Gökyüzü Gözlemi Yapbozu

kapaktemmuz13.indd 1
26.06.2013 16:43
Sevgili Okurlarımız,
İçinde bulunduğumuz yaz ayları gökyüzü gözlemi yapmak için çok
uygun bir zaman. Yazın birçok yerde bulutsuz gecelerin sayısı
diğer mevsimlerdekinden fazladır. Hava gece dışarıda uzun zaman
geçirebileceğimiz kadar sıcaktır. Bu nedenle biz de bu sayımızda
gökyüzü gözlemciliğini ele aldık. Yıldızlar, akanyıldızlar, Ay gibi geceleri
gökyüzünde görebileceğimiz çeşitli gökcisimleriyle ilgili yazılar,
etkinlikler hazırladık. Gökyüzünde gözlemleyebileceğimiz en ilginç
gök olaylarından biri göktaşı yağmurları. Dergimizin sayfalarında
önümüzdeki aylarda gerçekleşecek göktaşı yağmurlarının tarihlerini
bulacaksınız. Gökyüzünde en rahat gözlemlenebilen gökcismi olan Ay’a
da geniş yer ayırdık. Dergimizin ekinde yer alan Ay’ın Halleri Çarkı’nda
Ay’ın belli başlı hallerini ve bunların adlarını bulabilirsiniz. Haydi Mutfağa
köşemizde de sizi bir sürpriz bekliyor. Diğer eklerimizi ve etkinliklerimizi
de seveceğinizi umuyoruz.
Hepinizi sevgiyle kucaklıyoruz.
Aslı Zülal
"Benim manevi mirasım ilim ve akıldır"
Mustafa Kemal Atatürk
Sahibi
TÜBİTAK Adına Başkan
Prof. Dr. Yücel Altunbaşak
Genel Yayın Yönetmeni
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü
Duran Akca
Redaksiyon
Özlem Özbal
ozlem.ozbal@tubitak.gov.tr
fulya.kocak@tubitak.gov.tr
Araştırma ve Yazı Grubu
Meryem Arzu Aruntaş
aysegul.bircan@tubitak.gov.tr
duran.akca@tubitak.gov.tr
arzu.aruntas@tubitak.gov.tr
Yayın Yönetmeni
Aslı Zülal
meltem.coskun@tubitak.gov.tr
asli.zulal@tubitak.gov.tr
Editör
Alp Akoğlu
alp.akoglu@tubitak.gov.tr
Yayın Kurulu
Prof. Dr. Meryem Beklioğlu
Doç. Dr. M. Necati Demir
Doç. Dr. Hatice Zeynep İnan
Dr. Şükrü Kaya
Yrd. Doç. Dr. Yasin Öztürk
Doç. Dr. Sait Uluç
Yrd. Doç. Dr. Rıza Ülker
Grafik Tasarım - Uygulama
Fulya Koçak
Meltem Yenal Coşkun
Pınar Dündar
pinar.dundar@tubitak.gov.tr
Suzan Lema Gençer
suzan.gencer@tubitak.gov.tr
Seçil Güvenç Heper
secil.heper@tubitak.gov.tr
Bilge Nur Karagöz
bilge.karagoz@tubitak.gov.tr
Zuhal Özer
zuhal.ozer@tubitak.gov.tr
Kübra Sıvışoğlu
kubra.sivisoglu@tubitak.gov.tr
Ayşegül Doğan Bircan
Çizer
Pınar Büyükgüral
pinar.buyukgural@tubitak.gov.tr
İletişim Bilgileri
Meraklı Minik Dergisi
Akay Caddesi No: 6
06420 Bakanlıklar /Ankara
Tel (312) 298 95 61 (Yazı İşleri)
Faks (312) 427 66 77 (Yazı İşleri)
İnternet www.tubitak.gov.tr/merakliminik
e-posta merakli.minik@tubitak.gov.tr
ISSN 977-1307-1998
Fiyatı 4 TL
İdari Hizmetler
Yeter Sivrikaya
yeter.sivrikaya@tubitak.gov.tr
Mali Yönetmen
Mehmet Ali Aydınhan
Baskı
PROMAT Basım Yayın San. ve
Tic. A.Ş.
