Araştırma/Research Article

TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
Araştırma/Research Article
TAF Prev Med Bull 2009; 8(2):125-130
Çocuklarda Aerobik Egzersizin Kardiopulmoner Sistemdeki
Etkileri
[The Effect of Aerobic Exercise on Cardiopulmonary System in Children]
ÖZET:
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı farklı yaş gruplarındaki çocuklarda aerobik egzersizin kardiyopulmoner sistemde
yarattığı değişiklikleri tespit ederek, hangi yaş grubunda aerobik egzersizin daha etkili olduğunu saptamaktadır.
YÖNTEM: Araştırmaya ortalama yaşları 14,08±0,65 ve yaş aralığı 11-17 arasında değişen toplam 76 çocuk
alındı ve yaşlarına göre 3 gruba ayrıldı. 1. Grup (15-17), 2. Grup (13-14) 23’er kişi; 3. Grup (11-12): 30 kişi idi.
Gruplar daha sonra kendi içinde denek ve kontrol grupları olarak belirlendi. Denek grubuna 8 hafta süre ile
haftada 3 gün 60 dk aerobik egzersiz uygulandı. Katılımcılara veri toplama aracı olarak elektrokardiografi (EKG),
spirometre, kan basıncı, kalp hızı, PWC170 testi başlangıçta ve çalışma sonunda uygulandı. Sonuçlar SPSS
programında t-test yöntemi ile elde edilmiştir.
BULGULAR: Grup I’de sistolik kan basıncında ve kalp hızında, spor yapanlarda spor yapmayanlara göre anlamlı
bir düşme tespit edildi. Ek olarak; V6 derivasyonda R dalga boyunda spor yapanlarda, yapmayanlara göre
istatistikî anlamlı bir artma tespit edildi. Grup II’ de R/S V1 derivasyonunda spor yapanlarda, yapmayanlara göre
istatistikî olarak anlamlı bir azalma tespit edildi. Grup III’de spor yapanların VC, FVC ve PWC 170 testinde
istatistiki olarak anlamlı fark bulunmasına rağmen kan basıncında, kalp hızında, V6, R/S V1 değerlerinde
herhangi bir değişiklik gözlenmemiştir. Tüm yaş gruplarında, spor yapanların VC, FVC ve PWC 170 testinde
anlamlı bir artış tespit edilmiştir.
SONUÇ: Bu çalışmada aerobik egzersizin kardiyopulmoner sistemdeki etkileri en fazla 15–17 yaş grubundaki
çocuklarda görülmektedir. Bu yaş grubunda aerobik egzersiz olumlu etkiye sahiptir ve daha sonraki
araştırmalarda bu durum gözönünde bulundurulmalıdır.
SUMMARY
AIM: The purpose of this study is to investigate the changes in cardiopulmonary system stimulated by aerobic
exercise in different age group of children and to find out in which age group aerobic exercise is more effective.
METHOD: Totally, 76 children participated in this study. Ages of the participants ranged between 11–17, and
mean age was 14.08±0.65. Participants were divided into three groups according to their age range. There were
23 in the first and second and 30 participants in the third group, (15–17), (13–14) and 30 (11–12) respectively.
Each of the groups then was divided into two parts one of which was experimental and the other was control
group. During 8 weeks, a training programme based on doing aerobic exercise lasting one hour 3 days a week
was performed in the experimental groups. Before and after training, EKG, spirometer, blood pressure, heart rate,
PWC 170 test of the participants, which was the data collection method, were recorded. The results obtained were
compared through t test method of SPSS.
RESULTS: The results revealed a decrease in the systolic blood pressure and in the heart rate of those who did
exercise as opposed to those who did not do exercise in Group I. In addition, R wave height in V6 of exercise
group showed a statistically significant increase. As for second group, it was determined that the R/S, at V1
derivation obtained from the participants who did exercise showed a statistically decrease as compared to those of
the participants who did not do exercise. In the third group, no changes were observed in the systolic blood
pressure the heart rate, R wave height in V6 and R/S although the measures of PWC 170 test, VC and FVC
obtained from all training groups made a significant increase when compared to those of control groups.
CONCLUSION: The results of this study revealed that of the three groups the 15–17 age group was affected
mostly by the aerobic exercise on kardiyopulmoner sytem. The results suggest that the exercises performed with
this group affected the participants positively, which should be taken into consideration for further research.
