işgalin önüne geçmek ve komünizmin Avrupa Devletleri’ne yayılmasını engellemek amacıyla Amerikan ve İngiliz gizli servislerince NATO üyesi ülkelerde cephe-gerisi gizli faaliyetler planlanmış ve birçok ülkede faaliyete geçmiştir. Avrupa ülkelerinde farklı isimler faaliyet gösteren bu çalışmalar Fransa’da Rüzgârların Gülü (Rose des Vents), Danimarka’da Absalon (Ortaçağ’da yaşamış bir din adamından esinlenilmiş), İspanya’da GAL (Anti-Terör Özgürlük Örgütü), Almanya’da Sword (Kılıç) veya Anti-Komünist Saldırı Birliği, Yunanistan’da Koyun Postu (Sheepskin), Avusturya’da Schwert, Belçika’da SDR-8 olarak bilinen örgütlenmelerin varlığını bu ülkelerden başka, Hollanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz, İsviçre ve İsveç de kabul etmiştir.1 İtalya’da ilk olarak 1950’li yılların başlarında kurulan bu gizli yapılanma 1956 yılında resmen Gladyo Operasyonu adıyla faaliyete geçmiştir. Önceleri daha çok komünist sızmaları önlemek amacı gütmekte ise de 1960 ile 1980 yılları arasında, İtalyan siyasal hareketlenmesinde komünist veya sosyalist partilerin önünü almak ve sol hareketin kredisini kamuoyu nezdinde düşürmek amacına yönelik faaliyetler yürütmüştür. Bu amaçlarla özellikle aşırı sağ “taşeron” terör örgütlerine yaptırılan bombalama ve suikastler, sol terör örgütlerinin faaliyetleri olarak kamuoyuna lanse edilmiştir. Bu suretle ülke içinde sürekli bir gerilim havası oluşturarak askeri ve silahlı önlemlere meşruiyet kazandırılması sağlanmıştır. Bu çalışmanın amacı; Gladyo örgütlenmesinin hedefleri, yapılanması, finans kaynakları, eylemleri, soruşturma süreci ve bu süreçte dönemin hükümet, parlamento, medya, kamuoyunun davaya bakış açıları hakkında ayrıntılı bilgi sunmaktır. 1 The Economist (12/15/1990). The sword's other edge., Vol. 317, Issue 7685 GLADYO 4 İTALYA’DA 2. DÜNYA SAVAŞI ve POLİTİK DURUM İtalya’daki Gladyo yapılanmasının kuruluşunu ve gelişimini anlamak için İtalya’nın İkinci Dünya Savaşı sonrası politik atmosferini anlamak önemlidir. İtalya’da 2. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında duyulan en önemli politik ve güvenlik kaygısını, komünizm ve komünistlerin İtalya’ya hakim olması olmuştur. Komünizmin yayılması tehlikesi sadece İtalya değil, o dönem Avrupa’da bulunan birçok devlet için de geçerli olan ve gerek Amerika Birleşik Devletleri gerekse İngiltere tarafından bertaraf edilmeye çalışılmış bir sorun olmuştur. İtalyan Komünist Partisi ve İtalyan Sosyalist Partisi, 1946 seçimleri sonrasında Hristiyan Demokrat Parti hükümetinde kabinede yer bulabilmiştir. Bu durum, İtalya’daki komünizm tehdidi algılaması anlamında ilk bariz gösterge olmuştur. 1947 yılında ABD’ye davet edilen Başbakan De Gasperi, seyahatinin dönüşünü takip eden üçüncü günde kabineyi dağıtarak solcu bakanların azınlıkta kaldığı bir hükümet kurmuştur. Buna rağmen, ABD İtalya’ya yapılması planlanan yardımı dondurduğunu açıklamıştır. Bundan birkaç ay sonra Başbakan Yardımcısı Lombardo, Washington’a bir gezi yapmış, bu ziyareti yaptığı esnada Başbakan De Gasperi kabineyi tekrar dağıtarak solcuların olmadığı bir hükümet kurmuştur. Bu gelişmeyi takip eden aylarda daha önce dondurulduğu duyurulan yardım İtalya’ya ulaşmış ve ayrıca İtalya’nın 1 milyar dolarlık dış borcu silinmiştir.2 Komünizm tehdidinin Avrupa ülkelerinde hükümetleri zora sokacağı hesabıyla, ABD Başkanı Truman tarafından kurulan Ulusal Güvenlik Konseyi’nin direktifi ile silahlı kuvvetlerin seçimle de olsa işbaşına geçecek veya hükümete girecek olan komünist partilere karşı müttefik devletlere destek olması, bu amaçla NATO ve AngloAmerikan istihbarat servisleri aracılığıyla bu ülkelerde cephe gerisi faaliyetler yürütülmesi kararlaştırılmıştır.3 2 Douglas, Allen (2005). Italy's Black Prince: Terror War Against the Nation-State, Executive Intelligence Review, February, 3 A.g.e. s.3 GLADYO 5 Bu zaman zarfında İtalyan Komünist ve Sosyalist Partileri birleşerek Popüler Demokratik Cephe’yi (FDP) kurmuş ve 1948 seçimlerine birlikte girme kararı almıştır. Bunun üzerine, ABD makamları ve gizli servisi İtalya’da açık ve örtülü bir psikolojik harekat ve propaganda faaliyetine girişmiştir. Bazı kaynaklarda “Hollywood Tarzı” ya da “Broadway şovu” olarak da nitelendirilen bu kampanya sırasında, komünizmin ne kadar tehlikeli olduğu ve İtalyan ekonomisin çökme tehlikesi altında olduğu fikri yaygınlaştırılmış, Sovyet hayat tarzını kötüleyen ve Amerikan hayat tarzını özendiren radyo programları yapılmış, toplu mektup kampanyaları, dostluk treni turları ve kilise programları düzenlenmiş, 15 Nisan tarihi “Özgür İtalya” günü ilan edilmiştir. Diğer yandan çok çeşitli kaynaklardan İtalyan hükümeti ve kamuoyuna yardımlar yapılmıştır (Örneğin, 2. Dünya Savaşı gazilerine para yardımı, ekonomik işbirliği anlaşmaları, komünizm karşıtı derneklere para yardımı, Nazilerce el kona İtalyan rezervindeki altınların bedeli olarak 31 milyon dolar, savaşa katılan askerlere 4.3 miyon dolar maaş yardımı gibi). Bu kampanyalar sürerken Amerikan yetkililerinden de “Eğer komünistler kazanırsa ABD’den bundan sonra yardım istenmesinin söz konusu bile olamayacağı” yönünde uyarılar gelmiştir.4 Bu çalışmalar sağcılar lehine sonuç vermiş ve 18 Nisan 1948 seçimlerinden Hristiyan Demokrat Parti %48 oy alarak ilk parti olmuş, Popüler Demokratik Cephe ise % 31 oy alarak ikinci sırada yer almıştır. Böylece 1994 Haziran’ından 1947 Mayıs dönemine kadar hükümette yer almış olan sosyalistler bu seçimin ardından kabinede yer bulamamıştır. 4 Douglas, Allen (2005). s. 17-25 GLADYO 6 Gladyo’nun Kuruluşu ve Soruşturulması Arasındaki Dönemde Sol ve Sağ Partilerin Aldıkları Oy Oranları5 60 50 40 Komünist Parti 30 Sosyalist Parti 20 Hristiyan Demokrat Parti 10 0 İtalya’nın iç politikadaki seyri bu şekilde devam etmekte iken, İtalyan devleti komünist hareketleri ve sızmaları engellemek amacıyla İtalya’nın kuzeydoğu bölgesi ve özellikle İtalya ve Yugoslavya arasında anlaşmazlığa neden olan Venezia Giulia bölgesinde, anti-komünist faaliyetler yürütmüştür. O dönemde İtalyan partizanlar bölgede Yugoslav hâkimiyetini kırmak ve engellemek için gizli bir örgütlenmeye giderek yaklaşık 1.200 kişilik bir grup kurmuş, 1946 yılında Osoppo olarak isimlendirilen grup bizzat başlanmıştır. ordu tarafından İlerleyen yıllarda yönetilmeye bu grup, güçlendirilmiş, 1950 yılında paramiliter bir yapıya bürünerek toplamda 6.500 kişiyi örgütleyebilecek hale gelmiştir. Yapının adı daha sonra “O” kod adı ile devam ettirilmiş ve 1956 yılına kadar aktif 6 kalmıştır. 5 (*) 1948 yılında sosyalist ve komünist parti seçime birlikte girmiştir. Komünist partinin oy oranlarının en çok arttığı dönemlerde 1972-76 dönemi- bombalama eylemler ve suikastler artmıştır. 