ÇÖZÜMÜ
advertisement
ÇÖZÜMÜ 1 EĞİTİM BİLİMLERİ Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 1. Dikey örgütleme; kapsamın basitten karmaşığa, benzerden benzer olmayana, yakından uzağa ve somuttan soyuta doğru sıralanmasıdır. Yatay örgütlemede ise kapsamın aynı zaman dilimi içinde verilen diğer programların kapsamı ile tutarlılığı sağlanır. Bu bağlamda yatay ve dikey örgütlemeler, kapsamda yer alan bilgilerin sunuluş sırasının öğrenme ilkelerine uygun olup olmadığı ile ilgilidir. 4. İçerik düzenirken popüler konular ya da sorular yerine araştırma bulgularına dayalı ve gerçek ihtiyaçlara dönük konulara yer verilmesi nitelik ölçütünün dikkate alındığının göstergesidir. 6. CEVAP: D Ek Bilgi: İçerik seçiminde kullanılacak ölçütlerden olan anlamlılık, öğrencinin kavrayabilme gücünü dikkate almayı temel alır. Kullanılan örnekler içeriği açıklayıcı olmalı, öğrencilerin deneyimlerini zenginleştirmeli ve daha önce öğrendikleri ile ilişkili olmalıdır. CEVAP: C Ek Bilgi: İçerik seçiminde kullanılacak ölçütlerden biri de soyutlamadır. Soyutlama, içerikte verilen konuların öğrencilerin temel bir görüşe ulaşmasını sağlayacak nitelikte olmasıdır. Altı şapkalı düşünme tekniği, düşünce ve önerilerin belirli bir düzen içinde sunulması ve sistematikleştirilmesi için kullanılan bir tekniktir. Şapkalar öğrencilerin objektif, kavramsal, yaratıcı, iyimser, duygusal ve serinkanlı durum analizi yapabilme özelliklerini temsil eder. Soruda verilen hayal gücü, gerçeklerin somutluğu, karamsar fikirler, yeni fikirler ortaya çıkarma gibi ipuçları altı şapkalı düşünme tekniğini işaret etmektedir. CEVAP: C Ek Bilgi: Altı şapkalı düşünme tekniğinde; Beyaz: Net bilgiler, saflık, tartışmasız olarak kabul edilen bilgiler Kırmızı: Tutkular, arzular, duygular Siyah: Dezavantajlar, olumsuzluklar, riskler Sarı: Avantajlar, olumlu yönler Yeşil: Yaratıcılık Mava: Serinkanlılık ve serinkanlı bir şekilde karar verme olarak ifade edilir. 2. Yeniden kurmacılık eğitim felsefesi pragmatizmi temel alan eğitim felsefesidir. İlerlemecilikten farklı olarak daha çok toplumun yeniden yapılandırılması üzerinde durur. Soru kökünde verilen açıklama yeniden kurmacılık eğitim felsefesi ile ilişkilidir. CEVAP: E Ek Bilgi: Daimîcilik, idealizm ve realizme; esasicilik, idealizm ve realizme; ilerlemecilik, yararcılığa (pragmatizme) ve kısmen varoluşçuluğa; yeniden kurmacılık, yararcılığa (pragmatizme) ve kısmen varoluşçuluğa dayanır. 7. 5. Bir öğretmenin farklı bir uyaran sunarak, soru sorarak ya da araç gereç ile derse girmesi dikkat çekme ile ilgilidir. CEVAP: A Ek Bilgi: Derse giriş bölümünde yapılacak işler şunlardır: 3. Bloom taksonomisi dikkate alındığında I. öncül bilişsel alanın bilgi basamağı, II. öncül duyuşsal alanın alma basamağı, III. ve IV. öncül bilişsel alanın kavrama basamağına yönelik ifadelerdir. • Dikkat çekme • Güdüleme • Gözden geçirme (Hedeften haberdar etme) • Derse geçiş Derse geçiş ve geliştirme bölümünden sonra sonuç bölümünde yapılacak işler şunlardır: CEVAP: C Ek Bilgi: Duyuşsal alan kazanımlarının gerçekleştirilmesi ve ölçülmesi diğer alanlara göre daha zordur. Çünkü diğer alanlar kadar gözlenebilir ve ölçülebilir değildir; içsel öğrenmeleri, tutumları, duyguları, sevgileri ve ilgileri içerir. • Son özet • Tekrar güdüleme • Kapanış 3 Bloom taksonomisine göre seçenekler analiz edildiğinde A seçeneği bilgi, B seçeneği uygulama, C seçeneği kavrama, D seçeneği kavrama, E seçeneği sentez basamağına karşılık gelmektedir. Basamaklı öğretim modelinin B basamağı ise Bloom taksonomisinin uygulama basamağındaki etkinlikleri içerir. CEVAP: B Ek Bilgi: Nunley’in basamaklı öğretim modelinde; A basamağı: Analiz, sentez ve değerlendirme B basamağı: Uygulama C basamağı: Bilgi ve kavrama basamaklarını içerir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 8. Soru kökünde verilen açıklamaya göre öğretmen gerçek bir olaydan yola çıkarak öğrencilerde empati becerisini geliştirici çalışmalar yapmıştır. Bu nedenle kullandığı teknik konuşma halkasıdır. 10. CEVAP: D Ek Bilgi: Konuşma halkası öğrencinin olaydaki kahramanların yerine kendisini koyması ile gerçekleştirilen bir öğretim tekniğidir. Konuşma halkasında iki temel beceri yer alır. Bunlar; empati ve demokratik tutumdur. 9. Pekiştireçlerin eğitim ortamında kullanımında çekingen veya geç ve güç öğrencilere her doğru yanıttan sonra verilmelidir. Bu öğrencilere farklı davranılması ayrım yapıldığı anlamına gelmez. CEVAP: C Ek Bilgi: Tam öğrenme modeline göre bir birim öğrenme gerçekleşmeden diğerine geçilmez. Geç ve güç öğrenen öğrenciler için ya da oluşacak eksik öğrenmelerde ilgili gruba ek öğretim yapılır. 11. 5E modelinin aşamaları girme, keşfetme, açıklama, derinleştirme ve değerlendirme aşamalarıdır. Soru kökünde verilenlerden I. girme, II. açıklama, III. değerlendirme, IV. keşfetme, V. derinleştirme aşamalarına karşılık gelir. 12. Lateral (yanal) düşünme, her soruna farklı açılardan bakabilme becerisine dayanır. Bu bağlamda çok yönlü düşünme becerisini geliştiren altı şapkalı düşünme tekniği lateral düşünme becerisine diğerlerinden daha fazla geliştirir. CEVAP: E CEVAP: B Ek Bilgi: 5E modelinin derinleştirme basamağında öğrenci yeni bir problem durumuyla karşılaştırılır. Bu problem çözülürken kavramlara ilişkin alt kavramlara dair yeni formüller elde edilir. Ek Bilgi: Lateral düşünme becerisini geliştiren bir diğer teknik ise altı ayakkabılı uygulamadır. Duyguların, düşünce ve bilgilerin paylaşılmasında ve uygulanmasında bu teknik ortaya atılmıştır. Anlamlandırmayı arttıran stratejiler, öğrenmeyi kolaylaştıran eklemleme ve örgütleme işlemleridir. Soru kökünde verilen eylemler eklemleme kapsamında olduğu için anlamlandırmayı arttıran stratejiler arasındadır. CEVAP: C Ek Bilgi: Yürütücü biliş stratejileri öğrenenlerin benimsedikleri belli öğrenme stratejilerini kullanma yetenekleri ve kendi düşünmelerine ilişkin düşünmektir. Bireyin kendi bilişsel süreçleri ile ilgili bilgisidir. 