GİRİŞ
Son yıllarda gelişen teknolojiye bağlı olarak fiziksel
aktivite düzeyinin alarm verici düzeyde azaldığı ve
acil önlemler alınması gerektiği bildirilmektedir (1).
Bu nedenle halk sağlığı planlaması için her ülkeye ait
verilere ihtiyaç duyulduğu yapılan araştırmalarla
www.korhek.org
Dilek Sevimli1,
Fuat Koçyiğit2
1
Ç.Ü. Beden Eğitimi ve
Spor AD, Adana
2
Girne Amerikan
Üniversitesi Beden
Eğitimi ve Spor AD,
Girne, KKTC.
Anahtar Kelimeler:
Aerobik Egzersiz, Çocuk,
Kardiyopulmoner Sistem.
Key words: Aerobic
Exercise, Child,
Cardiopulmonary
System.
Sorumlu yazar/
Corresponding author:
Dilek Sevimli,
Ç.Ü. Beden Eğitimi ve
Spor Yüksekokulu
Balcalı, Adana, Türkiye
sevimlidilek@hotmail.com
tespit edilmiştir (2). İnaktivitenin ve enerji alımının
artması sonucunda hem yetişkinlerin, hem de
çocukların kardiovasküler hastalıklar olmak üzere
çeşitli sağlık problemleri yaşadıkları belirtilmiştir (3).
Yaşam kalitesinin arttırılmasında ve sağlığın
korunmasında egzersiz günümüzde vazgeçilmez
unsurdur. Bireylerde yaşam boyu spor yapma
125
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
alışkanlığının kazandırılması çocukluk çağında
yapılacak egzersizler ile mümkün olmaktadır. Bu
nedenle
sporun
yaşam
biçimi
haline
dönüştürülmesinde çocukluk döneminde yapılacak
egzersizlerin büyük bir önemi bulunmaktadır.
Fiziksel, duygusal, bilişsel ve sosyal gelişimini
destekleyen egzersizler çocukların gelişimine olumlu
katkılar
sağlamaktadır.
Bireylerin
geçmişte
kazandıkları tecrübe ve alışkanlıklardan dolayı spora
katılabildikleri görülmektedir (4).
Literatürde çocukluk çağında spor etkinliklerine
başlanılması gerekliliğini ortaya koyan çok sayıda
araştırma bulunmaktadır. Bu bakımdan gelişmiş
ülkelerin dikkatleri çocukluk çağı spor faaliyetleri
üzerine odaklanmıştır. Çünkü çocuk antrenmanlarının
kendine özgü birtakım özellikleri bulunmaktadır.
Bunun için okul öncesi ve ilkokul yaş grubundaki
çocukların
motor
yetenekleri,
genel
fiziki
parametreleri ve fiziksel gelişimleri hakkında geniş
bilgi edinebilmek için birçok teste tabi tutulmaları
gerekmektedir (5). Özellikle antropometrik ölçümler,
fiziksel uygunluk ve motor uygunluk unsurlarının
yanı sıra aerobik ve anaerobik kapasiteyi ölçen testlar
kullanılmaktadır. Bu ölçümler sağlığın korunmasında
olduğu kadar sportif performansın arttırılması
açısından da önemli olmaktadır.
Aerobik egzersizler; çocuğun büyümesinde,
olgunlaşmasında,
bilişsel
gelişmesinde
ve
sosyalleşmesinde önemli rol oynamaktadır. Çok
sayıda
çalışma
egzersizin
çocuklarda
ve
adolesanlarda yararlarını bildirmektedir. Gelişim
aşamasında bulunan çocuklarda sağlıklı büyümenin
ve kemik gelişiminin desteklenmesi için aerobik
egzersizler sıklıkla önerilmektedir (6). Ayrıca aerobik
egzersizlerin kalp hızının, kilo kontrolünün düşük
tutulmasında
ve
kardiyovasküler
sağlığın
arttırılmasında özellikle hastalık riskine (çocukluk
obesitesi, astım vb.) karşı koruyucu etkide bulunduğu
rapor edilmiştir (7-13).
Aerobik egzersizlerden özellikle dayanıklılık
egzersizinin 10 yaşına kadar bir etkisinin olmadığı
bildirilmektedir. Çocuklarda prepuberte ve adolesan
dönemlerde büyüme ve gelişmenin hızlı devam ettiği
dönemlerde yapılan egzersizin daha verimli sonuçlara
neden olduğu bilinmektedir (14). Ancak eğitim
açısından ve antrenman planlaması açısından kritik
dönemin hangi yaşlar arasında olduğu kesin olarak
bilinmemektedir. Bu çalışma ile egzersizin hangi yaş
grubundaki çocuklarda daha etkili olabileceğini
saptanmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmanın amacı, farklı yaş gruplarındaki
çocuklarda aerobik egzersizin kardiopulmoner sistem
üzerine etkilerinin araştırılması olarak belirlenmiştir.
