01 TOPLUMSAL SORUNLAR.indd

DERS 6
Kız ya da Oğlan Olmak: Cinsiyet Rolleri Üzerine
DÜZEY: 4. Sınıf
Kazanımlar:
1. Toplumsal cinsiyet rollerini fark eder.
2. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği yaratan durumları tartışır.
3. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği yaratan durumları eşitlik çerçevesine taşıyacak öneriler geliştirir.
SÜRE: 40 dk.
MALZEMELER: Neden Olmasın! oyunu1 kartları (Ek 1), A4 kağıtlar, renkli kalemler.
ÖN HAZIRLIK: Ek 1’deki oyun kartlarından sunum hazırlayın.
İLGİLİ DERSLER: Türkçe, Sosyal Bilgiler
(1) Neden Olmasın! oyunu İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi tarafından Toplumsal Cinsiyet Eşitliği
Projesi kapsamında tasarlanmıştır.
104 bölüm ii: ders planları
SÜREÇ:
Giriş Etkinliği (10 dk.):
Öğretmen tahtaya “Oğlan atadan öğrenir sofra açmayı; kız anadan öğrenir biçki biçmeyi.” atasözünü yazar ve öğrencilere, “Siz bu atasözünü hiç duydunuz mu? Bu atasözü ne anlama geliyor?” diye sorar. Öğrencilerin tahminlerini aldıktan sonra “Oğlan çocuk, babasından eve gelen
konukları ağırlamayı; kız çocuk ise annesinden dikiş dikmeyi öğrenir. Yani oğlan çocuğu baba,
kız çocuğu anne yetiştirir. Oğlan çocuğa başka, kız çocuğa başka şeyler öğretirler.” açıklamasını
yapar.
“Siz de böyle mi düşünüyorsunuz? Kız çocuk başka, oğlan çocuk başka şeyler mi yapmalı? Neden?” diye sorularak derse giriş yapılır.
Gelişme Etkinliği (20 dk.):
“Kız ya da oğlan olman önemli değil, ne yapmak istediğin önemli!” kartının (Ek 1) siyah-beyaz
tarafı tahtaya yansıtılır. Aşağıdaki sorular sorularak tartışma ortamı oluşturulur.
•
•
•
•
Bu kartta neler görüyorsunuz? Ne oluyor?
Öğretmen neyi işaret ediyor? Çevredeki çocuklar ne yapıyor?
Çocuk ne düşünüyor ve hissediyor olabilir? Neden?
Çocuk kendini nasıl olsa daha iyi hisseder?
Soruların cevaplanmasından sonra, “Öyle değil de böyle olsaydı, nasıl olurdu?” diye sorularak kartın renkli tarafı siyah-beyaz tarafıyla birlikte tahtaya yansıtılır.
Aşağıdaki sorular sorularak öğrencilerin görüşleri alınır.
•
•
•
•
Kartın renkli tarafındaki değişiklikler neler?
Bu değişiklikler hakkında ne düşüyorsunuz? Neden?
Kartın bu tarafı sizce neden renkli?
Siz hangi tarafta olmayı tercih edersiniz? Niye?
ders 6
105
ÖĞRETMEN NOTU 1: Bu etkinliğin amacı, öğrencilerin cinsiyetçi kalıpyargıların farkına varmasını
sağlayarak toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik olumlu algı ve tutum geliştirmelerine destek olmaktır.
Öğretmen bu tartışmalar boyunca öğrencilerin; cinsiyet rollerinin sabit olmadığının, değişebileceğinin ve bunların neden olduğu kısıtlamalar ile ayrımcılığın da ortadan kalkabileceğinin farkına varmalarını hedeflemelidir.
Kalıpyargı: Sosyal psikologlar zihnimizde belirli gruplar ya da insanlar hakkında hemen uyanan resimler, imgeler olduğunu söylüyor. Yani kadın, erkek vs. dendiğinde zihnimizde hemen belirli imgeler uyanır; bunlara kalıpyargı denir. Kalıpyargılar, o grupla ilgili genellemeler içerirler ve
bizi, grubun tüm üyelerini o kalıpyargı doğrultusunda algılamaya yönlendirebilirler. “Erkek güçlüdür, ama kadın duygusal ve fedakârdır,” ifadeleri cinsiyetçi kalıpyargılara örnek olarak verilebilir.
Kadınların ve erkeklerin birbirinden tamamen farklı iki cins olduklarına ilişkin tartışılmaz, sorgulanamaz, değişmez bir hikâyenin içinde yaşıyoruz. Bu hikâyeyi “cinsiyet kalıpları” olarak adlandırabiliriz. Bu hikâyenin değişik biçimlerde, farklı örneklerle, kanıtlarla, öngörülerle durmadan tekrarladığı temel bir fikir var. İnsanlar ikiye ayrılır: Kadınlar ve erkekler. Erkekler Mars’tan gelir, kadınlar Venüs’ten.
Bu temel fikir devam ettiği müddetçe, kalıpların farklılık göstermesi mümkün oluyor. Birbirinden farklı kadınlar, birbirinden farklı erkekler olmasına rağmen, bu farklılıkları biz o temel fikre,
hikâyenin asıl temasına uyduruyoruz. Birbirinden onca farklı kadının “her şeye rağmen” yine de
asıl olarak erkeklerden farklı olduğuna inanmayı sürdürüyoruz. Daha da derinden inandığımız şey,
birbirlerinden farklı onca erkeğin “her şeye rağmen” yine de asıl olarak kadınlardan farklı -ve üstün- olduğudur.
Değerlendirme Etkinliği (10 dk.):
Sınıf dört gruba ayrılır. Her grubun, karttaki gibi, kız veya erkek olduğu için yapmak zorunda bırakıldığı ama yapmak istemediği ya da yapmak istediği ama yapamadığı şeyleri tartışması ve birine karar vererek benzer bir kart oluşturması istenir. Kartlarının altına slogan yazmaları
da gruplara hatırlatılır. Kartların sınıf panosuna asılması ve grup sözcüleri tarafından sunulmasıyla ders sonlandırılır.
ÖĞRETMEN NOTU 2: Konuyla ilgili arkaplan bilgisi için Aksu Bora’nın, kitabın başında yer alan,
“Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık” metnini okuyabilirsiniz.
106 bölüm ii: ders planları
Ek 1: Neden Olmasın! Oyunu Kartı
DERS6_EK1_GÖRSEL1
DERS6_EK1_GÖRSEL2
Görseller için Kaynakça
Ek 1
Görsel 1:
http://www.secbir.org/images/2015/terakki/61.png
Görsel 2:
http://www.secbir.org/images/2015/terakki/62.png