http://www.promat.com.tr/
Tel (212) 622 63 63
mali.aydinhan@tubitak.gov.tr
Baskı Tarihi: 29.06.2013
Abone İlişkileri
Dağıtım
DPP
abone@tubitak.gov.tr
Tel (312) 468 53 00
http://www.dpp.com.tr/
HER AYIN 1’İNDE ÇIKAR
kunyeicindetemmuz13.indd 10
26.06.2013 16:34
2
İçindekiler
2 Gece Gökyüzü Gözlemi
6 İki Resim, Üç Fark
7 Gökyüzü Gözlemine Gidiyoruz
9 Gökyüzü Gözlemine Giderken
10
Yanına Neler Alırsın?
16
10 Satürn Nasıl Görünüyor?
12 Gökyüzünde Neler Var?
16 Bir Gökcismi Hayal Et ve Çiz
17 Uzayda da Teleskop Var
18 Gözlemevi Nasıl Bir Yer?
20 Gözlemevinde Bir Akşam
22 Ay’ı Tanıyalım
26 Çok Merak Ediyorum
28 Haydi Mutfağa
30 Küçük Eller İşbaşında
32 Kitap... Oyun... Öneri...
Kapak Çizimi: Pınar Büyükgüral
kunyeicindetemmuz13.indd 11
22
28.06.2013 17:42
Gece Gökyüzü Gözlemi
Bu gece göktaşı yağmuru var. Özgür, Mine ve Zeynel gökyüzü gözlemi yapıyorlar.
Atmosfere girip yanan küçük göktaşlarını, yani akanyıldızları sayıyorlar.
İşte bakın şurada
bir akanyıldız!
Bir...
Bir tane
daha!
İki...
2
gogebak.indd 2
28.06.2013 13:35
İşte bir
tane daha!
Üç...
Bir süredir
hiç akanyıldız
görmedik.
Bekleyin,
birazdan yine
göreceğiz.
3
gogebak.indd 3
28.06.2013 13:35
Bir anda
bir sürü
akanyıldız!
4
gogebak.indd 4
28.06.2013 13:35
Şurada bir
tane daha!..
Beş, altı...
Haydi sen de onlarla birlikte akanyıldızları say.
Aslı Zülal
Çizim: Pınar Büyükgüral
gogebak.indd 5
5
28.06.2013 13:35
İki Resim, Üç Fark
Aşağıdaki iki resim birbirine çok benziyor. Aralarında yalnızca
üç fark var. Haydi iki resmin arasındaki farkları bul.
6
Aslı Zülal
Çizim: Nazlı Tunalı
ikiresim.indd 6
28.06.2013 11:43
Bu sayfadan küçük bir kitap
yapabilirsin. Sayfayı kırmızı kesikli
çizgilerden kes. Böylece üç ayrı parça
elde edeceksin. Bu parçaları mavi
çizgilerden arkaya katla. Parçaları,
sayfa numaraları birbirini izleyecek
biçimde iç içe koy ve ortasından
zımbala. Kitabın hazır!
Gökyüzü
Gözlemine
Gidiyoruz
Suzan Lema Gençer
Çizim: Ayşe İnan Alican
Bu kitabın sahibi
......................
Eve dönme zamanı gelince eşyalarını
topluyorlar.
Sonra çantasını hazırlıyor. Yanına kalın bir
giysi, atıştırmalık yiyecekler ve gökyüzüyle
ilgili kitaplarını alıyor.
9
Gökyüzü haritası yardımıyla gökyüzündeki parlak
yıldızları buluyorlar.
7
minikitaptemmuz.indd 10
2
Burası gökyüzü gözlemi için çok uygun.
Çünkü şehir ışıklarından uzak.
4
27.06.2013 15:49
Yusuf ve ailesi bu akşam gökyüzü gözlemine
gidecekler. Gökyüzü gözlemi yapmak için
havanın bulutsuz olması gerekir. Yusuf havanın
durumuna bakıyor.
Yusuf eve dönüş yolunda arabada uyuyakalıyor.
Sence rüyasında ne görüyor?
