tmmob makina mühendisleri odası Üİİ ENDÜSTRHŞLETME MÜHENDİSLİĞİ HURULTRVI 29 Kasım 1997/İZMİR Bildiriler ve Paneller mmo yayın no: 222 EİM KURULTAYI DÜZENLEME KURULU İlknur ATEŞ Meriç BEBİTOĞLU Nurten GÜLTEKİN Taki SAHAN Oğuz ŞAHİN Nezih YAŞAR EİM KURULTAYI YÜRÜTME KURULU Meriç BEBİTOĞLU Ferhan HÜRYAŞAR Ali Rıza KAT Niyazi OĞUZ Nazan ŞENOL Turgay ŞİRVAN Salahattin YILDIZ EIM KURULTAY SEKRETERYASI Niyazi OĞUZ Nazan ŞENOL Turgay ŞİRVAN f I ENDÜSTRİ, İŞLETME MÜHENDİSLERİ VE BİLGİSAYARLA BÜTÜNLEŞİK İMALAT SİSTEMLERİNİN YENİDEN PROJELENDİRİLMESİ Sedat SARMAN D.E.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, Bornova / İZMİR 1.GİRİŞ Bu bildirinin amacı, son zamanlarda ortaya çıkan imalat sistemlerinin yeniden projelendirilmesi (Reengineering) konusunda Endüstri, İşletme Mühendislerinin hem bilgisayar sistemlerine hem de haberleşme çalışmalarına nasıl katkıda bulunacakları ve yardımcı olabilecekleri hakkında bazı önemli kavramları açıklamaktır. Geleneksel olarak işlem akış diyagramları tekniğini kullana gelen Endüstri Mühendislerinin bu tekniği, Obje Dönüştürme İşlem Modeli-OTPM yardımıyla yeniden projelendirme (reengineering) çalışmalarına nasıl dönüştürebileceklerini açıklamak istiyoruz. Bilindiği gibi, şimdiye kadar yönetim sistemlerinin otomasyonundan bahsedildiği zaman tartışmalara, fabrikadaki malzeme (veya mamul) akışından başlanırdı. Günümüzde ise işletmelerdeki otomasyon artık, "Karar Verme Otomasyonu" na doğru değişmeye başlamıştır. (1) Özellikle Bilgisayarla Bütünleşik İmalat (Computer Integrated Manufacturing-CIM) sistemleri için en önemli nokta, haberleşme etkinliği ile ilgili olmaktadır. Hepimizin artık kabul ettiği bir gerçek daha vardır. Bilgi topluluğu (Information Society) olmak demek, verileri işleyip (Data Processing) böylece bilgi toplamak (Information) ve bunları karar vericinin/yöneticinin kullanımına hazır hale getirip, uygulamaya geçirmek (action) ve sonuç elde etmek demektir. Konu edilen durum Şekil 1'de açıklanmaktadır. GİRDİ (VERİLER) •-*- PROGRAM İŞLEME (PROCESSING PROGRAMS) BİLGİSAYAR İŞLEME (COMPUTER PROCESSING) t DOKÜMANLAR ve DİĞER ÇIKTILAR RAPORLAR BİLGİ DİĞER KAYNAKLARDAN GELEN BİLGİLER \ YÖNETİMSEL HAREKET (ACTİON) - DIŞ ve İÇ KAYNAKLARDAN ALINAN BİLGİLER Şekil 1. Bilgisayar Tabanlı Bilgi Toplama Sistemi Son zamanlarda ise, bilgisayar ve bilgitoplama teknolojisindeki (Information TechnologyIT) hızlı ilerlemeler sayesinde, Bilgisayarla Bütünleşik İmalat Yönetim Bilgitoplama Sistemleri (CIMIS) geliştirilmekte ve burada organizasyonlar için yeni bir prensip geçerlilik kazanmaktadır. Bu yeni prensip; tmmob makina mühendisleri odası 65 "Veriler (Data), ortaya çıktığı ilk yerde işlenmeli ve çabucak geri veya ileri döndürülerek kullanıma sunulmalıdır." Yani diğer bir deyişle, Toplam Yönetim Sistemleri, ideal çalışma düzeninde o şekilde kurulmalıdır ki, yöneticilerin istediği bilgiler (Informasyon), istenen şekilde/formda, kolay ve süratli elde edilebilmelidir. Burada hatırda tutulması gereken bir önemli husus daha vardır; "Veriler, sadece kayıt edilmek veya dosyalarla