gana ülke profili - Dünya Ticaret Platformu

advertisement
YUNANİSTAN ÜLKE PROFİLİ
Hazırlayan
Tuğrul SOMUNCUOĞLU
2005
T.C.
Başbakanlık
Dış Ticaret Müsteşarlığı
İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi
YUNANİSTAN
1. Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Resmi Adı
Resmi Dil
Nüfus
Yüzölçümü
Başkenti
Başlıca Şehirler
Komşu Ülkeler
Etnik Yapısı
Azınlıklar
Helenik Cumhuriyet
Yunanca
10,9 milyon
Toplam 131 957 km2
Adalar
24 796 km2
Toplam ada sayısı 2 000 civarı
Atina
Selanik, Patras, Larisa, İraklion,Drama, Serez, Kavala, Gümülcine,
İskeçe
Kuzeyde Arnavutluk (247 km), Makedonya Cumhuriyeti ( 246 km),
Bulgaristan (474 km), Kuzey Doğuda Türkiye (203 km)
%98 Yunan Ortodoks, %2 Müslüman Türk ve diğer
Türk, Slav, Pomaklar, Arnavut, Çingene ve İllian
Temel Ekonomik Göstergeler
1998a 1999a 2000a 2001b
2002 b
GSYİH (Tük.fiyatları,milyar Euro ) 105,8 112,8 121,7
130,9 140,5
GSYİH (milyar dolar)
118,5 120,4 112,4
117,3 132,8
GSYİH (büyüme,%)
3,4
3,6
4,2
4,1a
4,0
Enflasyon (Tük.fiyatları,%)
4,8
2,6
3,1
3,4
3,6
İhracat (milyar dolar)
11,7
11,6
10,6
9,9
7,2
İthalat (milyar dolar)
27,0
26,1
26,2
27,8
29,5
Cari İşlemler Den. (milyar dolar)
-3,2
-3,0
-6,0
-7,0
-8,3
Döviz rezervleri (milyar dolar)
17,5
18,1
13,4
5,2
8,1
a
Döviz Kuru (ortalama/Euro:dolar)
1,12
1,07
0,92
0,90
0,95
Kaynak: The EIU, Country Report, Greece, July 2002
a: Gerçekleşen
b: EİU tahmini
2.Genel Ekonomik Durum
2.1.Ekonomik Yapı
Yunanistan küçük, fakat son derece açık bir ekonomiye sahiptir. Toplam milli gelirde AB
ülkeleri içinde Portekiz’den sonra en düşük değere sahiptir. Yunanistan’da endüstriyel yapı
diğer AB ülkeleri ile karşılaştırıldığı zaman hep daha sınırlı olmuştur. Son yıllarda
endüstrinin GSYİH içindeki payı %21-22 ve imalat sektörünün payı %10-12 düzeyinde
olmuştur. Geniş kamu sektörü, 1970’lerden beri süregelen düşük seviyedeki ekonomik
büyümenin nedeni olarak gösterilmektedir. Kamu sektörü hizmet ve mal sağlamanın
dışında
kapsamlı bazı politikaları gerçekleştirmek için araç olarak kullanılmıştır.
Yunanistan’da devlet savunma sanayi, hava ve demiryolları ve rafinerilerde ve sanayii
sektörünün % 70’inde 1990’lı yılların başlarına kadar etkin rol oynamıştır. Kamunun
bankacılık sektöründe de varolan belirleyiciliği bir çok büyük endüstriyi kontrol etmesine
olanak sağlamıştır. 1996 yılına kadar kamu sektörünün tekel gücünü azaltmak için çok
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
küçük çapta değişiklikler yapılmıştır fakat
teknolojide hızla artan ilerlemeler,
küreselleşmenin hızlanması ve Avrupa Birliği’ne verilen bazı taahhütler sonucunda kamu
sektörü reformları öncelikli bir politika durumuna gelmiştir. 1998 yılında Hükümet EMU’ya
katılım çerçevesinde kapsamlı bir özelleştirme programına başlamıştır. Ülkedeki çoğu
endüstri Selanik ve Atina bölgesinde yoğunlaşmıştır. Kuzey bölgelerinde ve Ege
adalarındaki yetersiz altyapı hükümetin merkeziyetçiliği azaltma ve yerel yönetimleri
güçlendirme çabalarını engellemiştir. Bu durum AB Topluluk Destek Çerçeve Programı
kapsamında sağlanan finansmanla kara ve demiryollarında, liman ve havaalanlarında
yapılacak iyileştirmelerle değişecektir.
Yunanistan’da tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH’ye katkısı son yıllarda azalmış
olmasına rağmen, bu sektörlerin GSYİH’ye katkısı %6,8 oranı ile AB ortalaması olan
%2,5’un çok üstündedir. Ancak, hizmet sektörünün GSYİH’ye katkısı çoğu gelişmiş ülkede
olduğu gibi önemli yer tutmakta ve 2002 yılında GSYİH’nin %71,6’sını teşkil etmektedir.
Hizmet sektörünün düşük katma değerli yapısı finansal sistemin modenizasyonu ile
değişmiştir.Turizmin toplam gelirde önemli bir payı bulunmaktadır ve ülkenin döviz
kaynakları için hayati önem taşımaktadır. En geniş alt sektörler emlak işleri ve ardından
ticarettir. Finans sektörünün büyümesi ve telekom pazarının liberilizasyonu ile ulaştırma ve
iletişim sektörlerinin önemi artmıştır.
2.2. Kamu Harcamaları ve Özelleştirme
Kamu harcamalarının, 2000 yılında hedeflenenden %9,1 daha fazla olacağı
hesaplanmıştır. Dört yıl süren sabit bir süreçten sonra, hükümet harcamaları GSYİH’nin
yüzdesi olarak azaltmayı ve sermaye harcamalarını canlandırmayı amaçlamıştır ve buna
uygun olarak, hükümetin genel harcamaları yavaşça düşmüştür. Bu durum, harcamaların
GSYİH’nin %6,5’undan, %4,9’una düşürülmesi gerçekleştirilerek kolaylaştırılacaktır.
Kamu sektörü maaşları, hükümetin harcamaları kontrol altında tutmasında engelleyici
önemli faktörlerden biridir. Kamu sektörü maaş artışının, hükümetin enflasyon hedefiyle
aynı düzeyde veya altında olması gerekmektedir. Ancak hükümet, her çalışan için 3 000
Drahmilik bir ikramiye vermeye söz verdiği için ortalama maaş artışı toplam %3’ü
bulmuştur. Kamu hizmetinden ayrılan her beş kişi için bir kişinin işe alınma politikası
sürdürülmüş olmasına rağmen, kamu çalışanlarının yaklaşık yarısını teşkil eden sağlık,
eğitim ve sigorta sektöründe bu uygulama yapılamadığı için, bu politika ancak kısmen etkili
olmuştur. Bundan başka sözleşmeyle işe alınmaya sınırlama getirilmesi konusunda güçlü
bir baskı bulunmaktadır
Kamu girişimlerinin, özel sektör çizgisinde yeniden düzenlenmesi, çalışma planlarına
uyumu ve hedeflere ulaşmakta sorumluluk sahibi yöneticilerin atanmasını içeren bir yasa
Mayıs 1996’da yürürlüğe konmuştur. Bazı büyük devlet girişimleri bu düzenlemelere karşı
çıktığından, danışmanlık süresi olan altı ay içinde reform başarılı olmadığı taktirde;
hükümet ödeme kurallarının ve kamu girişimlerindeki zarara uğrayan işçilerin çalışma
koşullarınının değiştirilmesine izin veren bir yasayı yürürlüğe koymuştur. Kamu
girişimlerinin bir çoğu sabit sözleşmelerle tayin edilen yönetimlerle yeniden düzenlenmiştir.
Bu durum hükümetin, Hellenic İletişim Kurumunun (OTE), Kamu Gücü İşbirliği (DEH),
Hellenic Petrol ve Posta Hizmetlerinin kısmen özelleştirilmesi ile ilgili planlarının
gerçekleşmesine izin vermiştir.
Mart 1998’de döviz-oranı mekanizmasına (ERM) girilmesiyle, Simitis hükümeti
özelleştirmede bir adım daha ileri götüren programı yürürlüğe koymuştur. Hükümet 199899 yıllarında, Atina Devlet Tahvili Borsasında yapılan satışlar veya kısmi özelleştirmeden 2
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
trilyon Drahmi kazanç sağlamıştır. 2000-01 yıllarında 1.5 trilyon Drahmi daha ek kazanç
beklenirken, 1999 yılında başlayan devlet tahvili piyasasında hisse satışlarının uzun
sürmesi nedeniyle bu kazancın elde edilmesi gecikmiştir. Hükümet ayrıca gelir akışını
sürdürmek için, Ziraat Bankası, OTE ve Hellenic Petrol’ün konvertibıl hisse senetlerinin
satışı gibi başka yollara da başvurmuştur. Ayrıca Mal ve Para Bağış Fonu ve Ulusal
Piyango gibi girişimlerin gelecekteki gelir vergisi akışına bağlı hisse senetleri güvence
altına alınmıştır.
2001 yılının başlarında hükümet, OTE’deki payını %51, Hellenic Petroldeki payını %65 ve
Atina Su ve Kanalizasyon Şirketindeki payını %75 düşürmüştür. Aynı zamanda, ilk iki
şirket için stratejik yatırımcıları araştırmıştır. DEH, 2001’in ikinci yarısında, %15-20
oranında hisse senedi satılarak kurumsal ve senet dengelemeye yönelik olarak yeniden
yapılandırılmıştır. Ek olarak, dört kamu sektörü bankasının kesin satışı yapılmış ve
Yunanistan Merkez Bankasının, hisse senetlerinin dengelenmesi konusundaki
yapılandırılması tamamlandıktan sonra satışı için söz verilmiştir. Daha önce tamamen
devlete ait bankalar olan Hellenic Endüstriyel Kalkınma Bankası ve Ziraat Bankası kısmen
tahvil satmaktaydı ve hükümet şimdiki durumda her iki banka için de stratejik yatırımcılar
aramaktadır. Ülkenin en büyük bankası olan Yunanistan Ulusal Bankası, Ekim 1999’da
New York hisse senedi borsası listesine alınmıştır. Diğer hükümet kontrollü büyük banka
olan, Ticaret Bankasının %6.7’lik payı (çok kısa zamanda %9.7’ye çıkarılmıştır), Fransa
Credit Agricole Indo Suez’in kontrolüne geçmiştir. Hükümet bir yasa yayımlayarak, iki
banka için yöneticilerin tayini ve çalışanlarının yarı kamu olarak verdikleri hizmetlerin
üzerindeki etkisinin kalktığını ilan etmiştir.
Askeri sektörde hükümet, ordu için cip, kamyon ve zırhlı personel taşıyıcıları yapan
Hellenic Araç Endüstrisindeki %43’lük hissesini satmıştır.
2.3. Ekonomik Performans
Yunanistan’ın ekonomik performansı, ortalama %1,7’lik yıllık reel GSYİH artış oranıyla
1980’li yıllar boyunca yetersizdi. 1990’ların ilk beş yılında, Avrupa genelinde 1993 yılında
görülen %1,6’lık gerilemeyle bağlantılı olarak, bu oran %1,3’e düşmüştür. 1996-2000 yılları
arasında ise Yunanistan GSYİH’deki yıllık %3,3’lük büyümeyle, Avrupa ortalamasının
üstünde bir iyileşme göstermiştir. GSYİH’nin 2001 yılındaki artışı %4,1 oranında
gerçekleşmiştir. Küresel durgunluğa rağmen kamu hesaplamalarına göre 2002 yılında %
4 oranında büyüme beklenmektedir. Aralık 2002’de Milli Ekonomi Bakanlığı tarafından
yayınlanan İstikrar ve Büyüme Programın’da 2006 yılına kadar yıllık %3,5-%4 oranlarında
büyüme öngörülmüştür.
Çerçeve Program kapsamı altında sağlanan AB yatırım fonlarına ve AB ile işbirliği
eğilimine dayalı olarak gerçekleşen bu hızlanma daha çok yatırımlara yöneliktir. Tüketim
harcamalarındaki büyümenin son yıllarda nispeten daha ılımlı hale gelmesi, özel ve kamu
tüketim harcamaları arasındaki mali birleşimin etkilerini yansıtmaktadır. Ancak, vergi
kesintileri, 2001 bütçesindeki emeklilik zamları ve istihdam artışı özel sektör tüketiminin
canlanmasına küçük bir katkıda bulunarak, diğer negatif faktörlerin dengelenmesini
sağlamıştır.
Yunanistan’daki kişi başına düşen gelir, alışılageldiği gibi AB’de en düşük düzeydedir.
Ancak, Yunanistan’ın 1980’li yıllarda GSYİH’nin %50’si olarak tahmin edilen geniş ölçüde
kayıtdışı ekonomisi yüzünden, resmi göstergeler tam bir bilgi sağlayamamaktadır. Vergi
kaçırmanın azaltılması konusunda gösterilen önemli çabaların ardından yapılan bir OECD
çalışmasında bu gösterge %29 olarak hesaplanmıştır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Toplam yerel üretim ve enflasyon (% olarak)
Yıllık ortalama
2002
1998-2002
Sabit fiyatlarla GSYİH
4,0
3,8
Tüketici fiyatları (ortalama; ulusal oran) 3,6
3,5
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2003
Tüketici fiyat enflasyonu 1989-96 yıllarında ortalama %14 oranında gerçekleşmiş ve 1990
yılında %20.5’e varan hızlı bir yükseliş göstermiştir. Bu oran 1996-2000 yılları arasında
daha sıkı mali ve parasal politikalar nedeniyle aşamalı olarak ortalama %4,9’a düşmüştür.