1
10
Hava kararınca Yusuf ve ailesi gökyüzünün daha
iyi görülebileceği bir yere gidiyorlar.
Acıkınca biraz ara verip bir şeyler atıştırıyorlar.
8
3
Gökyüzünde ne çok yıldız var… Yusuf ve ailesi
gözlem yapmak için hazırlanıyorlar.
5
minikitaptemmuz.indd 11
Buraya gözlem yapmaya gelmiş
başkaları da var.
6
27.06.2013 15:49
Gökyüzü Gözlemine Giderken
Yanına Neler Alırsın?
Meltem gökyüzü gözlemine gidecek. Buradaki eşyalardan hangilerini yanına alsın?
Meltem’e yardımcı olmak için onları işaretleyebilir misin?
Suzan Lema Gençer
Fotoğraflar: Thinkstock
gozlemesyasi.indd 9
9
27.06.2013 11:57
Satürn Nasıl Görünüyor?
Gezegenler gökyüzünde parlak birer nokta gibi görünür. Ama dürbünle ya da
teleskopla bakarsan onları daha büyük görebilirsin. Bu sıralar güneş battıktan
sonra Satürn gökyüzünde.
Satürn gökyüzünde parlak
sarı bir nokta gibi görünür.
Satürn’e dürbünle bakarsan
onu biraz daha parlak ve büyük
görürsün. Dürbünle baktığında
Satürn’ün en büyük uydusu olan
Titan’ı da görebilirsin.
10
saturnnasil.indd 10
28.06.2013 17:19
Satürn’ün çevresinde halkaları var.
Bir teleskopla baktığında Satürn’ün
halkalarını görebilirsin. Satürn’ün
halkaları toz, küçük taşlar ve buz
parçalarından oluşur. Teleskopla
Satürn’ün birkaç büyük uydusu da
görülebilir.
Bir uzay gemisiyle Satürn’ün
yakınından geçecek olsaydın
Satürn’ü işte böyle görürdün.
Bilge Nur Karagöz
Çizim: Nazlı Tunalı
saturnnasil.indd 11
11
28.06.2013 17:19
Gökyüzünde
Alamy / Dijitalimaj
Geceleri gökyüzünde
birçok gökcismi görülür.
İşte onlardan bazıları.
SPL
Bu, komşumuz Ay.
12
gokyzunda.indd 12
Geceleri gökyüzünde gördüğümüz yıldızlar bize çok uzak
olduklarından parlak birer nokta gibi görünürler.
28.06.2013 17:48
N
Gezegenler
Güneş’in
çevresinde
dolanan büyük
gökcisimleridir.
Bu gördüğün
Mars.
NASA
Neler Var?
Alamy / Dijitalimaj
e
Kuyrukluyıldızlar buzlu göktaşlarıdır.
Gaz ve tozdan oluşan bir kuyrukları vardır.
gokyzunda.indd 13
13
28.06.2013 17:48
14
gokyzunda.indd 14
Visuals Unlimited, Inc./Dr. Robert Gendler / Getty Türkiye
Alamy / Dijitalimaj
Bulutsular
uzaydaki çok
büyük gaz
bulutlarıdır.
Bu gördüğün
Lagün
Bulutsusu.
Bu da M14
yıldız kümesi.
Yıldız kümeleri
birbirine
yakın duran
çok sayıda
yıldızdan
oluşan
topluluklardır.
28.06.2013 17:48
Alamy / Dijitalimaj
Bu, Fırıldak Gökadası. Gökadalarda çok sayıda yıldız,
gezegen, bulutsu ve başka gökcisimleri bulunur.
Alamy / Dijitalimaj
Uzayda insanların
gönderdiği uzay
araçları da var.
Bunlardan biri
Uluslararası Uzay
İstasyonu. Bu uzay
aracı Dünya’nın
yörüngesinde
dolanır.
Biliminsanları
burada bazı
deneyler yapar.
Pınar Dündar
gokyzunda.indd 15
15
28.06.2013 17:48
Bir Gökcismi Hayal Et ve Çiz
Gezegen, yıldız, gökada, kuyrukluyıldız gibi gökcisimlerinin her biri
farklı özelliklere sahiptir. Büyüklükleri, renkleri, yüzeyleri farklıdır.
