Mart 2007 Erzurum Dr. Metin AKGÜN FEBRİL NÖTROPENİ Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Erzurum Nisan 2007 Erzurum DÜN Bir zamanlar… geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 65 milyon yıl önce yok oldular… • Teoriler: – Gök taşı – İklim değişikliği – Beslenme zincirinde bozulma – Diğer teoriler… geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 En son teori.. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 En son teori.. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Yorumsuz… geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kasım 2006 Budapeşte TANIMLAMALAR geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş ≥ 38.3 TEK SEFERDE ≥ 38.0 BİR SAAT SÜREYLE Hughes, et al. Clin Infect Dis 2002; 34: 730-751. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni (WHO) Grade 0 1 2 3 4 Nötrofil sayısı (x104/mm3) ≥4,0 3,0-3,9 2,0-2,9 1,0-1,9 <1,0 Miller AB, et al. Cancer 1987; 47: 207-14. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni 500/mm 48 3 <> 500-1000/mm SAAT İÇERİSİNDE 3 Hughes, et al. Clin Infect Dis 2002; 34: 730-751. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Febril nötropeni • Ateş + nötropeni • Nötropeni + klinik enfeksiyon bulguları geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Bakteriyemi veya bakteremi • Bakterilerin kanda geçici olarak bulunması • Komplike veya basit olabilir geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Mikrobiyolojik enfeksiyon • Kan kültürünün pozitif olması • Kan kültürü negatif olmasına rağmen, klinik odakta bakterinin gösterilmesi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Klinik enfeksiyon • Klinik olarak belirlenmiş ancak mikrobiyolojik olarak etkenin gösterilemediği enfeksiyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nedeni bilinmeyen ateş • Ne klinik ne de bakteriyolojik olarak enfeksiyonun gösterilememesi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Enfeksiyon tipleri-Solid tümörler Bakteriyemi Mikrobiyolojik Klinik Nedeni Bilinmeyen Ateş % 10 % 7 % 19 % 66 Cohen&Powderly. Infectious Diseases (2nd ed.) 2004. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Enfeksiyon tipleri HEMATOLOJİK Bakteriyemi Mikrobiyolojik Klinik Nedeni Bilinmeyen Ateş SOLİD Bakteriyemi AZ Nedeni bilinmeyen Ateş FAZLA Cohen&Powderly. Infectious Diseases (2nd ed.) 2004. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kasım 2006 Budapeşte GİRİŞ geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Günümüzde kanser tedavisi CERRAHİ EN İYİ SEÇENEK <20 DİĞER OLGULARDA PERFORMANS DURUMU İYİ İSE KT, RT, KT+RT geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Günümüzde kanser tedavisi EN İYİ SEÇENEK + + DİĞER OLGULARDA PERFORMANS DURUMU İYİ İSE CERRAHİ <20 ADJUVAN NEOADJUVAN KT, RT, KT+RT geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni sıklığı Crawford J, 16. MASCC/ISOO Konferansı, poster sunumu 2004. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni SİTOTOKSİK TEDAVİ KEMİK İLİĞİ METASTAZI geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni-yaş ilişkisi 70 60 50 40 30 20 10 0 <65 >65 Garcia-Suarez J, et al. Brit J Haematol 2003; 120: 209-216. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni-siklus ilişkisi • Nötropeni • Ağır nötropeni Hasta sayısı İLK SİKLUSTA SIK Siklus Di Maio M, et al. Lancet Oncol 2005; 6: 669-677. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni oluşma zamanı • Kemik iliği kinetikleri; – Nötrofil Æ 6 saat – Trombosit Æ 10 gün – Eritrosit Æ 120 gün • En erken nötropeni oluşur • 10-14 gün geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni -etkileyen faktörler • Siklus spesifik antimetabolitler – Daha erken oluşur – Daha hafiftir • Siklus spesifik olmayan –akilleyici – Geç oluşur – Daha ağır seyreder geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni -etkileyen faktörler • Paklitaksel – 3 saatlik infüzyon, 24 saatlik infüzyondan daha az toksik geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötropeni-sağkalım ilişkisi Di Maio M, et al. Lancet Oncol 2005; 6: 669-677. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kemoterapi-enfeksiyon ilişkisi Nötropeni Epitelyal bariyerlerde bozulma geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötrofil süresi-enfeksiyon Enfeksiyon sıklığı (%) 100 <100/mm3 80 <1000/mm3 60 40 20 Nötropeni süresi (hafta) 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Nötrofil sayısı-enfeksiyonlu gün >1500 Ağır Enfeksiyonlar Tüm Enfeksiyonlar 1000-1500 500-1000 100-500 <100 0 10 20 30 40 50 60 geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Eylül 2006 Manavgat NÖTROPENİK HASTAYA YAKLAŞIM geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Enfeksiyon bölgeleri Yüzde Bakteriyemi Ağız ve farinks Cilt ve yum. doku Solunum sistemi GIS Üriner trakt Diğer geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kan kültürü • Eş zamanlı, iki farklı venden alınmalıdır • Birinin kateterden alınması tartışmalı – Kateter ilişkili enfeksiyon tanısında yararlı – Klinik değeri az geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş • Üçte ikisinden fazlasında neden enfeksiyon • Aksi ispat edilmedikçe ateş enfeksiyon lehine yorumlanmalıdır – Ateş enfeksiyonun ilk, sıklıkla da tek bulgusudur geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş • İnflamasyon yanıtı azaldığı için klasik enfeksiyon bulguları görülmeyebilir • Tipik enfeksiyon bulguları varsa, ateş olmaksızın enfeksiyon lehine yorumlanmalıdır geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateşin enfeksiyon dışı nedenleri Malignite Alerjik reaks. Antibiyotik ATEŞ Kemoterapi Transfüzyon Antifungal KSF kullanımı geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Enfeksiyon etkenleri Gram(-) Gram(+) 20 15 10 5 0 73- 78- 80- 83- 86- 88- 91- 93- 95- 9878 80 83 86 88 90 92 94 97 00 geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk Değerlendirmesi Yüksek Risk Düşük Risk Oral tedavi İntravenöz tedavi Vankomisin endikasyonu yok Vankomisin endikasyonu var Nötrofil sayısı ve beklenen nötropeni süresine göre Monoterapi Kombine tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk değerlendirmesinin yararı • Düşük riskli hastaların belirlenmesi – Hastane dışında oral tedavi olanağı • Ciddi komplikasyon gelişme olasılığını öngörme geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk değerlendirmesi • En sık kullanılanlar; – MASCC*** – TALCOTT • Nötropeni süresi ve derinliği de önemli geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 MASCC skorlaması SKOR ≥21 SEMPTOM DÜŞÜK RİSK Yok veya hafif 5 Orta 3 Hipotansiyonu yok 5 KOAH yok 4 Solid organ tümörü var veya fungal enfeksiyon öyküsü yok 4 Dehidratasyonun olmaması 3 Ateş başladığında hastane dışında olması 3 60 yaş altı 2 Klastersky J, et al. J Clin Oncol 2000; 18: 3038-51. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk Değerlendirmesi Yüksek Risk Düşük Risk Oral tedavi İntravenöz tedavi Vankomisin endikasyonu yok Vankomisin endikasyonu var Nötrofil sayısı ve beklenen nötropeni süresine göre Monoterapi Kombine tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Oral tedavi endikasyonları • • • • Düşük risk grubu Oral alım Tedaviye uyum Gerektiğinde hastaneye ulaşım – (1 saatten kısa mesafe) geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Oral tedavi Siprofloksasin + Amoksisilin/klavulonik asit • Siprofloksasin • Levofloksasin - MONOTERAPİ ÖNERİLMEZ !!! geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk Değerlendirmesi Yüksek Risk Düşük Risk Oral tedavi İntravenöz tedavi Vankomisin endikasyonu yok Vankomisin endikasyonu var Nötrofil sayısı ve beklenen nötropeni süresine göre Monoterapi Kombine tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Monoterapi Karbapenem •İmipenem-silastatin •Meropenem Geniş spektrumlu sefalosporin •Seftazidim •Sefepim β-laktam+β-laktamaz inhibitörü •Sefaperazon-sulbaktam •Piperasilin-tazobaktam geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Monoterapi Karbapenem •İmipenem-silastatin •Meropenem Geniş spektrumlu sefalosporin •Seftazidim •Sefepim ! Yüksek ESBL pozitifliği ! G. negatif direnci (P. aeroginosa) β-laktam+β-laktamaz inhibitörü Lokal veriler •Sefaperazon-sulbaktam •Piperasilin-tazobaktam geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk Değerlendirmesi Yüksek Risk Düşük Risk Oral tedavi İntravenöz tedavi Vankomisin endikasyonu yok Vankomisin endikasyonu var Nötrofil sayısı ve beklenen nötropeni süresine göre Monoterapi Kombine tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Monoterapi endikasyonları • Yüksek riskli hastalarda da kombinasyon tedavisi kadar etkili • Nötropeni süresi < 10 gün • Nötrofil sayısı > 100/mm3 geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kombine tedavi endikasyonları • Nötropeni süresi > 10 gün • Nötrofil sayısı < 100/mm3 • Psödomonas enfeksiyonu olasılığı yüksek ise geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 İkili kombinasyon tedavisi AMİNOGLİKOZİD Antipsödomonal penisilin •Tikarsilin/klavulonik asit •Piperasilin/tazobaktam + Geniş spektrumlu sefalosporin •Seftazidim •Sefepim Karbapenem geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Risk Değerlendirmesi Yüksek Risk Düşük Risk Oral tedavi İntravenöz tedavi Vankomisin endikasyonu yok Vankomisin endikasyonu var Nötrofil sayısı ve beklenen nötropeni süresine göre Monoterapi Kombine tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Vankomisin’in ampirik kullanımı • Ampirik olarak; – Endikasyon yoksa kullanılmamalı • Ampirik başlanmışsa; – Kanıt yoksa ve klinik olarak uygunsa kesilmeli geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Neden kullanılmamalı? • Ateşli gün sayısını azaltır • Sağ kalım açısından fark yok • Uygunsuz kullanım Æ direnç artışı geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ne zaman kullanılmalı? • Hipotansiyon, şok tablosu var; etken belirlenememişse • Ağır, klinik olarak belirgin, kateter ilişkili enfeksiyon varsa • β-laktam dirençli pnömokok veya metisilin dirençli S. aureus belirlenmişse • Trimetoprim/sulfametoksazol veya siprofloksasin ile proflaksisi yapılmışsa geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Stabil olmayan olgularda tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Stabil olmayan olgularda tedavi AMİNOGLİKOZİD Antipsödomonal penisilin •Tikarsilin/klavulonik asit •Piperasilin/tazobaktam + Geniş spektrumlu sefalosporin •Seftazidim •Sefepim Karbapenem geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Stabil olmayan olgularda tedavi AMİNOGLİKOZİD Antipsödomonal penisilin •Tikarsilin/klavulonik asit •Piperasilin/tazobaktam + Geniş spektrumlu sefalosporin •Seftazidim •Sefepim Karbapenem VANKOMİSİN geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Aralık 2006 İzmir İZLEM geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 İzlem • Günlük değerlendirme • Etken belirlenememişse olası enfeksiyon bölgeleri yeniden gözden geçirilmeli • Seri kültür önerilmez – Yeni kültüre, alınan kültür sonucuna göre karar verilir – Kültür pozitif olgularda, kültür negatifliği gösterilmelidir – Önceki kültür sonuçları dikkate alınmalı geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Aralık 2006 İzmir ANTİBİYOTİK DEĞİŞİKLİĞİ geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antibiyotik değişikliği DİKKATE ALINMASI GEREKEN PARAMETRELER Ateş yanıtı Enfeksiyon nedeni Klinik durum geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş yanıtı DEĞERLENDİRME ZAMANI 3-5 gün ! Ateş yanıtı gecikebilir Enfeksiyon dışı nedenler ! geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşerse ATEŞ DÜŞERSE 3-5 gün + ETKEN Uygun modifikasyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşerse 3-5 gün ATEŞ DÜŞERSE ETKEN - Yüksek risk Aynı tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşerse 3-5 gün ATEŞ DÜŞERSE ETKEN - Yüksek risk Aynı tedavi Düşük risk Oral tedavi Taburcu geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşmezse 3-5 gün ATEŞ DÜŞMEZSE + ETKEN Uygun modifikasyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşmezse 3-5 gün ATEŞ DÜŞMEZSE + ETKEN - Klinik aynı Aynı tedavi VANK Æ (-) Uygun modifikasyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşmezse 3-5 gün ATEŞ DÜŞMEZSE + ETKEN - Progresif, Aynı tedavi VANK end (+) Antibiyotik VANK Æ (-) değişikliği Klinik aynı Uygun modifikasyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ateş düşmezse 3-5 gün ATEŞ DÜŞMEZSE + ETKEN - ateş 5-7 gün, Progresif, Aynı tedavi VANK end (+) nötr. sür. uz. Antibiyotik Antifungal VANK Æ (-) değişikliği Klinik aynı Uygun modifikasyon geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Fungal enfeksiyon riski Mahfouz T, Anaissie E. Curr Opinion Invest Drugs 2003; 4: 974. 