126
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışmamız deneysel çalışma modelidir. Örneklem
grubunu, velilerin, okul yönetiminin ve İl Milli Eğitim
Müdürlüğü’nün yazılı izni ile Adana Devlet Su İşleri
(DSİ) İlköğretim okulundan ve Çukurova Elektrik
Anonim Şirketi (ÇEAŞ) Seyhan Anadolu Lisesinden
gönüllü 76 sağlıklı çocuk oluşturmuştur. Tüm
çocukların fizik muayeneleri Ç.Ü. Tıp Fakültesi Balcalı
Hastanesi Çocuk Kardiolojisi polikliniğinde yapılmıştır.
Sağlık problemi olan çocuklar çalışmaya dâhil
edilmemiştir. Sağlıklı çocuklar yaş gruplarına göre
belirlenerek, rastgele yöntemle kontrol ve spor grubu
olarak ayrılmıştır.
1. Grup (15-17 yıl): 23 kişi (13 spor yapan, 10’u kontrol
grubu) fiziksel özellik ortalamaları; yaş 16,34±0,65yıl,
boy 166,78±10,41cm, vücut ağırlığı 58,52±7,82kg
olarak bulunmuştur.
2. Grup (13-14 yıl): 23 kişi (12 spor yapan, 11’u kontrol
grubu) yaş 13,91±0,67yıl, boy 166,30±5,18cm, vücut
ağırlığı 54,48±10,6 kg olarak tespit edilmiştir.
3. Grup (11-12 yıl): 30 kişi (16 spor yapan, 14’u kontrol
grubu) yaş 12±0,37 yıl, boy 152,17±6,43cm,vücut
ağırlığı 45,36±9,32 kg’dır.
Egzersiz Protokolü:
Bu çalışmada (8 haftalık) aerobik egzersiz
uygulamaları (20m. mekik koşusu) çocukların mevcut
bulundukları okulun spor sahasında gerçekleştirilmiştir.
Her üç gruba iki ay süre ile yapılan aerobik egzersiz,
haftanın üç günü, aynı saatte ortalama 60-65 dk süre ile
uygulanmıştır. Çalışmada egzersizin şiddetinin
oluşturulmasında çocuklara özgü 205-(1/2±yaş)
formülümden yararlanılarak her yaş grubuna ait kalp
atım hızının %70-%75 oranında çalışma kapasiteleri
oluşturulmuştur. Bunu sağlayabilmek için çocuklara
antrenmana başlamadan önce istirahat nabızları,
antrenman sırasında ve sonrasında belirli aralarla olmak
üzere polar aleti ile kalp hızları alınmıştır. 1. ve 2.
gruplar için 6±(20m) mekik koşusu (her bir tur 33
mekik) uygulandı ve çocuklara her tur sonrasında 4 dk
dinlenme verildi. 3. grup için egzersiz programı: ısınma
ve germe programı aynı uygulanırken mekik koşusu
5±(20m) aralarda 4 dakika dinlenme verilmiştir. Üçüncü
grupta her bir tur 25 mekik koşundan oluşmuştur.
Veri Toplama Araçları:
Katılımcıların çalışma öncesi ve çalışma sonrası
ölçümleri Ç.Ü. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokuluna
ait performans ölçüm laboratuarında yapılmıştır.
Boy uzunluğu ölçümleri 0.01 m Nan marka boy ölçer
aleti ile, vücut ağırlığı, nan tartı baskülü (150kg) ile
ölçülmüştür.
www.korhek.org
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
Solunum fonksiyon testlerinden VC, FVC Flowmate
(Flowmateplus) marka 2500 model spirometre ile
ölçülmüştür. Her açılışında kalibrasyonu spirometrik
pompa ile yapılmıştır. Solunum Fonksiyon % tahmini
değerleri 1983 yılında Knudson ve arkadaşları
tarafından çocuklar için oluşturulan norm aralığı
çerçevesinde değerlendirilmiştir (15).