Örneğin bazılarının yüzeyinde kayalar ve buzlar varken bazıları
gazlardan oluşur. Haydi, sen de bir gökcismi hayal et, buraya çiz
ve ona bir ad ver.
16
gokcismiciz.indd 16
Pınar Dündar
Çizim: Nazlı Tunalı
28.06.2013 13:26
Uzayda da Teleskop Var
NASA, ESA, F. Summers (STScI)
NASA / STScI
İşte Hubble (habıl
okunur) Uzay
Teleskobu. Uzayda
Dünya’nın yörüngesinde
dolanan bir uzay aracı.
Gökbilimciler onu
yeryüzünden kumanda
edebiliyor.
Bu da Hubble Uzay Teleskobu’yla elde
edilmiş bir görüntü.
Buradaki gökcisimlerinin her biri bir gö
kada.
habil.indd 17
Aslı Zülal
17
28.06.2013 17:17
SPL
Gözlemevi Nasıl Bir Yer?
Gözlemevleri biliminsanlarının gökcisimlerini incelediği yerlerdir.
Gözlemevleri genellikle yerleşim yerlerinden uzaktaki tepelere ya da
dağlara yapılır. Çünkü böyle yerlerde gökyüzü daha iyi görülür.
Gözlemevlerinde çok büyük
teleskoplar bulunur. Bu
teleskoplar genellikle çatısı
kubbe şeklinde olan yapıların
içindedir.
Alamy / Dijitalimaj
Gözlemevinin kubbesinde
açılabilen bir bölüm vardır.
Gözlem yapılacağı zaman bu
bölüm açılır. Ayrıca kubbe
döndürülebilir. Böylece
teleskop istenilen yöne
çevrilebilir.
18
gozlemevi.indd 18
01.07.2013 10:03
Alamy / Dijitalimaj
Taxi / Lester Lefkowitz / Getty Türkiye
Bir
gökbilimci
kubbenin
içinde
gözlem için
hazırlık
yapıyor.
Gözlemevinde
gökbilimcilerin
kullandığı
bilgisayarlar
da bulunur.
Gökbilimciler bu
bilgisayarlarda
teleskoplarla
elde edilen
görüntüleri
incelerler.
Kübra Sıvışoğlu
gozlemevi.indd 19
19
01.07.2013 10:03
Gözlemevinde Bir Akşam
Burası bir gözlemevi. Bu akşam çocuklar gözlemevinin bahçesinde gözlem yapıyorlar.
Resmi inceleyip soruları yanıtlayabilir misin?
Gökyüzünde
neler var?
Çocuk
lar te
leskop
la ney
e bak
ıyor o
labilir?
Bir kuyrukluyıldız
geçiyor. Haydi onu bul!
20
gozlemev.indd 20
Bu gece gökyüzünde
Satürn de var. Satürn
sarı renkte görünüyor.
Onu bulabilir misin?
27.06.2013 10:11
de
?
Kübra Sıvışoğlu
Çizim: Bilgin Ersözlü
gozlemev.indd 21
21
27.06.2013 10:11
Ay, gece
gökyüzündeki en parlak
gökcismi. Üzerindeki
şekilleri görüyor musun?
Bunlar Ay’daki düzlük,
dağ ve çukur gibi
yerşekilleri.
Universal Images Group / Auscape / UIG / Getty Türkiye
ESO
Ay’ı Tanıyalım
Ay çok parlak
olduğundan
gündüzleri de
görünür.
22
ayy.indd 22
28.06.2013 17:38
Dünya’dan
Ay’ın hep aynı
tarafı görünür.
Bu fotoğrafta
Ay’ın Dünya’dan
görülmeyen diğer
tarafını görüyorsun.
Bu fotoğrafı Ay’ın
yakınına giden bir
uzay aracı çekmiş.
Alamy / Dijitalimaj
NASA
Ay, Dünya’nın
uydusudur. Yani Dünya’nın
çevresinde dolanır. Ay, bu
fotoğrafta görüldüğü gibi
Dünya’dan daha küçüktür.
Ancak aralarındaki uzaklık
burada görünenden çok
daha fazladır.
