Elektrikli otomobiller ve sürdürülebilir kalk›nma

> GÖRÜfi
Prof. JEFFREY D. SACHS
Elektrikli otomobiller ve
sürdürülebilir kalk›nma
Dünya ekonomisinin büyümesini ve yaflam standartlar›n› art›rmay›
sürdürürken, dünyan›n iklim de¤iflikli¤ini kontrol alt›na alma hedefini
makul, belki her y›l küresel gelirin yüzde 1’i kadar bir maliyet ile
baflarmas› için yeterince iyi seçenek var. Ufukta görünen en heyecan
verici geliflmelerden birisi, yeni nesil elektrikli otomobiller.
Jeffrey D. Sachs,
Columbia
Üniversitesi’nde
Ekonomi Profesörü ve
Yeryüzü Enstitüsü
Direktörü’dür.
klim de¤iflikli¤i kontrolünün çözümü, teknolojinin
ilerlemesinden geçiyor. Enerjiyi üretmek ve kullanmak, g›da ihtiyaçlar›m›z› karfl›lamak, ulafl›m›m›z› sa¤lamak ve evlerimizi ›s›tmak ve so¤utmak
için, petrol, gaz, kömür, nitrojen bazl› gübre ve iklim
de¤ifltiren sera gazlar›n›n di¤er kaynaklar›n› k›smam›za izin veren yeni yöntemler bulmam›z gerekiyor.
Dünya ekonomisinin büyümesini ve yaflam standartlar›n› art›rmay› sürdürürken, dünyan›n iklim de¤iflikli¤ini kontrol alt›na alma hedefini makul, belki
her y›l küresel gelirin yüzde 1’i kadar bir maliyet ile
baflarmas› için yeterince iyi seçenek var. Ufukta görünen en heyecan verici geliflmelerden birisi, yeni
nesil elektrikli otomobiller.
On dokuzuncu yüzy›l›n sonlar›nda, otomobilin ilk
zamanlar›nda, çok say›da araba, buharl›, akülü ve iç-
‹
ten yanmal› motorlu (ICE) birbiriyle rekabet halindeydi. Montaj hatt›ndan ilk kez 1908’de ç›kan Model
T’nin sa¤lad›¤› baflar›yla, benzin ve dizel yak›tl› içten
yanmal› motorlar yar›fl› kazand›. Yüz y›l sonra, rekabet yeniden k›z›fl›yor.
ELEKTR‹KL‹ ARAÇLAR ÇA⁄I
Önümüzde elektrikli araçlar ça¤› var. Japonya’da ilk kez 1997’de piyasaya sürülen hibrid elektrikli araç Toyota Prius, ilk at›l›m› gerçeklefltirdi.
Hibrid araçta, standart bir otomobilin fren sistemine küçük bir jeneratör ve flarj edilebilir bir batarya
ba¤lanarak, batarya ile çal›flan bir motor ile normal
motor güçlendirildi. Benzinle katedilen yol, hibrid
arac› ticari olarak kullan›labilir hale getirmeye yetecek kadar gelifltirildi. Tüketiciler araçlar›ndan sal›nan karbondioksit miktar›na göre vergilendirildi¤inde benzin tasarrufu yapan araçlar ticari olarak daha da uygun hale gelecekler.
Önümüzde, bafl›n› 2010 sonlar›nda ç›kacak General Motors’un plug-in (elektrik
prizinden flarjl›) hibrid arac› Chevy Volt’un
çekti¤i daha da fazla yenilik görünüyor.
Prius, küçük motorlu normal içten yanmal› motoru olan bir otomobil iken, Volt,
yan›nda bir de motorla gelen elektrikli bir
araç olacak.
Volt’un bataryas›; her flarj edildi¤inde
64 kilometrelik yol katetmeyi ve normal
bir duvar prizinden alt› saatte yeniden flarj
edilmeyi vaat eden, son teknoloji ürünü,
yüksek performansl› lityum-ion batarya olacak. Normal sürüfl al›flkanl›klar›na göre,
Volt’un batarya ile gitti¤i yol, 1 litre benzin ile
yaklafl›k 98 kilometre yol katetmeye denk gelecek.
GM’in araflt›rma ve gelifltirme bölümünün
bafl›ndaki ileri görüfllü Larry Burns, yak›n za-
GÖRÜfi <
manda emekli olana dek, elektrikli araçlar›, benzin
tasarrufu yapman›n öneminden çok daha büyük bir
f›rsat olarak görüyordu. Burns’e göre elektrikli araç
ça¤› enerji flebekesini yeniden flekillendirecek, sürüfl al›flkanl›klar›n› yeniden tan›mlayacak ve genel
olarak dünya nüfusunun ço¤unun yaflad›¤› ve otomobil kulland›¤› kentsel alanlardaki yaflam kalitesini iyilefltirecek.
YEN‹LENEB‹L‹R ENERJ‹ KAYNAKLI
ARAÇLAR GEL‹YOR
‹lk olarak, plug-in hibridler, tamamen bataryal›
araçlar ve temelde harici bir hidrojen kayna¤›ndan
beslenen bir batarya olan hidrojen yak›tl› pilin çal›flt›rd›¤› araçlar dâhil çok çeflitli türde elektrikli araç
olacak. Bu farkl› araçlar, say›s›z enerji kayna¤›ndan
yararlanacak.