4 13. Soru kökünde temel özellikleri verilen iş birlikli öğrenme tekniği akademik çelişkidir. Bu teknik eleştirel düşünme ve akılcı yargılara ulaşmanın öğretiminde etkilidir. CEVAP: E Ek Bilgi: Grup araştırması, öğrencilerin bir plan dahilinde bilgi toplamasını ve bir problemin çözümünde bilgilerin kullanılmasını gerektiren iş birliğine dayalı öğretim tekniğidir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 14. Öğrencinin kendi hızına göre çalıştığı ve öğretim zamanının kısalmasını sağlayan BDÖ program türü birebir öğretimdir. Soru kökünde verilen durumda birebir öğretim tekniği diğerlerinden daha etkili olacaktır. 16. CEVAP: A Ek Bilgi: Bilgisayar destekli öğretimde programlı öğrenme ilkeleri kullanılır. Öğrencinin sürekli aktif olmasını sağlar ve öğrencilere ihtiyaç duyduğu kadar tekrar yapma olanağı tanır. 15. Seçeneklerde verilenlerin tamamı alan gezilerinde dikkat edilmesi gereken noktalar arasındadır. Ancak öncelikle göz önünde bulundurulması gereken nokta, gezinin dersin amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olmasıdır. CEVAP: A Ek Bilgi: Düzenlenen gezilerle öğrencilere somut yaşantılar kazandırmak amaçlanır. Çoğu zaman öğrencilere gözlem yapma olanağı tanıyan bir tekniktir. Başarının güvence altına alınması ilkesi, öğretim içeriklerinin öğrenci tarafından alınması ve öğrenilen bilginin tekrar yoluyla güvence altına alınması esasına dayanır. Bu bağlamda esasici eğitim felsefesinin öngördüğü konu merkezli programlarda bu ilke ön plana çıkar. 18. CEVAP: B Ek Bilgi: Basamaklı öğretim; öğrencilerin kendi düzeyine uygun etkinliklere katılıp istenen başarıyı sağladıktan sonra bir üst gruba geçmesine olanak tanıyan uygulamalar ve etkinliklerden oluşan bir yaklaşımdır. CEVAP: C Ek Bilgi: Öğretim ilkelerinden sosyallik diğer adıyla otoriteye itaat ve özgürlük, öğrencilerin hem kendi kararlarını verme özelliğini geliştirme hem de bağımsız düşünme biçimleri kazandırarak özgür olmalarını sağlama esasına dayanır. 17. Buluş yolu stratejisinde öğrenci, öğretmenin verdiği örneklerden yola çıkarak genele veya ilkeye kendisi ulaşır. Bu bağlamda buluş yolu stratejisinde sezgisel düşünme daha ön plana çıkar. CEVAP: B Ek Bilgi: Kuantum öğrenmenin temel amacı, öğrencilerin içsel enerjilerini açığa çıkararak her yönden kendilerini gerçekleştirmelerini sağlamaktır. 5 Modüler öğretimde, birey esnek bir öğretim ortamında, kendi ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre eğitim alır. Soru kökünde verilen hizmet içi eğitim kurslarının içeriğinin bu çerçevede belirlendiği görülmektedir. 19. Bir başkan ve 3 - 5 katılımcının bir konunun farklı yönlerini kendi aralarında tartıştıkları ve diğer bireylerin tartışmayı izlediği teknik paneldir. CEVAP: D Ek Bilgi: Tartışma tekniklerinden olan panelin amacı bir problemi çeşitli yönleriyle aydınlatmak, çeşitli eğilim ve görüşleri ortaya koymaktır. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 20. Soru kökünde altı çizili kısım yaşam boyu öğrenmenin entegrasyon özelliğidir. 22. CEVAP: E Ek Bilgi: Yaşam boyu öğrenme bireyin potansiyelini ve yeterliklerini yaşamı boyunca geliştirdiği bir süreçtir. Altı şapkalı düşünme tekniğinde öğrencilerin sistematik ve farklı düşünerek doğru karar vermesi amaçlanır. Her şapka ise üretkenlik şapkasıdır ve kararın alınmaması durumunda başka nelerin yapılabileceğine karar veren şapkadır. Dolayısıyla bu şapkada en fazla öne çıkan düşünme becerisi yaratıcılıktır. 24. CEVAP: C Ek Bilgi: Altı şapkalı düşünmenin yanında balık kılçığı, örnek olay, altı uygulama ayakkabısı da yaratıcı düşünceyi geliştiren diğer yönvtem ve tekniklerdir. 23. Bir birim öğrenme gerçekleşmeden ve ön koşul öğrenmeler tamamlanmadan bir sonraki öğrenme birimine geçilmemesi gerektiğini ayrıca öğrenci eksiklerinin programlı öğretim gibi ek öğretim hizmetleriyle giderilmesi gerektiğini savunan yaklaşım tam öğrenmedir. CEVAP: D 21. Ek Bilgi: Bir sınıftaki öğrencilerin başarılı olmaları, onların hazırbulunuşluk düzeylerine uygun olan öğretim hizmetinin sağlanmasına ve onlara ihtiyaçları kadar zaman tanınmasına bağlıdır. Bu gerçekleştiğinde öğretim hedefleri doğrultusundaki öğrenme düzeyleri birbirine yaklaşır ve sınıftaki tüm öğrenciler başarılı olabilir. Konuların küçük birimlere ayrılarak aşamalı öğretimi söz konusudur. Yani bir birim öğrenme gerçekleşmeden bir diğerine geçilmez. Eksikliklerle ilgili gruba ek öğretim yapılır. Öğretim sürecinin sonunda belirlenen hedeflere öğrencilerin ulaşamaması durumunda tamamlayıcı ek öğrenme fırsatlarına yer verilir. Bunlar; “Her lafa verilecek cevabım vardır. Lakin lafa bakarım laf mı diye, adama bakarım adam mı diye” ifadelerinde lafı ve adamı ayırt etmeyi, ayrıştırmayı ve analiz etmeyi görmekteyiz. Bu özellikler analitik düşünmenin belirgin özellikleridir. CEVAP: A Ek Bilgi: Yansıtıcı düşünme; dikkatli, tutarlı, alternatifli düşünme biçimidir. Geleceği görmek, açık davranabilmeyi gerektirir. • Evde ve okulda ek öğretim, • Birebir öğretim, • Küçük gruplarla öğretim, • Bilgisayarlı öğretim, • Programlı öğretim, • Akademik oyunlarla öğretim şeklinde sıralanabilir. 6 Özellikleri verilen öğretim stratejisi buluş yoluyla öğretimdir. Buluş yoluyla öğretimde ilke, kavram ve genellemeye öğrenci varır. Örneği öğrenci verir, soruyu öğretmen sorar ve öğrenciyi yönlendirir yani öğrenci merkezlidir. Araştırma yoluyla öğretimde tümevarım yanında tümdengelim de kullanılır. Yine araştırma yoluyla öğretimde üst düzey düşünme becerileri gelişir. Ortak yanları ise her ikisinde de bir problem durumunun yer almasıdır. CEVAP: C Ek Bilgi: Dunn’ın öğrenme stilinde Dunn, öğrenmeyi etkileyen çevresel, duygusal, sosyal, fiziksel ve psikolojik unsurların üzerinde durmuştur. Gregorc ise öğrenme biçimlerini soyut rondom, somut rondom, somut ardışık ve soyut ardışık olmak üzere dört kavram üzerinde durmuştur. 