30 25 20 15 10 5 0 AlloBMT, AML ALL PBSCT Aspergillus Candida after triazoles AutoBMT, Solid PBST Tumor Candida before triazoles geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi ETKENLER Kandida, aspergillus TEDAVİ BAŞARISI Nötropeni süresi, erken tedavi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi ETKENLER Kandida, aspergillus TEDAVİ BAŞARISI Nötropeni süresi, erken tedavi 5-7 gün YÜKSEK RİSK VARSA Nötropeniden kısa sürede çıkması bekleniyorsa geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Başarı-başarısızlık belirleyicisi 100 80 Antifungal 60 Genel durum 40 Konak savunması 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Zaman geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi-ilk seçenek AMFOTERİSİN-B Nefrotoksisite FLUKONAZOL Proflaktik kullanıma bağlı direnç olasılığı Bazı kandida türlerine etkisi az geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi-yeni ilaçlar LİPİD FORMLAR VORİKONAZOL ITRAKONAZOL KASPOFUNGİN DAHA AZ NEFROTOKSİK geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi-yeni ilaçlar LİPİD FORMLAR VORİKONAZOL FDA Ø, invazif küf mantarları ITRAKONAZOL Negatif inotrop KASPOFUNGİN Lipid formlardan daha iyi DAHA AZ NEFROTOKSİK geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Kullanım endikasyonları • Kreatin yüksekliği (≥2.0) – Başlangıçta veya tedavi sırasında • Birlikte başka nefrotoksik ajan kullanımı • Amfoterisin B’ye yanıt alınamaması – Kümülatif 500 mg doz’a rağmen • İnfüzyonla ilişkili reaksiyonlar • Elektrolit bozukluğu – Hipokalemi, hipomagnazemi geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Erken tanı • Bilgisayarlı Tomografi • Galaktomannan • (1-3) β-D-glukan geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Bilgisayarlı tomografi-aspergillus Halo belirtisi Hava-hilal belirtisi Konsolidasyon 1.gün 4.gün 20.gün geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Başka bir yaklaşım • BT+ seri galaktomannan ölçümü geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Ocak 2007 Erzurum TEDAVİ SÜRESİ geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Tedavi süresi ETKEN BİLİNMİYORSA 500 mg/m33 ETKEN BİLİNİYORSA + NÖTROFİL SAYISI Etkene göre düzenleme geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Tedavi süresi-örnekler • Komplike olmayan cilt enfeksiyonu – 7-14 gün • Gram negatif bakteriyemi – En az 10 gün (10-14 gün) • Komplike bakteriyemi, pnömoni – 14-21 günlük tedavi • S. aureus bakteriyemisi – Kültür negatifliğinden sonra 2 hafta daha geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Antifungal tedavi süresi • Nötropeniden çıkıncaya kadar • 2 hafta sonra değerlendirme – Klinik – Radyolojik geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Proflaksi • Solid organ tümörlerinde önerilmez. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Şubat 2007 Erzurum EORTC, ASCO 2006 KOLONİ STİMÜLAN FAKTÖR KULLANIMI geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Koloni stimülan faktörler • G-CSF – Filgrastim – Lenograstim – Pegfilgrastim Æ uzun etkili • GM-CSF – Sargramostim – Molgramostim geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Afebril hastada • ÖNERİLMEZ geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Proflaktik kullanım • Primer Æ Febril nötropeni riski > % 20 • Sekonder Æ Önerilmez – Doz azaltma, tedavi geciktirme geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 % 20’den fazla riske örnek • ACE (24-57) – Doksorubisin, siklofosfamid, etoposit • Topotecan/paklitaksel (>20) • VICE (70) – Vinkristin, ifosfamid, karboplatin, etoposid • Etoposit/sisplatin (54) Aapro MS, et al. Eur J Cancer 2006;42: 2433-53. geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Terapötik kullanım • Rutin kullanım önerilmez • Uygun endikasyonda geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Terapötik kullanım • • • • • • • • • Uzun süreli nötropeni Derin nötropeni 65 yaş üstü Pnömoni Hipotansiyon Multiorgan disfonksiyonu Primer hastalığın kontrol altında olmaması İnvaziv fungal enfeksiyon Ateş geliştiğinde hastanede olmak geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 Genel korunma önlemleri geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 geçen süre Febril Nötropeni 0 13:01 50 100 TEŞEKKÜRLER… www.metinakgun.com