Enflasyon oranında Ağustos ve Eylül 1999’da yıldan yıla %2 oranında düşme görülürken,
tüketici fiyat enflasyonu tekrar tırmanmaya başlamıştır. Enflasyon yılın sonunda tekrar
%3,9 oranına dönerken, Kasım 2000’de hızlı bir artışla, %4,2’ye yükselmiştir. Bu artışın en
büyük nedenleri, 1999 ve 2000’de benzin fiyatlarındaki artış ve Yunanistan’ın EMU’ya
katılmadan önce iki yıl süre içinde enflasyon oranını düşürmek için aldığı önlemlerdir.
Enflasyon oranı 2000 yılında %3,1 iken, bu oran 2001 yılında %3,4’e ve 2002 yılında
%3,6’ya yükselmiştir.
İşsizlik oranı 1990’lı yıllar boyunca artış göstermiş ve 1999 yılında % 12 ile en yüksek
seviyeye çıkmıştır.İstikrar Programı çerçevesinde yapılan hesaplamalara göre 2002 yılı
rakamı %10’dur. Hükümet 2006 yılında işsizlik oranının % 7,1’e düşeceğini tahmin
etmektedir.
2.4. Sektörler
2.4.1. Tarım
Yunanistan’da tarım, ormancılık ve balıkçılığın GSYİH’ye olan katkısı 2002 yılında yaklaşık
%6,8’dir. Aynı sektörlerin AB ortalaması ise %3’ten azdır. 1999’da toplam işgücünün %17
si bu sektörlerde istihdam edilmiştir ve tarıma dayalı ürünlerin ihracat oranı diğer AB üyesi
ülkelerden çok daha fazladır. Bu oran 1997 yılında %23,4 idi.
Dağlık arazisi nedeniyle ülke topraklarının yalnızca %26,2’si işlenmektedir; işlenmekte
olan toprakların ise ancak %42’si sulanabilmektedir. Yunanistan birçok mahsulde kendi
kendine yeten bir ülkedir fakat bazı tahılları, kendisine gerekli et ve mandıra ürünlerinin
geniş bir bölümünü ithal etmektedir. Endüstriyel şeftali üretiminde lider ülkelerden biridir ve
domates üretiminde en üst sırayı almaktadır. Ülkenin diğer önemli mahsulleri tütün,
pamuk ve şekerpancarıdır .
Yunanistan balıkçılık filosu, daha eski ve küçük teknelerden komisyon almayan AB
programlarının
avantajlarından
yararlanabilmeleri
için
1990’ların
ortalarında
küçültülmüştür. Balıkçılık filosu son on yılın sonlarında tekrar büyüyerek 1998 yılında 8
143 tekneye ulaşmış, ancak bu sayı 1999 yılında tekrar azaltılarak 7 716’ya ve 2000
yılında 7 627’ye indirilmiştir. Yunanistan, balık çiftçiliğinde Avrupa’da üretimin yaklaşık
yarısını karşılamaktadır ve lider konumundadır.
2.4.2. Madencilik
Madenciliğin ve taş ocağı işletmelerinin GSYİH’ye katkısı çok azdır (yaklaşık %0,6) ve
giderek düşmektedir. Ancak, son istatistiklere göre 1997 yılında minerallerin dolar bazında
%4,3’lük bir ihracat katkısı olduğu hesaplanmıştır. Yunanistan’da geniş oranda maden
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
yatakları bulunmaktadır ve perlit (inci taşı), bentonit, puzolan ve sünger taşı üretiminde
dünyada en üst sıralarda yer almaktadır. Aynı zamanda, mermer gibi inşaat
malzemelerinde de güçlüdür. Yunanistan’da boksit rezervleri de bulunmaktadır (120
milyon ton elde edilmiştir, 500 milyon tonlık rezerv bulunduğu tahmin edilmektedir). Maden
yatakları alüminyum yönünden zengindir fakat bu madeni çıkartma maliyeti Avustralya ve
Jamaika gibi madenin kolay çıkarıldığı ülkelere kıyasla çok yüksektir.
Trakya ve adaların birçoğunda epitermal (ince tabaka olarak yayılmış) altın madeni
araştırması yapılmaktadır. Chalkidhiki yarımadasında bulunan Kassandra madenlerinde
87,1 g/ton altın içeren, 13 milyon ton kurşun ve çinko rezervi olduğu tahmin edilmektedir.
2.4.3. İmalat
Yunanistan’ın üretim sektörü Avrupa standartlarına göre daha küçüktür ve 2002 yılında
GSYİH’nin %10,7’si olarak hesaplanmıştır. Sektörün GSYİH’ye olan katkısı son yıllarda
düşme eğilimi göstermişse de sektör hala ihracatta (1997 rakamlarına göre %53,8) çok
önemli yer tutmaktadır.
İmalatçı firmaların geneli küçük aile işletmeleridir. Yunanistan Ulusal İstatistik Hizmetlerinin
(NSSG) en son yaptığı sanayi araştırmasında listelenen 144 717 kuruluşun %92,5’i on
kişiden az işçiyle ve yalnızca %0,5’i 100’den fazla işçiyle çalışmaktadır.(On kişiden fazla
işçiyle çalışan 5 604 şirketle 1996 da yapılan bir araştırma: 50’den fazla işçiyle çalışan
firmaların, iş alanlarının yalnızca %17,6’sında faal olduğunu ve toplam katma değerin
%79,1’ini sağladığını göstermiştir.)
En geniş ve genel olarak en karlı sektör özellikle hammaddelerini yerel kaynaklardan
sağlayan yiyecek, içecek ve tütün gibi tüketim malları sanayiidir. Giyecek ve ayakkabı
endüstrisinde, düşük ücretli Asya ve Doğu Avrupa ülkeleriyle yapılan rekabet nedeniyle
son yıllarda gerileme görülmüştür. Bazı Yunan şirketleri, özellikle giyim sektöründe
çalışanlar, iş yoğunluklarını Balkan ülkeleriyle sınırlandırmışlardır. 1980’lerde Avrupa ile
artan ekonomik ilişkiler sonucu, 1950’li ve 1960’lı yıllarda kurulan düşük teknolojiyle
çalışan ve daha çok ithalata dayanan sanayi şirketlerinin sayısı azalmıştır. Üreticiler, artan
ücret maliyetleri sebebiyle, daha yüksek katma değer sağlayan malların araştırmasına
girmişlerdir.
Mamul Mal Üretimi (% büyüme)
2000
Yiyecek- İçecek
2,3
Tekstil
-7,5
Giyim
-1,8
Kauçuk ve plastik
-2,0
Kimyasallar
9,2
Metal dışı mineraller
3,7
Makine ve teçhizat
0,2
Elektrikli materyaller
-12,5
Radyo, tv ilet,işim araçları -32,2
Ulaşım gelirleri
-8,5
Toplam Üretim
0,7
Yıllık ortalama
2000-02
2,1
0,0
-3,2
0,8
8,0
2,9
6,3
0,8
3,2
3,1
2,5
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2003
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
2.4.4. İnşaat
Yapı endüstrisi geçmişte Yunan ekonomisinde önemli bir yere sahip olmakla beraber,
performans yönünden iniş çıkışlar göstermektedir. Sektörün 2002’de GSYİH’ye katkısı
%8,4 oranında gerçekleşmiştir. Atina’da düzenlenecek olimpiyat oyunları ve AB
fonlarından sağlanan desteklerle bu oranın 2004 yılında % 12’ye ulaşacağı tahmin
edilmektedir.
Sektör AB’nin, finansmanına katkı sağladığı projelerle 1990’ların ortalarında iyileşme
göstermiştir ve AB’nin Çerçeve Program yoluyla finanse ettiği projelerden en çok ağır
sanayi inşaat şirketleri yararlanmıştır. AB fonlarının (1994-99 Çerçeve Program
çerçevesinde (CSF) 14 milyar Ecu, 2000-06 CSF’de 25,5 milyar Euro) en büyük bölümü,
kuzey-güney ve doğu-batı karayolları, Atina yer altı demiryolu, havaalanları ve limanların
geliştirilmesi gibi büyük ölçüde kamu yatırımlarına ayrılmıştır. Bunlara ek olarak, yeni Atina
havaalanı, Atina’daki ring yolu ve Korinth Körfezindeki asma köprü inşaatları Avrupa
Yatırım Bankasından alınan kredilerle özel sektör işbirliğinde yapılmıştır.
1999’da hükümet, Üçüncü Çerçeve Program’daki yatırım planlarını yeniden gözden
geçirmiş ve kamu-özel sektör işbirliğine büyük önem vermiştir. Ülkenin büyük inşaat
şirketlerinin birleşmesine ve kendini finanse eden altyapı çalışmaları için teklif vererek
yabancı şirketlerle rekabet edebilmesine izin veren bir yasa Mart 2001’de parlamentodan
geçmiştir.
2.4.5. Bankacılık
2002 yılı sonu itibarıyla Yunanistanda 15 ticari banka bulunmaktadır. Bu bankalarda ticari
bankacılık sektörünün birleşime giderek oluşturduğu beş büyük banka pazarın % 80-85’ne
hakimdir: Devlet kontrollü Yunanistan Ulusal Bankası (NBG), Yunanistan Ticaret Bankası
ile Alfa, EFG Eurobank-Ergasias ve Pire bankaları olarak üç özel banka. Hükümet NBG ve
Ticaret Bankası üzerindeki kontrolünden feragat etme isteğini bildirmiştir. Bankalar yatırım
bankacılığı, komisyonculuk, ortak fonlar, leasing, sigorta ve kredi kartlarıyla uğraşan
bayileriyle dikey geçiş yapmışlardır. Hepsinin de Balkanlarda şubeleri ve bayileri
bulunmaktadır ve içlerinden ikisinin Orta ve Doğu Avrupa’da ortaklıkları bulunmaktadır.
Bazı Avrupa bankaları Yunanistan pazarına girmiştir. Deutsche Bank’ın, EFG EurobankErgasis’de %10’luk payı ve Credit Agricole Indo Suez’in de Ticaret Bankasında %6,7’lik
(çok kısa zamanda %9.7’ye çıkmıştır) payı bulunmaktadır. Portekiz Ticaret Bankası,
Yunanlı sigortacılarla kuvvetlerini birleştirmiş, Interamerican 45 yeni şube kurmuştur ve
NovaBank, 2002’ye kadar 120 şube kurmayı planlamaktadır. Ancak, Pire Grubu ve
Hollanda ING arasındaki stratejik ortaklık konusunda uzayan görüşmeler nedeniyle bu
ortaklık 2000 yılında başarısızlığa uğramıştır. Banque Worms, Credit Lyonnais, Ulusal
Westminister ve Barclays Yunan hisselerini satmıştır ve Credit Commercial de France da
aynı satışı yapmak için görüşmelerde bulunacağını açıklamıştır. Başka birleşimler de
beklenmektedir.
2.4.6. Sigortacılık
Yunanistan sigorta piyasası diğer Avrupa ülkelerine kıyasla daha küçüktür. 2001 yılında
kişi başına düşen prim 241€ ile diğer AB ülkelerinin ortalamasının yalnızca %11,5’idir.
Toplam prim geliri 2,6 milyar € olarak hesaplanmıştır. Genel sigortacılık hizmetleri içinde
hayat sigortası oranı 1998 yılından itibaren her yıl önemli artış göstermektedir. Sektördeki
yeniden yapılanma sürecinde 2001 yılı sonunda endüstri derneğine kayıtlı sigorta şirketi
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
sayısı 183’ten 107’ye düşmüştür. Sigorta şirketlerinin 73’ü yerel, 34’ü ise yabancı
sermayelidir. Pazar araştırmacıları bu sayının on yılda yarıya düşeceğini beklemektedir.
Sigorta Şirketleri Derneği verilerine göre ilk 5 şirket piyasanın %60’ına ve ilk 10 şirket
%80’ine hakimdir.
2.4.7. Perakende satış sektörü
1980’lerde perakende satış küçük aile şirketleri aracılığı ile yapılmakta olup, belediyelerin
kontrolündeydi. Bu durum, Yunan şirketleri ile ortaklık ve işbirliği yaparak kendi markaları
altında ticaret yapan veya açık artırmayla satın aldıkları yerel markaları kullanarak, toptan
veya perakende satış yapan birçok Avrupa şirketiyle beraber 1990’larda hızla değişmeye
başlamıştır. Yabancı markalı ürünler özellikle yoğun distribütörlüklerle satılan elektrik
teçhizatı ve otomobillerdir. Ford ve Opel dağıtım zincirlerini desteklemek için
Yunanistan’da banka şubeleri açmışlar ve diğer üreticiler de finansman düzenlemelerini
yerel bankalarla sürdürmüşlerdir. Perakende satışta en hızla büyüyen sektör özellikle
ayaküstü yiyecek ve özel dizayn giyim konusundaki ülke zincirleridir. Sektörün GSYİH’ya
katkısı 2002 yılında %14,5 olarak hesaplanmıştır. Toptan ve perakende satışların
GSYİH’ye katkısı üretimden daha fazladır.
2.4.8. Turizm
Son yıllarda Yunanistan’a kendi nüfusundan daha fazla turist gelmiştir. Hesaplamalara
göre 1999’daki %11’lik bir artışın ardından, 2000’de 12,5 milyon kişiyle artış %4’e
yükselmiştir. 2001 yılı için açıklanan 14,7 milyon turist sayısı Balkanlardan ve doğu
Avrupadan gelen göçmenleri de kapsamaktadır. Turizmi Geliştirme Enstitüsü (ITEP)
gerçek turist sayısını 12,7 milyon kişi olarak açıklamıştır.Yunan Turizm Ofisinin(EOT)
yayınladığı verilere göre 2001 yılında turizmin Yunan GSYİH’sine katkısı %8 ve işgücüne
katkısı %10 civarındadır.