saklanmak için ortaya çıkarılmaz". Fakat bilakis bu veriler, Yönetim Organizasyonunun tümünde ve her tarafında dolaştırılacak şekilde geri veya ileri döndürülmelidir. Burada yeni bir benzetim ile bu veriler, insan organizasyonundaki (yani insan vücudu) "kan" ile aynı anlamda ifade edilebilmektedir. Yönetim ve Üretim Bilgi Toplama Sisteminin tasarımındaki çok çeşitli yaklaşımların temelinde, NADLER'in (2) "İş Tasarımı" ve IBM Corporation'ın "Veri Orijinli Analizleri" şeklinde iki yaklaşım olduğu söylenebilir. Obje orjinli analizlerde esas olarak bu konu, üç safhada ele alınmaktadır: 1. Stratejik Bilgi Toplama Sistemi 2. Kontrol Bilgi Toplama Sistemi 3. Çalıştırma (Operating) Bilgi Toplama Sistemi Bu iki yaklaşımdan hareketle Yönetim Bilgi Toplama Sistem Tasarımı yapılırken, ilk önce dört safha şeklinde sınıflandırma gerçekleştirilir: a) İsteklerin analiz edilmesi. b) Taslak çatı tasarımı. c) İçerik tasarımı. d) Programlama Yönetim Sisteminin genel taslak tasarımı aşağıdaki Şekil-2'de açıklanmaktadır. 2.YENİDEN PROJELENDİRME ÇALIŞMALARININ SİSTEMATİK ANALİZİ: Geleneksel olarak İşlem Akış Diyagramları (Process FlowAnalysis-PFA) tekniğini kullanagelen Endüstri Mühendisleri, bildikleri bu tekniği, Obje Dönüştürme İşlem Modeli (Object Transfomation Process Model-OTPM) yardımıyla kolayca "sürekli mamul iyileştirme faaliyetlerine" veya imalat sistemi yeniden projelendirme (Manufacturing System Reengineering Projects) çalışmalarına tatbik edebilirler. Böylece Bilgisayarla Bütünleşik İmalat Bilgi Toplama Sistemlerinin (CIMIS) kurulması çalışmalarında önemli rol olarak görev üstlenebilirler. Obje Dönüştürme İşlem Modeli (OTPM), Şekil-3'te açıklandığı gibi imalat sistemleri için, geniş kapsamlı yeniden projelendirme/veya iyileştirme (Reengineering/or Improvement) stratejik girdilerini, çıktılara dönüştürme işlemidir. Bu Bilgi İşlem Akış Analizleri (Information Process Flow Analysis-IPFA) (4), Endüstri Mühendislerinin çok iyi bildiği geleneksel iş akış analizlerine dayanmaktadır. Burada "İŞ" (Work) kelimesi ile; işlevler (fonksiyonlar), faaliyetler ve iş adamları (görevler)'nın bir kompozisyonu kasdedilmektedir. Bilindiği gibi bir teşebbüsün en önemli sorumluluğu, işlevleri (fonksiyonları)dir ve çeşitli faaliyetlerin yürütülmesi ile tamamlanmaktadır. Faaliyetler ise, bir işletmede mevcut bölümler (departmanlar) arasında organizasyonel 66 I. Endüstri ve İşletme Mühendisliği Kurultayı * YÖNETİM KARARLARI AMAÇLARIN VE ETKİNLİĞİN PROJELENDİRİLMESİ ! İDEAL SİSTEMİN ZİHİNDE OLUŞUMU KARAR KRİTERLERİ STANDARTLAŞMA İŞLETMEDE İYİLEŞTİME YAPILMASI ARAŞTIRMA | t AMAÇ VE ETKİNLİK TESİSİ \ PROJE BELİRLEME SİSTEM TASARIMI DETAY ARAŞTIRMA r KALİTE KONTROLÜ I İCRAAT KARARI GERÇEK ÇİZELGELEME DEĞERLENDİRME SİSTEM TESTİ —' Şekil 2. Yönetim Sistemi Taslak Tasarımında Sistem Yaklaşımı PROSEDÜRLER t İŞLEM (PROCESS) GİRDİLER DÖNÜŞTÜRÜLMESİ İSTENEN OBJELER ÇIKTILAR DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ OBJELER OBJE DÖNÜŞTÜRME İŞ ADIMLARI İŞLEMİ DESTEKLEMESİ İSTENEN KAYNAKLAR SAFHA TAMAMLAMA MESAJI İŞLEM ÖLÇÜMÜ SAFHA