Hiçbiri CO2 salmayan günefl, rüzgar ve nükleer
enerjileri, bataryalar› yeniden flarj edecek enerji flebekesini besleyebilir. Benzer flekilde bu yenilenebilir enerji kaynaklar›, suyu hidrojen ve hidroksil ion’a
da ay›rabilir ve hidrojeni, hidrojen yak›t pilini çal›flt›rmak için kullanabilir.
‹kincisi, araç filosunun depolama kapasitesi,
enerji flebekesini istikrara kavuflturmak için önemli bir rol oynayacak. Batarya ile çal›flan araçlar, flarj
olmalar› s›ras›nda elektrik flebekesinden enerji
çekmekle kalmayacak, park halindeyken, talebin
zirve yapt›¤› zaman dilimlerinde flebekeye ilave
enerjiyi geri de verebilecek. Otomobil filosu, genel
enerji flebekesinin bir parças› haline gelecek ve verimli bir flekilde (ve uzaktan) flarj edilme ve flebekeyi geri besleme zamanlamas›n› optimize etmesi
sa¤lanacak.
Üçüncüsü, elektrikle çal›flan araçlar, alg›lay›c›
sistemlerin ve araçtan araca iletiflimin çarp›flmalar› önleyece¤i, güzergâh belirlemenin ve uzaktan
araç yönetiminin sa¤lanaca¤› yeni bir “ak›ll›” araçlar dünyas›na kap› açacak. Biliflim teknolojisinin ve
arac›n tahrik sisteminin entegrasyonu, böylelikle
yeni güvenlik, rahatl›k ve bak›m standartlar› getirecek.
KÜRESEL BEY‹N FIRTINASI GEREKL‹
Bütün bunlar ileri görüfllü fikirler, yine de teknolojik olarak mümkünler. Ancak bu kavramlar›
uygulamaya geçirmek, kamu ile özel sektör ortakl›¤›n›n yeni flekillerini gerektiriyor.
Otomobil üreticileri, amme hizmeti flirketleri,
genifl bant sa¤lay›c›lar› ve devlet yolu inflaatç›lar›n›n hepsi, bütünleflmifl bir sisteme katk›da bulunmak zorunda. Tüm bu sektörlerin birbirleriye rekabet etmek ve iflbirli¤i yapmak için yeni yollara ihtiyac› olacak. Kamu kesimi, ar&ge kaynaklar›, tüketici sübvansiyonlar› ve tamamlay›c› altyap› deste¤i
(örne¤in kamusal alanlarda flarj prizleri) arac›l›¤›yla, yeni nesil araçlar›n ticarileflmesine olanak sa¤layacak kaynaklar› ortaya koymak zorunda kalacak.
Yeni elektrikli araç ça¤›, sürdürülemez fosil yak›t› döneminden, sürdürülebilir teknolojilere geçerken tutunabilece¤imiz büyük f›rsatlara örnek
oluflturuyor. ‹klim müzakerecileri, iklim mücadelesini yaln›zca olumsuz yönleriyle gördüklerinden,
karfl›l›kl› olarak at›fl›yor. Fosil yak›t kullan›m›n›
azaltman›n bedelini kim karfl›layacak?
Ancak Burns’ün otomobil vizyonu bizlere, sürdürülebilirli¤e geçiflin, yaflam kalitesinde gerçekten yeni 盤›rlar açabilece¤ini hat›rlat›yor. Bu yaln›zca otomobiller için de¤il, ayn› zamanda enerji
sistemleri seçimlerimiz, bina tasar›mlar›, kentsel
planlama ve besin sistemleri için de geçerli. (Besin
üretimi ve ulafl›m›n›n, toplam sera gaz› emisyonunun alt›da birini oluflturuldu¤unu unutmay›n.)
‹klim mücadelesini, küresel bir beyin f›rt›nas›
ve sürdürülebilir kalk›nmaya eriflmek için bir dizi
teknolojik at›l›m üzerinde iflbirli¤i yapma f›rsat› olarak görmemiz laz›m. Son teknoloji ürünü mühendislik ve yeni kamu-özel sektör ortakl›¤› türleriyle,
zengin ve yoksul ülkeler için eflit faydalar› olan dünya çap›nda sürdürülebilir teknolojiye geçifli h›zland›rabilir ve böylece iklim de¤iflikli¤i hakk›nda flimdiye kadar ulafl›lamayan küresel mutabakat için
bir zemin bulabiliriz.
‹klim
mücadelesini,
küresel bir beyin
f›rt›nas› ve
sürdürülebilir
kalk›nmaya
eriflmek için bir
dizi teknolojik
at›l›m üzerinde
iflbirli¤i yapma
f›rsat› olarak
görmemiz laz›m.
Son teknoloji
ürünü
mühendislik ve
yeni kamu-özel
sektör ortakl›¤›
türleriyle, zengin
ve yoksul ülkeler
için eflit faydalar›
olan dünya
çap›nda
sürdürülebilir
teknolojiye geçifl
h›zland›rabilir.
Copyright: Project Syndicate, 2009.
www.project-syndicate.org
Ekim 2009
l
EKONOM‹K FORUM
89