6 Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, 955-980. GLADYO 7 İtalya’nın kuzeydoğusunda konuşlandırılan bu örgütlenme aktif durumda iken, ülkede başka gizli yapılanmalara da gidilmiştir. Bunlardan en belirgin olanı 2. Dünya Savaşı sırasında Komünistlere karşı faşist İtalyan ordusunda özel görev üstlenen XMas adlı örgüttür. Kaynaklar, CIA’in bu örgütle 1945 yılında yakından ilgilendiğini aktarmaktadır. CIA, onların nasıl çalıştığı, komünist gruplar arasına nasıl sızdıkları, taktiklerin ve anti-gerilla operasyonlarının nasıl yapıldığı konusunda X-Mas üyelerinden destek istemiştir. İlerleyen yıllarda X-Mas üyeleri Amerika’da çeşitli birifingler vermişlerdir.7 Örgütün lideri olan faşist Burghose, savaş sırasında Nazilerle işbirliği yapmaktan dolayı 12 yıl ceza almış olmasına rağmen 1946 yılında iki yıl hapis cezasını çektikten sonra serbest bırakılmıştır. Kendisi daha sonra İtalyan Sosyal Hareketi (MSI)’nin başına geçmiştir. MSI, çoğunluğu ulusal ve uluslar arası faşistlerin yer aldığı bir parti olarak öne çıkmıştır. Burghose’nin “evrensel faşizm” planı tüm Avrupa’nın ulus devletlerden kurulması ve ancak NATO etrafında Avrupa birleşmesini öngörmekteydi. Bu çalışmaların yürütüldüğü 1944-45 yıllarında Anglo-American istihbarat servisleri İtalyan gizli servisi ile İtalyan askeri polisini -Carabinieri- kurulmasına yardımcı olmuştur.8 Aynı tarihlerde İngiliz servisi aracılığıyla, monarşistler, aristokratlar ve Mussolini taraftarlarının yer aldığı P2 mason locası kurulmuştur. Allen Douglas, 1945 tarihli bir rapora dayanarak P2 locasının İngiliz makamlarının isteği, politik ve ekonomik desteğiyle kurulduğunu iddia etmektedir.9 Özellikle 1956 ve 1957’de İtalyan Devlet kadrolarına hakim olan Amerikancı yaklaşım, başka komünist dalgaların ülkeyi etkilememesini sağlayacak kalıcı bir yapı oturtmaya çalışmıştır.10 Varşova Paktı ülkeleri tarafından Avrupa ülkelerine yönelecek herhangi bir müdahale veya işgal hareketine karşı NATO üyesi ülkelerin bir araya gelmesi ile oluşturulan “Cephe Gerisi Ağı”, İngiliz ve Amerikan istihbarat örgütlerinin öncülüğünde uzun yıllar boyunca planlanmış ve yönetilmiştir. 7 Douglas, Allen (2005). s. 4 Douglas, Allen (2005). s. 5 9 A.g.e. s. 6 10 Leopoldo, Nuti (2007). s. 969 8 GLADYO 8 GLADYO NEDİR? İtalyanca kılıç anlamına gelen Gladyo, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Varşova Paktı ülkelerinin Batı Avrupa ülkelerine olası saldırıları karşısında geliştirilen gizli orduların İtalya ayağının adıdır. Gladyo ordularının genel adı ise “Gladyo Operasyonu”dur. 1947’de Ulusal Güvenlik Yasası ile kurulan CIA’in ilk başkanı Allen Dulles’in Gladyo Operasyonu’nun ilk mimarı olduğu iddia edilmektedir. Gladyo 1948’de, NATO kurulmadan Müttefik Ülkeler arasında oluşturulan Batı Birliği’nin Gizli Komitesi (Clandestine Committee of the Western Union - CCWU) bünyesinde geliştirilmeye başlanmıştır. 1949’da NATO kurulmuş ve CCWU, NATO ile ortak hareket etmeye başlamıştır. 1951’de tamamen NATO’ya entegre edilerek Gizli Planlama Komitesi (Clandestine Planning Committee - CPC) adı verilen bir daireye dönüştürülmüştür. CPC, Fransa’da bulunan Avrupa Müttefikler Yüksek Merkezi (Supreme Headquarters Allied Powers Europe - SHAPE) tarafından kumanda edilen bir yapıdır. Araştırmacı Ganser’e11 göre, CPC’ye paralel olarak, Müttefik Gizli Komitesi (Allied Clandestine Committee - ACC) diye bir birim daha kurulmuştur. 1957’de kurulan ACC, NATO’nun Müttefikler Yüksek Avrupa Komutanı’na (Supreme Allied Commander in Europe - SACEUR) bağlı olarak faaliyetlerini yürütmüştür.12 ACC’nin görevi, Gladyo şebekelerinin yönetmeliklerini hazırlamak ve gizli faaliyetlerini yürütebilme kapasitelerini arttırmaktır. Bu amaçla, Amerika ve İngiltere’de üsler kurulmuştur. Almanya, Belçika, Danimarka, Fransa, İspanya, İtalya, Hollanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz, Yunanistan ve Türkiye’de de Gladyo tipi yapılanmaların şebekeleşme faaliyetlerinde ACC etkili olmuştur. Stratejik planlama işi ABD ve İngiltere’de yapılan bu gizli orduların gelişmesinde İngiliz SIS ve MI6 ile Amerikan CIA istihbarat örgütlerinin büyük etkisinin olduğu ve mali kaynak sağlayıcısının da CIA olduğu iddia edilmektedir. 11 Ganser, Daniele (2004). Nato’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western Europe. Routledge 12 William Scobie, Observer, 18/11/90 GLADYO 9 İtalya’da Gladyo’nun kurulması öncesinde özellikle İngiliz İstihbarat servisi ile işbirliği yaparak “herhangi bir düşman işgaline karşı istihbarat ve operasyonel yapılanmaya” gitmeyi ilk defa teklif eden dönemin Askeri İstihbarat (SIFAR) Başkanı General Umberto Broccoli olmuştur. Umberto, yedi askeri personelinin İngiltere’ye giderek özel eğitimden geçirilmesini ve bu kişilerin kurulacak yapılanmada görev gizli bir almasını dönemin Savunma Bakanı Paolo Emilio Taviani’ye teklif etmiştir. Birkaç yıl aradan sonra Hava Kuvvetleri Albayı Felice Santini’nin genel koordinatörlüğünde “istihbarat, cephe-gerisi, propaganda, iletişim, şifreli yazışma ve kaçış” adları altında toplam 6 birimden oluşan bir yapılanma onaylanmıştır. Bu altı birimden sorumlu olanlara kendi yerel ajanlarını işe alma yetkisi tanınmıştır. Yapının 1953 yılında operasyonel hale gelmesi planlanmıştır.13 Bu çalışmalar 1956 yılına kadar sürmüş ve SIFAR Başkanı General Giovanni De Lorenzo’nun onayıyla yabancı istihbarat birimi altında bir eğitim birimi kurulmasına karar verilmiştir. 1 Ekim 1956’da adı Gladyo olacak birimin resmi kuruluşu gerçekleşmiştir. 13 Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.963. GLADYO 10 Buna göre iki ana birim ve görevleri şu şekilde belirlenmiştir14: Genel Yapılanma • Stella Alpina ve Stella Marina adlı kara ve deniz gerilla birimlerinin desteklenmesini sağlar Daimi Sekreterya • İstihbarat, iletişim, cephe gerisi faaliyetler, kaçış ve propaganda faaliyetlerini koordine eder Gladio adı 1956’da Amerikan ve İtalyan gizli servislerinin yapmış olduğu bir toplantıda ilk defa gizli yapı olarak resmi olarak kayıtlara geçmiştir. İlerleyen zamanlarda bu yapılar genişletilmiş ve 1964 - 1971 yılları arasında NATO ve diğer müttefik devletlerdeki cephe gerisindeki gizli yapılarla işbirliğini sağlayacak bir irtibat birimi de kurulmuştur.15 İtalyan Gladyosu, bugün ortaya çıkarılmış şekliyle devletin en tepesindeki siyasetçilerden tetikçilere, finansörlerden televizyon yıldızlarına, vatansever askerlerden fanatik katillere varıncaya kadar, farklı ve normal şartlar altında birbiriyle bağlantısız olacağı düşünülecek çok sayıda üyenin oluşturduğu bir şebeke olarak nitelendirilebilir.16 14 A.g.e. s.965 A.g.e. s.966 16 Sezin Öney-Sinan Gökçen, TARAF, Gladyo Dersleri, 28-31/07/2008 15 GLADYO 11 GLADYO’NUN HEDEFLERİ NELERDİR? Gladyo özellikle 1960-80 arasında İtalya’da meydana gelen, çoğunluğu sağ-terör grupları tarafından gerçekleştirilmiş, ancak sol gruplarca işlenmiş görünen-gösterilen ve birçok insanın ölümüyle sonuçlanan saldırılara ve bombalamalara destek vermiştir. P2 locası ve sağ görüşlü generaller ve işadamları sol terör örgütlerince gizlice desteklenen bu tür eylemlerin hedefi İtalyan Komünist Partisi’nin (genelde komünizm ve sosyalizmin) önünü kesmek ve komünizm tehlikesi oluşması halinde olası bir askeri darbeye zemin hazırlamak olmuştur.17 Faili Meçhul Araştırma Giovanni Terörist Komisyonu Katliamlarını Başkanı Pellegrini’nin Senatör İtalyan Parlamentosu’na sunduğu bir rapora göre “… Saldırılar, bombalamalar ve askeri operasyonlar İtalyan devletine bağlı kişilerce organize edilmiş veya teşvik edilmiş veya desteklenmiştir; ayrıca bu kişilerin ABD istihbarat birimleriyle olan ilişkisi de tespit edilmiştir.”18 Gladyo’nun ortaya çıkmasına neden olan 1972 Petaeno bombalama olayı başlangıçta Red Brigades adlı sol terör örgütü tarafından üstlenilmiş, ancak 1984’de tekrar açılan soruşturmada olayın sorumlusunun aslında sağ görüşlü terör örgütü Ordino Nuovo (Yeni Düzen) olduğu ve bunun İtalyan gizli örgütü Gladyo ile bağlantılı olduğu anlaşılmıştır. Olay sonrasında polis incelemesinin yapılmadığı, araştırma raporlarının sahte olduğu, sonraları bir kilise arazisine gömülü olarak bulunan bir cephanelikteki malzemelerin de Petaeno bombalamasındakilerle aynı olduğu ortaya çıkmış ve olayın sol siyaseti bastırmak amacıyla bizzat Gladyo tarafından desteklendiği ortaya çıkmıştır.19 Gladyo’yu ortaya çıkaran Savcı Felice Casson’a göre Gladyo, temel stratejisinin dışına çıkarak gerilim stratejisi (strategy of tension) ile kaos ortamı meydana getirerek 17 Willan, Philip (1991). Puppetmasters: The Political Use of Terrorism in Italy. London: Constable and Company. 