25. Öğretmen tekrar ve pekiştirme amacıyla yaptığı büyük grup tartışması tekniği ile öğrencilerin öğrenme eksikliğinin olduğunu belirlemiştir. CEVAP: C Ek Bilgi: Büyük grup tartışması, sınıf içinde yüz yüze iletişime olanak veren bir yöntem olduğu ve tüm sınıfın etkin olarak öğrenme sürecine katılmasına olanak sağladığı için tek başına ya da diğer yöntemlerle birlikte kullanılabilir. Tartışma tekniklerinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için oturma düzenlerinin öğrencilerinin birbirlerinin yüzlerini görecek şekilde ayarlanması gerekir. Belirli bir konuda problem sınıfa sunulmalı, önce istekli öğrencilerle tartışma başlatılmalı daha sonra tüm öğrencileri tartışmaya katmak için çaba harcanmalıdır. Sınıftaki tartışmayı yönetmek için konuya hâkim lider seçilmesi gerekmektedir. Bu lider öğretmen olduğu gibi sınıftan seçilen bir öğrenci de olabilir. Tartışma süresince yönetici olan kişi tartışmanın akışına göre çeşitli sorular sorarak tartışmayı yönlendirmeli ve cevapların gelmediği, tartışmanın tıkandığı noktalarda ipucu vermelidir. Ayrıca tartışmanın konu dışına çıkmasına izin vermemelidir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 26. İçsel motivasyona duyulan ihtiyacın temelleri, biyolojik, duygusal, zihinsel, başarımsal, davranışsal ve dini olarak sınıflandırılabilir. Bunlardan davranışsal etmenler, beğenilen bir modele benzeme çabası, haz verici bir sonuç elde etme, önceden karşılaşılmış uyarıcıya tepkinin tekrarı gibi nedenlerle oluşur. Soru kökünde verilen açıklama, davranışsal etmene vurgu yapmaktadır. 28. CEVAP: D Seçeneklerde verilenler incelendiğinde materyallerin dağıtımı fiziksel faktör, sınıf kuralları, öğretmenin öğrenci ve sınıfa yönelik davranışı, grup büyüklüğü ve düzeni sosyal faktör, öğretmenin konuyu sunma biçimi ise eğitimsel faktördür. 30. CEVAP: D CEVAP: E Ek Bilgi: Öğretmen sınıf ortamında istenmeyen bir durumla karşılaştığında öncelikle sorunu doğru ve tam olarak algılamalı ve kaynağını belirlemelidir. Ek Bilgi: Sınıf yönetimi yaklaşımları sınıf içinde olumlu atmosferi bozacak davranışların önceden kestirilmesine ve önlem stratejilerinin geliştirilmesine dayalı önleyici sınıf yönetimi yaklaşımları ve öğretmenin temel rolünü rehberlik olarak gören ve sınıfa uygun öğretme ortamlarının hazırlanmasını sağlayan destekleyici sınıf yönetimi yaklaşımları olmak üzere iki grupta toplanabilir. Ek Bilgi: İçsel motivasyonda birey çevresel etkenlerden kısmen bağımsızdır ve çoğunlukla oluşum süreci bireyin kendi iradesine bağlıdır. Bu yüzden diğer motivasyon türlerine oranla daha fazla kontrol edilebilir ve daha kalıcıdır. 27. İletişim engellerinden gürültü, kalabalık nedeniyle ortaya çıkan mekanik gürültü olabileceği gibi dinleyecinin kafasının başka şeylerle meşgul olması gibi psikolojik de olabilir. Soru kökünde verilen örnekte, öğrenci psikolojik gürültü engeli ile karşı karşıyadır. CEVAP: A Ek Bilgi: İstenmeyen bir durumla karşılaştığında öğretmen; çevre koşullarını değiştirmeli, etkinliği değiştirmeli, sınıf düzenini değiştirmeli ya da dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırmalıdır. 29. Öğretmenler sınıf yönetiminde iletişim yönetimi, istenmeyen davranış yönetimi, sınıf kuralları yönetimi, öğretim yönetimi ve sınıf atmosferi yönetimi şeklinde uygulamaları vardır. İdari ilişkiler sınıf yönetimi ile ilgili bir boyut değildir. Yabancılaşmış öğrenci tipi zor öğrenen, okulu ve dersleri gözden çıkarmış olan, öfkeli tavırlar gösteren öğrencilerdir. Soru kökünde verilen açıklamaya göre Mehmet, yabancılaşmış öğrenci tipini sergilemektedir. CEVAP: B Ek Bilgi: Gölge öğrencileri içe kapanık, karamsar ve bencil öğrencilerdir. Başarılı öğrenciler; dışa dönük, iyimser ve paylaşımcılardır. Bağımlı öğrenciler; dışa ve içe dönük, yapıcı ve iyimserdirler. 7 31. Görsel unsurlar gerçekçi, benzeşik ve şematik olarak gruplandırılabilir. Soru kökünde verilen görselde benzeşik unsurlar kullanılmıştır. CEVAP: B Ek Bilgi: Benzeşik görseller genel bir düşünceyi ifade etmeye yarar veya bir konunun ne anlama geldiğini gösterir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 32. Görsellerde çok fazla ayrıntı veya gerçeğe yakınlık öğrenmeyi güçleştirir ve öğrencinin nelerin önemli olduğu konusunda dikkatlerini dağıtır. Bu nedenle görseller mümkün olduğunca basit tutulmalıdır. 34. CEVAP: C Ek Bilgi: İnformal dengede ağırlık olarak her iki tarafta eşittir ancak kullanılan ögeler farklıdır. Dengenin informal şekilde olması materyale belirli ölçüde hareketlilik kazandırmaktadır. 33. Bütünlük, bir görseli meydana getiren ögelerin bir bütün olarak görünmesini sağlayan ögeler arası ilişkidir. Yazı tahtasının soru kökünde verildiği gibi kullanılması veya bir bülten tahtasına çok fazla ögenin gelişigüzel yerleştirilmesi bütünlük ilkesine aykırıdır. CEVAP: D Ek Bilgi: Materyalde ilgi çekmek için bazı vurgulama teknikleri geliştirilmiştir. Farklı renk ve doku kullanımları, odaklanılacak ögenin farklı şekilde boyutlandırılması, ok ve benzeri yön gösteren çizgilerin ve şekillerin kullanılması bunlardan bazılarıdır. Değişmezlik ilkesi daha önceden bildiğimiz ve tanımış olduğumuz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesidir. Televizyonda gördüğümüz insanları gerçek hayattaki boyutlarıyla algılamamız buna örnek verilebilir. Soru kökünde verilen açıklama değişmezlik ilkesiyle ilişkilendirilebilir. 36. CEVAP: D Ek Bilgi: Birleştiricilik ilkesi, birbiriyle benzerliği ve yakınlığı olan nesne ve olayların ilişkili olarak algılanması ve daha iyi hatırlanmasıdır. 35. Perdeye yansıtılan her türlü görüntünün kolaylıkla izlenebilmesini sağlayan, öğrenci- öğrenci ve öğrenci – öğretmen etkileşimine en uygun olan yerleşim biçimi U düzeni yerleşim biçimidir. CEVAP: B Ek Bilgi: Sınıfın fiziksel düzenlemesi sınıfın büyüklüğü, öğrenci sayısı, ısı, ışık, duvar rengi, sıra düzeni, temizliği, eğitsel araçlar, sınıfın genel görünümü ile ilgili düzenlemeleri kapsar. Eşit oranlı ve eşit aralıklı ölçekler sıralama ölçeğine dönüştürülebilir. Soruda verilen ifadelerden uygulanan kişilik testleri, öğrencilerin sınavlardan aldığı puanlar ve miladi takvime göre yapılan planlar verilen eşit aralıklı; Kelvin termometresiyle yapılan ölçme işlemi ise eşit oranlı ölçek düzeyindedir ve sıralama ölçeğine dönüştürülebilir. Fakat illere plaka numaraları sınıflama düzeyindedir ve daha kaliteli olan sıralama ölçceğine dönüştürülemez. CEVAP: D Ek Bilgi: Sıralama ölçeklerinde birinci ve ikincinin sahip oldukları özellik bakımından birbirinden ne kadar farklı oldukları belli değildir. 37. POMEM’in yaptığı değerlendirmenin ölçütü ön koşul yeterlikler ve yeteneklerdir. Bireyleri çeşitli açılardan tanımak amacıyla yapılan değerlendirme türü diagnostik (tanıma ve yerleştirmeye yönelik) değerlendirmedir. Uygulayacağı sınava girme hakkını kazanmaya yönelik oluşturulan şart ise ülke normları göz önüne alınarak yapılmıştır. Ülke normlarında ise bağıl ölçüt söz konusudur. CEVAP: B Ek Bilgi: Tanıma ve yerleştirmeye yönelik yapılan değerlendirmelerde bireyin mevcut başarı düzeyine bakılarak gelecekteki başarısı yordanmaya çalışılır. Bu yüzden bu değerlendirme türünün yordama geçerliğinin yüksek olması gerekir. 