23
ayy.indd 23
28.06.2013 17:38
Alamy / Dijitalimaj
Bu fotoğraf Ay’da
çekilmiş. Bugüne
kadar 12 astronot
uzay araçlarıyla Ay’a
indi. Orada çeşitli
araştırmalar
yaptılar.
Alamy / Dijitalimaj
Bu fotoğrafı da
astronotlar bir uzay
aracının içinden çekmiş.
Ay’ın yüzeyindeki çukurları
görüyor musun? Onlara krater
adı veriliyor. Bu kraterler
göktaşlarının Ay’a
çarpmasıyla
oluşmuş.
24
ayy.indd 24
28.06.2013 17:39
Ay’ın Evreleri
Dolunay
Ay’ın bu
haline
ilkdördün
denir.
Dolunay
halindeyken
Ay’ın bize
dönük olan
yüzünün
tamamını
görürüz.
Sondördün
Hilal
Sondördün
halinde
Ay’ı böyle
görürüz.
Ay’ın böyle
incecik bir
bölümünü
gördüğümüz
haline hilal
denir.
Picture Press / Joerg Hauke / Getty Türkiye
İlkdördün
Photo Researchers / John W Bova / Getty Türkiye
Photo Researchers / John W Bova / Getty Türkiye
Alamy / Dijitalimaj
Photo Researchers / John W Bova / Getty Türkiye
Ay, Güneş’ten gelen ışığı yansıtır. Dünya’nın etrafında dolanırken güneş ışığı Ay’ın
gördüğümüz yüzeyini farklı yönlerden aydınlatır. Bu nedenle Ay’ın gördüğümüz şekli
her gün biraz değişir. İşte bu şekillerden bazılarının adları.
Aşağıdaki boş yere sen de Ay’ın hallerini çizebilir misin?
Bilge Nur Karagöz
ayy.indd 25
25
28.06.2013 17:39
Çok Merak
Ediyorum
Samanyolu nedir?
/ Ankara
Doruk Gürsoy / 5 Yaş
Samanyolu, içinde bulunduğumuz gökadanın adı. Yıldızımız Güneş,
Dünyamız ve diğer gezegenler Samanyolu Gökadası’nda bulunur.
Uzayda Samanyolu gibi milyarlarca gökada vardır. Bunların her
birinde de milyonlarca hatta milyarlarca yıldız, gezegen ve bulutsu
gibi gökcismi bulunur. Gece, çevrede fazla ışık olmayan bir yerde
gökyüzüne baktığımızda Samanyolu’nu bir kuşak şeklinde görebiliriz.
Bu fotoğrafta sağda Samanyolu kuşağının bir bölümü görülüyor.
26
cokmeraktemmuz.indd 26
28.06.2013 10:22
Sorularınızı Bekliyoruz!
Trenlerle ilgili merak ettiğiniz soruları
bize gönderin. Bu sorulardan birini
ya da birkaçını Eylül 2013 sayımızda
yanıtlayalım. Sorularınızı 15 Ağustos’a
kadar gönderebilirsiniz. Adınızı,
soyadınızı, yaşınızı ve yaşadığınız ili
yazmayı unutmayın. İşte adreslerimiz:
e-posta: merakli.minik@tubitak.gov.tr
Adres: TÜBİTAK Meraklı Minik Dergisi
“Çok Merak Ediyorum” Köşesi
Akay Caddesi No: 6 06420
Bakanlıklar / Ankara
Aslı Zülal
Fotoğraf: Alamy / Dijitalimaj
cokmeraktemmuz.indd 27
27
28.06.2013 10:22
Haydi
Mutfağa
e
Malzem
dağı
u bar
Ay’ın Halleri
Kurabiyeleri
un
s
• 2,5
mez
murta
ğı pek
a
d
• 1 yu
r
a
su b
tarçın
• Yarım
aşığı
k
ı
l
t
ğı
peynir
• 2 ta
eyaz
ereya
b
t
n
m
e
a
il
b
gr
sürüle
• 100
aşığı
k
ı
l
t
bal
• 1 ta
kaşığı
ı
l
t
a
• 1 t
Bu sayfa
daki
etkinlik
bir yetiş
kinle
birlikte
yapılmalı
dır.