375 pages 18 Italyan Senatosu Gladyo and Saldırılar Raporu (2000), Alıntı: Philip Willan: US 'supported antileft terror in Italy'. British daily The Guardian, June 24, 2000 19 Ganser, Daniele (2005), s.3-4 GLADYO 12 ülkenin siyasi gidişatı üzerinde ciddi etkiler yapacak suikastlar ile terör saldırıları ve darbe girişimi gibi faaliyetlerde bulunmuştur.20 Örneğin, Gladyo 1964 yılında De Lorenzo öncülüğünde başarısız bir darbe denemesi yapmış, benzer bir girişim Piazza Fontana olaylarının hemen ardından 1970 yılında Tora Tora Operasyonu adı altında planlanmıştır.21 Gladio’nun saklı amacının aşırı şiddet içeren terörist eylemler yaparak, panik ve huzursuzluk meydana getirmek ve bu şekilde doğrudan sol gruplara askeri ve silahlı müdahale yapılmasını sağlamak olarak özetleyen Hoffman’a göre22: “Gladyo’nun temel odaklanması olası bir Sovyet işgalini önlemek olsa da, faşist kökenleri ve şiddet içeren tarihi göz önüne alındığında aslında iç politikada olabilecek herhangi bir değişimi engelleyen ve bunu terör yöntemleri kullanarak gerçekleştiren bir politik enstrüman olagelmiştir.” Gladyo’nun yönlendirmesi ile yapılan müdahaleler insan haklarının ve vatandaşlık haklarının ciddi biçimde zarar görmesine ve politik hakları düzenleyen bazı kampanyaların ve yasaların engellenmesine neden olmuş, terörle mücadele yasaları adı altında hapse girmesine veya ülkeden sürgün edilmeleri ile sonuçlanmıştır.23 1960’dan 1987’e kadar geçen süre zarfında Gladyo tarafından desteklenen veya planlanan terörist saldırılarda toplam 491 kişi ölmüş ve 1181 kişi yaralanmıştır.24 20 Ganser, Daniele (2005), s.12 Willan, Philip (1991). S.91-102 22 Hoffman, David (1998) Strategy of tension, Chapter 14 in, the Oklahoma City bombing and the Politics of Terror 23 A.g.e. Bölüm 14, s 3 24 Willan, Philip (1991). s.15; Douglas, Allen (2005), s.17 21 GLADYO 13 GLADYO’NUN İDEOLOJİSİ VE YAPILANMASI Gladyo Operasyonunun gizli ordularının temel stratejisi; komünist blokla herhangi bir savaş durumunda ordunun yanında paramiliter bir direniş başlatacak cephe gerisi (staybehind) bir güç olarak hazır bulunmaktır. Bu amaçla gerektiğinde kullanmak üzere toprağın altına silahlar gömülmüş, sabotaj ve propaganda faaliyetleri planlanmış ve kaçış için rotalar belirlenmiştir. Gladyo, Soğuk Savaş sırasında kendisine İtalya’da sol hareketleri durdurmak amacıyla bir gerilim stratejisinin uygulanması sayesinde daha çok muhafazakar ve tepkisel olarak sosyal ve politik bir eğilim hedefi belirlemiştir.25 “Gladyo Operasyonu” yapılanmalarının baş katılımcıları NATO üyesi devletlerin orduları ve istihbarat servisleridir. Bu yapılanmalar gizli olduğundan ülke içerisindeki devlet erklerinin hukuki ve demokratik denetime tabi olmamışlardır. Bu yapılanmalar, kimi ülkelerde kendilerine biçilen temel görevi ifa etmek için hazır beklerken, kimi ülkelerde de kendi vatandaşlarına veya yakın ülke vatandaşlarına karşı suikastlar ve terörist eylemler gibi çeşitli faaliyetlerde bulunmuşlardır. 1963 yılında İtalyan ve ABD servislerince hazırlanan bir raporda beş ortak hedef üzerinde anlaşmaya varıldığı görülmektedir26: 1- Gladyo’nun faaliyetlerine terörist sızmaların önlenmesi yönünde devam etmesi, 2- İtalyan üslerinin sınır ötesinde de faaliyet yapacak hale gelmesi (özellikle Kuzey Afrika’da), 3- Aynı amaçla İtalyan eğiticilerin de yurtdışında görevlendirilmesi, 4- Eğiticilerin yetiştirilmesi, 5- İtalyan Gladyo üyesi kişilerin ülke içinde propaganda faaliyetleri yürütmesi (Bunun CIA tarafından maddi ve ekipman yönünden desteklenmesi). 25 Ganser, Daniele (2005) The Secret Side of International Relations: An approach to NATO’s staybehind armies in Western Europe. To be published on Steton Hall Journal of Diplomacy and International Relations, s.12 26 Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.974 GLADYO 14 Gladyo’nun 1956 Yılında Oluşturulan “Komünizmle Mücadele Amaçlı” Yapılanması İstihbarat (6 Hücre) Cephe-Gerisi (10 Hücre) Daimi Sekreterya Propaganda (12 Hücre) Kaçış (6 Hücre) Gladyo İletişim (6 Hücre) Genel Yapılanma Destek Uniteleri Stella Marina (Deniz gerillası) Stella Alpina (Kara gerillası) İtalyan Gladyosu’nda 622 çekirdek eleman örgüte dâhil edilmiş ve bu elemanlar Amerikan ve İngiliz istihbarat servislerince eğitilmiştir. Gladyonun çekirdek üyelere bağlı yaklaşık 15.000 civarında elemana, 139 adet yer altı silah deposuna sahip olduğu tespit edilmiştir. Örgüt birbirinden bağımsız 40 adet hücre yapılanması şeklinde organize olmuştur. Her hücrede 2 veya 3 kişi bulunması ve haberleşmeleri sağlayacak bir operatör bulunması sağlanmıştır. Hücrelerden altısı istihbarat toplamak, on tanesi cephe gerisi sabotaj, altısı iletişim, altısı kaçışları ayarlamak ve on ikisi de propaganda için yapılandırılmıştır. Bu hücrelerden 31 tanesi 1961 yılı itibariyle aktif hale gelmiştir.27 Zaman içinde Gladyo’nun komünizmle mücadele amacının ötesinde gerilim stratejisi yoluyla ülkede her türlü muhalefete karşı bir yapılanmaya gitmesi sonucunda eski yapıda değişiklikler olmuştur. 27 Leopoldo, Nuti (2007). s.970 GLADYO 15 Buna göre; üç ayrı operasyonel yapılanmaya gidilmiştir28: 1- Süper Servis: Gladyo’nun CIA ve NATO'ya bağlı gizli servislerle ilişkilini sağlayan ünitedir. Süper Servis'in İtalya'daki "gerilim stratejisi"nin mimarı olduğu ve İtalyan Askeri İstihbarat Servisi’ne bağlı R ofisi’nde kurulu olduğu iddia edilmektedir. 2- Cephe gerisi; Silahlı kuvvetlere bağlı düzenli askeri birliklerden oluşmuştur. 3- Paralel Ağ (Rete Paralele): Bu ağın içinde Ordine Nuovo (Yeni Düzen) ve Avanguardia Nazionale (Ulusal Öncü) gibi darbe girişimlerine katılmış faşist örgütler ile NATO ile ilişkisi yıllar sonra tespit edilen Kızıl Tugaylar (Red Brigades) örgütü yer almaktadır. Süper Servis ile Paralel Ağ (yönetim ile terör örgütleri) arasında bağlantıyı kuran yapının Anello (Halka) adını taşıyan bir ünite olduğu, gizli servisler tarafından yürürlüğe konan "gerilim stratejisinde" pek çok kirli işin "Halka" tarafından yürütüldüğü anlaşılmıştır. Malum Servis olarak bilinen yapı içinde iş adamları, sanayiciler, emekli askerler, din adamları, özel dedektiflerin de yer aldığı tespit edilmiştir. 