BAŞLAMA MESAJI OBJENİN ÖLÇÜMÜ REFERANS VERİLER ÇEVRE VE İŞLEM TEKNİK ÖZELLİKLERİ KULLANILAN KAYNAKLARIN ÖLÇÜMÜ İŞ ADIMI TANIMLAMA VE SAFHA TANIMLAMA KRİTERİ Şekil 3. Obje Dönüştürme İşlemi tmmob makina mühendisleri odası 67 olarak gruplandırılmıştır ve bir dizi iş adımları olarak düşünülmektedir. Bir işlevin, faaliyetler ve iş adımları yardımıyla nasıl tamamlandığı durumu ise, işlemi (process) açıklamaktadır. OTPM kavramı kapsamında, bir işlem (process); malzemeler ve ilgili entellektüel objeler arasında bir ayırım yapmamaktadır. Yani hem fiziksel malzemeler ve hem entellektüel objeler (yani kağıt üzerinde veya elektronik formda temsil edilen insan düşünceleri) gerçek ve bağımsız (tekil) olarak ele alınırlar. Bunlar daha sonra bir imalat işlemi yardımıyla, iş adım düzeyinde dönüştürülmeye başlanır. Bu imalat işlemleri ister metal delgi; otomobil montajı olsun, isterse haftalık ücret bordrosu hazırlanışı veya bir bilgisayar programı meydana getirmeyi kapsasın hiç farketmemektedir. Örneğin OTPM kavramına göre, obje tanıtım bilgileri, herhangi bir fiziksel veya entellektüel ilgi objesini tek bir şekilde açıklamaktadır. Bu obje tanıtım bilgileri, obje ile birlikte seyahat etmektedir ve daha sonra ilgili yerlerde obje dönüştürme işlemlerine dönüştürülmektedir. Böylece bir imalat işlemi içinde fazlalıkları belirlemek ve yok etmek amacıyla malzeme veya entellektüel obje akışını takip ederek geleneksel işlem akış analiz (PFA) tekniğini kullanan bir Endüstri Mühendisi aynı zamanda obje belirleme bilgilerindeki hataları da belirlemek üzere bu faaliyetleri yürütebilir. Aynı anda yapılan (concurrent analysis) bu tip analizleri isteyen ikili obje ve bilgi akışları Şekil-4'te açıklanmaktadır. Malzeme Objeleri MÜŞTERİLER Obje Bilgileri Entelektüel Objeler TASARIMCILAR TEDARİKÇİLER Şekil 4. Malzeme Dönüşümleri ile ilgili Bilgitoplama (Information) Yeniden projelendirme (reengineering) için geleneksel iş akış ve işlem akış analizleri, aşağıdaki amaçlar için kullanılmalıdır: * İşlem ömür-çevrimlerini kısaltmak. 68 I. Endüstri ve İşletme Mühendisliği Kurultayı * Mamul ve hizmet (servis)i iyileştirmek. * Değer katkısı olmayan faaliyetleri yoketmek. * Ve genel olarak üretkenliği (prodüktiviteyi) ve kaliteyi arttırmak. Endüstri Mühendisliği perspektifi içinden bakılınca, işlem akış analizlerinin yeniden projelendirilmesi sadece işlem ve onun malzeme (obje) dönüşümlerini desteklemek için ihtiyaç duyulan gerekli ve/veya yeterli bilgi toplamayı kapsamaktadır. Aynı zamanda bu çalışma, malzeme ağırlığı, büyüklüğü, hareket mesafesi, iş adım çevrim süreleri, vs. ile ilgili tüm bilgileri de toplamaktadır. Böylece bu bilgi toplama sistem faaliyetleri Endüstri Mühendisleri tarafından yetki devri ile organizasyon sistem bölümlerindeki bilgi toplama ve haberleşme sistem uzmanlarına aktarılabilecektir. Not: Burada yönetim işlemini (Management/Busines Process) tanımlamak gerekirse, bunlar, yönetim görevlerini yerine getirmek için kullanılan ve genellikle önceden iyi tanımlanmış ve açıklanmış prosedürler dizisidir. Prosedür (Procedure) dizisi