28
mutfaktemmuz13.indd 28
28.06.2013 15:54
Bir kabın içinde yumurta, pekmez ve tereyağını
karıştırın. Unu ve tarçını bu karışıma ekleyin. Bir
kaşıkla ele yapışmayan bir hamur elde edene kadar
karıştırın. Sonra bu hamuru yoğurun ve buzdolabında
yarım saat dinlendirin. Fırınınızı ayarını 160 derece
sıcaklığa getirip ısıtın. Hamuru bir merdane yardımıyla
yaklaşık bir santimetre kalınlığında açın. Bir bardak ya
da yuvarlak bir kalıp yardımıyla hamurdan sekiz daire
kesin. Fırın tepsisine yağlı kâğıt serin ve üzerine
kestiğiniz hamurları yerleştirin. Tepsiyi fırına
koyup 15-20 dakika kadar pişirin. Fırından çıkarıp
soğumalarını bekleyin. Peyniri bir kaba koyun. Üzerine
bal ekleyip kremsi bir kıvam alana kadar karıştırın. Bu
karışımı kurabiyelerin üzerine yukarıdaki gibi Ay’ın
hallerini oluşturacak şekilde sürün. Afiyet olsun!
Yazı ve fotoğraflar: Deniz Özmen
Çizim: Pınar Büyükgüral
mutfaktemmuz13.indd 29
29
28.06.2013 15:54
Küçük
Eller
İşbaşında
Çağan Arda Ateş - 5 yaş - Tokat
Efe Bartu Kurban - 5 yaş - Edirne
Mayıs 2013 sayımızda atık malzemeler kullanarak bir teleskop
yapmanızı istemiştik. İşte teleskoplarınızla birlikte çektirdiğiniz
fotoğraflarınız. Burada yer veremediğimiz fotoğraflarınızı da
internet sayfamızda görebilirsiniz. İnternet sayfamızın adresi:
http://www.tubitak.gov.tr/merakliminik
Buğlem Yıldırım - 4 yaş - Antalya
Ceren Karakaş - 3,5 yaş - Adapazarı
Kerem Kut - 5,5 yaş - Diyarbakır
Berke Talha Gürel - 5 yaş - Manisa
Ela Nehir Dekli - 4 yaş - Amasya
Sinem Özdemir - 5 yaş - Safranbolu
Zeynep
Deniz Pacal - 5 yaş - İzmir
Berfin Ünal - 3 yaş - Ankara
zkucuktemmuz13.indd 10
Kerem Mert Kor - 3,5 yaş - Sivas
İnanç Kayan - 3,5 yaş - Aksaray
Erdal Kayra Al - 4 yaş - Eskişehir
Efsa Deniz Açıköz - 2,5 yaş - Niğde
Uğur Yıldırım - 6 yaş - Tekirdağ
Defne Dönmez - 4 yaş - Bursa
25.06.2013 14:57
Mahir Çelebi - 3 yaş - Kocaeli
Ferit Muhammed Duman - 5 yaş - Konya
Eymen Öz - 3,5 yaş - Nevşehir
Lorin Derin Okuducu - 5 yaş - Tunceli
Ayşe Altınay - 5 yaş - Erzurum
Ege Karaarslan - 3,5 yaş - Afyonkarahisar
Arda Demir - 4,5 yaş - Gümüşhane
ranbolu
Zeynep Moschini - 3,5 yaş - Libya
Kayra Necati Kara - 6 yaş - İstanbul
Defne Hergül - 4 yaş - Denizli
Sude Naz Altunhisar - 6,5 yaş - Adana
Eylül 2013 sayımız için atık
malzemeler kullanarak bir tren
maketi yapmanızı istiyoruz.