28 Taşkın, Yasemin, Yeni Aktüel, 2007, Başbakandan Sicilya Mafya Babalarına: Gladio Operasyonu, 161. Sayı GLADYO 16 1960’lı Yıllarda Yeniden Yapılandırılan Gladyo’nun Örgütlenme Şeması Süper Servis NATO ve gizli servislerle ilişki kuran üst yapı Halka (Anello) Askeri Birlikler Süper servis ve Parale ağ bağını kuran ünite Eyleme hazır cephe gerisi askerler Paralel Ağ (Rete Paralele) Ordine Nuovo ve Avangarda Nazionale gibi terörist örgütler Savcı Casson verdiği bir mülakatta mağaralarda, mezarlıklarda veya kiliselerde bulunan silah depolarına ilişkin şu yorumu yapmıştır: “İtalya'nın askeri istihbarat servisi SİSMİ'nin arşivlerine girdiğimde, ülkenin çeşitli yerlerinde bulunan sığınak kayıtlarına rastladım. Bunların "Sığınak 1", "Sığınak 2" gibi adları vardı. Kayıtlarda, sığınaklardaki patlayıcı ve silahların dökümü de mevcuttu. Sığınaklardaki silahlar ve patlayıcılar hem doğu hem de batı ülkeleri kökenliydi. Özellikle Trieste yakınlarında bulduğumuz sığınak çok büyüktü… Sığınaktaki silahlar alınıp kullanılmış, sonra yerine başka tür silahlar konulmuş. Normalde her bir sığınağın örgüt içinde bir sorumlusu vardı, ama bu sorumlular hep askeri istihbarat içindeki şefe bağlıydı.”29 29 Kılıç, Ecevit, Sabah, 28 Nisan 2008 GLADYO 17 Gladyo, 1974 tarihinde P2 (Propaganda Due) isimli mason locası başkanı Licio Gelli tarafından yönetilmeye başlanmıştır. Kabinedeki 4 bakanı, bütün istihbarat şeflerini, 48 milletvekilini, 160 askeri personeli, 50 üst düzeyli jandarma personeli, 11 üst düzey polis, 14 hakim, 70 sanayici ve işadamı, 1 siyasi parti başkanı, belediye başkanları, hastane müdürleri, banka müdürleri, avukatlar, noterler, gazeteciler ve sanatçıları içinde barındıran locanın başkanı Gelli, İtalyan generaller ve CIA yetkilileri elçilikte bir araya gelerek operasyonlar için gerekli maddi kaynakları sağlamıştır.30 30 William Scobie, Observer, 18/11/90 GLADYO 18 GLADYO’NUN FİNANSMANI Gladyo’nun faaliyetlerinin finansmanı ilk kurulduğu yıllarda geniş ölçüde ABD ve İngiliz istihbarat servislerince sağlanmış ve daha sonraki yıllarda yine geniş ölçüde CIA tarafından sağlanmaya devam etmiştir. Bir araştırmaya göre, Amerika Birleşik Devletlerince Gladyo yapılanmasının hazırlığı amacıyla 1948-1953 yılları arasında 4 milyar dolar harcama yapılmıştır.31 1959 yılı itibariyle SIFAR tarafından hazırlanan resmi raporlara göre, Gladyo için harcanan miktar, donanım, kurulum ve personel giderleri de dahil olmak üzere 1,5 trilyon İtalyan liretini geçmiştir. Yıllık olarak yaklaşık 225 milyon Liret harcanan operasyon için CIA tarafında yapılan katkının 1957-1967 yılları arasında 451 milyon lireti geçtiği vurgulanmaktadır. 1968 ve 1972 yılları arasında ise 62,5 milyon liret katkı sağlandığı belirtilmektedir. 32 Gladyo’nun kurulduğu ilk 10 yılda CIA’in operasyonel malzemelerin alımı için 287 milyon liret harcadığı ve diğer yıllarda bu yardımın azalarak devam ettiği de belirtilmektedir. Gladyo Operasyonu için ABD tarafında yapılan tüm masrafların 1.3 milyar liret olduğu tahmin edilmektedir.33 1970-1972 yılları arasında CIA’in bazı İtalyan politikacıları etkilemek amacıyla 10 milyon dolar para aktardığı iddia edilmektedir. 34 Amerikan finans kaynaklarının İtalya’ya akışını düzenleyen P2 Mason Locası’nın başkanı olan ve 1970’lerde Gladyo’nun başına geçen Gelli’ye göre35: “Gladyatörlere iyi para ödenirdi, ABD bu ağın sağlıklı çalışması için çok para harcadı. Amerikalıların onlara ödediği para mükemmel bir maaştı. Şayet Gladyatörlerden birisi ölürse, geride kalanların ailelerine iyi bakılacağına dair söz verilmişti” Örneğin, Gladyo operasyonu tarafından kullanılan taşeron örgütlerden aşırı sağcı Ordino Nuovo’nun lideri olan yazar Pino Rauti’ye düzenli olarak Roma’da bulunan ABD 31 Douglas, Allen (2005), s.11 Leopoldo, Nuti (2007). The Italian Stay-Behind network- the origins of Operation Gladio, The Journal of Strategic Studies, Vol 30, No. 6, s.971 33 A.g.e. s. 972 34 Willan, Philip (1991). Puppetmasters: The Political Use of Terrorism in Italy. London: Constable and Company. 375 pages 35 Ganser, Daniele (2004). s.75 32 GLADYO 19 büyükelçiliğinde çalışan bir basın görevlisi tarafından ödeme yapıldığı da İtalyan Parlamentosu raporlarına yansımıştır.36 Bu ilişkiyi doğrulayanlardan birisi de Eski Savunma Bakanı Paulo Taviani olmuştur. Taviani, 1990 yılındaki soruşturma sırasında Savcı Casson’a İtalyan gizli servisinin Roma’daki Amerikan Büyükelçiliği’ndeki CIA ajanlarınca yönetildiğini ve finanse edildiğini anlatmıştır.37 P2 locasının kuruluşunu araştıran Douglas’a göre ise P2, İngiliz makamlarının isteği, politik ve ekonomik desteğiyle kurulmuş, ancak İngiliz makamlarınca kendilerine ödeme yapılması suçlamasıyla karşı karşıya kalmayacak şekilde yapılandırılmıştır.38 36 Italyan Senatosu Gladyo and saldırılar raporu (2000), Alıntı: Philip Willan: US 'supported antileft terror in Italy'. British daily The Guardian, June 24, 2000 37 William Scobie, Observer, 18/11/90 38 Douglas, Allen (2005), s.12 GLADYO 20 GLADYO’NUN EYLEMLERİ Gladyo’nun 1956 ve 1982 yılları arasında düzenlediği, planladığı, bizzat yönettiği, azmettirdiği veya desteklediği olaylar birbiriyle ilişkileri bakımından üç kategoride değerlendirilebilir: Bombalama Eylemleri Darbe Girişimleri Suikastler Aşağıda Gladyo tarafından planlanan veya desteklenen başlıca eylemler hakkında bilgiler verilmiştir: 1964 Solo Operasyonu 1964 yılında Başbakan Aldo Moro, sosyalistleri de hükümete almak amacıyla bir dizi girişimde bulunmuştur. Bu girişimi engellemek isteyen Gladyo, Cumhurbaşkanı Antonio Segni nezdinde girişimde bulunmuş ve sosyalistlerin hükümete girmeleri halinde İtalya’da ciddi bir ekonomik buhran olacağı konusunda onu ikna etmişlerdir. Bunun üzerine Cumhurbaşkanı o dönem askeri istihbarat başkanı olan General Giovanni de Lorenzo’yu çağırarak herhangi bir olağanüstü durumda yakalanacak kişilerin listesinin (sosyalistlerin) hazırlanmasını emretmiştir. Başlatılan ve Borghose tarafından desteklenen darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlanmıştır.39 39 Douglas, Allen (2005), s. 15 GLADYO 21 12 Aralık 1969 Piazza Fontana Katliamı 16 kişinin ölümü ve 88 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan bombalama olayının faillerinin komünistler olduğu iddiası üzerine anarşist liderlerden Giuseppe Pinelli polis işkencesi sonucu katliamı üstlenmek zorunda kalmıştır. General Giandelio Maletti, yıllar sonra 1990’da mahkemede verdiği ifadede bu katliamın arkasında ABD istihbarat servisi CIA’in emirleri doğrultusunda derin kontrgerilla örgütlenmesi ve sağcı kesimden kimseler olduğunu itiraf etmiştir. Olayın faillerinin ise Franco Freda ve Giovanni Ventura adlı aşırı sağcı militanlar olduğu ortaya çıkmıştır. Ventura’nın askeri istihbarattan Albay Guido Giannettinni ile yakın temasta olduğu ve kendisinin Faşist İtalyan Sosyal Hareketi’nin destekçilerinden olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, bu bombalama eylemlerinin sıkıyönetim ilan edilmesini sağlamak için yapıldığı da öne sürülmüştür.40 7 Aralık 1970 Golpe Borghose Darbe Girişimi (Tora Tora Operasyonu) İkinci Dünya Savaşı’nda orduya bağlı olarak kurulan X-Mas adlı faşist grubun lideri olan Junio Valerio Borghose tarafından öncülük edildiği için bu adı alan darbe girişimi (yapılan bu operasyona Tora Tora adı verilmiştir), uluslararası terörist Stefano Delle Chiaie ve P2 locası başkanı Gelli tarafından desteklenmiş, ayrıca 187 üst düzeyli komutan ve yüzlerce faşist militan bu girişimde yer almıştır.41 Darbe girişiminde, İtalyan Cumhurbaşkanı Giuseppe Saragat’ın öldürülmesi, İtalyan polis biriminin şefi Angelo Vicari’nin öldürülmesi, İçişleri ve Savunma Bakanlıkları ile İtalyan Televizyonu (RAI)’nin ele geçirilmesi, İtalyan Komünist Partisi’nin kalesi konumunda olan Sesto San Giovanni bölgesinin kontrol altına alınması planlanmıştır. Ancak, hükümetin darbeden haberdar olması ve Borghose’nin durdurulması sonucunda darbe başarısız olmuştur. 