Resmi politika turizm ürünlerini çeşitlendirmek ve golf sahaları, konferans merkezleri,
kayak ve diğer dinlence yerleri, kaplıcalar ve çeşitli spor merkezleri kurmak için parasal
devlet desteğini hazır bulundurmaktır. 2000 yılının başında, 28 konferans merkezi ve 38
yat limanı için ruhsat verilmiştir.
2004 Olimpiyat oyunları için 8 000 yeni otel yatağı sağlanması gerekmektedir. Oyunlardan
sonra yeni otellerdeki müşteri seviyesinin nasıl sabit tutulacağı konusundaki endişelerden
dolayı hükümet, başkent Atina’da 14 yıl süreyle yeni otel yapımını yasaklamıştır. Şubat
2001’de izin ihalesi kapatıldığında 55 başvuru bulunmaktaydı. Şimdiki durumda bazı lüks
otellerdeki kış müşterisi oranı %25’in altındadır. 10 milyar dolar değerindeki turizm malları
Ulusal Turizm Kurumunun (EOT) elindedir ve özelleştirilmek veya özel sektör
işletmecileriyle ortak kuruluş kurulması amacıyla, yeni EOT Emlak Geliştirme Şirketine
devredilmiştir. Danışmanlar yabancı yatırımcı aramaktadırlar.
3. Kaynaklar ve Altyapı
3.1. Nüfus
Yunanistan’ın 2001 yılındaki resmi nüfusu 10,9 milyon olarak tespit edilmiştir. Nüfusun
beşte üçü, ülkenin üçte birlik kesiminde yaşamaktadır (dağlık bölgede nüfus dağılımı
seyrektir). Nüfusun neredeyse yarısı da Atina ve Selanik gibi iki büyük şehirde
toplanmıştır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Başlıca şehirlerin nüfusu, 1991 (1 000)
Atina
Selanik
Attika (Atina hariç)
Akhaia
Larisa
Iraklion
Serrai
Dodhekanisos
Ioannina
Kozani
3 072,9
946,9
450,5
300,1
270,6
264,9
192,8
163,5
158,2
150,4
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2001
Etnik olarak, şimdiki sayılarının 600,000 olduğu tahmin edilen ve sayıları giderek artan
mülteciler ve ekonomik sebeplerle gelenlerin (özellikle ikincisi) dışında nüfusun çoğu
Yunanlıdır. Bunların neredeyse yarısı Arnavutluktan gelmektedir ve diğerleri, giderek artan
sayıda Ortadoğulu mülteciler ve Afrika kıtasından gelen ekonomik göçmenlerdir (bazı
tahminler bu kesimin 1 milyon gibi yüksek bir rakama ulaştığını söylemektedir).
Yunanistan’ın bölgelerinden biri olan Makedonya’da, Slav diyalektiği ile konuşan 60 000
kişi yaşamaktadır, ancak bunlar Atinalılar tarafından etnik veya kültürel azınlık olarak kabul
edilmemektedir. Sayı olarak, nüfusunun %98’i Yunan Ortodoks Hıristiyan dinindedir.
Trakya’da Slav (Pomak) ve Türk asıllı 120 000 kadar Müslüman yaşamaktadır. Ayrıca
Epirus’da, Çingene toplumları ve Eski Halk (çok eski Dalmaçya ve Arnavutluk halkı) da
yaşamaktadır.
Avrupa’nın geri kalan kısmı gibi, Yunanistan da, doğurganlık oranlarını düşürerek ve daha
uzun yaşam beklentisi sağlayarak, demografik görüntüsünü değiştirmiştir. 1996 yılında
doğum anındaki yaşam beklentisi, kadınlarda 80,3 (OECD ortalaması 78,8 yaş) ve
erkeklerde 75,1 (72.6) yaştır. Doğurganlık oranı, normal çocuk doğurma çağındaki kadınlar
için, 1986 yılındaki 1,62’ye kıyasla, 1996 yılında 1,31 çocuğa düşürülmüştür.
Nüfus (1 000)
Erkek
Kadın
Toplam
Yıllık % Değişim
1995
5 160
5 294
10 454
0,3
1996
5 168
5 307
10 475
0,2
1997
5 177
5 322
10 499
0,2
1998
5 183
5 333
10 516
0,2
1999
5 192
5 346
10 538
0,21
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2003
3.2. Doğal Kaynaklar ve Çevre
Ülkenin dağlık konumu nedeniyle toprakların %40’ı koyun ve keçiler için uygun otlakları
bulunan seyrek dağılımlı yüksek araziyken, ülkenin yalnızca %25’inde topraklar
işlenmektedir (1996 yılında, bu arazinin %65’i tarıma ayrılmıştır, %31’i ağaç ve asma
ekilidir ve geriye kalan topraklarda sebze ve diğer bahçe tarımı yapılmaktadır). Resmi
olarak ülkenin %22’sinin ormanlık arazi olduğu bildirilmişken, havadan yapılan son
araştırmalar ağaçla kaplı arazinin yangınlar nedeniyle %17’ye düştüğünü göstermektedir.
Yaz mevsiminin özelliği hava sıcaklığının 30°C’nin üstünde olması ve ya çok az ya da hiç
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
yağmur yağmamasıdır. Ekinlerin büyümesi için yoğun bir sulama sağlanması
gerekmektedir. Yüksek ısı, birçok ada ve uzun sahil şeridinin hepsinin bir arada bulunması
Yunanistan’ı başlıca turistik merkezlerden biri yapmıştır.
3.3. Ulaşım ve İletişim
Yunanistan, AB’ye üye olan herhangi bir ülkeyle sınırı bulunmayan tek AB üyesi ülkedir ve
ticaretinin beşte ikisini AB ile yapmaktadır. Yunanistan’ın başlıca Avrupa pazarlarından
coğrafik olarak uzak olması ve düşük kaliteli ulaşım ve iletişim ağına sahip bulunması,
sürekli bir ticari açık vermesinin altında yatan en önemli faktörlerdir. Bu durumu düzeltmek
için, AB’nin ikinci Çerçeve Programı kapsamında (CSF II, 1994-99) verilen fonun
harcamalarının dörtte birinden fazlası ulaşım için ayrılmıştır ve CSFIII (2000-06) adı
altında verilen mevcut fonun %36’sı da temel olarak otoban, demiryolu ağı, denizyolu ve
havaalanlarını geliştirilmek üzere ayrılmıştır. Balkan ülkeleriyle olan ulaşım hattının ve
Avrupa bağlantılı limanlara ulaşımı sağlayacak karayolu hattının geliştirilmesine özel bir
önem verilmiştir. 2004 Olimpiyat Oyunlarının Yunanistan’da yapılması kararı, ulaşım,
iletişim ve diğer altyapı işlerinin artırılmasını teşvik edici bir unsurdur.
3.3.1. Demiryolu
Hellenic Demiryolu Kurumu (OSE) uzun zaman önce kurulmuş olmasına rağmen, ülkenin
zorlu arazisi nedeniyle gelişmesi engellenmiştir. Kurumun demiryolu istasyonlarından,
Güney-Doğu Avrupa’nın iç bölgelerine uzanan demiryolu hattı, yetersizdir ve çok az
kullanılmaktadır. Bu sistem, AB’nin Avrupa Ulaşım ağı (TENs) programına dahil edilmiş ve
çift raylı ve hatların 200 km/saat hıza izin verecek şekilde elektriklendirilmesi programı
uygulanmıştır. OSE’nun CSF III yatırım fonundan bir 1 trilyon Drahmi alması planlanmıştır.
Aynı zamanda Atina ve Spata’daki yeni havaalanını da birbirine bağlayan bir ışıklı gidişgeliş demiryolunun Attika’da yapılması projesine öncelik verilmiştir. Büyük Atina’da 1997
yılında tamamlanması planlanan 21 istasyona sahip iki yer altı hattı bulunmaktadır. Ancak,
gecikmeler nedeniyle 2000 yılının sonlarında yalnızca 18 istasyon açılmıştır. Uluslar arası
Olimpiyat Komitesi, bu sistemin 2004 oyunları tesislerine kadar uzanması için yetkilileri
zorlamaktadır fakat, hükümet 150 milyar Drahmi olarak hesaplanan maliyet nedeniyle
henüz bir girişimde bulunmamıştır
3.3.2. Karayolları
İki uluslararası standart otoban, Atina üzerinden, Patras ve Selanik’i (Pathe olarak
bilinmektedir) birbirine bağlamakta ve Igoumentitsa’dan Selanik’e uzanarak kuzey
Yunanistan’ı boydan boya geçip Türkiye sınırına kadar ulaşmaktadır (Egnatia). Egnatia
projesininde bazı güçlüklerle karşılaşıldığı için, tamamlanması 2003-05 yılları olarak
planlanmıştır. Bu projeler TENs programına dahil edilmiş ve fonun %60’ı, Çerçeve
Program kapsamında gelmiştir. İkinci bir yol inşaatı olarak, Atina’yı Elefsis’in endüstri
merkezine ve yeni Spata havaalanına bağlayan BOT projesi, Yunanistan-Fransa
konsorsiyumuyla yapılmaktadır. Bu yolun bir bölümü, Mart 2001’de açılmıştır.
Igoumenitsa’yı Patras’a bir asma köprü (2004 yılında tamamlanması planlanmıştır) ile
birbirine bağlayacak bir batı otoyolu Korinth körfezini boydan boya geçmektedir.
3.3.3. Denizyolu
Yunanistan limanlarında uluslararası denizciliği engelleyecek hiçbir sınırlama
bulunmamaktadır. AB’nin Ortak Pazar kurallarına göre, kıyı denizciliği ve tekne gezintileri,
1 Ocak 1999’dan itibaren AB gemilerine açılmıştır. Ancak, Yunanistan 2004 yılının sonuna
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
kadar, ülkenin adalara olan rotaları düzenlemesine izin veren kısıtlayıcı tedbirlere sahiptir.
1999-2000 yılları arasında deniz filosunun modernizasyonundan sonra hükümet, kamu
hizmeti emrinde çalışan ve daha seyrek uğranan limanları desteklemek amacıyla, tüm
adalara olan ziyaretleri Kasım 2002 yılına kadar azalttığını ilan etmiştir. Pire yükleme
limanıdır, ancak Balkanların iç bölgelerine kadar uzanan demiryolu hattının eksiklikleri
nedeniyle kullanımı çok sınırlıdır. OSE yatırımının bir diğer önceliği ise, limana ve yeni
düzenlenen bölgeye bağlantı sağlayacak iki raylı demiryolu yapmaktır. Yükleme limanı
yalnızca gemilerin denizden transit geçişleri için hizmet vermektedir. Selanik’de de
yükleme tesisleri ve iyi demiryolu hattı bulunmaktadır ancak, büyük yolcu gemilerinin Doğu
Asya ve Avrupa arasında ticaret yapması için gerekli rota üzerinde değildir.
Yaklaşık tüm yüzen gemi darası tonlarının altıda biri olmak üzere, Yunanistan dünyanın en
büyük deniz filosuna sahiptir. Ancak, gemilerde çalışacak mürettebatın büyük bir
bölümünün Yunan uyruklu olması mecburiyetinin maliyetleri arttırması nedeniyle, bu
gemilerin 2000 yılında dörtte biri Yunanistan bayrağı altında kayıtlıdır. Uluslararası
gemicilikten elde edilen kazancın önemi, Yunanistan ekonomisi için 1999 gelirlerinde
fazlasıyla kanıtlanmıştır ve uzun süren krizde fiyatların sabitleştirilmesinin ardından ticaret
açığına katkıları iki mislidir.
Yunanistan Ticaret Donanması
1997
1998
1999
2000a
Yunanistan yararına sahip olunan b
Gemi Sayısı
3 204 3 358 3 424
3 584
Gemi darası (milyon ton)
127.8 133.6 139.3
151.0
b
Yunanistan bayrağı taşıyan gemiler
Gemi Sayısı
987
946
911
909
Gemi darası (milyon ton)
49.3 47.9 48.2
49.9
c
Dış-ticaretden sağlanan kazanç (ABD $ m) 2 104 1 173 5 141 Bilinmiyor
ticari eşya ile ilgili ticaret açığı yüzdesi
11.5 13.0 28.6 Bilinmiyor
a
1 Mart 2000.
1.000 grt üzerindeki gemiler,
c
ulaşım gelirleri için Yunanistan Bankası rakamları, hemen hemen tümü denizcilikten elde edilmiştir.
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2001.
b
3.3.4. Havayolu
2001 yılına kadar 50 yaşındaki, yetersiz donanımlı Atina Hellenikon Havaalanı
Yunanistan’da hava trafiğinin en önemli bölümünü üstlenmiş durumdaydı. 28 Mart 2001
tarihinde, Atina’nın güney doğusunda bulunan Spata’da başlangıç kapasitesi her yıl 16
milyon yolcu olan ve 50 milyon yolcu kapasitesine genişletilmesi hedeflenen ikiz-pistli yeni
bir havaalanı açılmıştır. Selanik havaalanı da son zamanda yenilenmiş olmasına rağmen
halen büyük uçakları çekme kapasitesine sahip değildir. Halen sürdürülen havaalanı
vergisini kullanarak bölgesel havaalanlarının yenilenmesi programı yürürlüğe konulmuştur.
3.3.5. İletişim
AB yönergelerine göre tüm üye ülkelerden, iletişim altyapısını oluşturmak ve 1998 yılının
başından itibaren telefon hizmetlerini sağlamak üzere tüm kısıtlamaların kaldırılması
istenmiştir. Yunanistan’da 1 Ocak 2000 tarihine kadar kısıtlı bir telefon hattı hizmeti
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
mevcuttu. Bunun üzerine bir hükümet kuruluşu olan Hellenic İletişim Kurumu (OTE),
serbest pazarda rekabet edebilmek için katma değer hizmetlerini dijitalize edebilmiş ve
geliştirebilmiştir. Yunanistan’da 1992 yılından beri mobil telefon hizmetleri Panafon ve
Telstet şirketleri ve bir kamu operatörü olan Cosmote tarafından yürütülmektedir.