8 Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 38. Okul bahçesinde bulunan ağaçları sayma, kefeli terazi ile meyve tartma, sınıftaki gözlüklü öğrencileri sayma ve derse devamsızlık günlerini belirleme doğrudan yapılan ölçme işlemleridir. Fakat yaylı kantarla yapılan ağırlık ölçme işleminde onunla ilgisi olduğu bilinen ya da sanılan başka bir özellik gözlendiğinden yapılan ölçme dolaylı ölçme olacaktır. 40. CEVAP: C Ek Bilgi: Kefeli terazi kütlelerin doğrudan doğruya karşılaştırılmasına imkân verdiği için kefeli terazi doğrudan yapılan ölçme işlemlerinde kullanılmaktadır. Merve Hanım’ın elde ettiği grafikler incelendiğinde yorgunluk ile stres arasında pozitif ilişki olduğu görülmektedir. Çünkü yorgunluk arttıkça stres de artmaktadır. Stres ile başarı grafiği incelendiğinde ise stres azaldıkça başarı artmaktadır. Yani negatif yönlü bir ilişki söz konusudur. Soruda sorulan yorgunluk ile başarı grafiğini elde etmek için strek ile yorgunluk pozitif yönde olduğu için yorgunluk başarı grafiği de stres başarı grafiğine benzer olacaktır. Bu da yorgunluk ve başarı arasında negatif ilişki olacağını gösterir. Negatif korelasyon grafiği olacağından D ve E seçeneği doğru cevap olabilir ancak ilişki mükemmel olmadığından cevap E’dir. 42. Ayırt edicilik indeksi 0,20 - 0,30 arası olan maddeler düzeltilmelidir. Madde ayırt edicilik indeksi -1’e doğru gidildikçe sorunun negatif ayırt edici olduğu söylenir. En kuvvetli çeldirici ise üst ve alt gruptan toplamda en çok kişiyi çeldiren seçenektir. Doğru yanıt A seçeneği olursa en güçlü çeldirici E seçeneği değil C seçeneği olacaktır. CEVAP: B Ek Bilgi: Madde ayırt edicilik indeksi; CEVAP: E –– 0,40 ve yukarı ise ideal bir maddedir. –– 0,30 - 0,40 ise teste alınabilir. –– 0,20 - 0,30 arası ise düzeltilmelidir. –– 0,20 ve altı ise testten atılmalıdır. Ek Bilgi: Korelasyon iki değişken arasındaki ilişkiyi gösterir. Fakat ilişkiye sebep olan nedenler hakkında bilgi vermez. 39. ÖSYM’nin sınavdan önce belirttiği konuların dışında sorular sormuş olduğunu ileri sürerek öğrenci ve öğretmenler sınavın kapsam geçerliğini eleştirmiştir. Kapsam geçerliği ölçme aracının ölçülmek istenen kazanımları ne derece kapsadığını göstermektedir. CEVAP: B Ek Bilgi: Yapı geçerliği, ölçme aracının soyut olan, psikolojik özellikleri ne derece doğru ölçebildiği ile ilgilidir. Doğrudan gözlenemeyen, ilişkili olduğu düşünülen ögeler arasındaki ilişkileri barındıran bir sistemdir. 43. 41. Seçme ve yerleştirme amaçlı yapılan testlerde yer alan soruların zor ve ayırt Soruda öncelikle medyan değerinin hesaplanması gerekmektedir. Gruplanmış verilerde medyan hesabı; edici olması gerekmektedir. Seçenekler incelendiğinde madde güçlük indeksi Yüzde Frekans Frekans Yığılmalı Frekans en düşük olan B seçeneği zordur fakat 53 - 61 %40 20 20 ayırt edici değildir. A seçeneğinin mad44 + 4 de güçlük indeksi = 0,24 oldu200 44 - 4 ğundan zor ve = 0,40 olduğun100 dan ayırt ediciliği yüksek bir maddedir. 62 - 70 %30 15 35 71 - 79 %20 10 45 80 - 88 %10 5 50 Doğru yanıt A seçeneği olmalıdır. CEVAP: A Ek Bilgi: Bir testte yer alan madde güçlük indekslerinin toplamı testin aritmetik ortalamasını verir. Medyan değeri çift olduğundan n ve n + 1’inci değerler bulunmalıdır. 2 n 50 = = 25 ve 26. değerin buunduğu 2 2 aralık yani (62 - 70) aralığı ve üzerinde puan alanlar dersten geçeceği belirtildiğinden 30 kişi bu dersten başarılı olmuş olacaktır. CEVAP: A Ek Bilgi: Dağılımın asimetrik - çarpık olduğu durumlarda öğrenci düzeyi, başarı düzeyi hakkında bilgi edinmek için medyandan yararlanılır. 9 Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 44. Aritmetik ortalamayı bulmak için öncelikle orta noktalar bulunmalıdır. 46. Eşleştirmeli testler yazılırken dikkat edilmesi gereken bazı ölçütler vardır. Bu ölçütlerden biri de eşleştirmeli testte madde sayısının en az 6, en çok 15 olmasıdır. Songül Öğretmen testi oluştururken bu hususa dikkat etmemiş ve hata yapmıştır. Orta Nokta Frekans Xo.f 53 - 61 57 20 1140 62 - 70 66 15 990 71 - 79 75 10 750 CEVAP: E 80 - 88 84 5 420 Ek Bilgi: Eşleştirme testlerinde yer alan cevaplar seçenekler arasından olduğundan “seçmeli testler” olarak da sınıflandırılırmaktadır. 3,300 – 3,300 X= = 66’dır. 50 Mod en çok tekrar eder değer olan (53 - 61) aralığının orta noktası olan 57 olacaktır. 48. CEVAP: D Ek Bilgi: Araştırmada örneklem grubu oluşturan bireyler şayet ortak (paylaşılmış) bir çevreye sahip olmuş olsalar idi ortak özellikler sergilemiş olmaları gerekirdi. Gelişim çok boyutlu ve birbiriyle ilişkili birçok alanı(fiziksel, zihinsel, sosyal, ahlaki, duygusal gibi) içerisinde barındıran bir süreçtir. CEVAP: B 45. “Evet - hayır”, “var - yok” şeklinde işaretlemeye olanak veren ölçme aracı kontrol listesidir. Derslerde yapılan yoklama işlemlerinde de öğrencilerin sınıfta bulunma, bulunmama durumuna bakıldığından kontrol listesi kullanılmalıdır. Öğrenci velilerini öğrenim durumlarına göre kategorilere yerleştirmek likert tipi ölçek ya da diğer adıyla derecelendirme ölçeği ile mümkündür. Gözlenecek davranışın kaçar tane olduğunu göstermeye yarayan puanlamaya yardımcı araç ise çeteleme aracıdır. İki farklı toplumda yetişmiş olan aynı yaş dönemindeki bireyler arasında gözlenebilecek farklılıkların en önemli faktörü sosyokültürel çevredir. Türklerin kendilerini zeki olarak algılamaları ve İngilizlerin ise bu eğiliminin Türklerden daha az olması durumunda yaşanan farklılıkta sosyokültürel çevrenin etkisine güzel bir örnektir. 47. Araştırmacı grupların kültürel özelliklerini belirlerken etnografik yöntemden yararlanmıştır. Bu yöntemin amacı bir topluluğun kültürünü, geleneklerini, inançlarını ve davranışlarını yazılı olarak açıklama bilimidir. CEVAP: C Ek Bilgi: Meta-analiz; belirli konularda daha önce yapılmış araştırmaların bir araya toplanıp çalışma sonuçlarını sentezlemek için başvurulan bir araştırma yöntemidir. CEVAP: E Ek Bilgi: Rubrik diğer adıyla dereceli puanlama anahtarı önceden belirlenmiş öğrenci davranışlarını gösteren ölçütlerle öğrenci performansını ölçmek için kullanılan ayrıntılı puanlama rehberidir. 