40 41 http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/12/newsid_3953000/3953999.stm Douglas, Allen (2005). s. 7 GLADYO 22 Borghose hakkında Allen Douglas tarafından yapılan tanımlama bu anlamda çok ilginçtir: “Onun kariyeri, Uluslar arası finans kaynakları, geçmişten gelen bir aristokrat ailenin üyesi olması, Katolik kilisenin faşistleri destekleyen unsurları, HitlerMussolini döneminin önde gelen liderlerinden olması, Anglo-American istihbarat servisleriyle özellikle NATO üyeleriyle teması, terörizm ve çarpıcı suikastlerin su yüzüne çıkmasında herhangi bir kimseye fikir verecek şekildedir. Bunların hepsi modern bir ulus devletin kurulmasına karşı verilen bir savaş için bir araya gelmiş gibidir.”42 Bu darbe girişimine katılan birçok asker tutuklanmış ve Borghose için yakalama emri çıkartılmıştır. Ancak İspanya’ya kaçan Borghose 1974 yılında burada ölmüştür. 31 Mayıs 1972 Petaeno Bombalaması İtalya’nın Petaeno şehrinde kırsal kesimde bir arabaya yerleştirilen bombanın patlaması sonucu 3 Carribinieri (jandarma) hayatını kaybetmiştir. Olaydan iki gün sonra Red Brigade (Kızıl Tugaylar) adlı sol örgüt olayı üstlenmiş olmasına rağmen, 1984 yılında başlatılan soruşturmada patlamanın sorumlusunun sağ görüşlü Ordino Nuovo ve Nouvo’nun sorumlusunun da Vincenzo Vinciguerra olduğu ve bu kişinin Gladyo ile temas içinde olduğu anlaşılmıştır. Vincenzo daha sonra mahkemede itirafçı olmayı kabul etmiş, 1970 ve 1980’lerde yapılan saldırıların ve bombalama eylemlerinin Gladyo ile bağlantılarını deşifre etmiştir. 42 Douglas, Allen (2005). s.2 GLADYO 23 1974 Brescia Anti-faşist Gösterileri Anti-faşist gösterilere tepki amacıyla Brescia şehrinde düzenlenen bir mitingde göstericilerin üzerine açılan ateş sonucunda 8 kişi ölmüş, 102 kişi de yaralanmıştır. 1974 Piazza della Loggia Bombalaması – Italicus Express treninin bombalanması Roma-Münih seferini yapan İtalicus isimli bir trende patlatılan bomba sonucunda 12 kişi ölmüş, 48 kişi de yaralanmıştır. Olayın Ordine Nuovo adlı faşist örgüt tarafından düzenlendiği ve sorumlusunun da P2 locası üyesi olan ve 1969 ve 1974 yılları arasında askeri istihbarat biriminin başında olan Vito Miceli olduğu anlaşılmıştır. Devlet aleyhine komplo hazırlamak suçundan yargılanan Miceli NATO’nun cephe gerisi gizli ordularının varlığını doğrulamıştır. 9 Mayıs 1978 Aldo Moro’nun Rehin Alınması ve Öldürülmesi Eski Başbakanlardan Aldo Moro gizli bir silahlı birlik tarafından rehin alınmış, 55 gün sonra arabasının bagajında ölü olarak bulunmuştur. Aldo Moro’nun Komünist Partisini de içeren bir koalisyon kurma çabasında olduğu bilinmekte olup Moro`nun kaçırıldığı gün, İtalya parlamentosunda Hristiyan Demokratlar’ın Komünist Parti ile işbirliğini öngören kritik bir oylama cereyan etmekteydi. Aldo Moro aleyhinde "komünistlerle iş çeviren" kişi propagandası yapılmış, diğer yandan Gladyo marifetiyle Kızıl Tugaylar`ın Moro`yu kaçırması sağlanmıştır.43 Aldo Moro’nun öldürülmesi olayı hakkında Gelli’nin 1976-81 döneminde sekreterliğini yapmış olan Nara Lazzerini, Moro’nun öldürüldüğü gün Gelli’nin odasına gelen iki kişinin “işin büyük kısmı tamam, şimdi tepkileri görelim” dedikleri, Gelli’nin yardımcısından çıkan dokümanlardan öğrenilmiştir.44 43 44 Willan, Philip (09/05/2003) Moro's ghost haunts political life, the Guardian Willan, Philip (1991). s.228 GLADYO 24 1980 Bologna Katliamı Bir tren istasyonunda bir bavulun içine yerleştirilen 18 kg. bombanın patlaması sonucunda 113 kişi ölmüş ve 200 kişi yaralanmıştır. Uzun yıllar soruşturması süren olayın faillerinin Delfo Zorzi, Carlo Maria Maggi, and Carlo Rognoni olduğu belirlenmiş, ancak 2004 yılında dava 45 dönmüştür. İstihbarat General temyizden Eski İtalyan Servisi’nin Giandelio başı Maletti, dava sürecinde yapılan bombalama eylemlerinin İtalya’daki sol kesimin güçlenmesini istemeyen Amerika tarafından desteklendiğini açıklamıştır. 1982 General Carlo Alberto Dalla Chiesa’nın Öldürülmesi General Alberto Dalla 1982 yılında Salvatore Mafya liderleri Riina’nın suikastçilerinden Pino Greco tarafından arabasında vurularak öldürülmüştür. Dalla, Kızıl Tugaylar soruşturmasının yanı sıra, Aldo Moro ile ilgili soruşturmayı yürütmüş ve Aldo Moro’nun Gladio mektuplarını ele geçirmiştir. 45 http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/august/2/newsid_4532000/4532091.stm GLADYO 25 GLADYO’YA YÖNELİK SORUŞTURMA SÜRECİ 1972 yılında bir İtalyan köyü olan Petaeno da üç Carabinieri’nin (jandarma) arabalarına yerleştirilen bombanın patlatılmasıyla öldürülmesi sonucunda polis kendisine gelen bir ihbarı da değerlendirmeye alarak işin Kızıl Tugaylar tarafından yapıldığına hükmetmiş ve olayla ilgili olarak 200 komünist tutuklanmıştır. Bu olay İtalya’da siyasi dengeleri alt üst etmiştir. O dönemde Amerika Vietnam savaşına girdiği için tüm dünyada olduğu gibi İtalya’da da Amerikan karşıtı gösteriler düzenlenmektedir. Bu gösteriler sivil itaatsizlik türünden içinde şiddet barındırmayan gösteriler olmakla birlikte, komünistlerin neden olduğu bir patlama onların kamuoyunda yalnız kalmasına ve seçimlerden mağlup ayrılmasına neden olmuştur. 46 Örgüt üyeleri, konuya ilişkin davada zaman aşımı nedeniyle beraat etmişlerdir. 1984’de Savcı Felice Casson, Petaeno davasını yeniden açarak, olayda kullanılan patlayıcıların Kızıl Tugaylar örgütünce de kullanıldığını gösteren raporun sahte olduğunu ve polisin olay sonrasında delil incelemesi yapmadığını ortaya çıkarmıştır. Raporu veren Marco Morin’in sağcı kimliğiyle tanındığı, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra komünistlerle mücadele için kurulmuş Ordine Nuovo adlı organizasyona üye olduğu tespit edilmiştir. Savcı yaptığı araştırmayla olayda kullanılan bombaların NATO tarafından da kullanılan C4 olduğunu ortaya çıkarmıştır.47 1972 yılının Şubat ayında Trieste bölgesinde bölge halkı tarafından bir liseye ait arazide bulunan silah ve cephane deposunun ortaya çıkarılması, İtalyan İstihbarat Servisince engellenmiştir. Savcı Casson, Petaeno ve Trieste olaylarının ilişkili olduğunu ve olayda sağcı Ordine Nuovo ve Askeri İstihbarat Servisi bağlantısının olduğunu ortaya çıkarmıştır.48 Casson bu süreci şu şekilde özetlemektedir: 46 Ganser, Daniele (2004). s.3 Hoffman, David (1998) 48 Ganser, Daniele (2004). s.5 47 GLADYO 26 “Göreve başladığımda dosyanın bir sonucu yoktu ve dosya bana devredildi. Bir de, ‘Bugüne kadar bir sonuç çıkmadı, bundan sonra da çıkmaz. Sen kapatırsın dosyayı’ dediler. Ama ben kapatmadım, dosyayı yeniden açtım. Olayın sol gruplarla değil, doğrudan faşist gruplarla ilgili olduğunu tespit ettim. Ayrıca öldürülen jandarmaların görev yaptığı teşkilatın üst düzey yetkililerinin de olayla bağlantıları vardı.”49 Savcı Casson BBC’ye verdiği röportajda bu saldırıların Gladyo tipi yapılanmaların faaliyet gösterdiği diğer ülkelerde de uygulanan gerilim stratejisi (strategy of tension) kapsamında ülkeyi istikrarsızlaştırma politikasıyla paralel olarak yapıldığını vurgulamıştır.50 Petaeno olaylarının faili olarak tutuklanan itirafçı Vinciguerra’nın mahkemede söyledikleri, yapılanma hakkında geniş bilgiler içermektedir. Müebbet hapisle cezalandırılan Vinciguerra ifadesinde şunları söylemiştir: “Halka, masum insanlara, çocuklara, hiçbir politik bağlantısı olmayan insanlara saldırmak zorundasın. Sebebi çok basit: Onlar halkı devletten daha fazla güvenlik tedbiri istemeye zorlamalıydılar. Bu tüm patlamaların ve katliamların yapılmasındaki ana nedendi.” Süreç bu şekilde işlerken, bir taraftan da İtalyan askerî gizli servisinin başında olan Amiral Fulvio Martini, çeşitli bahanelerle Senato’nun talep ettiği belgeleri teslim etmemiş, soruşturmanın aksaması için zorluklar çıkarmıştır. Araştırmacı