PWC 170 (Physical Working Capasity) testinde test
sürelerini ölçmede Azam marka (CCCP) 0.25
kronometre aleti kullanılmıştır. Aerobik kapasitenin
belirlenmesinde fiziksel çalışma kapasiteleri bulunurken
(814 kefeli tipi Monark) ergometrik bisiklet
kullanılmıştır. PWC170 testi dakika da 170 kalp
atımında fiziksel iş kapasitesidir. Bu test, birçok ülkede
çocukların ve yetişkinlerin aerobik kapasitelerini
belirleyebilmek için kullanılmaktadır. Hesaplamada
aşağıdaki formülden yararlanılır.
PWC170=
W3 –W2
× (170–HR3)+W3
HR3–HR2
BWT
W2=2. Yükün watt cinsinden değeri
W3=3. Yükün watt cinsinden değeri
HR2=2. Kalp atım hızı
HR3=3. Kalp atım hızı
BWT=Vücut ağırlığının kg cinsinden değeri
Kan basıncı ve EKG ölçümleri Ç.Ü. Çocuk
Kardiyoloji Polikliniğinde yapılmıştır. Katılımcıların
sistolik ve diastolik kan basınçları sağ koldan alınarak
mmHg cinsinden MAC Sphgmomanometer ile
ölçülmüştür Deneklerin EKG ölçümlerinde (Hewlett
Packard S 200 Writer) marka 12 derivasyonlu EKG
aleti kullanılmıştır. EKG kaydı 12 derivasyonunda
yapılmıştır. Alet yazıcısı 1mm çıktısı 1mv’a eşit olacak
şekilde kalibre edilerek Aks = D1, D2, D3 AVR, AVL,
AVF’de; V6R=V6 derivasyonda R dalgasında;
V6S=V6 derivasyonda S dalgasında; R/S=V1’de
ölçülmüştür. Kalp hızı EKG’den belirlenerek D2
derivasyonda R-R mm cinsinden bulunmuştur.
Verilerin Analizi: Veriler SPSS–Windows 11.5 paket
programıyla yapılmıştır. p=0.05 anlamlılık düzeyinde
istatistiki bilgiler değerlendirilmiştir. I. ve II. ölçümlerin
değerlendirilmesinde eşli gruplar t-testi tekniğinden
yararlanılmıştır.
BULGULAR
Araştırmaya katılan toplam 76 katımcı (41’i çalışma,
35’i kontrol grubu) yaş gruplarına göre üç gruba ayrıldı.
Grup I:(15-17yıl) ve Grup II: (13-14 yıl) toplam 23’er
kişiden Grup III ise (11-12 yıl) 30 kişiden oluşmuştur.
Grup 1’de 15–17 yaş grubu spor yapan ve
yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri Tablo 2’de
gösterilmiştir.
Tablo 2’de spor yapan grupta sistolik kan basıncı
(SKB) 126,15±16,6 mmHg’den 116,92±9,47 mmHg’ye
düşmüştür (P=0.01). Spor yapan grupta VC, FVC,
V6R, PWC 170 testlerinde spor yapmayan gruba göre
istatistikî olarak anlamlı fark vardır. Sıra ile (P=0.002,
0.005, 0.001). Kalp hızında spor yapanlarda anlamlı bir
düşüş tespit edildi (P= 0.01). Ayrıca her iki grupta V6S
değerlerinde istatistikî olarak anlamlı fark bulunmuştur
(P<0.05).
13–14 yaş grubu (II. Grup) spor yapan ve
yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri Tablo 3.’de
gösterilmiştir.
Tablo 3.’de Grup II’ nin(13–14 yaş) değerleri
incelendiğinde spor yapan grupta, egzersiz sonrasında
VC, FVC ve PWC170 testlerinde artış tespit edilmiş ve
bu artış istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur (Sırası ile
P=0.001, 0.0001, 0.007). Ayrıca V1 R/S istatistikî fark
tespit edilmiştir (P<0.05).
11–12 yaş grubu (III. Grup) spor yapan ve
yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri Tablo 4.’de
gösterilmiştir.