Maketinizle birlikte çektirdiğiniz
bir fotoğrafı, adınızı, soyadınızı,
yaşınızı ve oturduğunuz ili de yazarak
bize gönderin. 15 Ağustos’a kadar
süreniz var. Adreslerimiz aşağıda:
Ahmet Emin Yıldız - 6 yaş - Van
zkucuktemmuz13.indd 11
Gülin Kesdi - 6 yaş - Ankara
Zülal Toprak - 6 yaş - Samsun
TÜBİTAK Meraklı Minik Dergisi
“Küçük Eller İşbaşında” Köşesi
Akay Caddesi No: 6
06420 Bakanlıklar / ANKARA
e-posta: merakli.minik@tubitak.gov.tr
25.06.2013 14:57
su
Kitap...
Oyun...
Öneri...
SPL
Göktaşı
Yağmurlarını
İzleyebilirsiniz
Çocuklarla birlikte göktaşı yağmuru olarak
bilinen gök olaylarını izleyebilirsiniz. Uzayda irili
ufaklı çok sayıda göktaşı var. Dünyamız Güneş’in
çevresinde dolanırken bu göktaşlarından bazıları
atmosfere girer. Göktaşları atmosfere girerek
yandıklarında gökyüzünde hızla hareket eden ve
kısa sürede sönen parlak ışık çizgileri görülür.
Bu olayın yıldızlarla bir ilgisi yoktur, ama
“akanyıldız” ya da “yıldız kayması” olarak da
adlandırılır.
Yılın belirli dönemlerinde Dünya’nın
yörüngesi bir kuyrukluyıldızın yörüngesiyle
kesiştiğinde her zamankinden daha fazla
göktaşı atmosfere girerek yanar ve daha fazla
akanyıldız görülür. İşte bu göktaşı yağmurudur.
Göktaşı yağmurlarını izlemek için yaz geceleri
çok uygundur. Aşağıda önümüzdeki aylarda
izleyebileceğiniz göktaşı yağmurlarının tarihleri
yer alıyor.
Delta Kova göktaşı yağmuru: 28-29 Temmuz
Perseus göktaşı yağmuru: 12-13 Ağustos
Orion göktaşı yağmuru 20-21 Ekim
Aslan göktaşı yağmuru 17-18 Kasım
İkizler göktaşı yağmuru 13-14 Aralık
Bunlardan Perseus ve İkizler göktaşı yağmurları
sırasında diğerlerine göre daha çok sayıda
akanyıldız görülebilecek.
Ankara Üniversitesi Gözlemevi’nde Halk Günleri
Gökyüzü gözlemi yapmak için Ankara’daki Ankara
Üniversitesi Gözlemevi’ne çocuklarla birlikte bir
gezi düzenleyebilirsiniz. Burada “Halk Günü” olarak
belirlenen günlerde gökbilimciler ve Astronomi ve
Uzay Bilimleri Bölümü öğrencileri rehberliğinde
gökyüzü gözlemleri yapılıyor. Ayrıca katılımcılara
gökyüzü ve önemli gök olaylarıyla ilgili bilgiler veriliyor.
Etkinliklerle ilgili bilgi almak için Ankara Üniversitesi
Gözlemevi’nin internet sitesini ziyaret edebilirsiniz:
http://rasathane.ankara.edu.tr/
32
32-33kitapoyuntemmuz.indd 32
26.06.2013 17:04
Satürn
Spika
Antares
Ay
Gökyüzünde
Satürn’ü
Bulalım
Temmuz ayında Satürn’ü gökyüzünde
güneyde görebilirsiniz. Güneyi bulmak için
sağ kolunuzu yana açarak Güneş’in battığı
yön olan batıya doğru uzatın. Böylece
yüzünüz güneye dönük olacaktır. Temmuz
ayında gökyüzünde güney ufkunda en belirgin
olarak görebileceğiniz yıldızlardan biri Akrep
Takımyıldızı’nda bulunan Antares’tir. Bu
yıldız kırmızımsı turuncu renkte parlar.
Antares’in sağında ve ondan biraz daha
yukarıda da Satürn’ü görebilirsiniz.
Gördüğünüz cismin Satürn olduğuna emin
olmak için ışığının sabit olup olmadığına
bakın. Çünkü gezegenlerin ışığı yıldızlardan
gelen ışık gibi parıldamaz. Satürn’ün biraz
sağında ve aşağısında da Spika adlı parlak
beyaz yıldızı görebilirsiniz. Gördüğünüz
gezegenin Satürn, yıldızınsa Spika olup
olmadığını anlamanız için bir ipucu daha: 16
Temmuz 2013 tarihinde hava karardıktan
sonra Ay, yaklaşık olarak Satürn’le Spika’nın
ortasında ve onlardan biraz aşağıda olacak.