Leopoldo’nun resmi belgeleri incelemesinde, Gladyo’nun kuruluşu sırasında dönemin Cumhurbaşkanı, Başbakanı, ve Başbakan Yardımcısı ile Dışişleri Bakanı’nın bilgilendirildiği, ancak alınan karar gereği Gladyo’nun varlığından parlamento dahil hiç kimsenin bilgilendirilmediği ortaya çıkmıştır.51 Savcı Casson 1990 yılında en yüksek makamlardan izin almak suretiyle, İtalyan Gizli Servisi’nin arşivlerini 1971 yılından başlayarak taramıştır. Başbakan tarafından 49 Kılıç, Ecevit (2008). İtalyan Gladiosu'nu çözen savcı: En etkili Gladio sizde. Sabah, 04/28/2008 Hoffman, David (1998) 51 Leopoldo, Nuti (2007) s. 967 50 GLADYO 27 onaylanan bu araştırmada bulduğu belgelerle Savcı Casson ilk defa Gladyo kod adlı Kontragerilla’nın İtalya’daki varlığını kanıtlamıştır. Casson ayrıca belgelerde Gladyo’nun NATO’yla, Amerika’yla, İtalya’daki sağcı teröristlerle ve Avrupa’da diğer ülkelerde faaliyet gösteren kontra-gerilla yapılarla bağlantılarını da tespit etmiştir.52 Casson’un konuyu Meclis Komisyonu’na aktarması üzerine Komisyon, Başbakan Giulio Andreotti’den açıklama istemiş, Andreotti de kontra-gerilla yapılanmasını açıklamak zorunda kalmış ve örgütün hala aktif olduğunu itiraf etmiştir. Bu raporda örgütün ismi üç defa değişen İtalyan Askeri İstihbaratında (sırasıyla SIFAR, SID ve SISMI) CIA ile ortaklaşa kurulduğu, 139 ayrı yerde saklı silah depoları olduğu, P2 Locası Başkanı Gelli'nin tam tepesinde yer aldığı bir piramit biçiminde yapılandığı kayda 53 geçirilmiştir. Andreotti’nin açıklamaları üzerine, Avrupa Parlamentosu, 22 Kasım 1990 tarihinde Gladyo’yu konu alan bir tüzük kabul etmiştir. 54 Tüzükte, özellikle bu gizli faaliyetleri yürüten askeri servislerin terörizm ve ağır suçlara karışmış olabileceklerine referans yapılarak, tüm Avrupa Birliği üyesi ülkelerden gizli askeri veya yarı askeri yapıların derhal sonlandırılması ve bu tür yapılanmaların tam listesinin hazırlanarak parlamentoya bildirmesi istenmiştir. 1994’de İtalyan Meclis Komisyonu, 370 sayfalık bir rapor hazırlamıştır. Bu rapor kısa bir süre sonra basına sızmış, La Stampa gazetesi, rapor hakkında “siyasi kavgada alet olarak kullanılmak üzere gizli bir ordu kurulması ve bu ordunun yıllarca perde arkasından bir savaş yürütmesine göz yumulması hiçbir 52 Ganser, Daniele (2004). Ganser, Daniele (2005). 54 The European Parliament resolution concerning Gladio, 22 November 1990 53 GLADYO 28 mantıkla açıklanamaz” yorumunu yapmıştır. 1995’te sosyalist Giovanni Pelegrini başkanlığında yeni bir Senato Araştırma Komisyonu kurulmuştur. Bu komisyon Haziran 2000’e kadar çalışmaya devam etmiş, bu tarihte Senato’ya 326 sayfalık yeni bir rapor sunulmuştur. Bu son raporda, Gladyo’nun; CIA, İtalyan Askerî Gizli Servisi ve İtalyan sağcı teröristlerle birlikte, iç düşmanlara karşı bir savaş yürüttüğü kaydedilmiştir. Komite’nin hazırladığı raporda “İtalyan tarihine damga vuran katliamlar, bombalamalar, suikastlar ve askerî operasyonların, İtalyan devletinin içindeki isimler tarafından ve kimi zaman da Amerikan istihbaratıyla bağlantılı bazı şahısların desteğiyle veya bilgisi dahilinde gerçekleştirilmiştir” saptamasını yapmıştır.55 İtalya'daki Gladyo soruşturmasında mahkemeye kadar geçen hazırlık süresi üç yıl, dava süreci ise yedi yıl sürmüştür. Bu süreçte, eski başbakan ve dönemin Cumhurbaşkanı Francesco Cossiga, Gladyo’nun eskiden bir üyesi olduğunu, bundan da gurur ve mutluluk duyduğunu açıklamıştır. Bu açıklama üzerine, Cossiga’nın dokunulmazlığının kaldırılarak “vatana ihanetten” yargılanması çağrısında bulunulmuş, Senato’ya ifade vermeyi reddeden Cossiga, 1992’de döneminin bitmesine üç ay kala istifa etmiştir.56 Başta İtalya Cumhurbaşkanı Cossiga tarafından da ifade edildiği üzere aslında soğuk savaş döneminde olası bir Sovyet işgalini göğüslemek amacıyla kurulan örgütün kısa süre içinde İtalya’da iç politikaya müdahale aracına dönüştüğü, özellikle sol çizgideki sendikaları, toplumsal ve siyasi oluşumları, sosyalistleri ve komünistleri fişlemekle meşgul olduğu, ilerici diye nitelenebilecek düşüncelere sahip olan herkesi kontrol altında tuttukları, kimi Katolik papazlar, Katolik cemiyetler dâhil örgüt tarafından takibata alındığı, kısa sürede İtalya’daki anayasal düzene gizlice şekil vermeye kalkışan, iç politikaya müdahale eden bir örgüt olduğu ortaya çıkmıştır.57 55 Sezin Öney-Sinan Gökçen, Taraf, Gladyo Dersleri, 28-31/07/2008 The Economist (12/15/1990). The sword's other edge., Vol. 317, Issue 7685 57 The Economist (30/11/1990) Italy's axeman, Vol. 321, Issue 7735 56 GLADYO 29 Soruşturmanın bu denli başarılı sonuçları olmakla birlikte, gizli orduların komutanlarının hepsinin isimleri ve yaptıkları operasyonların tarih ve içerikleri, mali yapılanmaları tam olarak bilinmemektedir. Casson’a göre “durum çok fazla değişmedi. Onlar (Gladyo için çalışanlar) önce de işbirliği yapmadılar, hala da olmuyorlar. Kanunlar değişti tamam, ama insanlar ve yapıda bir değişiklik olmadı”58 58 Willan, Philip (1991). s.14 GLADYO 30 KAMUOYUNUN GLADYO’YA BAKIŞI Soruşturmaya İtalya’nın üst düzey siyasetçileri, bürokratları, medyası ve iş dünyasından olumlu ve olumsuz tepkiler gelmiştir. Örneğin, dönemin İtalya Başbakanı, örgütü inkâr etmemekle birlikte bu örgütlenmelerin bütün Avrupa’da yaygın olduğunu ifade etmiş, eski İtalyan Cumhurbaşkanı ise yakalanan çete liderleri için “Onlar kahramandır. Ceza yaftasını değil, şeref madalyasını hak etmişlerdir.” ifadelerini kullanmıştır.59 Casson, bu aşamada karşılaştığı zorlukları şu şekilde özetlemiştir: “Elimizdeki bulgular ışığında soruşturmayı daha da derinleştirme yoluna gittik. Dönemin İtalya Başbakanı Giulio Andereotti ile muhtelif yazışmalarım ve yüz yüze görüşmelerim oldu. Kendisi, benim artık ortaya çıkarmış olduğum gerçekle yüz yüze gelince, hükümet tarafından, benim askeri istihbarat servisi arşivlerini incelemem ve gerekli belgeleri derlemem için bana özel izin verildi. Askeri istihbarat servisi arşivine gittiğimde, orada soruşturmaya yararlı olabilecek pek çok belgeye ulaştım. Ne var ki arşivde, hassas ve kimi karanlık olaylara ilişkin pek çok belge yok edilmiş durumdaydı. Özellikle, aşırı sağa mensup olup Gladyo için çalışan kişilere ilişkin şahsi dosyaların tümü yok edilmişti.” “O süreçte (Cumhurbaşkanı) Cossiga, Andreotti ve ben başta olmak üzere, aramızda sık sık şiddetli polemikler de söz konusu olmuştu. Cossiga, sorgu hakimi olarak beni tümüyle karşısına almıştı. Ama yargı olarak biz, tüm bunlara aldırmayıp işi sonuna kadar götürdük. Olaya, o dönemde meclis bünyesinde oluşturulan bir araştırma komisyonu, ayrıca yine meclis bünyesindeki gizli servisleri denetleme komisyonu tarafından da el atıldı. Sonuçta, hem hukuki süreç, hem de meclis araştırma komisyonu, Gladyo denilen bu gizli örgütün mevcudiyetini ortaya çıkardı. Meclis araştırma komisyonu raporunda, Gladyo adlı örgütün Anayasa’ya ters bir yapılanma olduğu açıkça belirtildi.” 