Düzenleyici yetkili olarak Ulusal İletişim ve Posta Komitesi 2000 yılında kurulmuştur. Aralık
2000’de dokuz lokal telsiz bağlantı ruhsatı açık artırmayla satışa sunulmuştur (yasalar,
ruhsat sahiplerine, istedikleri zaman sabit kablo bağlantısı yapma izni vermiş olmasına
rağmen bu bağlantı kablodan çok, son mikrodalga kullanıcılarının bağlantılarıdır). Altı
ruhsat satılmıştır ve OTE verdiği orta düzeydeki fiyatla bu açık artırmaların ikisini
kazanmıştır. Bir ruhsat alan Halk Gücü Kuruluşu (DEH) ve bir diğer ruhsatı almak için
tercihi yapması istenen Hellenic Demiryolları Kurumu arasında bir konsorsiyum
kurulmuştur.
OTE iletişim konusunda bölgesel bir merkez olmayı hedeflemiş ve Ermenistan iletişim
sisteminin %90’ını satın almış, Romanya ve Sırbistan sisteminin %35’lik bir bölümünün
kontrolünü ele geçirmiştir. Ayrıca, Ukrayna’da mikrodalga ağını işletme konusunda ve
Gürcistan kartlı telefon sisteminde bir birlik oluşturmuştur. OTE Bulgaristan ve
Makedonyada, ülke hatlarının açık artırmayla satın alınmasında başarısız olmuştur (ancak,
yeni ihale açıldığında tekrar teklif vereceğini bildirmiştir). Bir şubesi olan Cosmote,
Bulgaristan ve Arnavutluk’taki mobil hizmetleri açık artırmayla satın almıştır.
3.4. Enerji
Enerji verilerine göre, Yunanistan’da 2000 yılında temel enerji temininin %67’si net ithalat
ile elde edilmiştir, bu net ithalatın %90’ı petroldür. Yunanistan’ın enerji politikası, petrolün
yerine yerel linyit kullanmayı hedeflemişse de, giderek büyüyen çevresel sorunlardan
dolayı bu hedef daha temiz yakacak kullanılmasına yöneltilmiştir. Kalkınma Bakanlığının
2010 yılı projeksiyonlarına göre, linyitin toplam kullanıma katkısı düşerken, Rusya ve
Arnavutluk’tan ithal edilen doğal gaz kullanımı artmıştır. Solar ve rüzgar gücü gibi alternatif
enerjilerin geliştirilmesi artarken, bunların tüm temel gereksinimlere katkılarının düşmesi
beklenmektedir
Temel yerel enerji kaynağı, 60 yıl daha korunmuş rezervleri bulunan linyittir. Kuzey Ege’de
bir petrol yatağı, kaynağının tükendiği 1999 yılında kadar işletmede kalmıştır. En fazla
randıman gösterdiği dönemde, Yunanistan’ın toplam petrol gereksiniminin yalnızca
%10’unu karşılamıştır. Bu kapsamda, Yunanistan’ın 15 yıllık gereksiniminin yaklaşık üçte
birini karşılayacak bir başka petrol yatağının işlenmesi, Türkiye ile olan kara suları ve deniz
dibi hakları konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle engellenmiştir. 1997 yılında, Ege
denizinde kıyı boyunca ve açık denizde, iki yabancı birliğe, dört keşif araştırması
yapmaları için ödenek tahsis edilmiştir.
Toplam yıllık kapasitesi 20 milyon ton olan ikisi kamu, ikisi özel olmak üzere dört rafineri
bulunmaktadır. Yunanistan petrol ürünleri konusunda büyük ölçüde kendine yeten bir
ülkedir. Ancak ısınmak için akaryakıt ve yağlama ürünlerindeki açık yıllık olarak 2.5 milyon
ve 0.2 milyon ton olarak hesaplanmıştır ve bu açık yapılan ithalatlarla karşılanmaktadır.
Petrol ürünleri pazarı 1990’lı yılların başında yeniden düzenlenmiştir, fakat devlet tahvili ile
ilgili yasama, halen yabancı aydınlanma ürünlerinin ithalinde güçlükler yaratmaktadır. 1998
yılında Kamu Petrol Kuruluşu, Hellenic Petrol (El.Pet.) adı altında bir birleşik hisse senedi
kuruluşuna dönüştürülmüştür ve %35’lik hissesi borsada satılmaktadır. Halen, El.Pet. üç
yabancı petrol kuruluşu ile, içlerinden birisinin kuruluş için yatırım yapması konusunda
görüşmelerini sürdürmektedir. El.Pet. özel rafineri olan ve Selanik’in Kuzey limanından,
Makedonya’ya’a uzanan 3.5 milyon ton/yıl kapasiteli bir boru hattı inşa eden Okta’nın
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
gelirlerini kontrol etmektedir. 1995’te, Yunanistan, Bulgaristan ve Rusya yetkilileriyle,
Bulgaristan’ın Kara Deniz limanı olan Burgas’tan başlayıp, İstanbul Boğazı ve Çanakkale
boğazını geçerek, Yunanistan’ın Ege Denizi Limanı olan Alexandroupoli’ye uzanan ham
petrol boru hattı için 700 milyon dolar değerinde bir protokol imzalamışlardır.
Yunanistan’ın elektriğe olan talebi giderek artmaktadır ve ortalama değerler olarak her yıl
%4.5 oranında artmaya devam edecektir. 2000 yılının sonunda Kamu Enerji Kurumu
(DEH) 10 990 mw.lık toplam kapasiteye sahipti (%44,6 linyit, %18,1 petrol, %10,1 doğal
gaz, %26,9 hidroelektrik ve %0,3’ü yenilenebilir kaynaklar). Kurumun beş yıllık çalışma
planında 1 855 mv daha fazla ek gereksinim bulunduğu bildirilmiştir.
1988 yılında kurulan Devlet Gaz Kurumu (DEPA), Rusya (doğal gaz) ve Arnavutluk’la
(sıvılaştırılmış doğal gaz-LNG) iki gaz tedariki sözleşmesi imzalamayı başarmıştır ve
dağıtım şebekesini kurmuştur. Ana boru hattının ve ilgili dağıtım şebekesinin kurulması
siyasi nedenlerle engellenmiş ve aynı zamanda LNG alan tesislerde Yunanistan’ın deprem
bölgesi olması nedeniyle teknik sorunlarla karşılaşılmıştır. LNG terminalinin kriyogenik
tesisleri 1999 yılında tamamlanmış ancak, o yılın Eylül ayında şiddetli bir depreme
direnmek zorunda kalmıştır. Yüksek ve orta derece basınçlı dağıtım şebekelerinin akışı,
büyük üretici firmaların hızlı müdahalesi ile sağlanmıştır. Ancak, düşük basınçlı dağıtımın
gerçekleştirilmesi çok yavaş ilerlemektedir.
AB’nin gaz konusundaki yönergesine göre, doğal gaz pazarının liberalleştirilmesi üç
aşamada gerçekleştirilecektir. Buna göre, en az %20’si Ağustos 2000’e kadar özel
rekabete açılacak daha sonra Ağustos 2003’de %28’i ve Ağustos 2008’e kadar da %33’ü
açılacaktır. Fakat, bazı üye ülkelere göre hızlı liberalleşme, toplam gaz talebinin ortalama
%80’ini Ağustos 2000’e kadar AB Pazarına açmakla eşit anlama geldiği için, bu konuda
Yuna0nistan başlangıç olarak geri kalmış görünmektedir. Ancak, doğal gaz kullanım
kapasitesini artırılması ile ilgili olarak endüstrinin gösterdiği kayda değer ilgi, hükümeti bu
konuda yeniden düşünmeye ve liberalleşmeyi hızlandırmaya zorlamıştır.
Yunanistan, yaklaşık 2.5 milyon metrekare kapasiteyle Avrupa’daki solar toplayıcıları için
en büyük donanımlı bölgedir. Birçok adaya kurulan 0.5 mw randımanlı fotovoltaik güç
istasyonları ve 1999 yılının sonunda rüzgar gücüyle elektrik üreten birimler, 180 mw
kapasiteyle işletmeye başlamıştır. Elektrik pazarındaki liberalleşmenin ardından bu
kapasitenin 300 mw’a yükselmesi beklenmektedir.
4. Dış Ticaret
4.1. Genel Değerlendirme
Yunanistan’ın yıllara göre dış ticaretia ( milyar ABD$)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
1997
11,7
26,4
38,1
-14,7
1998
11,7
27,0
38,7
-15,3
1999
11,6
26,1
37,7
-14,5
2000
10,6
26,2
36,8
-15,6
2001
9,9
27,8
37,7
-17,9
2002
7,2
29,5
36,7
-22,3
Kaynak:EIU-Economic Intelligence Unit,Greece,Country Report July 2003
a
EIU tahmini
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Gümrük verilerine göre ithalat değerinin yaklaşık %25’i oranında ve Yunanistan Merkez
Bankasının yeni ödemeler dengesi göstergelerine göre de üçte bir oranında, ihracatıyla
Yunanistan eşya ticaretinde büyük yapısal açığa sahiptir. Başlıca ürünleri, yiyecek, ham
pamuk, tütün, tekstil (hazır giyim de dahildir), kimyasallar, yarı işlenmiş mineraller, metal
ürünler, çimento ve rafine edilmiş petrol ürünleridir. Yunanistan, enerjisinin büyük bir
bölümünü, bazı yiyecekleri, hemen hemen tüm taşımacılık teçhizatını, makinelerinin ve
elektrik aletlerinin çoğunu ithal etmektedir.
Yunanistan 1981 yılında Avrupa Birliğine girdikten sonra dış ticaretindeki açık giderek
artmıştır. AB’ye girmeden önce, Yunanistan’ın endüstriyel ürünlerinin %45’i gümrük
vergileri, kotalar ve diğer kısıtlayıcı önlemler yoluyla etkili bir koruma altındaydı. 1990’ların
başında neredeyse tüm korumalar kaldırılmıştır.
Yunanistan ihracat piyasasının büyük bir bölümü 1960 ve 1970’lerde ücretlerin düşük
olduğu bir dönemde gelişmiştir. Bugün, işgücü maliyeti düşük olan ülkelerin pazarlarıyla
büyük bir rekabet içindedir. 1994’e kadarki 30 yıl içinde Yunanistan tekstil sektörü, Genel
Gümrük Vergisi ve Ticaret Anlaşması (GATT) altında yapılan Çok Yönlü Düzenlemelerin
iki taraflı kota ve gümrük vergisi anlaşmalarından yararlanmaktaydı. Bu anlaşmalar, Dünya
Ticaret Örgütünün (WTO) destekleriyle 2005 yılına kadar yeniden gözden geçirilecektir.
Yunan şirketleri, ülkede ve bölgede yabancı ortaklarla stratejik birlik kurmak için, daha
kaliteli ve daha katma değerli mal üretiminin yollarını aramaktadır. Yunanlı ihracatçılar
ayrıca, ticaret yaptıkları başlıca ortaklarının para birimlerine karşı drahminin değer
kazanmasına yol açan sıkı para politikası ile de başa çıkmak zorunda kalmışlardır. Bu
durum ayrıca Yunanistan’ın neredeyse tümüyle ithalatına bağımlı olduğu sermaye
mallarının fiyatlarının düşük tutulmasına da yardımcı olmuştur.
Yunan firmaları, eski Doğu Bloku ülkelerinde, Balkanlarda ve Kara Deniz bölgesinde yeni
açılan pazarlardan yararlanma konusunda çok çabuk davranmışlardır. Bu bölgelerle
yapılan ticaret toplam ihracat değerinin %15’ini teşkil etmektedir. Hükümet, devlet
kontrolündeki bankalar yoluyla, Ukrayna, Romanya, Ermenistan, Gürcistan, Moldova ve
Azerbaycan gibi ülkelere ticari kredi sağlanması çabalarını desteklemektedir.
Ülkenin dış ticaret politikası büyük ölçüde üyesi bulunduğu Avrupa Birliğine bağlıdır. Gerek
ithalat, gerekse ihracat rejimi, Avrupa Birliğinin izlediği politikalara göre belirlenmektedir.
Sektörlere göre dış ticaret, 1997
(fob, cif)
İhracat fob
Mamül Mallar
Yiyecek ve içecek
Petrol ürünleri
Hammadde ve yarı işlenmiş
Mineraller ve maden cevherleri
Diğerleri de dahil olmak
üzere toplam
ABD $
(milyon)
2 892
1 033
601
259
228
5 373
İthalat fob
Tüketim malları
Sermaye malları
Yiyecek
Benzin ve yağlar
Hammaddeler
Diğerleri de dahil olmak üzere
toplam
Kaynak:The EIU,Greece,Country Profile 2002
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
ABD $
(milyon)
9 391
5 643
1 138
2 805
2 667
23 644
4.2. Yunanistan’ın İhracatı
Yunanistan’ın ihracatında en önemli kalemleri, tarım ürünlerinden meyve ve sebzeler,
tütün, pamuk, kısmen petrol ürünleri, bitkisel yağlar, tekstil iplikleri ve mamülleri, demirdışı
metallerden alüminyum, demir-çelik ürünleri oluşturmaktadır. Bunların arasında önemli
düzeyde artış gösterenlerden ilki pamuktur. Son 5 yıllık dönemde Yunanistan’ın pamuk
ihracatı önemli ölçüde artmıştır. Bunda AB fonlarından pamuk üreticilerine sağlanan
yardımların büyük etkisi olduğu düşünülmektedir.