Tablo 1.Grupların 2 aylık Antrenman Seansları
GRUP I
1-2. Ay egzersiz seansları
Total Isınma 10 dk
6 dk. Genel ısınma
4 dk. Germe egzersizi
Ana Evre 50 dk
30 dk. Mekik koşusu
(6 × 5 dakika mekik koşusu)
Koşu aralarında 4 dk dinlenme
Soğuma 5 dk
5 dk. Gevşeme
www.korhek.org
GRUP II
1-2. Ay egzersiz seansları
Total Isınma 10 dk
6 dk. Genel ısınma
4 dk. Germe egzersizi
Ana Evre 50 dk
30 dk. Mekik koşusu
(6 × 5 dakika mekik koşusu)
Koşu aralarında 4 dk dinlenme
Soğuma 5 dk
5 dk. Gevşeme
GRUP III
1-2. Ay egzersiz seansları
Total Isınma 10 dk
6 dk. Genel ısınma
4 dk. Germe egzersizi
Ana Evre 50 dk
25 dk. Mekik koşusu
(5 × 5 dakika mekik koşusu)
Koşu aralarında 4 dk dinlenme
Soğuma 5 dk
5 dk. Gevşeme
127
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
Tablo 2. 15-17 yaş grubu spor yapan ve yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri
Grup I
Ölçümler
SKB(mmHg)
DKB(mmHg)
Vc(%BD)
Fvc(%BD)
Kalp hızı(dk)
V6R(mv)
V6S(mv)
Aks(°)
V1 R/S
PWC 170(watt)
Spor Yapanlar n=13
1 ÖLÇÜM
2 ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
126,15 16,6
116,92
9,47
82,53
7,38
81,54
15,73
90,0
22,54
113,15
16,38
109,07 18,52
128,92 19,82
92,62 17,09
85,69
13,51
10,07
3,86
12,92
2,69
1,0
0,82
0,31
0,48
63,85 19,38
61,54
21,45
0,47
0,32
0,31
0,19
2,76
0,85
4,51
1,65
P
0.01
0.84
0.002
0.005
0.014
0.022
0.032
0.67
0.09
0.001
Spor Yapmayanlar n=10
1 ÖLÇÜM
2.ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
127,2
6,51
125,3 10,67
83,8
8,29
82,00 9,48
89,9
15,02
95,4
11,18
107,9
20,28
112,6 13,52
93,4
6,20
92,2
6,14
11,9
4,01
10,6
3,44
0,9
0,74
0,3
0,68
61, 5
16,16
60,5
14,23
0,45
0,11
0,39
0,15
2,64
0,29
3,02
0,74
P
0.65
0.56
0.12
0.43
0.56
0.24
0.023
0.50
0.35
0.16
Tablo 3. 13–14 yaş grubu spor yapan ve yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri
Grup 2
Ölçümler
SKB(mmHg)
DKB(mmHg)
Vc(%BD)
Fvc(%BD)
Kalp hızı(dk)
V6R(mv)
V6S(mv)
Aks(°)
V1 R/S
PWC 170(watt)
Spor Yapanlar n=12
1 ÖLÇÜM
2 ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
114,58 4,98
115,83 5,14
67,5
6,21
67,08 8,90
98,92 14,13
112,08 13,5
120,25 15,47
130,75 14,98
104,5 4,87
101,16 5,13
10,41 2,42
11,41 3,98
0,75
0,62
0,83
0,38
49,58 7,82
54,58 13,56
0,37
0,12
0,22
0,15
2,94
0,88
3,92
0,78
P
0.19
0.86
0.001
0.0001
0.13
0.21
0.72
0.14
0.013
0.007
Spor Yapmayanlar n=11
1. ÖLÇÜM
2.ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
112,72 7,86
113,63 6,74
66,36 10,26
67,72 9,31
97,18 10,02
99,54 10,76
119,27 13,73
119,54 14,02
103,36 3,74
103,90 6,37
10,27 4,24
10,63 4,10
0,72
0,46
0,81
0,75
50,45 6,50
51,81 9,81
0,20
0,14
0,28
0,16
2,77
1,12
2,86
1,16
P
0.75
0.57
0.34
0.61
0.72
0.26
0.75
0.65
0.34
0.75
Tablo 4. 11–12 yaş grubu spor yapan ve yapmayanların ilk, son ölçüm değerleri
Grup 3
Ölçümler
SKB(mmHg)
DKB(mmHg)
Vc(%BD)
Fvc(%BD)
Kalp hızı(dk)
V6R(mv)
V6S(mv)
Aks(°)
V1 R/S
PWC 170(watt)
Spor Yapanlar n=16
1 ÖLÇÜM
2 ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
112,5 11,25
111,25 8,06
65,62 10,93
65,0
9,66
93,62 15,35
109,12 12,46
110,31 20,78
122,56 17,22
98,69 12,16
97,38 6,52
11,93
2,72
12,12 5,14
1,44
0,96
1,06
0,85
59,37 19,23
62,81 15,81
0,33
0,19
0,30
0,16
2,78
0,85
3,91
0,67
Tablo 4.’de VC, FVC, PWC 170 testlerinde spor
yapan grupta istatistikî olarak anlamlı artış görülmüştür.