60 Soruşturmanın başında ortaya çıkan ilk tabloda etkili gazeteler “Birkaç tetikçinin oluşturduğu bu grup mu derin devlet?” yorumları ile ortaya çıkartılan yapıyı 59 The Economist (30/11/1990) Italy's axeman, Vol. 321, Issue 7735 “Gladyo’yu çökerten senatör NTV’ye konuştu. İtalyan Senatör Casson, Ergenekon soruşturmasında yargıya büyük iş düştüğünü söyledi.”, www.ntvmsnbc.com, 25 Nisan 2008 60 GLADYO 31 küçümseyen yayınlar yapmışlardır. Hatta P2 üyesi bir gazeteci çıkardığı dergiyi bütünüyle Gladyo’nun kullanımına açmıştır. Avrupa toplumunun Gladyo’ya yaklaşımı ise oldukça sert olmuştur. Avrupa Parlamentosu, 1990’da Gladyo yapılanmasını tartışmaya başlamıştır. Sadece İtalya’da değil, tüm Avrupa ülkelerindeki yapılanmanın deşifre edilmesi yönünde görüş birliği sağlanmıştır. Avrupa Parlamentosu çoğunluğunun görüşleri ile 22 Kasım 1990’da Gladyo yapılanmalarını şiddetle kınama kararı alınmıştır. Gladyo’nun başı olan Cilio Gelli’ye ait örgüt listesi, otomobilinin bagajından çıkan suikast silâhları ve değişik yerlerde zulalı cephanelikler ortaya çıktığında; kamuoyu ve medyanın tepkisi değişmiştir. Savcı Casson soruşturma boyunca en çok merkez soldan ve medyadan destek gördüğünü belirtmiştir: “Merkez sol çok destekledi. Çünkü onlara göre İtalya'nın karanlık bir dönemi vardı ve bu dönemde olup bitenler açığa çıkartılmalıydı. Geçmişle hesaplaşmak gerekliydi… O süreçte bana medya yardımcı oldu. Medyadan çok destek aldım. Basın açıkça ‘Savcı Casson bu işte sonuna kadar gitmelidir’ diye desteğini deklare etti. O desteği alınca daha da 61 cesaretlendim” Kamuoyu, listede defalarca yönetime gelmiş politikacıların ve medya patronlarının olmasını şaşkınlıkla karşılamıştır. Bunun yanında, ülkelerinin 'Gladyo' etkisi altında yaşadığı yaklaşık 30 yıl içerisinde en az beş kez darbe girişiminde bulunulduğunu öğrenmiş ve Gladyo’nun yargılanması yönünde tavır sergilemiştir. Aynı günlerde, Komünist Parti lideri Achille Occhetto başkanlığında Roma’nın merkezinde bir yürüyüş düzenlenmiş ve yürüyüşe katılan 400.000 civarında insan ‘Gerçeği İstiyoruz’ sloganını kullanmışlardır. Yürüyüşte bazı göstericiler gladyatör elbiseleri giymiş ve hükümetin karanlık konuları aydınlatması çağrısında bulunmuşlardır.62 61 62 Kılıç, Ecevit, Sabah, 28 Nisan 2008 Ganser, Daniele (2005). GLADYO 32 GLADYO SORUŞTURMASINDA ÖNEMLİ KİŞİLER Savcı Felice Casson: 31 yaşında iken 1984 yılında başlattığı soruşturma ile Gladyo oluşumunun ortaya çıkmasına neden olan sorgu hakimidir. Yürüttüğü soruşturma boyunca Başbakan, Cumhurbaşkanı ve medya tarafından sürekli eleştirilmiştir. Ancak soruşturmanın sonuna kadar giderek olayların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Giulio Andreotti: Gladyo’da ortaya çıkan en önemli figürlerden olan Andreotti, 7 dönem başbakanlık yapmıştır. Andreotti, devlet kademesinin bu örgütten haberdar olduğunu “Gelmiş geçmiş bütün başbakanlar örgütün varlığından haberdar edilmiştir” diyerek itiraf etmiştir. Andreotti’nin 1990 yılında Parlamento’da komisyona sunduğu 10 sayfalık gizli rapor, daha sonra basına sızmış ve kamuoyunda Gladyo bilinir hale gelmiştir. 1979 yılında politik skandalları ortaya çıkaran bir politika dergisinin editörünün mafya tarafından öldürülmesi olayının azmettiricisi olduğu belirlenmiş, 83 yaşında iken 24 yıl hapis cezasına çarptırılmış, ancak 75 yaşından büyük olduğu için hapiste yatmamıştır. Licio Gelli: Anti-komünist derneklerin bir araya gelerek oluşturduğu P2 mason locasının başkanıdır. İki defa okuldan atılan ve 13 yaşında okulla ilişkisi kalmayan Gelli, sonraki yıllarda faşist orduya katılmış, 2. Dünya Savaşı’nda da ABD’ye kaçmış ve ardından Henry Kissinger tarafından 1969 yılında İtalya’daki komünist karşıtı hareketleri yönetmekle görevlendirilmiştir. Gelli’ye 400 üst düzeyli bürokrat ve NATO görevlisini locaya kaydetmesi görevi verilmiştir. 1981 yılında villasında yapılan aramada P2 locasına kayıtlı olan kişileri gösteren ve Gladyo’da görevli olanların yer aldığı gizli belgeler ortaya çıkmıştır.63 Francesco Cossiga: İtalyan Cumhurbaşkanı. Gladyo’nun eskiden bir üyesi olduğunu, bundan da gurur ve mutluluk duyduğunu açıklamıştır. Bu 63 Ganser, Daniele (2004). Nato’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western Europe. Routledge, s.74-75 GLADYO 33 açıklaması üzerine, Cossiga’nın dokunulmazlığının kaldırılarak “vatana ihanetten” yargılanması çağrısında bulunulmuş, Senato’ya ifade vermeyi reddeden Cossiga, 1992’de döneminin bitmesine üç ay kala istifa etmek zorunda kalmıştır. Aldo Moro: 1964 yılında Başbakan iken sosyalistlerin de hükümete katılması için girişimler de yapmış olan Moro, 1978 yılında Kızıl Tugaylar tarafından kaçırılarak öldürülmüştür. Cesedi tarihte gladyatörlerin savaştığı Roma stadyumlarından birinin yanına bırakılmış halde bulunmuştur. Olayın daha sonra Gladyo tarafından azmettirildiği anlaşılmıştır. Umberto Broccoli: İngiliz İstihbarat servisi ile işbirliği yaparak “herhangi bir düşman işgaline karşı istihbarat ve operasyonel yapılanmaya” gitmeyi ilk defa teklif eden dönemin Askeri İstihbarat (SIFAR) Başkanı, general. Umberto, 7 askeri personelin İngiltere’ye giderek özel eğitimden geçirilmesini ve bu kişilerin kurulacak gizli bir yapılanmada görev almasını teklif etmiştir. Felice Santini: Hava Kuvvetleri Albayı. Onun genel koordinatörlüğünde “istihbarat, cephe-gerisi, propaganda, iletişim, şifreli yazışma ve kaçış” adları altında toplam 6 birimden oluşan bir yapılanmaya gidilmesi onaylanmıştır. Giovanni De Lorenzo: 1956 yılında SIFAR (Askeri İstihbarat Birimi) Başkanı, general. Onun onayıyla yabancı istihbarat birimi altında bir eğitim birimi kurulmasına karar verilmiştir. Golpe Borghose: Aristokrat bir aileden gelen Borghose, 2. Dünya Savaşı’nda orduya bağlı X-Mas adlı örgütte yer almış, ardından Nazilerle işbirliği yapmaktan dolayı 12 yıl ceza almıştır. Buna rağmen, 1946 yılında iki yıl hapis cezasını çektikten sonra serbest bırakılmıştır. Kendisi daha sonra İtalyan Sosyal Hareketi (MSI)’nin başına geçmiştir. 1963 yılında Sicilyalı bir P2 üyesi tarafında kurulan Banco di Credito Commerciale e Industriale’nin başına geçmiştir. Borghose, Gladyo yapılanmasının kurulmasında aktif rol almış, üç defa darbe girişiminde rol almış ve daha sonra İspanya’ya kaçmıştır. 1974’de orada ölmüştür. GLADYO 34 Giovanni Pellegrini: Faili Meçhul Terörist Katliamlarını Araştırma Komisyonu Başkanı olarak görev yapmıştır. Adı daha sonra Terörism Komisyonu olan birim 1994-2001 yılları arasında görev yapmıştır. Pellegerini, P2 locası ve Gladyo konusundaki araştırmalarını bir rapor halinde Parlamentoya sunmuştur. Paolo Emilio Taviani: Gladyo’nun kurulduğu dönemin Savunma Bakanı. Yapılanmayı ilk defa Cumhurbaşkanı, Başbakan, Başbakan Yardımcısı ve dışişleri Bakanı ile paylaşan kişi. Vincenzo Vinciguerra: Petanae olaylarının faili, aşırı sağcı. Vinciguerra mahkemede Gladyo yapılanması hakkında geniş bilgiler vermiştir. Mahkeme tarafında müebbet hapisle cezalandırılmıştır. Marco Morin: 1972 bombalama olayında sahte rapor düzenleyen uzman. Morin’in aşırı sağcı örgüte mensup olduğu daha sonra ortaya çıkmıştır. Franco Freda ve Giovanni Ventura: 1969 Piazza Fontana katliamını gerçekleştiren kişiler. Fulvio Martini: Gladyo soruşturması sırasında İtalyan askeri gizli servisinin başında olan amiral. Çeşitli bahanelerle Senato’nun talep ettiği belgeleri teslim etmemiş, soruşturmanın aksaması için zorluklar çıkarmıştır. Giovanni Pelegrini: 1994 yılında Senato Araştırma Komisyonu’nu kuran senatör. Bu komisyon Haziran 2000’e kadar çalışmaya devam etmiş, bu tarihte Senato’ya 326 sayfalık yeni bir rapor sunulmuştur. Achille Occhetto: İtalyan Komunist Partisi’nin 1990lardaki lideri. Gladyo soruşturması sırasında Roma’da düzenlenen 400.000 kişilik gösteriyi düzenleyen kişi. Vito Miceli: Italicus treninin bombalanması olayının sorumlusu olduğu ortaya çıkmış ve devlete karşı komplo kurmak suçundan yargılanmıştır. Miceli, 196974 yılları arasında askeri istihbarat biriminin başında bulunmuştur ve aynı zamanda P2 locasının üyesi olduğu ortaya çıkmıştır. GLADYO 35 GLADYO’NUN KURULUŞ VE EYLEM KRONOLOJİSİ 1945 Amerikan ve İngiliz istihbarat servisleri İtalya’da bir yapılanma için savaş sonrası aktif faşist İtalyanları P2 locası ve X-Mas örgütleri altında bir araya getirmeye başlamıştır. 