Ülke grupları itibariyle Yunanistan’ın AB’ye yönelik ihracatı 45-60% düzeyinde
değişmektedir.Bu grup içinde önemli sayılabilecek ülkeler sırasıyla Almanya, İtalya,
İngiltere’dir.
Başlıca Ticari Partnerleri, 2001
İHRACAT
Toplam
İhracattaki payı(%)
Almanya
İtalya
İngiltere
Fransa
Toplam AB
ABD
Bulgaristan
GKRY
Makedonya
11,7
8,8
8,5
3,9
44,0
5,7
5,7
4,8
3,7
İTHALAT
Toplam
İthalattaki payı(%)
Almanya
İtalya
Fransa
Hollanda
Toplam AB
Rusya
S. Arabistan
ABD
İran
12,9
11,3
5,9
5,3
50,8
5,3
3,5
3,3
3,2
Kaynak:EIU-Economist Intelligence Unit, Greece, Country Profile 2003
4.3. Yunanistan’ın İthalatı
Yunanistan enerjisinin büyük bir kısmını, bazı yiyecekler (çoğunlukla protein ürünleri),
ulaşım teçhizatları ve elektrikli eşyalarla makinelerin çoğunu ithal etmektedir. İthalat ve
ihracat rakamlarının kabaca kıyaslaması yapıldığında , ihracatın ithalatı karşılama oranının
yaklaşık %40’tan %24 düzeyine düştüğü görülmektedir. Yunanistan’da, petrol hariç olmak
üzere, yapılan ithalatın büyük ölçüde tüketim malı ağırlıklı olduğu görülmektedir.
Yunanistan ithalatçısı olduğu et ve süt ürünleri gibi temel gıda ürünlerinin yanı sıra her tür
sanayi ürününü de ithal etmektedir. Yunanistan, coğrafi yapısının etkisiyle tarıma fazlaca
elverişli olmaması nedeniyle, birçok gıda ürününün, özellikle işlenmiş gıdaların, ithalatçısı
konumunda bulunmaktadır.
İthalatta da ülke grupları içinde en yüksek pay %50-70 ile AB ülkelerine ait olmuştur.
Bunlar içinde en yüksek pay İtalya ve Almanya’ya aittir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Yunanistan’ın İthalatında Başlıca Ürünler
GTİP
27
84
87
85
89
Yıllık
Büyüme
(20002001, %)
Ortalama
Yıllık
Dünya
İthalat
Artışı
1997-2001,
%)
Dünya
İthalatında
Payı
(2001, %)
Dünya
İthalatında
Sıralaması
(2001)
22
7
13
0.6
25
2,735,499
-3
-13
3
0.3
43
2,188,437
-2
-24
4
0.4
32
2,127,352
3
-11
8
0.2
41
1,133,157
20
-28
1
4,3
6
Ortalama
Yıllık
Büyüme
(1997-2001,
%)
4,284,514
Değer
(2001,
milyon
ABD$)
ÜRÜN ADI
Metal Cevherleri, Curuf ve
Kul
Kazan, Makina ve
Cihazlar,Aletler,Parçaları
Motorlu Kara Taşıtları
Elektrikli Makina Ve
Cihazlar,Aksam Ve
Parçaları
Gemiler,Suda Yuzen Taşıt
Ve Araclar
30
Eczacılık Urunleri
1,114,409
4
3
13
0.9
20
39
Plastik ve Plastikten
Mamul Eşya
834,156
-3
-4
4
0.4
37
72
Demir ve Celik
752,855
-4
-4
-1
0.6
34
48
Kağıt ve Karton
738,624
2
-6
2
0.7
28
90
Optik,Fotograf,Sinema,Olc
u,Kontrol,Ayar Cihazları.
625,685
-3
-9
7
0.3
39
2
Etler ve Yenilen Sakatat
585,24
-8
-10
1
1,4
16
61
Örme Esya
479,247
5
3
5
0.5
24
86
Demiryolu Ulaşım Araçları
471,819
18
2807
2
4,9
6
4
Süt Ve Süt Mamülleri
451,198
-5
0
0
1,5
14
445,668
-1
1
6
0.3
40
426,659
-3
-9
2
0.4
28
368,110
1
-15
1
0.4
45
325,437
-2
3
3
0.6
38
317,497
3
5
8
0.4
32
315,938
0
-11
2
0.5
35
314,579
2
-1
5
0.9
26
292,629
-8
-6
0
0.4
29
289,908
-3
11
2
0.8
23
265,001
18
12
5
0.2
38
28,184,032
1
-5
4
0.0
42
29
62
73
38
94
76
33
44
22
88
Organik Kimyasal
Mustahsallar
Örülmemiş Giyim Eşyası
ve Aksesuarları
Demir veya Çelikten Eşya
Muhtelif Kimyasal
Maddeler
Mobilyalar, Aydınlatma,
Reklam Lambaları
Aluminyum ve Aluminyum
Eşya
Uçucu Yağlar, Rezinoitler
Agaç ve Agaçtan Mamul
Eşya
Mesrubat, Alkollü Içkiler
ve Sirke
Hava Taşıtları,Uzay
Aracları,Aksam Ve
Parçaları
Toplam (diğerleri dahil)
Kaynak: ITC Trademap
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
5. Türkiye Yunanistan Ticareti
5.1 İkili Ticaret
Türkiye ile Yunanistan arasındaki mevcut siyasi sorunlar bugüne kadar ekonomik ilişkilerin
gelişmesini engellemiştir. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 1990’lı yıllara kadar düşük
seviyelerde seyretmekle birlikte, 1990’lı yıllardan sonra artmaya başlamış, bu artış en çok
1995 yılında yaşanmıştır. 1994 yılında 273,8 milyon dolar olan dış ticaret hacmi 1995
yılında %49’luk bir artışla 410,6 milyon dolar olmuştur. 1996 yılında ise Gümrük Birliğinin
de katkısı ile %13 oranında artan dış ticaret hacmi 521,5 milyon doları bulmuş, bu rakam
1997 yılında 729 milyon dolara ulaşmıştır. Fakat 1997’den sonra dış ticaret hacminde bir
düşme başlamıştır. 2000 yılında Yunanistan’dan ithalatımızda önemli artış olmuş ve dış
ticaret hacmi 868,1 milyon dolar seviyesine çıkmıştır. 2001 yılında toplam ticaret
hacmindeki düşüşe rağmen, ihracatımız %7,5 artışla 472.9 milyon dolar ve ithalatımız %38
düşüşle 266,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında ihracatımızdaki %21,3 ve
ithalatımızdaki %21,6 artış sonucu Yunanistan’la ticaret hacmimiz en üst düzeye çıkarak
897,4 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.
Türkiye-Yunanistan Dış Ticaret Değerleri (milyon dolar)
YILLAR
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
İHRACAT
168,7
209,9
236,5
298,2
369,2
406,8
437,3
472,9
573,8
İTHALAT
105,1
200,7
285,0
430,8
319,7
303,0
430,8
266,1
323,6
DENGE
63,6
9,2
-48,5
-132,6
49,5
103,8
6,5
205,9
250,2
HACİM
273,8
410,6
521,5
729,0
688,9
709,8
868,1
739,0
897,4
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
5.2. Yunanistan’dan İthalatımız
Yunanistan’ın Türkiye’ye yönelik ihracatında en önemli kalemlerini, pamuk, demir-çelik,
tütün, balık ve deniz ürünleri, ham deri ve kürk, petrol ve ürünleri, kimyasal ürünler, ham ve
yarımamul plastikler, kağıt-karton mamulleri oluşturmaktadır. Yunanistan’ın Türkiye’ye olan
ihracatı içinde pamuk ve tütün önem kazanmaya başlamıştır. Yunanistan’da pamuk
üretiminin, AB kaynaklarından büyük ölçüde destek görmesi, Türkiye’de ise pamuk
üretiminin iç piyasaya yetmemesi ve tekstil sektörünün büyümesi bu sonucu ortaya
çıkarmıştır.
Yunanistan’ın Türkiye’ye olan ihracatının cok önemli bir başka kalemi de tarım grubundan
olan ham derilerdir. Yunanistan’ın kuzey bölgelerinin hayvancılığa elverişli olması, yine bu
konuda AB’den finansman desteği alması bu sektörü geliştirmiştir. Türkiye’de
hayvancılığın zayıflaması bu sonuca zemin hazırlamıştır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
2002 Yılında İthalatımızda Önem Arz Eden Ürün Grupları- ($)
Gtip
52
39
27
29
41
48
76
84
85
47
32
83
60
72
49
62
44
38
54
73
15
23
61
74
26
Ürün Adı
Pamuk
Plastik ve Plastikten Mamul Eşya
Mineral Yakitlar, Mineral Yağlar ve Müstahsalları
Organik Kimyasal Müstahsallar
Ham Postlar, Deriler (Kürkler Hariç) ve Köseleler
Kağıt ve Karton;Kağıt Hamurundan Kağıt ve Kartondan Eşya
Aluminyum ve Aluminyum Eşya
Kazan; Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları
Elektrikli Makina ve Cihazlar,Aksam ve Parçaları
Odun Hamuru;Lifli Selülozik Maddelerin Hamurları, Hurdalar
Debagat ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa, Boya, Macun, Sakızlar
Adi Metallerden Çeşitli Eşya
Örme Eşya
Demir ve Çelik
Basılı Kitap,Gazete, Resim vb Baskı Sanayı Mamulu
Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarları
Ağaç ve Ağaçtan Mamul Eşya; Odun Kömürü
Muhtelif Kimyasal Maddeler
Dokumaya Elverişli Suni ve Sentetik Lifler
Demir veya Çelikten Eşya
Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve Bunlarin Müstahsalları
Gıda Sanayii Kalıntı ve Döküntüleri,Hazır Hayvan Gıdaları
Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları
Bakır ve Bakırdan Eşya
Metal Cevherleri,Cüruf ve Kül
Değer
117 922 024
47 538 182
29 648 649
16 215 507
13 809 761
12 707 913
10 991 216
9 779 460
5 131 254
4 643 711
4 561 307
3 501 911
2 917 548
2 757 315
2 599 709
2 304 757
2 264 100
2 239 298
2 094 971
2 002 805
1 865 201
1 674 475
1 606 759
1 565 339
1 542 537
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
5.3. Yunanistan’a İhracatımız
Yunanistan’ın Türkiye’den ithalatında
son yıllarda en önemli kalemleri, kimyasal
maddeler, pamuk, ham ve yarımamul plastikler, balık ve deniz ürünleri, meyve ve
sebzeler, kauçuk ürünleri (özellikle otomobil lastikleri), tekstil iplikleri, haberleşme ve ses
cihazları, oto yan sanayi mamülleri, giyim ve eşya aksesuarı, ayakkabılar ve demir çelik
oluşturmaktadır.Yunanistan’ın Türkiye’den yaptığı tarım ve sanayi ürünleri ithalatı son
zamanlarda artış göstermiştir. Madencilik ve taşocakçılığı grubu ise yaklaşık aynı düzeyde
kalmıştır. Sonuç olarak Yunanistan’ın Türkiye’den ithalatında genel olarak her geçen yıl
istikrarlı bir artış gözlenmektedir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
2002 Yılında İhracatta Önem Arz Eden Ürün Grupları ($)
Gtip
72
87
84
73
85
70
08
52
27
39
61
03
69
54
62
07
94
63
48
55
40
57
58
25
20
Ürün Adı
Demir ve Çelik
Motorlu Kara Taşıtları,Traktör, Bisiklet ,Motosiklet
Kazan;Makina ve Cihazlar,Aletler,Parçaları
Demir veya Çelikten Eşya
Elektrikli Makina ve Cihazlar,Aksam ve Parçaları
Cam ve Cam Eşya
Yenilen Meyvalar,Kabuklu Yemişler
Pamuk
Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar ve Müstahsalları
Plastik ve Plastikten Mamul Eşya
Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları
Balıklar, Kabuklu Hayvanlar,Yumuşakçalar
Seramik Mamulleri
Dokumaya Elverişli Suni ve Sentetik Lifler
Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarları
Yenilen Sebzeler ve Bazi Kök ve Yumrular
Mobilyalar,Aydınlatma,Reklam Lambaları
Mensucattan Mamul Diğer Eşya,Kullanılmış Eşya,Paçavralar
Kağıt ve Karton;Kağıt Hamurundan Kağıt ve Kartondan Eşya
Sentetik ve Suni Devamsiz Lifler
Kauçuk ve Kauçuktan Eşya
Halılar ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden Yer Kaplamaları
Özel Dokunmuş Mensucat, Dantela, Duvar Halıları, İşlemeler
Tuz,Kükürt, Toprak ve Taşlar, Alçılar ve Çimento
Sebze, Meyva, Bitki Parçalari, Sert Kabuklu Yemiş Konserveleri
Değer
77 219 680
48 433 230
37 597 947
31 060 114
30 952 367
19 981 073
17 737 026
17 338 339
16 354 808
16 068 585
15 417 131
15 192 741
14 368 268
14 335 613
13 907 260
13 366 747
13 158 580
12 346 836
11 851 474
11 850 212
11 010 082
10 530 459
9 830 559
7 973 624
6 379 893
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
5.4. Türkiye-Yunanistan Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Hava Ulaştırması Anlaşması (22 Temmuz 1947)
Türkiye-Yunanistan Ticaret ve Ödeme Anlaşması (7 Kasım 1953)
Türkiye-Yunanistan Arasında Uluslararası Karayolu Nakliyatına Dair Anlaşma (16 Kasım
1970)
Turizm Alanında İşbirliği Anlaşması (20 Ocak 2000, Ankara)-Yürürlükte
Çevrenin Korunmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası (20 Ocak 2000, Ankara) -Yürürlükte
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (20 Ocak 2000, Ankara) -Yürürlükte
Organize Suç, Uyuşturucu Madde Kaçakçılığı ve Yasadışı Göçün Önlenmesi Anlaşması
(20 Ocak 2000, Ankara) -Yürürlükte
Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000, Atina) -Yürürlükte
Gümrük İdarelerinin İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması (4 Şubat 2000, Atina) Yürürlükte
Kültürel İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000, Atina) -Yürürlükte
Ekonomik İşbirliği Anlaşması (4 Şubat 2000, Atina) -Yürürlükte
Deniz Taşımacılığı Anlaşması (4 Şubat 2000, Atina) -Yürürlükte
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Tarım Alanında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolu (22 Haziran 2000, Ankara)
-Yürürlükte
6. Yunanistan Pazarı İle İlgili Bilgiler
6.1. Fiyatlandırma ve Ödeme Şekilleri
Yunanistan’a ihracat ve fiyatlandırmada, İlaç sanayii ve tarım ürünleri dışında,
Yunanistanda fiyatlar tamamen serbest piyasa koşullarına tabiidir. Bir ürünün
fiyatlandırılmasında, ihracatçı firma, ödeme ve vadeyi değerlendirmek durumundadır.