10 49. Kendilerini daha zeki algılayanların sosyal ve akademik açıdan da daha başarılı olmaları “Gelişim bir bütündür.” ilkesi ile açıklanabilirken, Türklerin kendilerini zeki olarak algılamaları ve İngilizlerin ise bu eğiliminin Türklerden daha az olması durumu ise “Gelişim kalıtım-çevre etkileşiminin bir ürünüdür.” ilkesi ile açıklanabilir(ilkenin asıl ön plana çıkan kısmı ise çevre etkisidir.). CEVAP: E Ek Bilgi: Kalıtım yoluyla getirilen saç rengi, cinsiyet gibi özellikler doğrudan gözlenmesine karşın huy, mizaç, yetenek gibi özelliklerin çevre ile etkileşimin ürünü olarak ortaya çıktığı ifade edilmektedir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 50. Muhammed, balık avlayan bir köpekbalığını tasvir edebilmek için kendisinde var olan köpekbalığı şeması ile olta ile balık tutma şemasını birleştirerek bu şekli çizmiştir. Muhammed’in var olan iki şemasını karıştırarak balık avlayan bir köpekbalığıyla ilgili yeni bir şema oluşturması (var olan bilgilerini birbiriyle ilişkilendirmesi) durumu “Örgütleme” kavramıyla açıklanabilirken, Muhammed’in oltayla balık avlayan bir köpekbalığı çizmesi ise köpekbalığına insansı bir özellik yüklemesinden dolayı “Canlandırmacılık” kavramıyla açıklanabilir. 52. Uyuşturucu kullanımının ölümcül sonuçlar doğurabileceğini bilmesine rağmen Kadir’in “Bana bir şey olmaz. Hiçbir şey bana zarar veremez.” düşüncesiyle hareket etmesi, Kadir’de omnipotent düşüncenin hâkim olduğunun bir göstergesidir. Omnipotent düşünce ise “Ergen benmerkezciliğinin” bir alt boyutu olması nedeniyle sorunun cevabını bu seçenek oluşturmaktadır. Bazı kuvvetli çeldiricilerin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; 54. Kadir’in sürekli kendisini izleyen bir kitleden bahsetmemesi ve burumdan dolayı bir yaşantı geçirmemiş olması nedeniyle “Hayali seyirciler” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: A Ek Bilgi: Bireyin yanlış inanç ilkesine sahip olabilmesi için bir problemi ya da durumu başka bir insanın bakış açısıyla görebilmesi gerekir. Yaşanılan olumsuz bir durumda, kişinin yapmış olduğu hatalı davranışı çeşitli bahaneler öne sürerek kendini haklı göstermeye çalışmasına neden bulma (rasyonelleştirme=bahane bulma) adı verilir. Erol Bey’in de, cüzdanı yerde bulduğunu ve sahibine geri vermek için yanına aldığını söylemesi, hatalı davranışını haklı göstermeye çalışmasından kaynaklanmakta olup bu durum “Neden bulma” savunma mekanizmasını kullandığının bir göstergesidir. Bazı kuvvetli çeldiricilerin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; Kişinin, çevresindeki kişilerin yapmış olduğu iyilikleri ya da kötülükleri aşırı derecede abartmasına “İlkel idealleştirme” adı verilir. Erol Bey de ise böyle bir durumun yaşanmamış olması nedeniyle ilkel idealleştirme, savunma mekanizması geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: A Ek Bilgi: Bireyin çevresi tarafından istenmeyen bir kişilik seçimi yapması ters kimlik statüsüne sahip olduğunu gösterir. Örneğin, imam babanın ateist oğlu gibi. Erol Bey’in hissettiği duyguların tam tersi nitelikteki davranış biçimleri sergilememiş olması nedeniyle karşıt tepki geliştirme savunma mekanizması geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: C 53. 51. Küçük Remzi’nin Sibop ile bisiklet tekerini sadece büyüklükleri bakımından ele alması(sadece büyüklüğe odaklanarak diğer faktörleri görmezden gelmesi), “Odaktan uzaklaşmama” kavramıyla açıklanabilir. Remzi’nin kendi yaşantılarından hareketle iki özel durum arasında kurulamayacak bağlantılar kurarak bu doğrultuda çıkarımda bulunmamış olması nedeniyle “Özelden özele akıl yürütme” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: D Ek Bilgi: Bir olayı çözümlerken geçmiş olayların ve durumların zihinde kurgulanarak sonuca ulaşılmasına “Dönüşümsel düşünme” adı verilir. Anne-baba olma, iyi çocuk yetiştirme, iş yaşamında başarılı bir kariyer sahibi olup yaratıcılığını kullanarak işiyle ilgili faydalı üretimlerde bulunma, ailesine ve topluma yararlı olma “Üretkenliğe karşı durgunluk döneminin” başlıca gelişim konularıdır. Orta yaşa denk gelen bu dönemin uygun atlatılmaması sonucu kişi amaçsızlık ve durgunluk hissine kapılacaktır. Erol Bey’in de mevcut yaşına kadar bir işte dikiş tutturamamış olması ve bunun neticesinde ailesinin geçimiyle ilgili problemler yaşıyor olması(düzenli bir işi olmayınca hırsızlık yaparak gününü kurtarmaya çalışması), onun durgunluk hissine kapıldığının bir göstergesidir. CEVAP: E Ek Bilgi: Üretkenliğe karşı durgunluk evresinde bireyin verimlilik duygusu yaşaması için dengeli biçimde çalıştırılması gerekmektedir. Kişi boşvermişlik ve kendini unutup hep başkası için çalışması ise verimliliği öldürür ve sağlığı bozar. 11 Ek Bilgi: Neden bulma ile sıklıkla karıştırılabilen tatlı limon kavramlarının arasındaki en bariz fark; neden bulmada kişi kendini haklı çıkartmaya çalışırken doğru gibi görünen mantıklı yalanlar söyler, tatlı limonda ise kişi olumsuz durumların iyi yönlerini görmeye çalışır yalan söylemez. 55. Haluk Bey’in sergilemiş olduğu davranış biçimlerine bakılacak olursa(kendisine dalkavukluk edenleri kayırması), kendi çıkarlarını ön planda tuttuğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Haluk Bey’in, Kohlberg’e göre saf çıkarcı(Araçsal ilişkiler) eğiliminde olduğu söylenebilir. CEVAP: D Ek Bilgi: Araçsal ilişkiler eğiliminde olan kişiler bir davranışta bulunacaklarında öncelikle kendi çıkarlarını hesaplayacak ve çevresindeki insanların görüşlerini dikkate almadan hedeflerine ulaşma gayreti içerisinde olacaklardır. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 56. Kişinin baskı altında büründüğü kimliğe “Gölgelenmiş kimlik” statüsü adı verilir. Necla’da meslek seçimine göre öğrenim hayatının devam edip etmemesi konusunda babasının baskısına maruz kalmış ve öğrenim hayatına devam edebilmek için mecburen babasının istediği bölümü seçmiştir. Bu durum Necla’nın gölgelenmiş kimlik statüsüne sahip olduğunun bir göstergesidir. 