ise, diğer bir ifade ile, "adımlar (steps)" olarak belirtilebilir. Bunlar genellikle ardışık (arka-arkaya) icra edilirler ve yine genellikle pek çok yönetici tarafından ele alınırlar. Örneğin, bir bütçeleme / satın alma / sipariş verme, vs, hep yönetim işlemi (business/ management process) örnekleridir. Veri (Data) : Faydalı olarak kullanılıp kullanılmayacağını dikkate almaksızın, her türlü gerçekler (facts), tahminler veya fikirler. Bilgi (Information) ise; bu verilerin işlenmesinden sonra (processing of data) ortaya çıkan sonuçlardır. Bu bilginin faydalı kullanımda olması gerekir. Bilgitoplama yönetimi içinde, bilgi ile diğer kaynaklar (örneğin envanter veya teçhizat gibi) arasında hem benzerlik ve hem de farklılıklar bulunur. Benzerlik şunlardır: 1. Bilgi toplamanın (information) bir maliyeti vardır. Eğer toplamın sonuç değeri, maliyetini aşmıyorsa bu bilgiye gereksinim duyulmayabilir. 2. Bilginin de bir "yatırım geri dönüşü" olmalıdır. Fakat şüpesiz diğer kaynaklara nazaran bilgiyi ölçmek çok zordur. 3. Bilgiye sahip olmanın da "kaçan fırsat maliyeti" vardır. 4. Veri elemanlarının kombinasyonu, bu veri elemanlarının parçalarının toplamında daha büyük katkı değeri meydana getirir. 5. Bilginin etkin kullanımı için iyi bir organizasyon temel koşuldur. Bilginin diğer kaynaklara nazaran aşağıdaki farklılıkları mevcuttur: 1. Diğer kaynakların çoğu üretim sırasında tüketilmektedir (mesela malzeme envanteri gibi) veya bozulmaktadır (teçhizat gibi) Fakat bilgi, sonsuz olarakyeniden kullanılabilir. Bu ilave kullanımın başına, çok düşük bir marjinal maliyet söz konusu olur. Bu durum ise, bilgiyi başlı başına çok özel değeri olan bir kaynak durumuna getirmektedir. 2. Bilgi, duygu oranları ile değil, fakat his (duygu) ile belirlenebilmektedir. Bu nedenle nasıl kullanılacağını ve kullanımda iken etkinliğinin nasıl ölçüleceğini "görmek" çok zordur. tmmob makina mühendisleri odası 69 İşletme işlemlerinin veya yönetim işlemlerinin yeniden tasarım prensipleri (business process redesign), aşağıdaki Şekil 5'de özetlenmektedir. (7) Bu şirketin işletme vizyonunu genişletmesi demek, görme kabiliyeti demektir. Hayal ve açıklama gücünü artırarak, özellikle gelecek ile ilgili gerçekleri doğru anlama akıllılığını gösterebilmek demektir. Ancak bu şekilde bilgisayar teknolojisinin kullanımı avantajı ile rakiplerine karşı avantaj sağlayabilir. Şüphesiz bilgitoplama teklonojisinin (Information Technology-IT) çok hızlı gelişim göstermesi, işlem amaçlarının yeniden belirlenmesini gündeme getirmiştir. Günümüzde herhangi bir işletmenin "İşlem amaçlan" şöyle ortaya konulabilir: 1. Etkin Doküman Yönetimi: (El yazısı notlar, memolar dahil, çizimler, krokiler, çizelgeler, raporlar, vs. gibi işletme orga- 1. İŞLETMEDE VİZYON GELİŞTİR VE İŞLEM AMAÇLARINI BELİRLE 1 2. YENİDEN TASARIMI YAPILACAK İŞLERİ BELİRLE \ 3. ORTAYA ÇIKAN İŞLEMLERİ ANLA VE ÖLÇÜM YAP 1 4. BİLGİ TOPLAMA SİSTEM TEKNOLOJİSİNİ BELİRLE i 5. YENİ BİR İŞLEM PROTOTİPİNİN TASARIMINI YAP VE MEYDANA GETİR Şekil 5. İşletme Yönetim İşlemlerinin Yeniden Tasarımı 70 I. Endüstri ve İşletme Mühendisliği Kurultayı nizasyonu içinde dolaşımda kullanılan her bir dokümanın tam doğru ve verimli olması arzusu bir amaçtır). 