Siparişler ve piyasa genelde küçüktür. Büyük siparişlerde Yunanlı ithalatçılar genelde özel
ödeme teklif edecektir.
Yunanlı ithalatçılar genelde CİF teslimat talep etmektedirler. Ancak, büyük Yunan firmaları
teslimatın Türkiyede fabrikada yapılması isteyebilmekte ve taşıma ve sigortayı kendileri
organize edebilmektedirler. Genelde peşin ödeme veya akreditifli olarak başlayan ticari
ilişkiler sonraki partilerde vesaik mukabiline veya açık hesaba dönüşmekte ve zaman
zaman ödenmeme şikayetleri ile karşılaşılabilmektedir.
İthalatçılar Yunanistan’da akreditif işlemlerinin çok masraflı olduğundan şikayet
etmektedirler. Sevk evraklarının suretleriyle gümrüklerden mal çekilebildiği ve akreditifteki
muhabir banka güvencelerinin bertaraf edilebildiği görülebilmektedir. Bankaların herhangi
bir garanti vermesi için, önce eşdeğer nakit miktarın bankaya yatırılması gerekmektedir.
Ekstra giderlerden kaçınmak için Yunanlı firmalar genellikle vesaik mukabili ödeme şeklini
tercih etmekte veya 30-60 gün veya daha uzun vadeli ödeme kolaylığı aramaktadır.
6.2. Ticari Düzenlemeler ve Standartlar
Yunanistan standartlar konusunda AB tarafından oluşturulmuş direktifleri takip eder. ISO
9000 kabul edilmiştir ve birçok yerel firma tarafından kullanılır. Ayrıca birçok hükümet
sözleşmesi için de bir gerekliliktir. Yunanistanda standart ve teknik düzenlemeler Yunan
Standart Kurumu ELOT tarafından yürütülmektedir.Ancak AB uygulamaları geçerli olmakla
bereber teknik kontroller belirlenen standartlara göre genelde Atina ve Selanik’te kurulu
laboratuarlar vasıtasıyla yapılmaktadır. İlgili kurumun bu güne kadar çalıştırmaya başladığı
komiteler ve sektörlere ilgili web sayfası www.elot.gr ile ulaşmak mümkün bulunmaktadır.
6.3. Vergiler
Yunanistan Avrupa Birliği’nin üyesi olduğu için , AB’nin ortak dış gümrük vergisi
uygulamasını, ortak tarım, ulaşım politikasını ve eşya, emek ve sermayenin serbest
dolaşımı konusundaki direktifleri kabul etmiştir. AB üyeleri ile ticaret vergiye maruz
değildir. Diğer ülkeler için gümrük vergisi ürünün %5-7’sidir. Genel olarak vergiler
hammaddelerde düşüktür, fakat tekstilde yüksektir.
Yunanistan’da KDV oranları mal ve hizmet alım-satımlarında % 18 olup, ithalatın Midilli,
Sakız, Sisam, Oniki Adalar, Kiklades ve Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros
adalarına yapılması halinde KDV % 13 olarak uygulanmaktadır. Ancak Yunanistan
genelinde temel tüketim mallarında %8 ve kitapta %4 olarak uygulanmaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
6.4. Yatırım Teşvikleri
Yunanistan Dünya Ticaret Örgütünün yatırım ve teşviklere ilişkin düzenlemelerini kabul
etmiştir. Verimli girişimlerde yerli ve yabancı yatırımcılar arasında bir eşitlik içinde yatırım
teşvikleri mevcut bulunmakadır. Sağlanan teşviklerin parasal miktarı bölgenin kalkınmışlığı
ile ters orantılıdır. Bir başka deyişle az kalkınmış bir bölgede yatırım yapıldığında daha çok
teşvik alınmaktadır.
Beş yıldan daha fazla faaliyette bulunacak yatırımcılar faiz subvansiyonu ve vergi
istisnaları ile, eğer yatırımları ile ihracata dönük üretim yapıyorlar ise veya ithal ikameci bir
yaklaşımla ithal edilmekte olan ürünlerin ithalini engelemiş iseler, ilave vergi teşvikleri
verilmektedir. 3 milyar DRh.(10 milyon Dolar)’ı aşan yatırımlar veya yabancı katılımcılar
var ise 1,5 Milyar DRh.(5 milyon Dolar)’ı aşan yatırımlar için Yunan Yatırım Merkezi
(ELKE- The Hellenic Center For Investment, www.elke.gr ) tek nokta olarak projenin
gerçekleşmesinden sorumlu olup, ilave hükümet teşvikleri de verilmektedir.
Bir yatırımın genişletilmesi, veya bakımı veya kurulması için bir ön şart aranmamakla
birlikte bir yatırımcı vergi ve/veya yatırım teşviki talep ettiğinde performasına ilişkin veriler
aranmaktadır. Yerel katkı, ithal ikamesi, ihracata dönüklük ve teknoloji transferi gibi
hususlar Yunan hükümet yetkilileri tarafından değerlendirilerek yatırım teşvikleri
verilmektedir. Ayrıca, yatırım teşviklerinin verilmesi sırasında sıralanan verimliliği
sağlayamayan firmaların aldıkları teşviklerin iadesi veya kaldırılması mümkün
olabilmektedir. İzin için hükümete sunulan bütün bilgiler gizli olarak degerlendirilmektedir.
Avrupa Birliği ülkeleri dışından gelen yabancılar, oturma ve çalışma müsaadesi aldıktan
sonra çalışabilirler. Yabancı yatırımcıları etkileyen ayırımcı veya tercihli ithalat/ihracat
politikaları bulunmamakta olup, bu ve benzer hususlar artan bir şekilde AB düzenlemeleri
çerçevesinde yürütülmektedir.
6.5. İhracatta Gerekli Belgeler
AB ile Türkiye arasındaki ticarette ATR.1 ve ATR.3 olarak kullanılan dolaşım belgeleri,
Gümrük Birliği Anlaşması imzalandıktan sonra sadece ATR olarak kullanılmaya
başlanmıştır. Avrupa Birliği'ne yönelen ihracatta, Katma Protokol gereğince malların
gümrük muafiyetinden yararlanabilmesi için "ATR Dolaşım Belgesi"nin ihracatçı ülke
yetkilileri tarafından düzenlenerek gümrük idarelerince vize edilmesi gerekmektedir.
İhracatçı, bağlı bulunduğu odadan aldığı ATR Belgesini eksiksiz ve tam olarak doldurmalı
ve odaya onaylatmalıdır. Beş nüsha olarak doldurulan Dolaşım Belgesine, 1 Adet Fatura
Sureti ve dilekçe eklenmektedir.
Dolaşım Belgesinin yeşil renkte olan ilk nüshaları ihracatçıya verilmektedir. Beyaz renkli
olan nüshalardan biri ise Gümrük idaresinde kalmaktadır. Diğer 2 nüsha da fiili ihracatı
takibeden ilk işgünü içinde Gümrük idaresince ilgili odaya gönderilmektedir.
Ayrıca, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile demir çelik ürünlerinde (AKÇT ürünleri) imzaladığı
Serbest Ticaret Anlaşması kapsamındaki ürünlerin ihracatında da EURO.1 Belgesinin
düzenlenmesi gerekmektedir.
Türkiye ile AB arasında malların "Serbest Dolaşım" ilkesi çerçevesinde tercihli ticarete
konu olması malların menşeinin belirlenmesi bakımından yeni bir düzenlemeye gidilmesi
ihtiyacını doğurmuştur. Tercihli ticarette mallar Türkiye veya AB Menşeli olabildikleri gibi,
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
üçüncü ülke menşeli de olabilmektedir; bundan dolayı menşe kümülasyonuna hangi
ürünlerin girebileceğinin ayrıca tespit edilmesi belgelendirilmesi gerekmektedir.
Bu ihtiyaç nedeniye, Türkive ile AB arasındaki ticarette kullanılmakta olan A.TR belgesi ile
birlikte Tedarikçi belgesi kullanılmaktadır.
“Tedarikçi Beyanı” belgesi taraflar arasında ticarete konu olan malların menşeini
belirleyecek ve ithal edilen ürünlerin sisteme taraf ülkelere yeniden ihracının söz konusu
olması halinde ithalatçının talebi üzerine düzenlenir.
6.6. Serbest Ticaret Bölgeleri
Yunanistan, Pire, Selanik ve Heraklion-Girit liman bölgelerinde mevcut üç serbest ticaret
bölgesine sahiptir. Yabancı orijinli mallar bu bölgelere gümrük ve diger vergileri
ödenmeksizin getirilir ve transit yüklemesi yapılır veya re-export edilirse gümrük ve diğer
vergilerden muaffiyeti devam eder.
Benzer şekilde, alıcı adına, depolomaya ve malların transferine ilişkin olarak bölgede
düzenlenen belgeler damga vergisinden de muaftır.
Yükleme-boşaltma işlemleri AB’nin 2504/88 ve 2562/90 sayılı Yönetmeliklerine göre
yürütülmektedir. Transit malların antrepolarda tutulma imkanı bulunmaktadır. Ayrıca
bölgeler paketleme,tasnif etme ve etiketleme işleri için de kullanılabilmektedir. Montaj ve
imalat işlemleri azda olsa Selanik bölgesinde bulunmaktadır. Ambar masraflarının her altı
ayda ödenmesi ile depolama süresinde bir sınırlama bulunmamaktadır.
6.7. Türk İhracatçıları İçin Cazip Olabilecek Pazarlar-İşbirliği Olanakları
Türkiye ile Yunanistan arasında sağlanan yakınlaşma ikili ticari ve ekonomik ilişkileri
arttıracaktır. İki ülke güçlerinin birleşmesiyle de başta Karadeniz, Balkanlar ve Bağımsız
Devletler Topluluğu olmak üzere üçüncü ülkelerde ve uluslararası pazarlarda her iki
ülkenin rekabet gücünü arttıracaktır.
6.8.1. İnşaat Sektöründe Mevcut Olanaklar
Uluslararası Olimpiyat Komitesinin 1997 yılında almış olduğu kararla, 2004 yılı Yaz
Olimpiyatları Atina’da yapılacaktır. Özel sektör ve Yunan Devleti de mevcut ticari amaçlı
binaların, hastanelerin, limanların ve havaalanların modernize çalışmalarıyla
ilgilenmektedirler. Ayrıca Yunan Halkı, sahip oldukları gayri menkulleri inşaat haline
dönüştürme,
mevcut binaların yenileme ve genişleme çalışmalarına başlanmasını
istemektedirler. Sonuç olarak bu sektörde, inşaat malzemeleri piyasasının önümüzdeki 2
yıl içerisinde yıllık reel %10-15 oranında büyümesi beklenmektedir.
‘Do – it – yourself’ piyasası Yunanistan’da büyümekte olan bir pazar ve AB ülkeleri yanı
sıra, Amerikan firmaları da ürünlerinin dayanıklılık ve kaliteli olma özellikleriyle bu piyasa
da rekabet halindedirler. Avrupa ülkelerinin birçoğu Yunanistan’da yerel firmalarla ortaklık
kurmuş veya bir şube kurma aşamasındadırlar.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
İnşaat Malzemeleri piyasasında Yunanistan’a ihraç edilebilecek başlıca ürünler şunlardır:
Şeffaf sırla döşenmiş seramik kaldırım taşları
Yol döşemede gerekli olan her türlü madde
Şömine veya duvar çinisi
Biçilmiş veya yontulmuş, dilimlenmiş ve doğranmış kereste
İç duvarlar, taş veya tahta döşeme
Dolgu ( painters fillings) ve musluklar
İnşaat sektörü iki ülke arasında işbirliği imkanı yaratan alanlardan biridir. Özellikle navlun
maliyeti yüksek olan bu sektörde iki ülkenin coğrafi yakınlık avantajını kullanıp işbirliğine
gitmeleri, hem Yunanistan, hem de Türkiye açısından rekabeti arttırıcı etki yapacaktır.
Ayrıca, Karadeniz Ekonomik İşbirliği çerçevesinde ortak projeler aracılığıyla üye ülkelerde
altyapı ve enerji alanlarında da işbirliği olanağı vardır.
Yunan Hükümeti, bu pazara girmek isteyen yabancı yatırımcılardan ISO sertifikası talep
etmektedir. Piyasaya giriş engellerini aşabilecek, kaliteli ve kalıcı ürünlerle rekabet gücüne
sahip Türk İhracatçılarının da, istikbali çok parlak olan bu pazarda kendilerine bir yer
edinmeleri mümkün görülmektedir. Pazara yeni girecek Türk Firmaları için 690800,
848100, 440700,311400 ve 830200 Gtip numaralı ürünler için fırsatlar mevcuttur.