Sıra ile (P=0.001, 0.0009, 0.0001). Spor yapmayanlarda
ise VC, FVC’ de anlamlı artış tespit edilmezken
(P=0.78, 0.22), PWC 170 testinde istatistikî olarak
anlamlı artış tespit edilmiştir (P=0.04). PWC 170
128
P
0.49
0.75
0. 001
0.0009
0.7
0.86
0.16
0.27
0.53
0.0001
Spor Yapmayanlar n=14
1. ÖLÇÜM
2. ÖLÇÜM
X
SS
X
SS
112,85 12,66
111,42 9,49
64,64
6,92
64,28 4,74
92,85 11,90
91,21 18,29
110,78 10,45
112,42 10,16
97,21 16,81
95,78 6,54
11,21
3,01
11,71 4,12
1,5
1,22
1,35
1,27
60,5
18,29
62,85 18,78
0,31
0,09
0,31
0,13
2,54
0,36
2,73
0,38
P
0.51
0.87
0.78
0.22
0.75
0.65
0.5
0.39
0.94
0.04
testindeki her iki grupta görülen artış spor yapanlarda,
spor yapmayanlara göre daha anlamlı bulunmuştur
(P=0.0001). Kan basınçları, kalp hızı ve EKG’de; V6R,
V6S ve AKS’da iki grup arasında anlamlı bir fark tespit
edilmemiştir (P>0.05).
www.korhek.org
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
TARTIŞMA
Bu çalışmada farklı yaş gruplarındaki çocuklarda
aerobik egzersizin kardiyopulmoner sistemdeki etkileri
araştırılmıştır. Sekiz haftalık aerobik egzersiz
antrenmanı sonucunda Grup 1’de spor yapan grupta
sistolik kan basıncı değerleri spor yapmayan gruba göre
istatistikî olarak anlamlı şekilde azalma bulunurken,
diastolik kan basıncı değerleri ve Aks değerlerinde fark
tespit edilmemiştir. Ayrıca spor yapan grupta VC, FVC,
PWC 170 testi, kalp hızında, V6R, V6S ve V1 R/S
derivasyonlarında spor yapmayan gruba göre istatistikî
olarak anlamlı fark bulunmuştur. Bu sonuç sekiz hafta
süre ile uygulanan aerobik egzersizin 15–17 yaş
grubundaki çocuklarda kardiyopulmoner sistem
üzerinde olumlu etkisinin olduğunu göstermektedir.
Bizim çalışmamıza benzer çalışma sonuçları
incelendiğinde Mathews ve arkadaşları 132 çocuk
üzerinde 4 yıl süren araştırmalarında çocukların
davranışsal strese karşı kardiyovasküler cevaplarını
incelenmiş ve kan basıncı değerleri 3 değişik çalışma
ile incelenmiştir. (seri çalışmalar, izometrik egzersiz ve
ayna imaj çalışmaları) Özellikle izometrik egzersiz
sonrasında sistolik kan basıncı değerlerinde anlamlı
fark olduğunu belirtmişlerdir (16). Albert ve Fox
nornomansif çocuklarda kan basıncı ve aktivite arasında
negatif ilişki belirtmektedir. Bir diğer çalışmada normal
kan basıncına sahip çocuklarda kan basıncı seviyesi ile
egzersiz arasında anlamlı ilişki rapor edilmiştir (17–18).
1369 çocukla yapılan çalışmada kan basıncı değerleri
ve egzersiz kapasiteleri arasında ters yönde ilişki tespit
edilmiş ve çalışma sonrasında egzersiz kapasitelerinde
artış gözlenirken kan basıncı değerlerinde düşüş rapor
etmişlerdir (19). 113 preadolesan obez çocukta 6 aylık
egzersiz programı uygulanmış ve çalışma sonucunda
kalp hızlarında 10,1–17,8 /dk azalma bulunmuştur (20).
6–17 yaş arasında 1448 çocukla yapılan bir diğer
çalışmada maksimal aerobik kapasitenin 7 yaşından 17
yaşına kadar arttığı bildirilmektedir (21). Literatürde
bizim çalışmamıza benzer sağlıklı çocuklarda aerobik
egzersiz ve kardiyopulmoner sistemin birlikte
incelendiği çalışmaya rastlanmamıştır.