2. Bu dokümanların, bilgi toplama sisteminde hızlı (çabucak) ve kolayca elde edilebilmesi. (Şüphesiz mümkün olduğu karar insan gücüne en az dayanarak). 3. Endüstri içinde (veya dışında) değer katkısı yüksek bir hizmet sonucu verecek şekilde, daha kısa zamanda daha fazla kapsam genişlemesini sağlamak. Bu yönetim işlerindeki amaç ve hedefler belirlendikten sonra, yeniden tasarımı yapılacak işlemleri seçmek ve belirlenmek için, işlemede beklenen olası problemler aşağıdaki şekilde özetlenebilir: 1. Darboğaz. 2. Etkin olmayan doküman yönetimi. 3. Çizelgelemeleri destekleyecek bilgisayar uygulamaları noksanlığı nedeniyle kapsamı yetersiz çizelgeleme yönetiminin varlığı. 4. Mevcut el ile yapılan işlem kapsamı belirleme çalışmalarını diğer bölümler ile birleştirmede yetersizlik. işletmede yönetim işlemlerinin yeniden projelendirilmesinde (Business Process Reengineering-BPR), Hahm ve Lee'nin (8) yaklaşımıda, aynı problemler üzerinde yeniden tasarım yapılacağını göstermektedir. Genel ve özel bir şekilde, yönetim işlemlerinin yeniden projelendirilmesindeki (BPR) temel amaç; herhangi bir yönetim işleminin zaman ve maliyet açısından daha verimli hale getirilmesidir. Bu nedenle ilk önce, yeniden tasarımı yapılacak olan işlemlerin belirlenmesi, sistematik yaklaşımın ilk adımıdır. Günümüzde maalesef hem işletme yöneticileri ve uygulayıcılar arasında hem de akademisyenler arasında ortak bir Türkçe kullanılamadığı için, Reegineering tam anlaşılamamaktadır. Daha önce ise, bir "İşlem-process" in ne olduğu üzerinde mutakabata varılmadığı veya "İşlem" in yanlış anlaşılması sonucu, işletmelerde yeni işlem tasarımı çalışmaları yapılmamaktadır. Şüphesiz burada, işletme içindeki personel arasında ve müşterileri ile olan ilişkilerinde de eksik haberleşme olmasının rolü büyüktür. Bu problemin bir diğer nedeni ise, işlem yapılışı sırasındaki mevcut görevlerin bağımsız olması ve bir işlemin diğer işlemlerden de ayrıca bağımsız olması varsayımıdır. Bu nedenle işlem yeniden projelendirme (BPR) çalışmalarının etkin bir şekilde yürülmesi için, işletme sistemini bütün görevleri ve işlemleri perspektifi içinde analiz etmek gerekmektedir. Ancak bu taktirde, görevlerin birbirine olan bağımlılığı ve diğer işlemler üzerindeki etkiler düşünülerek, bir işlemi yeniden tasarlamak mümkündür. Ayrıca bir işletmenin yeniden tasarımı genellikle diğer işlemlerin de yeniden tasarımını gerçekleştirecektir. Bu nedenle yeniden projelendirmede, bir ana plan (master plan) şart olmaktadır. Bu ana plan kapsamında, görevlerin ve işlemlerin "önceliği" ve sıralamasının yeniden tasarımı bulunmalıdır. Genel bir işletme organizasyon sisteminde, pek çok işlemler (processes) ve her bir işlemde de pek çok görevler bulunabilir. Herhangi bir görev (task) çeşitli işlemlere ait olabilir. Şekil 6'da yönetim işlemi ve görevleri açıklanmaktadır. tmmob makina mühendisleri odası 71 I»": " YÖNETİM İŞLEMİ (BUSINESS PROCESS) GÖREV (TASK) Şekil 6. Yönetim İşlemi ve Görevler Yönetim işlerini yeniden projelendirilmesi için ilk önce "amaç seçimi" yapılmalıdır. Amaçlar, işletmenin temel yönlendirilmesini sağlayacaktır. Bu amaçları bilinen genel terimler ile ifade edersek: * Kalite iyileştirme. * Üretkenlik (prodüktivite) arttırma. * Şirket imajı (company image). * İşletme yönetim yapabilirliği (Administration capability). şeklinde özetlenebilir. İşletme, sadece belli bir amaç üzerinde yoğunlaşacak ve diğerlerini ihmal edecek değildir. En az birkaç amaç üzerinde yeniden yapılanmaya gitmek tercih edilmelidir. Bir işlem içinde mevcut çeşitli görevler, çeşitli kategorilere ayrılabilir, (örneğin; satın alma, malzeme aktarma, üretim kontrol, envanter yönetimi, raporlama, vs. gibi). Herhangi bir kategori pek çok alt sınıflardan oluştuğu için genellikle görevlerin dört veya beş hiyerarşi düzeyi yapılabilir. Buradan hareketle, bir işlemi meydana getiren görevler dizisi ve görevlerin sıralaması tarif edilmelidir. Sıralamalar genellikle bilgi ve malzeme akışı ile tanımlanmaktadır. Bir işlemin kendine ait özel amaçları olduğu varsayılırsa, bunların da ana plan amaçları ile yakın ilişkili olması gerekir. Bundan sonra bir işlem boyunca ortaya çıkan görevlerin girdileri ve çıktıları tanımlanmalıdır. Şüphesiz burada, işlem amaçlarının yerine getirilmesinde bir görevin başarısının (performansının) ölçüm kriterleri daha önceden seçilmiş ve belirlenmiş olmalıdır. Örneğin, başarı ölçüm kriterleri; * Adam-saat başına üretilen kalem (item) sayısı. * Bir görevi icra etme süresi. * Kusurlu oranı. * Yatırım geri dönüşüm oranı, vs. şeklinde olabilir. Görevler arasındaki ilişkiler belirlendikten sonra, her bir görevin ne kadar önemli olduğu araştırılmalıdır. Pek çok işletme, üretkenlik veya kalite ile doğrudan ilişkili olan görevler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Halbuki Geliştirme - Araştırma, Veri Tabanı Yönetimi, Deney72 I. Endüstri ve İşletme Mühendisliği Kurultayı * sel Tasarım gibi pek çok görevler daha vardır ve bunların ihmali ile üretkenlik veya kalite iyileştirme çalışmaları belirli bir sınırdan öteye geçemeyecektir. Her bir görevin önem ağırlığı ve sıralama önceliği belirlendikten sonra yeniden projelendirme planı yapılır. Bu planda her bir proje için, * Yeniden tasarım süresi. * insan-gücü istekleri. * Yatırım çizelgelemesi. * Çeşitli uzman gruplarının işlevsel rolleri * Değerleme ölçümleri yer almalıdır. 3. SONUÇ Pek çok işletmede, halen üst kademe yöneticileri de dahil işletme yöneticileri / uygulamacılar/ akademisyenler henüz yeniden projelendirme (B.P. Reengineering) konusunda hemfikir olmadıkları için, kavram karmaşası nedeniyle, kendi işletmelerine bu yeni metotları uygulamakta haklı olarak tereddüt etmektedirler. Bu nedenle bu bildirde, yönetim işlemi (business process), görev (task) ve bunlar arasındaki ilişkiler açıkça belirlenmeye çalışılmıştır. İşletme yöneticilerinin, yeniden projelendirme konusunda kararverme görevlerini yerine getirmeleri için kolay bir yaklaşım ele alınmıştır. İşlem Yeniden Tasarımı kavramı