58. Kiraz’ın çözüme ulaşabilmek için önce başarısız girişimlerde bulunması ardındansa bir anda çözüme ulaşması içgörüsel öğrenme süreci sonunda çözüme ulaştığını göstermektedir. Eğer Şengül çözüme deneme yanılma yoluyla ulaşmış olsaydı aralıksız bir şekilde denemeler yaparak sonuca tesadüfi bir şekilde ulaşmış olması gerekirdi. CEVAP: B CEVAP: B Ek Bilgi: Kavrayarak (sezgisel) öğrenme; kişinin sadece düşünerek (zihinsel denemeler yaparak) bir anda çözüme ulaşmasıyken, içgörüsel öğrenme; kişinin çeşitli denemeler (dışarıdan gözlenebilecek davranışlar) yaptıktan sonra bir anda çözüme ulaşmasıdır. Ek Bilgi: Gölgelenmiş kimlik statüsü ile İpotekli kimlik statüsü arasındaki en bariz fark; gölgelenmiş kimlik statüsünde kişinin bir baskı altında seçim yapması durumu var iken, ipotekli kimlik statüsünde ise kişinin ailesini(çevresindeki otoriteleri) kırmamak için yapmış olduğu seçimler vardır. 60. Dhaou Fatnassi bir seferde 28 çiğ yumurta yedikten sonra hayatını kaybetmiş olması nedeniyle, yaşanan bu süreçte çiğ yumurta birincil olumsuz pekiştireç görevini üstlenmiştir. Birincil olumsuz pekiştireç; öğrenilmemiş ve kişinin yaşamını sonlandırabilecek nitelikte olan(Yüksek voltaj, sel, yangın ve yüksek ses gibi) uyarıcılara verilen addır. İkincil olumsuz pekiştireç; öğrenilmiş (birincil olumsuz pekiştireçle eşleşmiş nötr uyarıcının koşullu uyarıcı hâline gelmesi ile) ve kişinin canını yakabilecek nitelikte olan (düşük voltajlı elektrik kaçağı olan buzdolabı, çaydanlık ve soba gibi) uyarıcılara verilen addır. Sorudaki bazı kuvvetli seçeneklerin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; Dhaou Fatnassi isimli gence zorla çiğ yumurta yedirilmesi gibi bir durum yaşanmamış olması nedeniyle “Birinci tip ceza” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. Dhaou Fatnassi isimli genç hayatını kaybetmiş olması nedeniyle koşullanma süreci tam anlamıyla yaşanmamıştır.(Eğer koşullanma süreci yaşanmış olsaydı kişi koşullu uyarıcıya karşı koşullu tepkide bulunmuş olurdu.) Bu nedenle “Koşullu uyarıcı” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: E 59. 57. Kadında aradığı kriterler arasında güçlü kuvvetli, kavgacı ve otoriter olma gibi özellikleri sayan Bedih, aslında evleneceği kişinin erkeksi cinsiyet rolünü benimsemiş olmasını istemektedir. CEVAP: A Ek Bilgi: Androjen cinsiyet rolü ile sıklıkla karıştırılabilen kadınsı ve erkeksi cinsiyet rollerinin arasındaki en bariz fark; androjen cinsiyet rolünde kişinin hem kadınsı hem de erkeksi özelliklerinin ölçümleri yüksekken, kadınsı cinsiyet rolünde kadınsı özelliklerin ölçümü yüksek, erkeksi özelliklerin ölçümü düşüktür. Erkeksi cinsiyet rolünde ise erkeksi özelliklerin ölçümü yüksekken kadınsı özelliklerin ölçümü düşüktür. Kampanyaya katılan kişilerin, hediyelere ulaşabilmek için kaç kez 250 Euro’luk alışveriş yaparak kupon doldurmaları gerektiğinin (kaç doğru davranış sergileyeceklerini) önceden bilinmiyor olması ve çok sayıda 250 Euro’luk alışveriş yapmış olsalar da hediyeye ulaşabilmelerinin tamamen şansa bağlı olması geçerli tarifenin “Değişken oranlı pekiştirme tarifesi” olduğunun bir göstergesidir. Sorudaki bazı kuvvetli seçeneklerin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; Ek Bilgi: Kişinin hoşuna gitmeyen uyarıcıya “Olumsuz pekiştireç”, kişiye hoşuna gitmeyen uyarıcıyı(olumsuz pekiştireci) verme işlemine ise “Birinci tip ceza” adı verilir. Artan oranlı; İstenilen davranış sayısının her pekiştirme sonrasında sabit bir miktarda artırılmamış olması nedeniyle bu seçenek geçerliliğini yitirmiştir. Sürekli: Her alışverişten sonra müşterilere istisnasız olarak bir hediye (pekiştireç) verilmemiş olması nedeniyle bu seçenek geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: B Ek Bilgi: Şans, talih, baht, kader ve kısmet gibi durumların etkin olması(kaç davranıştan sonra pekiştirece ulaşılacağının bilinmemesi) hâlinde değişken oranlı pekiştirme tarifesi etkin iken, pekiştirmenin ne zaman geleceğinin bilinmemesi(sürpriz) durumlarında ise değişken aralıklı pekiştirme tarifesi etkindir. 12 Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 61. Ek Bilgi: Tepki bedeli (maliyeti); organizmanın uygunsuz davranışı nedeniyle kazandığı olumlu pekiştireçlerden, ayrıcalıklardan mahrum bırakılarak cezalandırılmıştır. Alt amacın gerçek amaçla aynı düzeye gelmesi veya onun önüne geçmesi durumuna(Diğer bir bakış açısıyla sosyal dürtülerin fizyolojik dürtülerin önüne geçmesi durumuna) “Eş değer inançlar” adı verilir. Dhaou Fatnassi’nin para kazanabilme hırsının (sosyal dürtüsü) hayatta kalma durumunun (fizyolojik dürtü) önüne geçmiş olması nedeniyle yaşamış olduğu bu süreç eş değer inançlar kavramına verilebilecek güzel bir örnektir. Sorudaki bazı kuvvetli seçeneklerin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; 64. Thorndike’a göre çağrışım tek yönlüdür, yani uyarıcı-tepki bağı nasıl kurulmuş ise sergileniş biçimi de o yönde daha kolaydır bu durumu tersten yapmak ise daha zordur. Thorndike bu durumu “Çağrışımsal zıtlık” olarak tanımlamıştır. Orhan’ın şarkıyı tersten okumaya çalışırken yaşadığı sorunda bu durumdan kaynaklanmaktadır. Ev halkının, Orhan’ın sesinden(olumsuz pekiştireç) rahatsızlık duyarken annenin yapmış olduğu uygulama sonucunda istenmeyen bu durumdan kurtulmuş ve rahatlamış olmaları ise “Olumsuz pekiştirme” kavramına karşılık gelmektedir. Dhaou Fatnassi’nin, herhangi bir dürtüsünü özel bir nesne ile ilişkilendirmemiş olması nedeniyle “Kateksis öğrenme” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: C Ek Bilgi: Olumlu aktarım ileriyi etkin destekleme veya kolaylaştırma ve geriyi etkin destekleme veya kolaylaştırma olarak iki alt başlığa sahiptir. Dhaou Fatnassi’nin, iki ayrı dürtü arasında kalarak bu dürtülerden birini seçme konusunda kararsızlık yaşamamış olması nedeniyle “Dürtü ayırımları” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: C Ek Bilgi: Tolman’a göre alan beklentileri, amacına ulaşmak isteyen organizmanın çevresindeki işaretleri fark etmesi ve bu işaretleri takip ederse amacına ulaşabileceğini anlaması ve işaretleri takip etmesidir. 