6.8.2. Tıbbi Teçhizat Piyasası (MED)
Yunan tıbbi teçhizat piyasasının yaklaşık %90’ı ithalata dayanmaktadır. Çoğunlukla
Almanya (%21), Amerika (%17,6), İtalya (%14) ve Hollanda’dan (%7,8) ithal edilen bu
cihazların maliyeti 1999 yılında 520 milyon dolar olarak tahmin edilirken, bu ithalatın
önümüzdeki 3 yıl içinde yıllık real büyüme oranının %8-10 civarında artacağı
beklenmektedir.
Bu projeksiyon Yunanistan Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan hastane yapımı ve
modernizasyon projeleri temeline dayanmaktadır. Tıbbi teçhizat tüketimi daha çok kamu
sektöründe yoğunlaşmış olup, toplam piyasa satışlarının % 65-70’ini oluşturmaktadır.
Yunanistan’da tıbbi teçhizat yerel üretimi kısıtlıdır. Birkaç küçük ve orta büyüklükte firma
dışında, sadece bir tane dinamik ve yüksek teknolojiye sahip Yunan tıbbi cihaz üreticisi
vardır. Bunlar hastane malzemeleri, düşük maliyetli elde yapılmış tekerlekli sandalye,
bandajlar, tüller, ince ve seyrek dokunmuş kumaşlar ve temel hastane gereçleri
üretmektedirler. Geleceği parlak yan sektörleri, cerrahi aletler, cerrahi/ tıbbi aletler ve
elektro/tıbbi teçhizatlar oluşturmaktadır.
6.8.3. Dondurulmuş Balık Pazarı
Yunanistan’da son birkaç yıl içinde dondurulmuş balık tüketimi %15 oranında artış
göstermiştir. Fakat kişi başına düşen yıllık 24 kg dondurulmuş balık tüketimi, diğer Avrupa
ülkelerine göre daha düşüktür.
Hayat standartlarındaki iyileşme, sağlıklı gıda tüketimine yönelik eğilimlerin artmasıyla
birlikte taze balıktan daha ucuz olan dondurulmuş balık tüketiminin de artışına neden
olmuştur. En çok dondurulmuş ürünler kalamar, karides, morina balığı ve deniz levreği’dir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Dondurulmuş balık piyasasında Türkiye’nin en büyük İhracat pazarlarından biri de
Yunanistandır. Özellikle taze dondurulmuş balık sektöründe rekabet gücü yüksek olan
ülkemiz, Yunanistan’nın ithalat arzına cevap verebilecek niteliktedir.
6.8.4. Franchising
Franchising sistemi Yunanistan’da ilk defa 1970’lerde ilk defa uygulanmış fakat sektörde
hızlı büyüme 1990’lı yıllarda başlamıştır. Bugün birçok franchise sistemi başarıyla
uygulanırken pazarda halen birçok bakir alan mevcuttur. Pazarda Mc Donalds, Pizza Hut,
Dunkin Donats vb. gibi büyük firmaların rekabetine rağmen hızla değişen hayat koşullarına
paralel olarak fastfood ve hazıryemek sektörlerinde imkanlar mevcuttur. Giyim, ev eşyaları,
hediyelik eşya gibi sektörler ve özellikle çocuklara yönelik dil-computer eğitimi alanları
yatırım için elverişlidir.
Yunanistan geniş ve dinamik bir orta sınıfa sahiptir ve bu nüfusun büyük bir kısmı (%40)
Atina ve çevresinde yaşamaktadır. Yaz aylarında 10 milyonu aşkın turistin gelmesi ülkeyi
franchise sektörü için daha da cazip bir pazar haline getirmektedir.
6.8.5. Sert Kabuklu Ceviz, Badem, Fındık vs. Pazarı
Yunanistan’da tüketim trendi, sert kabuklu ceviz, badem, fındık, fıstık vs. gibi yiyeceklerin,
gıda ve şekerleme sanayiinde kullanımında düzenli bir artış olduğunu göstermektedir. İyi
kalitedeki sert kabuklular daha çok çerez olarak kullanılmaktadır. Yunanistan, yıllık kişi
başına 8 kg tüketimiyle dünyanın en çok ceviz tüketen ülkelerinden biridir. Yunanistan,
ağaçta yetişen sert kabuklu ceviz türü yiyecekleri başta Amerika olmak üzere, İran ve
Türkiye’den ithal etmektedir.
7. İşadamlarımız İçin Faydalı Bilgiler
7.1. Pasaport ve Vize
Gerek yeşil gerekse lacivert pasaporta sahip T.C vatandaşları için vize zorunludur.
Genelde iş gezileri için davet mektubu talep edilmektedir.
7.2. Ulaşım
Türk Hava Yolları Kış ayları 26 Ekim- 31 Mart arasında 9 adet ve yaz programında 1
Nisan-26 Ekim arasında 11 adet İstanbul-Atina-İstanbul seferi düzenlemektedir.
Kış seferleri, her gün İstanbul ayrılış 08.20 ve Atina kalkış 10.30 ve diger iki sefer
Perşembe ve Pazar günleri İstanbul kalkış 17.05 ve Atina kalkış 19.30 olarak
uygulanmaktadır.
Yaz seferleri, Pazartesi, Cuma ve Cumartesi İstanbul kalkış 08.30 ve Atina dönüş kalkışı
10.30, diğer günler Salı,Çarşamba, Perşembe ve Pazar İstanbul kalkış önceki günlerin
22.00 ve Atina dönüş 07.45 ve yine bu günler için dört uçuş İstanbuldan kalkış 12.30 ve
Atina Dönüş kalkış 14.30 olarak düzenlenmektedir.
Ayrıca Yunan Milli hava yolu şirketi Olimpik’in Atina-İstanbul-Atina arasında haftada 7
seferi bulunmakta olup kış aylarında her gün 08.00 Atina kalkış ve İstanbul kalkış ise 10.30
olarak ilan edilmektedir. Yaz uygulamasında saatler değişmektedir.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
7.3. Kambiyo Denetimi
Yabancı paraların miktar sınırlaması olmaksızın ülkeye girişi serbesttir. Ancak 10 000 Euro
veya 9 770 doları aşan nakitlerin girişte beyan edilmesi gereklidir. Seyahet çeklerinin
girişte beyanı zorunlu değildir. Dövizin yurt dışına gönderilmesi Mayıs 1994’den beri
serbest olup, 2000 Euro’yu aşan miktarın beyan edilmesi zorunlu bulunmaktadır. Ancak,
10 000 Euro’yu aşan dövizi yurt dışına çıkaran Yunan vatandaşlarının vergi borçları
olmadığına dair vergi dairelerinden belge getirmeleri gereklidir. Yurtdışına para, döviz
veya çeklerin postalanması yasaktır.
7.4. İş Gelenekleri
Yunan işadamları pazarlığı çok fazla kullanırlar. Yunanca halkın 96%’sı tarafından
kullanılan resmi dildir. Fakat iş görüşmelerinde bu bir engel değildir. Çünkü Yunanistan’da
hükümet görevlileri ve işadamlarının çoğu İngilizce veya Fransızca bilmektedir.
7.5. Çalışma Saatleri
Devlet Daireleri:
Pazartesi-Cuma: 7:30 –3:00 (Ekimden mayısa kadar)
Cumartesi-Pazar:Tatil
Pazartesi-Cuma:7:00-2:30
Cumartesi-Pazar:Tatil
(Mayıstan Ekime kadar)
Ticarethaneler:
Pazartesi-Cuma: 8:00-5:00
Cumartesi-Pazar:Tatil
İmalathaneler:
Pazartesi-Cuma: 7:00-3:00
Cumartesi-Pazar:Tatil
Bankalar:
Pazartesi-Cuma:8:30-2:00
Cumartesi-Pazar:Tatil
7.6. Zaman
Türkiye ile aynıdır. GMT’in (Greenwich mean time) iki saat ilerisindedir.
7.7. Resmi Tatiller
1,6
13
28
1
15
28
25,26
Ocak
Mart
Nisan
Mayıs
Ağustos
Ekim
Aralık
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
7.8. Bölgesel Tatiller:
İoannina’ın Kurtuluşu:
Oniki Adalar Accession Günü (Tahta çıkma )
İskeçe’nin Kurtuluşu:
St.Demetrios Günü (sadece Selanik’te):
St.Andreas Günü(sadece Patra’da):
20 Şubat
7 Mart
4 Ekim
26 Ekim
30 Kasım
7.9. Yunanistan İçindeki Mesafeler
Patra – Atina
Atina – Lamia
Lamia – Larissa
Igoumenitsa – Larissa
Larissa – Selanik
Selanik – Kipi
Selanik – Kavala
Kavala – İskeçe
İskeçe – Gümülcine
Gümülcine – Dedeağaç
Dedeağaç – Kipi
: 215 km.
: 215 km.
: 146 km.
: 303 km.
: 186 km.
: 368 km.
: 173 km.
: 56 km.
: 54 km.
: 65 km.
: 45 km.
7.10. Telefon Kodları ve Acil Numaralar
Atina
Korfu
Iraklion
Kos
Mykonos
Paros
Patra
Rodos
Santorini
Skiathos
Selanik
Zakynthos
Mobil
010
06610
0810
02420
02890
02840
0610
02410
02860
04270
0310
06950
093 veya 094
Operatör(Atina)
Operatör(Atina dışı)
Operatör(uluslararası)
Polis
Turist Polisi
Acil servis
İtfaiye
131
132
161
100
171
18
199
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
8. Değerlendirme
Türkiye ile Yunanistan arasındaki ticari ilişkiler AB ile Gümrük Birliği Anlaşmasının
Yürürlüğe girdiği 1996 yılından itibaren artış göstermiştir. 1996 yılında iki ülke arasındaki
ticaret hacmi ilk defa 500 milyon doların üstünde gerçekleşmiştir. Özellikle ihracatımızda
istikrarlı bir artış gözlenmiş ve 1997 yılından sonra ülkemiz Yunanistan’la olan ticaretinde
ticaret fazlası vermeye başlamıştır.
Son 3 yıllık dönem ele alındığında ihracatımız 2000 yılında %7, 2001 yılında %7,5 ve
2002 yılında %17,6 oranında artarken ithalatımız 2000 yılında %29,7 oranında artmış,
2001 yılında %61,9 oranında daralmıştır ve 2002 yılında %17,8 oranında artmıştır.
Yunanistan’la ticaretimizde en önemli maddeler demir-çelik, pamuk, makine ve teknik
cihazlar, tütün, yaş meyva-sebze, kağıt ürünleri, plastik mamülleri, kauçuk eşya, mineral
yakıtlar, optik alet ve cihazlar, cam ve tekstil ürünleridir.
Türkiye Yunanistan’ın önemli ihracat pazarlarından biridir. Yunanistan’ın Türkiye’ye
ihracatı birçok AB üyesi ülkeye ihracatından daha büyüktür. Toplam ithalatı içinde
ülkemizin payı ise ihracatına nazaran daha önemsiz bir yer tutmaktadır. Fakat ülkemizin
ihraç ettiği mallar ithalat mallarına göre daha yüksek katma değere sahiptir.
Yunanistan pazarı hem zevk ve beğeniler hem de coğrafi bakımdan ülkemize yakın, aynı
zamanda alımgücü yüksek bir pazardır. Başta turizm olmak üzere, inşaat, enerji,
bankacılık, ve birçok sektörde sağlanacak işbirliği her iki ülkenin de yararına olacaktır.
Atina’da yapılacak 2004 Olimpiyatları için başlanan altyapı çalışmalarının tamamlanması
ve oyunlar öncesi ve esnasında ihtiyaç duyulacak malzemeler için 1,6 milyar dolar
tutarında bir bütçe öngörülmüştür. İhtiyaçların önemli bir bölümü ithalat yoluyla
karşılanacaktır. Ayrıca Yunan Hükümeti destekleme Fonu çerçevesinde AB’den 20002006 yılları arasında büyük kısmı altyapı projelerine tahsis edilecek olan yaklaşık 30 milyar
dolar tutarında bir kaynak temin etmiştir. Bu miktar Yunan Hükümeti ve özel sektörün
katılımıyla daha da artacaktır. Sözkonusu projelerin gerçekleştirilmesi özellikle inşaat
sektöründe ve yan sanayinde büyük talep yaratacaktır.
Yunan hükümeti şu aşamada Türkiye ile ticari ilişkilerin geliştirilmesinin ön koşulu olarak
siyasi sorunların öncelikli olarak çözülmesi politikasını gütmekte ve ülkemizle ticari ve
ekonomik ilişkilerin daha da geliştirilmesine yönelik bir politika izlenmesine ilişkin açık bir
tavır ortaya koymamakta, ancak, bu ilişkilerin aksamasına yol açacak bir davranış içinde
de bulunmamaktadır.
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
9. Yararlı Adresler
T.C. Büyükelçiliği:
Vasileos Yorgiu B No.8 10674 Athens
Tel.00 30 10 72 63 000
Faks.72 29 597
E-Mail; turkembgr@hol.gr
T.C. Ticaret Müşavirliği
26, Righilis Str.