1946 Sosyalist ve komünist partilerden bazı milletvekilleri seçim sonrası kabineye girmiştir. 1947 Başbakan De … kabineyi feshederek sosyalistleri elimine etmiş ve dondurulan Amerikan yardımının gelmesini sağlamıştır. 1948 Sosyalist ve komünist partiler birleşerek Popüler Demokratik Cephe adında yeni bir partiyle seçime girme kararı almıştır. 1948 28 Nisan’da yapılan seçimleri ABD’nin yoğun psikolojik harekat ve propagandasının sonucunda Hıristiyan Demokrat Parti %48.5 çoğunlukla kazanmıştır. 1955-1958 CIA, İtalyan İstihbarat Servisi’ni kontrolü altına almıştır. Eski Savunma Bakanı Paulo Taviani, 1990 yılındaki soruşturma sırasında Savcı Casson’a, İtalyan gizli Servisinin Roma’daki Amerikan Büyükelçiliği’ndeki CIA ajanlarınca yönetildiğini ve finanse edildiğini anlatmıştır.64 1956 General Giovanni de Lorenzo, Başkan Granchi Askeri İstihbarat Servisi (SIFAR) ın başına getirilmiştir. 1956 General Giovanni de Lorenzo, Kasım 1956’da hükümetine haber vermeden ABD ile birlikte komünizmle mücadele temelinde, Gladyo kod adlı bir plan taslağı hazırlamıştır. Plana göre casusluk ve savaş tekniklerinde uzman 1.000 kişi eğitilecek ve bunun için Sardinya’da gizli bir eğitim kampı kurulacaktır. Bu kapsamda, Kuzey İtalya’da 139 gizli cephanelik oluşturulmuştur.65 1956 Gladyo ismi ilk defa resmi olarak kayıtlara geçirilmiştir. 64 65 William Scobie, Observer, 18/11/90 Wolfgang Achtner, Sunday Independent, 11/11/90 GLADYO 36 1964 Gladyo, General Giovanni de Lorenzo sosyalist bir bakanın görevinden ayrılması konusunda baskı oluşturmak için Operation Solo isimli darbe girişimini yürütmüştür. 1969 İtalya’da 16 kişinin öldürüldüğü ve 80 kişinin yaralandığı Piazza Fontana katliamı gerçekleştirilmiştir. O yıllarda katliamın faili olarak komünistler gösterilmiştir. General Giandelio Maletti, 1990’da mahkemede verdiği ifadede bu katliamın arkasında ABD istihbarat servisi CIA’in emirleri doğrultusunda derin Kontragerilla örgütlenmesi ve sağcı kesimden kimseler olduğu iddiasında bulunmuştur. Ayrıca, bu bombalama eylemlerinin sıkıyönetim ilan edilmesini sağlamak için yapıldığı da öne sürülmüştür. 1972 Kırsal kesimde jandarma tarafından kullanılan bir arabaya yerleştirilen bomba patlamış ve 3 jandarma ölmüştür. Patlamanın sorumlusu olarak sol kesim gösterilmesine rağmen daha sonra yapılan araştırmalar sonucunda failin sağcı Vincenzo Vinciguerra olduğu ve bu kişinin Gladyo ile temas içinde olduğu anlaşılmıştır. 1974 Brescia anti-faşist gösterileri esnasında yapılan bir katliamda 8 kişi ölmüş, 102 kişi de yaralanmıştır. 1974 Roma-Münih seferini yapan İtalicus isimli bir trende patlatılan bomba sonucunda 12 kişi ölmüş, 48 kişi de yaralanmıştır. 1974 Askeri istihbarat başkanı General Vito Miceli devlete karşı huzur bozucu komplolar kurmak suçundan tutuklanmış ve mahkeme sürecinde NATO’nun Kontra-gerilla yapılanmasını ifşa etmiştir. 1978 Eski Başbakanlardan Aldo Moro gizli bir silahlı birlik tarafından rehin alınmış, 55 gün sonra arabasının bagajında ölü olarak bulunmuştur. Aldo Moro’nun Komünist Partisini de içeren bir koalisyon kurma çabasında olduğu bilinmekte olup Moro`nun kaçırıldığı gün, İtalya Parlamentosu’nda Hıristiyan Demokratlar’ın Komünist Parti ile işbirliğini öngören kritik bir oylama cereyan etmekteydi. Aldo Moro "komünistlerle iş çeviren" kişi olarak propagandası yapılmış, diğer yandan Gladyo marifetiyle Kızıl Tugaylar`ın Moro`yu kaçırması sağlanmıştır. GLADYO 37 1974-1979 İtalya’da gölge iktidar olarak faaliyet gösteren kabinedeki 4 bakanı, bütün istihbarat şeflerini, 48 milletvekilini, 160 askeri personeli, iş adamını ve sanatçıyı içinde barındıran P2 (Propaganda Due) isimli mason loca, Gladyo ile loca başkanı Licio Gelli vasıtasıyla irtibata geçmiştir. Gelli, İtalyan generaller ve CIA yetkilileri elçilikte bir araya gelerek operasyonlar için gerekli maddi kaynakları sağlamıştır. Aktarılan paralar soruşturma sürecinde delil olarak kullanılmıştır.66 1980 Bologna Tren İstasyonu’nda 5 kişinin öldüğü ve 200’den fazla kişinin yaralanmasına yol açan bir bombalama eylemi düzenlenmiştir. 1982 General Alberto Dalla 1982 yılında mafya liderleri Salvatore Riina’nın suikastçilerinden Pino Greco tarafından arabasında vurularak öldürülmüştür. Greco’nun Gladyo ile bağı tespit edilmiştir. 1984 Soruşturma sonunda tutuklanan Vincenzo, İtalyan kontra-gerillası Gladyo’nun yapılan cinayetlerden sorumlu olduğunu itiraf etmiştir. Mahkeme Vincenzo’yu aşırı sağcı bir terörist olarak ömür boyu hapis cezasıyla cezalandırılmıştır. 2001 Eski İtalyan İstihbarat Servisi’nin başı General Giandelio Maletti, dava sürecinde yapılan bombalama eylemlerinin İtalya’daki sol kesimin güçlenmesini istemeyen Amerika tarafından desteklendiğini açıklamıştır. 2004 Eski Başbakan Andreotti, politik skandalları ortaya çıkaran bir derginin editörünün öldürülmesi olayını azmettirmekten 24 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. 66 William Scobie, Observer, 18/11/90 GLADYO 38 SONUÇ Gladyo Operasyonu olarak adlandırılan ve İtalyan, Amerikan ve İngiliz gizli servislerince planlanan ve yürütülen faaliyetlerin 1984 yılında başlatılan bir soruşturma sonucunda ortaya çıkması, 1950 ile 1980 yılları arasında İtalya’da meydana gelen siyasal ve sosyal olayların anlaşılmasında önemli rol oynamıştır. Özellikle 1960 ile 1980 arasında meydana gelen bombalama, çeşitli saldırılar ve adam kaçırma olaylarının çoğunda Gladyo örgütünün planlayıcı veya destekleyici konumda olduğu soruşturma sürecinde anlaşılmıştır. Aslında komünizm tehlikesini yok etmekle görevli olan bu yapı, sonraları asıl görevinin çerçevesinden çıkarak İtalyan siyasal hareketlerini yönlendirmek ve gerilim stratejisi kullanarak ülke içinde kaos ve huzursuzluk ortamı oluşturmayı başarmış ve bu yolla antidemokratik birçok uygulamanın kolaylıkla faaliyete geçmesini sağlamıştır. Bu soruşturma sonucunda ortaya çıkan sonuçlar ve alınabilecek dersler şu şekilde özetlenebilir: Gladyo davası İtalyan demokrasisinde önemli bir köşe taşı olmuştur. Gladyo davasının etkileri sadece İtalya ile sınırlı kalmamış, Avrupa Parlamentosu Gladyo benzeri oluşumların tespiti ve sonlandırılması için tüm üye devletlere hitabeden bir tüzüğü kabul etmiştir. Gladyo tarafından yürütülen faaliyetlerin Amerikan ve İngiliz gizli servislerince çeşitli yönlerden desteklendiği ortaya çıkmıştır. Gladyo üyesi olduğu öğrenilen ve anti-komünist faaliyetleri ile ön plana çıkan bir mason locasının Gladyo’daki rolü; eski politikacılar, medya temsilcileri, işadamları, görevli asker ve polisler ile daha birçok kişinin bu locanın üyesi olduğunun ortaya çıkması kamuoyunda infiale neden olmuştur. Daha önce sol örgütlere mal edilen bombalama ve saldırı olaylarını aslında Gladyo tarafından desteklenen aşırı sağcı kişi ve örgütlerce yapıldığının ortaya çıkması, Gladyo’nun anti-demokratik faaliyetlerinin kamuoyu nezdinde daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. GLADYO 39 Polis Akademisi, Araştırma Merkezleri Başkanlığı Anıttepe/ANKARA 06580 TÜRKİYE Tel: + 90 312 412 5290-95 * 412 5169 * Faks: + 90 312 412 12 83 GLADYO 40