62. Canlının koşullandığı uyarıcının çekiciliğini ortadan kaldırmak ya da etkisini azaltmak için bu uyarıcının, istenmeyen(itici) bir uyarıcıyla eşleştirilmesine “İtici uyarıcıya koşullama” adı verilir. Hayri Bey’in de, çocuğunun istediği durum olan TV izleme(hoşa giden uyarıcı) ile elektrik şokunu(itici-hoşa gitmeyen uyarıcıyı) eşleştirerek çocuğunun TV izleme alışkanlığını ortadan kaldırmaya çalışması “İtici uyarıcı ile koşullama” kavramına güzel bir örnektir. Sorudaki en kuvvetli iki seçeneğin geçersiz olma nedenleri ise şunlardır; Karşıt tepki oluşturma; bir çeşit savunma mekanizması olup kişinin hissettiklerinin tam tersi bir biçimde davranmasıdır. Paragrafta böyle bir durumun yaşanmamış olması nedeniyle karşıt tepki oluşturma kavramı geçerliliğini yitirmiştir. Hayri Bey, çocuğuna yapmış olduğu hatalı bir davranışın sonucunda herhangi bir ceza uygulamamış olması nedeniyle de birinci tip ceza kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: C 63. Orhan’ın annesinin, hediyeyi almadan önce Orhan’a yapması gereken bir davranışı ön koşul olarak ileri sürmesi “Koşullu anlaşma” sürecini etkin bir biçimde kullanmaya çalıştığının göstergesidir. Kuvvetli çeldirici olan bazı seçeneklerin geçersiz olma nedenleri ise; Olumsuz pekiştirme; Orhan’ın annesinin, Orhan’ı bir davranışa yönlendirmek için ona şart koşması ve bir anlaşma yapmaya çalışması nedeniyle bu kavram geçerliliğini yitirmiştir. Karşı pekiştirme; İstenilmeyen bir davranışın ortadan kaldırılması için bir uyarıcı verilmemiş olması nedeniyle geçerliliğini yitirmiştir.(Karşı pekiştirme; istenmeyen bir davranışın ortadan kaldırılması için verilen uyarıcılara(cezaya veya pekiştirece) rağmen davranışın ortadan kalkmaması durumudur.) CEVAP: A Ek Bilgi: Premack ilkesinde davranışın davranışla pekiştirilmesi durumu vardır. Ve her iki davranışı da (istenilen ve istenilmeyen) premack ilkesinin uygulandığı kişi yapmaktadır. Örneğin; Ödevini yaparsan, çikolatanı yiyebilirsin. Koşullu anlaşma ise; bireyin sadece doğru davranışı yaptığı zaman pekiştirilmesi durumudur. Kişi anlaşmayı kendi kendine yapabileceği gibi bir başkasıyla da yapılabilir. Örneğin; Ödevini yaparsan, sana çikolata alacağım. 13 65. Cevdet’in, şaka yapan kişilerle doğrudan bir yaşantı geçirmemesine rağmen sadece modeli gözlemleyerek şaka yapan kişilere karşı bir korku geliştirmesi “Dolaylı duygusallık” kavramı ile açıklanır. Kuvvetli çeldirici olan bazı seçeneklerin geçersiz olma nedenleri ise; Cevdet’in cezaya maruz kalmış birini görerek cezaya neden olan davranışı sergilememe gibi bir durum yaşamamış olması nedeniyle “Dolaylı ceza” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. Cevdet’in bir davranışın (modelin) olumlu sonuçlandığını görerek aynı davranışı yapma konusunda isteklilik duymamış olması nedeniyle “Dolaylı güdülenme” kavramı geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: D Ek Bilgi: Dolaylı güdülenme, modelin bir davranışı olumlu sonuçlanırsa gözlemcinin bu davranışı yapmaya güdülenmesi ve yapmaya istekli hâle gelmesidir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 66. Dirgeni (Tırmık) yedikten sonra(Sıpa dirgenle tanışmış ve bunun sonucunda kaçma koşullanması gerçekleşmiştir.) sıpanın samana bir daha yaklaşmaması “Kaçınma koşullanması” kavramına karşılık gelmektedir. 68. Köpekle olumsuz bir durum yaşanmadan (kaçma koşullanması) kişinin köpekle karşılaşmamak için yolunu değiştirmesi ise “Olumsuz pekiştirme” kavramına karşılık gelmektedir. Ramazan Öğretmen’in, tanıdık olmayan bilgiyi (İngilizce dört rakamını ve bunun okunuşunu) tanıdık olan bilgilere (arabanın dört kez itelenmesi ve for diye çalışması) benzeterek öğrencilerinin daha kolay kodlama yapmasına yardımcı olmaya çalışması “Anahtar sözcük” yöntemi adı verilen bellek destekleyici ipucuna güzel bir örnektir. Kuvvetli bazı çeldiricilerin olma nedenleri ise şunlardır; geçersiz Denize düşmüş (olabilecek en kötü durumla karşılaşmış) birinin yağmurdan (daha düşük öneme sahip bir durumdan) korkmayacağının belirtilmesi aslında kişinin en kötü olayla karşılaştıktan sonra buna koşullanıp diğer durumu dikkate almayacağından (koşullanmayacağından) bahsetmesi nedeniyle bu atasözü ise “Engelleme” kavramına karşılık gelmektedir. Bazı isimlerin baş harflerini kullanarak anlamlı bir cümle oluşturmaya çalışılmamış olması nedeniyle “ilk harf (akrostiş)” yöntemi geçerliliğini yitirmiştir. Bilgilerin kodlanırken listedeki isimlerin rakamsal askılarla (Örneğin; bir yerine kir, iki yerine tilki vb.) birbirine bağlayan cümlelere dönüştürülmemiş olması nedeniyle “Askı sözcük” yöntemi geçerliliğini yitirmiştir. CEVAP: B Sıralı bilgilerin kodlanmaya çalışılırken, bilgiler kullanılarak bir hikâye oluşturulmamış olmasından dolayı “Zincirleme” yöntemi geçerliliğini yitirmiştir. Ek Bilgi: Kaçınma koşullanması olumsuz pekiştirmeyi de içinde barındıran geniş bir kavramdır. Bu iki kavramın arasında bulunan en bariz fark; kaçınma koşullanmasının öncesinde kaçma koşullanmasının(uyarıcıyı görerek ortamdan uzaklaşma durumunun) yaşanmış olmasıdır. Yani eğer paragrafta bir kaçma koşullanması var ise cevap kaçınma koşullanması, şayet kaçma koşullanması yok ve kişi olumsuz bir durumla karşılaşmamak için davranışlarını bu yönde düzenliyorsa o zaman cevap olumsuz pekiştirmedir. 70. CEVAP: C Ek Bilgi: Yerleşim (loci) yönteminde sırasıyla hatırlanması gereken bilgiler vardır. Hatırlanacak olan bu bilgilerin sıralı bir şekilde bulunan nesne, eşya ve bina gibi objelerle eşleştirilerek kodlanmasıdır. Görkem’in okula gözleri şiş gelmesi ve maruz kaldığı şiddetin izlerini kapatmak için boğazlı kıyafetleri güzel havada giymesi öğretmenin dikkatini çeker ve öğretmen duruma yönelik psikolojik danışmandan yardım ister. Danışman Görkem ile yaptığı görüşmede Görkem’in ailesinden şiddet gördüğünü ve sınıfta kendisi gibi şiddet gören başka arkadaşlarının da olduğu bilgisine ulaşmış ve hemen duruma müdahale amaçlı “ailelere” yönelik şiddet davranışlarını ortadan kaldırmaya dair bir seminer düzenlemiştir. Danışmanın, ailelere yönelik seminer düzenlemesi rehberlik hizmet türlerinden konsültasyon yani müşavirlik kapsamındadır. Konsültasyon psikolojik danışman ile öğrencinin eğitimi ve yetiştirilmesiyle ilgili kişilerin (öğretmen, yönetici, veli) iş birliği içinde öğrencinin gelişmesine yönelik sunulan hizmet türüdür. Müşavirlik doğrudan öğrenciye dönük olmayan bir hizmet türüdür. Bu bağlamda danışmanın velilerle muhattap olması yani semineri velilere vermesi öğrencilerin gelişmesine yönelik olsa da doğrudan öğrencilere yönelik olmamasından ötürü sorunun doğru cevabı D seçeneğidir. CEVAP: D Ek Bilgi: Bilgi toplama ve yayma hizmeti, bireyin gereksinim duyabileceği her türlü bilgiyi bireye aktarmaktır. Bilgi toplama ve yayma hizmetinin esas amacı bireyin eğitsel ve mesleki yönelmelerine yardımcı olmaktadır. Unutmayalım ki kaçma olmadan kaçınma da oluşmaz. 