Aydın, Balıkesir ve İzmir İllerinde Zeytin Ağaçlarındaki Viral Hastalık

Proje Adı
: Aydın, Balıkesir ve İzmir İllerinde Zeytin Ağaçlarındaki Viral
Hastalık Etmenlerinin Tanılanması, Bulunma Durumlarının
Belirlenmesi ve Bazı Meyve Kalite Özellikleri Üzerine Olan
Etkilerinin Araştırılması
Başlama /Bitiş Tarihi
: 2009-2012
Destekleyen Kuruluş
: TAGEM
Proje Yürütücüsü
: Dr. Serpil ERİLMEZ
Proje Yardımcıları
: -
Proje Özeti
: Bu çalışma 2009 ve 2012 yılları arasında Aydın, Balıkesir ve İzmir
illerinde yaygın olarak zeytin yetiştiriciliği yapılan üretim
alanlarındaki virüs hastalıklarının belirlenmesi, toplanan
örneklerde virüslerin bulunma durumlarının ortaya konması ve
virüslerin bazı meyve kalite özellikleri üzerine olan etkisinin
araştırılması amacıyla yürütülmüştür. 2009 yılında Aydın (157)
ve İzmir (136) illerinden 293 örnek, 2010 yılında ise Balıkesir
ilinden 82 örnek olmak üzere, toplam 375 örnek alınmıştır.
Ayrıca, bu üç ildeki fidanlıklardan her ilden 40 adet olmak üzere,
toplam 120 adet fidan örneği alınmıştır.
Zeytin örneklerindeki viral etmenlerin tanılanması biyolojik,
serolojik ve moleküler yöntemler kullanılarak yapılmıştır. Arabis
mosaic nepovirus (ArMV), Cucumber mosaic cucumovirus (CMV),
Cherry leafroll nepovirus (CLRV) ve Strawberry latent ringspot
nepovirus (SLRSV) virüslerine ait tanı kitleri kullanılarak, örnekler
DAS-ELISA yöntemine göre testlenmiştir. Bu virüslere ek olarak,
örneklerde Olive latent-1 virus (OLV-1), Olive latent-2 virus (OLV2),Olive latent-3 virus (OLV-3), Olive latent ringspot virus (OLRSV)
ve Olive leaf yellowing-associatedvirus (OLYaV) adlı virüslerin
varlığı RT-PCR ile araştırılmıştır. 2009 ve 2010 yıllarında Aydın,
Balıkesir ve İzmir illerinden toplanarak testlenen toplam 375
bitki örneğinde % 55.73 oranında viral enfeksiyon olduğu
belirlenmiştir. Aydın ilinde % 22.66, Balıkesir ilinde % 11.46 ve
İzmir ilinde % 21.60 oranında viral enfeksiyon tespit edilmiştir.
Toplam 375 örnekte DAS-ELISA testi sonucunda % 13 oranında
virüs enfeksiyonu belirlenirken, RT-PCR sonucuna göre
örneklerde % 56 oranında viral enfeksiyonu olduğu görülmüştür.
DAS-ELISA sonuçlarına göre; örneklerin % 12,80’inde ArMV ve
sadece 1 örnekte ise SLRSV enfeksiyonu bulunduğu saptanmıştır.
RT-PCR testi sonucunda, örneklerin % 22,93’ünde ArMV, %
9,60’ında CMV, % 10,66’sında CLRV ve % 9,06’sında SLRSV
enfeksiyonlarının var olduğu belirlenmiştir. Buna ek olarak, 9
örnekte CMV+ CLRV, 4 örnekte ise ArMV+CLRV karışık
enfeksiyon şeklinde tespit edilmiştir.
Bazı meyve kalite özellikleri üzerine virüs enfeksiyonunun
etkilerini incelemek amacıyla, SLRSV ile enfekteli ve enfekteli
olmayan zeytin ağaçlarının bulunduğu bahçede denemeler
kurulmuş ve karşılaştırma yapılmıştır. Bu denemelerde ağaç
başına meyve verimi, meyve ağırlığı ve meyve hacmi (meyve eni+
meyve boy) gibi özellikler karşılaştırılmıştır. Pomolojik analiz
sonuçlarına göre, ağaç başına meyve verimi, meyve ağırlığı ve
meyve hacmi açısından enfekteli olmayan ve enfekteli ağaçlar
arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar olduğu
bulunmuştur. Belirtilen özelliklere ilişkin değerlerin virüs ile
enfekteli olan ağaçlarda daha düşük olduğu görülmüştür.