ve buradaki metodolojisi ortaya konulmuş ve yönetim işlemlerinin yeniden projelendirilmesi (BPR) çalışmalarında izlenecek yol için sistematik analiz yapılmıştır. Şüphesiz, yeniden projelendirme çalışmalarını başlatmak hiç de kolay değildir. Yönetim açısından, yeni küresel rekabet ortamında önce kendilerini "amaç saptama" konusunda hazırlamaları, ilk başlangıç şartı olmaktadır. Endüstri işletme Mühendislerine; Bilgi Toplama İşlem Analizleri'nin kavram model çatısını kurmak konusunda çok önemli görevler düşmekte ve bu nedenle piyasada yeniden yapılanma projeleri için en uygun elemanlar olacağı görüşü ağırlık kazanmaktadır. tmmob makina mühendisleri odası 73 KAYNAKÇA: 1. Davenport T.H. & J.E. Sbort, "The New Industrial Engineering: Information Technology and Business Process Redesign", Sloan Management Revievv, pp. 11-25, Summer 1990. 2. G.Nadler, "Work Design", Kenpakusho, 1972. 3. Hosseini J., "Revisting & Expanding Taylorism, Business Process Redesign and Information Technology", Comp. & Ind. Eng - ing. Vol. 25, No. 1pp. 533-535, 1993. 4. IBM Corporation, "Business Systems Planning-lnfo- Systems Planning Guide", IBM, 1992. 5. Kvvangsoo K., Chelhan K., Choi, "An Object Oriented Information Modeling Methodology for Manufacturing Info-Systems", Comp. Ind. Engng v.24, No 3, pp.337-353, 1993. 6. Manley J.HI, "Info-Process Flow Analysis (IPFA) for Reengineering Manufacturing Systems", Com. Ind Engng, v.25, pp. 275-278, 1993. 7. Manley J.H., "OPTM and New Manafacturing Paradigm", in Computers and Industrial Engineering. Vol 23 No. 1-4, Pergamon Press Ltd. Oxford, England, 1992, pp. 427-430. 8. Nose Toyokuzu, S.Kuriyoma, K.Akou, "A Design for MİS by Work Design Technique", Comp. Ind Engng v.27, 1994, pp.151-154. 9. Ngvvenyama O.K. & D.A. Grand, "Enterprise Modeling for CİM Information Systems Architectures: An Object Oriented Approach" Comp. Ind Engng v. 26, 1994, pp. 279-293. 10. Ouinn, M.A. Craumer M.A., Weawer R.S., "Critical Issues of Information Systems Management for 1993", CSC lndex, Cambridge, The Sixth Annual Survey of Information Systems Management Issues (1993). 11. Rine, David C, & B. Bhrogova, "Object Oriented Computing", Computer, vol. 25, No. 10, Oct. 1992, pp.6-10. 12. Suho Hahm & M.W. Lee, "A Systematic Approach to Business Process Reengineering", Comp. Ind Engng, v27, No. 1-4 pp. 327-330, 1994. 13. Sarman S., Endüstriyel Sistem Analizleri, Doğruyol Matbaası, D.E.Ü. Endüstri Mühendisliği Bölümü, izmir, 1992. 14. Sarman S., "Çağdaş Dünya Sınıfı İşletmelerinde Bilgisayarla Bütünleşik İmalat Sistemleri (CIMS)'de Çalışan Yöneticiler için Organizasyon Kriterleri", 1. Sistem Mühendisliği Sempozyumu, K.H.O., c.1, sayfa 611, Ankara 1995. 15. Sarman S., "Petkim Petro-Kimya Holding A.Ş.'de Yeniden Projelendirme (BPR) ve Reorganizasyon Çalışmaları", Aliağa, Yarımca, (End. Müh. Bölüm Projesi -D.E.Üniv.) 1996. 16. Weill P., "The Relationship Betvveen Investment in Information Technology and Firm Performance", Information Systems Research, v3, Dec. 1992. 74 I. Endüstri ve İşletme Mühendisliği Kurultayı