Üç Kedi Bir Dilek
Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan “Üç Kedi Bir
Dilek” adlı kitabı Sara Şahinkanat yazmış,
Ayşe İnan Alican resimlemiş. Kitabın
kahramanları, adları Piti, Pati ve Pus olan üç
kedi. Bu kedilerin en sevdiği şeyse dama
uzanıp gökyüzünü izlemek. İçlerinden biri,
yıldızlarla ilgili bildiği bir şeyi diğerleriyle
paylaşıyor. Sonra neler mi oluyor? Haydi kitabı
okuyun ve kedicikler arasındaki dostluğa tanık
olun.
Seçil Güvenç Heper
32-33kitapoyuntemmuz.indd 33
33
26.06.2013 17:04
Photolibrary / Steven Puetzer / Getty Türkiye
arkatemmuz.indd 1
25.06.2013 14:12
Ay’ın Halleri Çarkı - 1
Ay’ın Halleri Çarkı
Meraklı Minik dergisinin
79. sayısının ekidir.
Çizim: Pınar Büyükgüral
aycarkii.indd 1
24.06.2013 17:05
Büy
üye
Ay
n
şişk
in Ay
Küçülen ş
işk
in
Dolunay
dördün
Son
İlkdördün
en
nh
l
hila
Büy
üy
e
Küç
ül
ilal
Yeniay
Ay’ın Halleri Çarkı - 2
Ay’ın Halleri Çarkı’nı yapmak için önce bütün parçaları
kartonlardan ayırın. Üzerinde Meraklı Minik logosu bulunan
parçanın ortasındaki beyaz renkli daireyi çıkarın. Bu parçayı,
Ay’ın hallerini gösteren parçanın üzerine koyun. Üstteki parçanın
ortasındaki deliği, alttaki parçanın ortasındaki sarı bölüme denk
getirin. Artı biçimdeki parçanın ortasındaki mavi bölümün arkasına
yapıştırıcı sürün. Diğer iki parça üst üsteyken artı biçimindeki
parçayı alttaki parçanın sarı bölümüne yapıştırın. Ay’ın hallerini
sırasıyla görmek için alttaki parçayı saat yönünde çevirin.
Meraklı Minik dergisinin
79. sayısının ekidir.
aycarkii.indd 2
Çizim: Pınar Büyükgüral
24.06.2013 17:05
Visuals Unlimited / Robert Gendler/Visuals Unlimited, Inc. / Getty Türkiye
Meraklı Minik dergisinin 79. sayısının ekidir.
ayposteri.indd 1
Ay
24.06.2013 14:12
Gökyüzü Gözlemi Yapbozu
Bu sayımızda sizin için bir yapboz hazırladık. Yapbozun parçaları dergimizin ekinde
verdiğimiz üç ayrı kartonda bulunuyor. Yapbozla oynamak için önce bu parçaları
birbirinden ayırın. Sonra parçaları karıştırın ve buradaki resmi oluşturacak şekilde
yeniden bir araya getirmeye çalışın.
yapboz.indd 1
Meraklı Minik dergisinin
79. sayısının ekidir.
Çizim: Bengi Gençer
24.06.2013 13:48
karttemmuz13.indd 1
24.06.2013 13:53
Çizim: Bengi Gençer
karttemmuz13.indd 2
Meraklı Minik dergisinin 79. sayısının ekidir.
24.06.2013 13:53
Çizim: Bengi Gençer
karttemmuz13.indd 3
Meraklı Minik dergisinin 79. sayısının ekidir.
24.06.2013 13:53
Çizim: Bengi Gençer
karttemmuz13.indd 4
Meraklı Minik dergisinin 79. sayısının ekidir.
24.06.2013 13:53
sticktemmuz13.indd 1
24.06.2013 15:22
Meraklı Minik dergisinin
79. sayısının ekidir.
Çizimler: Bengi Gençer