Grup 2’de, sekiz haftalık egzersiz sonrası VC, FVC ve
PWC170 testlerinde ve V1 R/S derivasyonunda spor
yapanlar lehine istatistikî fark tespit edilirken, sistolik
kan basıncı, diastolik kan basıncı, Aks, kalp hızı, V6R,
V6S değerleri çalışma öncesi ve sonrası
karşılaştırıldığında hem spor yapan hem de spor
yapmayan gruplarda istatistikî olarak bir fark
bulunmamıştır. Çocuklara uygulanan sekiz haftalık
egzersiz programı süresinin EKG bulguları yönünden
sınırlayıcı olduğu izlenimini vermektedir. Akalan ve
Korkusuz 7–14 yaş arasındaki 257 çocuğu sportif
aktiviteler ile değerlendirmiştir. 26 haftalık aerobik
www.korhek.org
antrenman sonunda 20m mekik koşusu testinde anlamlı
artış bulunduğunu rapor etmişlerdir (22). Bizim
çalışmamızda 8 haftalık aerobik egzersizin solunum
kapasiteleri üzerindeki etkisinin kardiyovasküler
sisteme göre daha kısa sürede ortaya çıktığını
göstermektedir.
Grup 3’de VC, FVC, PWC 170 testlerinde spor yapan
grupta istatistikî olarak anlamlı artış görülmüştür. EKG
bulguları incelendiğinde V1 R/S derivasyonunda,
sistolik ve diastolik kan, Aks, kalp hızı, V6R, V6S
değerleri çalışma öncesi ve sonrası hem spor yapan,
hem de spor yapmayan gruplarda karşılaştırıldığında
istatistikî olarak bir fark bulunmamıştır. Bu sonuç bizim
yaptığımız egzersizin 8 haftalık süre ile sınırlı
olmasından kaynaklanmış olabilir. 11–13 yaş arası 77
buz hokeyi oyuncusu üzerinde yapılan bir çalışmada
PWC testi ve kalp volümü arasındaki pozitif ilişki
bildirmişlerdir (23). Literatür incelendiğinde 9 yaş
ortalamasındaki 20 çocuk 5 yıllık bir takip çalışması
sonunda relatif VO2 ‘nin ilk yıl ve beşinci yıllarda hızla
arttığını 2.ve 3. yıllarda sabit kaldığını bildirmiştir (14).
10–12 yaşında egzersiz yapma alışkanlıklarına göre
spor yapan ve yapmayanlar karşılaştırıldığında PWC
170 testinde anlamlı artış rapor edilmiştir (24).
SONUÇ
Aerobik egzersizin kardiyopulmoner sistemdeki
etkileri en fazla 15- 17 yaş grubunda görülmektedir.
Aerobik egzersize bağlı performansın geliştirilmesi bu
yaş grubundaki çocuklarda antrenman planları
oluştururken oldukça önemli bir role sahiptir. Bu
amaçla çocukların sağlıklı gelişmesini destekleyen
aerobik
egzersizler
önerilmektedir.
Sağlığın
korunmasında ve yaşam kalitesinin yükseltilmesinde
ailelerin, okul idarelerinin, antrenörlerin ve çocukların
düzenli aerobik egzersizin yararları hakkında
bilgilendirilmesi önemlidir.
Ayrıca daha çok katılımcının yer aldığı farklı yaş
gruplarındaki çocuklar ile yapılan saha araştırmalarında
uzun süreli takip çalışmalarının da dâhil edileceği
araştırmalar bizim sonuçlarımıza katkı sağlayacaktır.
KAYNAKLAR
1.
Van Sluijs EM, Skidmore PM, Mwanza K, Jones
AP, Callaghan AM, Ekelund U et al. Physical
activity and dietary behaviour in a population-based
sample of British 10-year old children: the SPEEDY
study (Sport, Physical activity and Eating
behaviour: environmental Determinants in Young
people). BMC Public Health. 2008; 14(8): 388.
129
TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009: 8(2)
2.
Samdal O, Tynjälä J, Roberts C, Sallis JF, Villberg
J, Wold B. Trends in vigorous physical activity and
TV watching of adolescents from 1986 to 2002 in
seven European Countries. Eur J Public Health.
2007; 17(3): 242-8.
Respir. 1983; 127: 725-734.
16. Matthews KA, Woodall KL, Toney CM. Changes
stability of cardiovascular responses to behavioral
stress. Child-Dev. 1990; 61(4): 1134-44.
3.