69. 67. Tuğrul’un köpekle yaşamış olduğu olaydan sonra köpeği görünce korkudan yüzünün sararması klasik koşullanma kavramıyla açıklanır. Tuğrul bu koşullanma sürecinden sonra koşullu uyarıcı hâline gelen köpeği nötr uyarıcı konumunda olan çocuk parkıyla eşleştirerek, çocuk parkına karşı da koşullu tepkiyi(korkudan yüzünün sararması) vermesi ise tipik bir dereceli(üst düzey) koşullanma durumudur. CEVAP: A Ek Bilgi: Geçici koşullanmada belli bir nötr uyarıcı yoktur. Koşulsuz uyarıcı sabit zaman aralığı ile sunulur. Bu süreçte sabit zaman aralığı, bir süre sonra koşullu uyarıcı işlevi görmektedir. Basit, düzenli, organize ve aşina olunan şekillerin diğerlerine göre daha çabuk algılanmasına “Algısal basitlik” adı verilir. Birinci şekilde de ilk bakışta kaplan figürünün(düzenli ve organize olmasından dolayı) daha çabuk algılanması ancak bu algısal yasayla açıklanabilir. Tamamlanmamış durumda bulunan şekillerin canlı tarafından tamamlanmış bir biçimde algılanmasına “Algısal tamamlama” adı verilir. İkinci şekilde yarım kalmış olan ayıcık figürünün eksik kısımlarının varmış gibi(tamamlanması) algılanması ancak bu algısal yasayla açıklanabilir. CEVAP: C Ek Bilgi: Algı yasalarından algıda değişmezlik bir nesneye ilişkin kalıcı algı oluştuğunda nesnenin konumu değişse bile hep aynı algılanmasıdır. 14 71. Okullarda yapılan göz taramaları, aşılar, hastalıktan korunma yolları hakkında bilgilendirmeler, diş fırçalama konulu etkinlikler öğrenci kişilik hizmetlerinden sağlık kapsamındadır. Fakat okullarda yapılan öğrencilere süt dağıtma etkinlikleri daha çok sosyal yardım kapsamında ele alınır. Buradaki amaç yaş itibariyle öğrencilerin süt içmesi gerektiği ve tüm öğrencilere süt dağıtılarak bu imkâna sahip olmayan öğrencilere de bu olanağı tanımaktır. CEVAP: D Ek Bilgi: Okullarda bulunan revir ve mediko birimlerinde sunulan hizmetler öğrenci kişilik hizmetlerinin bünyesinde olan sağlık hizmeti kapsamında diğerlendirilmektedir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 72. Bireyin durumu veya davranışları risk teşkil ettiği durumlarda danışman uygun şekilde kişiyi haberdar etmeli ve elde edilen bilgileri ilgililerle paylaşılmalıdır. Bu durum “Rehberlik hizmetlerinde gizlilik esastır.” ilkesine ters düşmemektedir. 74. CEVAP: C Bilgi toplama ve yayma hizmetlerinin amacı öğrencilerin eğitsel ve mesleki alanlarda gerçekçi seçimler yapmalarına yardımcı olmaktır. A seçeneğinde verilen durum ise bilgi toplama ve yayma hizmeti kapsamında değil oryantasyon kapsamında ele alınır. CEVAP: A Ek Bilgi: Oryantasyonun amacı okula yeni başlayan öğrencilere okulun imkânlarını ve okulu tanıtmaktır. Böylece öğrencilerin uyum problemleri ortadan kaldırılır. 76. Öğretmenler ya da danışanların öğrencilerine benzer yaşantıları paylaşmasıyla gerçekleşen iletişim türü kendini açmadır. CEVAP: D Ek Bilgi: Kendini katma durumu içinde bulunulan anı vurgular ve daha çok “kişisel” iletileri içerir. (Üzülme, sevinme, mutlu olma gibi) CEVAP: B Ek Bilgi: Rehberlik hizmetlerinde ilkeler ve amaçlar değişiklik göstermez ancak etkinlikler değişiklik gösterir. 73. Super’ın benlik kuramına göre araştırma evresi bireyin kendini tanıması, rol denemelerinde bulunması, meslek incelemeleri ve deneme gibi etkinliklerin olduğu dönemdir. Ebru da araştırma evresinin geçiş basamağındadır. Bu basamakta birey benlik kavramını uygulamaya koymaya başlar. Ek Bilgi: Geçiş basamağından sonra sınama basamağında birey, benlik kavramına uygun meslekleri yapmaya adım atar, durumu izler ve değerlendirir. 75. Ailesinin yanından alınan Sevim’e sağlıklı bir kişisel gelişim sürdürebilmesi amacıyla psikolojik danışma hizmeti verilmelidir. Yeni bir ortama girdiği için ise sunulacak rehberlik hizmeti işlevine göre uyum sağlayıcı olacaktır. CEVAP: B Ek Bilgi: Öğrencilere sunulacak bireyi tanıma hizmeti için bazı teknikler geliştirilmiştir. Bunlar test ve test dışı tekniklerdir. Ancak bu teknikler amaç değil araçtır. 15 77. Meltem’in ailesi kızlarının isteklerini ön planda tutmuş ve amaçlarından vazgeçmiştir. Bu durumda ilişkinin önemi yüksek, amacın öneminin düşük olduğu ayıcık taktiğine başvurmuşlardır. CEVAP: D Ek Bilgi: Kaplumbağa tekniğinde bireyler çatışmadan kaçmak için geri çekilirler. Hakları yense bile ses çıkarmazlar. Ne amaç ne de ilişki önemli değildir. Diğer sayfaya geçiniz. Deneme Sınavı – 1 KPSS / EB ÇÖZÜMLERİ 78. Bibliyoterapi tekniğinde kitap, makale vb. yayınlarla bireyin içinde bulunduğu duyuşsal psikolojik sorunlar çözülmeye çalışılır. Okul rehber öğretmeninin başvurduğu teknik bibliyoterapidir. 80. CEVAP: D CEVAP: D Ek Bilgi: Gerçeklik terapisinde amaç bireylere kendi adına doğru ve iyi kararlar alabilme becerisini kazandırmaktır. Bireylerin davranışlarını değiştirmeye yönelik çalışmalar yapmaktadır. Ek Bilgi: Otobiyografi, bireyin geçmiş ve şimdiki yaşantısı ile geleceğe yönelik planlarını yazılı olarak anlatmasıdır. Lise ve yükseköğretim kademesinde kullanılması daha uygundur. 79. Bütüncül anlayışın esas olduğu yani bir şeyin bütününün parçalarından daha önemli ve anlamlı sayıldığı psikolojik danışma kuramı gestalttır. Branş öğretmenleri rehberlik ve psikolojik danışma kapsamında öğrencilerin ruh sağlığını koruyucu, olumlu bir sınıf ortamı oluşturmakla görevlidir. Diğer seçeneklerde yer alan görevler sınıf rehber öğretmeni ve psikolojik danışmanların görevlerindendir. CEVAP: C Ek Bilgi: Sınıf rehber öğretmenleri rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerini, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisinin organizasyonu ve rehberliğinde yürütür. EĞİTİM BİLİMLERİ CEVAP ANAHTARI 1. C 2. E 3. C 4. D 5. A 6. C 7. B 8. D 9. C 10. E 41. A 42. B 43. A 44. B 45. E 46. E 47. C 48. D 49. E 50. A 11. C 12. B 13. E 14. A 15. A 16. C 17. B 18. B 19. D 20. E 51. D 52. A 53. E 54. C 55. D 56. B 57. A 58. B 59. B 60. E 21. A 22. C 23. D 24. C 25. C 26. D 27. A 28. D 29. B 30. E 61. C 62. C 63. A 64. C 65. D 66. B 67. A 68. C 69. C 70. D 31. B 32. C 33. D 34. D 35. B 36. D 37. B 38. C 39. B 40. E 71. D 72. C 73. A 74. B 75. B 76. D 77. D 78. D 79. C 80. D 16