Athens 10674
Tel: +30/10 722 21 96 - 729 13 52
Faks: 724 29 48
E- mail: dtati@otenet.gr
Yunanistan Cumhuriyeti Büyükelcilıği
Adres: Zia Ür-Rahman Cad. No:9-11 G.O.P. - ANKARA
Tel: ( +90 312 ) 436 88 60 - 436 88 62
Faks: ( +90 312 ) 446 31 91
Yunanistan Türkiye Ticaret Ataşeliği
Tel: 212 2452231, 2927118
Faks: 212 2927119
E-mail:turkey@dos.gr
Konsolosluklarımız
-Atina-Pire Başkonsoloslugu
Vasıleos Pavlou 22 154 52 P. Psychıco Greece
Tel : 010 671 48 28- 010 672 11 53 Faks : 010 677 64 30
E-Maıl : grxs0987@attglobal.net
-Gümülcine Başkonsolosluğu
Odos Ionon 14 691 00 Komotını Greece
Tel : 05310 22 713 -05310 31 823 Faks : 05310 32 761
E-Maıl : turkbaskon@kom.forthnet.gr
-Rodos Başkonsolosluğu
Odos Iroon Polıtechnıou 10-12 851 00 Rhodes Greece
Tel : 02410 23 362 ,!5fyj Faks : 02410 27 472
-Selanik Başkonsoloslugu
Odos Aghıou Dımıtrıou 151,546 34 Thessalonıkı Greece
Tel : 0310 24 84 52 FAKS : 0310 24 84 50E-Maıl : turcosel@hol.gr
Türk Hava Yolları Atina Bürosu
Büro Tel; 0030 10 32 21 035, 32 22 569,32 20 561, 32 46 024 Faks.32 45 975
Atina Havaalanı; 0030 10 96 46 601
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
HEPO, Hellenic Export Promotion Organization ( İGEME Benzeri )
Adres: 86-88, Marinou Antypa Str. (Athens)
163 46 İLİOUPOLİS, GREECE
Tel: +30-1-99 82 100
Faks:
99 69 100-2
e-mail: info@hepo.gr
web: www.hepo.gr
ELKE (Hellenic Centre for Investment)
3 Mitropoleos St.
Athens 105 57
Tel: 00 301 324 2070
Faks: 00 301 324 2079
web: www.elke.gr
Yunan Tütün Kurumu
Hellenic Tobacco Organisation (EOK)
Tel: 524 73 11
Faks: 524 73 18
Yunan Milli Turist Kuruluşu
Greek National Tourist Organisation
Tel: 322 31 11
Faks: 322 41 48
Ticareti Geliştirme Kuruluşu
Export Promotion Organisation (OPE)
Tel: 996 19 00
Faks: 991 53 92
Milli İstatistik Kurumu
National Statistical Servicd (ESYE)
Tel: 324 85 11
Faks: 324 10 98
Yunan İhracatçıları Birliği
Panhellenic Exporters’ Association
Tel: 522 89 25
Faks: 522 29 29
Yunanistan Odalar Birliği
Central Union of Chambers of Greece
Tel: 363 71 84
Faks: 362 23 20
Yunanistan Endüstriyel Kalkınma Bankası
Hellenic İndustrial Development Bank (ETBA)
Tel: 924 29 00
Faks: 924 15 13
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Ticaret Bakanlığı
Ministry of Development Commerce
20 Kaningos Street
GR-101 81 Athens
Tel: 01/380-8664 & 380-0566
Faks: 01/380-3422
Enerji Bakanlığı
Ministry of Development Energy
80 Michalakopoulou Street
GR-101 92 Athens
Tel: 01/748-2762 - 4
Faks: 01/777-2485
Kalkınma Bakanlığı
Ministry of Development
Research and Technology
14-18 Messsoghion Avenue
GR-115 10 Athens
Tel: 01/775-3834
Faks: 01/775-3872
Sanayi Bakanlığı
Ministry of Development
Industry
80 Michalakopoulou Street
GR-101 92 Athens
Tel: 01/775-2904
Faks: 01/770-4898
Milli Ekonomi Bakanlığı
Ministry of National Economy
Ermou & 1 Kornarou Streets
GR-105 63 Athens
Tel: 01/328-6012
Faks: 01/328-6017
www.ypetho.gr
Ministry of National Economy
Investment & Development
5 Nikis Street, Syntagma Square
GR-101 80 Athens
Tel: 01/333-2692
Maliye Bakanlığı
Ministry of Finance
10 Karagiorgi Servias Street
GR-101 84 Athens
Tel: 01/323-8549
Faks: 01/322-4071
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
State Accounting Office
37 Panepistimiou Street
GR-101 65 Athens
Tel: 01/333-8447
Faks: 01/323-9980
Ministry of Transport & Communications
Transport
2 Anastaseos & Tsigande Streets
GR-101 91 Papagos
Tel: 01/650-8765
Faks: 01/650-8097
www.yme.gr
Ministry of Transport & Communications
Communications
2 Anastaseos & Tsigande Streets
GR-101 91 Papagos
Tel: 01/650-8891
Faks: 01/650-8023
Ministry of Agriculture
Agricultural Policy & Int'l Relations
5 Aharnon Street
GR-101 76 Athens
Tel: 01/529-1288
Faks: 01/524-0955
Ministry of Agriculture
EU and International Matters
2 Aharnon Street
GR-101 76 Athens
Tel: 01/524-3458
Faks: 01/524-9097
Supreme Chemical Laboratory
16, Anastasiou Tsoha Street
GR-115 21 Athens
Tel. 01/647-9000
Faks: 01/646-6229
Hellenic Civil Aviation Authority (HCAA)
1 Vassileos Georgiou Street
GR-166 04 Hellenikon, Athens
Tel: 01/894-4263 & 894-4243
Faks: 01/894-4279
Public Power Corporation (PPC)
30 Chalkokondyli Street
GR-104 32 Athens
Tel: 01/523-1508
Faks: 01/523-9906
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Hellenic Petroleum (HELPE S.A.)
17th klm Athinon-Korinthou
GR-19 300 Aspropyrgos
Tel: 01/553-3000
Faks: 01/553-3010
Public Natural Gas Corporation (D.EP.A.)
207 Messogion Avenue
GR-115 25 Neo Pyschiko
Tel: 01/674-9501
Faks: 01/674-9504 & 675-5402
Hellenic Telecommunications Organization (OTE)
OTE Building
99 Kifissias Avenue
GR-151 81 Amaroussion, Athens
Tel: 01/611-5026
Faks: 01/689-9899
Dimokritos National Research Center
EKEFE Dimokritos
GR-153 10 Aghia Paraskevi, Attiki
Tel: 01/651-3021
Faks: 01/651-0594
Hellenic Railways Organization (OSE)
1 Karolou Street
GR-104 37 Athens
Tel: 01/524-2205 & 524-8710
Faks: 01/524-2119
Piraeus Port Authority (OLP)
Mr. Harilaos Psaraftis
General Director
10 Akti Miaouli
GR-185 38 Piraeus
Tel: 01/452-0910 - 9
Faks: 01/452-0852
Thessaloniki Port Authority (OLTH)
P.O. Box 10467
GR-541 10 Thessaloniki
Tel: 031/593-520 & 530-721
Faks: 031/530-729 & 510-500
Depanom (in charge of hospital products)
120 Vasilissis Sophias Avenue
GR-115 26 Athens
Tel: 01/775-0240
Faks: 01/779-9944
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Institute of Social Insurance (IKA)
8 Aghiou Constantinou Street
GR-104 31 Athens
Tel: 01/524-9397 & 522-4861
Faks: 01/522-9180
Greek Standards Organization (ELOT)
313 Aharnon Street
GR-111 45 Athens
Tel: 01/228-0001 & 223-4966
Faks: 01/228-3034
The National Pharmaceutical Organization (EOF)
284 Mesogion Avenue
GR-155 62 Halandri
Tel: 01/654-5533
Faks: 01/651-2663
Association of Pharmaceutical Companies of Greece (SFEE)
30 Vas. Georgiou & Mikras Asias
GR-152 33 Chalandri
Tel: 01/668-9101
Faks: 01/689-1060
Athens Association of Commercial Agents
15 Voulis Street
GR-105 63 Athens
Tel: 01/323-2622
Faks: 01/323-8378
Athens Chamber of Commerce and Industry
7 Academias Street
GR-106 71 Athens
Tel: 01/362-4280
Faks: 01/364-5803
www.acci.gr
Federation of Greek Food Industries (SEVT)
69 Ethnikis Antistaseos Street & Eptanisou 2
GR-152 31 Halandri
Tel: 01/671-1177 & 672-3215
Faks: 01/671-1080
Federation of Greek Industries (SEV)
5 Xenofontos Street
GR-105 57 Athens
Tel: 01/323-7083
Faks: 01/322-2929
Federation of Greek Industries (SEV)
5 Xenofontos Street
GR-105 57 Athens
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Tel: 01/323-7083
Faks: 01/322-2929
Hellenic Central Union of Chambers of Commerce and Industry
7 Academias Street
GR-106 71 Athens
Tel: 01/363-2702
Faks: 01/362-2320
Machinery Importers and Representatives Association
113 Orfeos Street
GR-118 55 Athens
Tel: 01/345-0511
Faks: 01/347-0555
Piraeus Chamber of Commerce and Industry
1 Loudovikou Street, Rousvelt Square
GR-185 31 Piraeus
Tel: 01/417-7241 & 417-9480
Faks: 01/417-8680
Technical Chamber of Greece (TEE)
4 Karagiorgi Servias Street
GR-102 48 Athens
Tel: 01/325-4590
Faks: 01/322-1772
Thessaloniki Chamber of Commerce and Industry
29 Tsimiski Street
GR-546 24 Thessaloniki
Tel: 31/275-341 & 276-016
Faks: 31/230-237
www.ebeth.gr
Union of Greek Shipowners
85 Akti Miaouli Street
GR-185 38 Pireaus
Tel: 01/429-1159
Faks: 01/429-0107
Union of Supermarket Business
37 Pireos Street
GR-105 53 Athens
Tel: 01/321-7510
Faks: 01/321-2364
GAZETELER
KATHIMERINI (Daily newspaper)
57 Sokratous Street
GR-104 31 Athens
Tel: 30/1/529-9000
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Faks: 30/1/522-8894
EXPRESS (Daily financial newspaper)
39 Amaroussiou Halandriou Street
GR-151 25 Maroussi, Athens
Tel: 30/1/689-9400
Faks: 30/1/689-9422-1
KERDOS (Daily financial newspaper)
178 Kifissias Avenue
GR-152 31 Halandri, Athens
Tel: 30/1/647-7881
Faks: 30/1/647-7893
EPENDYTIS (Weekly financial newspaper)
CLEVER HELLAS LTD
116 Kifissias & 1 Davaki Streets
GR-115 26 Athens
Tel: 30/1/649-0000
Faks: 30/1/692-9022
KEFALEO
4 Thermopilon Street
GR-152 33 Halandri, Athens, Greece
Tel: 30/1/682-0723
Faks: 30/1/682-7058
AGORA
178 Kifissias Avenue
GR-152 31 Halandri, Athens, Greece
Tel: 30/1/647-3384
Faks: 30/1/647-7893
ECONOMIKOS TACHIDROMOS
Lambrakis Press
3 Hristou Lada Street
GR-102 37 Athens, Greece
Tel: 30/1/333-3555
Faks: 30/1/323-8740
TROFIMA KAI POTA ("Food and Drink")
110, Syngrou Ave
GR-117 41 Athens
Tel. 01/9240-748
Faks: 01/9219-891-9242650
TİCARİ BANKALAR
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Agricultural Bank of Greece
23 Panepistimiou (Eleftheriou Venizelou) Street
GR-102 21 Athens
Tel: 01/329-8427
Faks: 01/325-5079
American Express Bank Ltd
31 Panepistimiou (Eleftheriou Venizelou) Street
GR-102 26 Athens
Tel: 01/323-4781 & 322-8805
Faks: 01/322-4919 & 323-0495
Bank of America
35 Panepistimiou (Eleftheriou Venizelou) Street
GR-102 27 Athens
Tel: 01/324-5901
Faks: 01/324-1936
Citibank N.A.
8 Othonos St.
GR-105 57 Athens
Tel: 01/322-7471 & 329-2301
Faks: 01/324-0829 & 324-2535
Commercial Bank of Greece
11 Sofokleous Street
GR-102 35 Athens
Tel: 01/324-4436
Faks: 01/324-3508
Alpha Bank
40 Stadiou Street
GR-102 52 Athens
Tel: 01/326-0000
Faks: 01/326-5488 & 326-2138
Ergobank
3-5 Kolokotroni & Voulis Streets
GR-105 62 Athens
Tel: 01/323-8904 - 5
Faks: 01/322-8906 & 325-3308
General Hellenic Bank
9 Panepistimiou (Eleftheriou Venizelou) Street
GR-102 29 Athens
Tel: 01/325-0301 & 322-4000
Faks: 01/322-2271 & 324-8334
National Bank of Greece
86 Eolou Street
GR-102 32 Athens
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Tel: 01/334-1002 & 334-1006 & 334-1010
Faks: 01/334-1003
9. Kaynaklar
The Economist Intelligence Unit, Country Report, Greece, July 2003
The Economist Intelligence Unit, Country Report, Greece, April 2002
The Economist Intelligence Unit, Country Profile, Greece, 2003
Türkiye Cumhuriyeti, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı web sitesi
www.foreigntrade.gov.tr
Dış Ekonomik İlişkiler Kurumu, Yunanistan Ekonomisi ve Türk-Yunan Ekonomik İlişkileri,
Ekim 1999
OECD Economic Surveys, Greece, 1998
www.tradeport.org/ts/countries/greece web sitesi
Yunanistan Dış Ticaret Müsteşarlığı web sitesi: www.mfa.gr/foreign
Yatırım, Finansman Dış Ticaret Dergisi sayı:173-174
Hellenic
Export
Promotion
Organizatoin
web
sitesi:
www.hepo.gr/Directories/maindirectory.htm
Trade with Greece, The Athens Chamber of Commerce Quarterly Journal of the Athens,
Eylül-Kasım 1999
Yunanistan Pazara Giriş Raporu Mayıs 2002-Atina Ticaret Müşavirliği
İzmir Ticaret Odası www.izto.org.tr
ITC Trademap
© İGEME - İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, 2005
Download