Hager RL. Television viewing and physical activity
in children. J. of Adolescent Health. 2006; 39: 65661.
17. Alpert BS, Fox ME. Blood pressure response to
dynamic exercise. Pediatric laboratory exercise
testing Eds: Rowland TW. Human Kinatics
Publishers: Champaign,1993, s. 67-72.
4.
Tasmektepligil MY. Sporun Yaygınlastırılmasında
Semt Sahalarının Etkinlikleri. Doktora Tezi.
İstanbul. Marmara Universitesi Sağlık Bilimleri
Enstitusu Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı,
1995, s. 52.
18. Alpert BS, Flood NL, Balfour IC. Automad blood
pressure measurement during ergometer exercise
in children. Chathet. Cardiovasc. Diaogn. 1982; 8:
525-533.
5.
Mengütay S. Okul Öncesi ve İlkokullarda Hareket
Gelişimi ve Spor. Ankara. Tutibay Ltd. Sti, 1999.
6.
Brooke-Wavell K, Stensel DJ. Exercise and
children’s bone health. J Fam Health Care. 2008;
18(6): 205-8.
7.
Zahner L, Puder JJ, Roth R, Schmid M, Guldimann
R, Pühse U et al. School-based physical activity
program to improve health and fitness in children
aged 6-13 years ("Kinder-Sportstudie KISS"): study
design of a randomized controlled trial. BMC Public
Health. 2006: 6; 6-147.
8.
Williams CA, Dekerle J, McGawley K, Berthoin S,
Carter H. Critical power in adolescent boys and
girls-an exploratory study. Appl Physiol Nutr Metab.
2008; 33(6): 1105-11.
9.
Swinburn B. Obesity prevention in children and
adolescents. Child Adolesc Psychiatr Clin N Am.
2009; 18(1): 209-23.
10. Covelli MM. Efficacy of a school-based cardiac
health promotion intervention program for AfricanAmerican adolescents. Appl Nurs Res. 2008; 21(4):
173-80.
11. Roman B, Serra ML, Ribas-BL, Pérez RC,
Aranceta J. How many children and adolescents in
Spain comply with the recommendations on
physical activity? J Sports Med Phys Fitness. 2008;
48(3): 380-7.
19. Hansen HS, Hildebrandt N, Froberg K, Nielsen JR.
Blood pressure and physical fitnessin a population
of children-the odense school child study. J-Hum
Hypertens. 1990; 4(16): 615-20.
20. Epstein LH. Exercise and obesity in children. J of
Appl. Sport Physical. 1992; 4(2): 120-133.
21. Duncan GE, Mahon AD, Gay JA, Sherwood JJ.
Physiological and perceptual responses to graded
treadmill and cycle exercise in male children.
Pediatric Exercise Science. 1996; 8: 251-258.
22. Akalan C, korkusuz F. spor okulu aktivitelerinin 7–
14 yaş grubu erkek çocuklarda seçilmiş
parametreler üzerine etkisi. Ankara. V. Uluslararası
Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Özetleri, 1998, s. 185186.
23. Petz DH, Schuster E, Popow C, Haschke F.
Reliability of estimation of maximum performance
capacity on the basis of sub-maximum ergometric
stress test in children 10–14 years old. Eur J
Pediatr. 1988; 147(29): 174-8.
24. Ziyagil MA, Tamer K, Zorba E, Uzuncan S,
Uzuncan H. 10–12 yaş arası erkek ilkokul
öğrencilerinin fiziksel uygunluk ve antropometrik
ölçümlerinin yaş gruplarına ve spor yapma
alışkanlıklarına gore değerlendirilmesi. Beden
eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 1996; 1(1): 20-21.
12. Benjamin SE, Haines J, Ball SC, Ward DS.
Improving nutrition and physical activity in child
care: what parents recommend. J Am Diet Assoc.
2008; 108(11): 1907-11.
13. Lomelí C, Rosas M, Mendoza-GC, Méndez A,
Lorenzo JA, Buendía A. Hypertension in children
and adolescence. Arch Cardiol Mex. 2008; 78
Suppl 2: S2-82-93
14. Rowland WT, Vanderburg P, Cunningham L. Body
size and growth of maximal aerobic power in
children: A longitudinal (analyzes). Pediatric
Exercise Science.1997; 9: 262-274.
15. Knudson RJ, Bowitz LE, Holberg CJ, Burrows B.
Changes in the normal maximal expiratory flowvolume curve with growt and aging. Am Rev.
130
www.korhek.org