T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü EL SANATLARI ALANI GELENEKSEL TÜRK İSLAM SANATLARINDA ÇİNİ KURS PROGRAMI Ankara, 2017 İÇİNDEKİLER PROGRAMIN ADI .........................................................................................................................1 PROGRAMIN DAYANAĞI.............................................................................................................1 PROGRAMA GİRİŞ KOŞULLARI..................................................................................................1 EĞİTİMCİLERİN NİTELİĞİ ............................................................................................................1 PROGRAMIN AMAÇLARI .............................................................................................................2 PROGRAMIN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR ..........................................................2 PROGRAMIN KREDİSİ .................................................................................................................3 PROGRAM SÜRESİ VE İÇERİĞİ .................................................................................................3 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ ESASLAR .................................................................4 PROGRAMIN UYGULANMASINDA KULLANILACAK ÖĞRETİM ARAÇ-GEREÇLERİ .................5 BELGELENDİRME........................................................................................................................6 ii PROGRAMIN ADI Geleneksel Türk İslam Sanatlarında Çini PROGRAMIN DAYANAĞI 1. 24.06.1973 tarihli ve 14574 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu, 2. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 20.04.2016 tarih ve 19 sayılı kararı ile kabul edilen, Yaygın Eğitim Kurumları Çerçeve Kurs Programı, 3. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2014 tarih ve 10 sayılı ” Meslekî ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarının 52 alan 204 Dalın Ait Haftalık Ders Çizelgeleri” ile ilgili kararı, 4. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 25.04.2012 tarih ve 27 sayılı Sanat Tarihi Dersi Öğretim Programı, 5. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 31.12.2009 tarih ve 338 sayılı Görsel Sanatlar Dersi (9.-12. Sınıflar) Öğretim Programı, 6. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 29.11.2013 tarih ve 134 sayılı Görsel Sanatlar Dersi (1.-8. Sınıflar) Öğretim Programı, 7. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın 07.09.2005 tarih ve 324 sayılı “Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP) Kapsamında Geliştirilen Haftalık Ders Çizelgeleri ile Çerçeve Öğretim Programları” ile ilgili kararı. PROGRAMA GİRİŞ KOŞULLARI 1. İlköğretim mezunu olmak veya 2012 sonrası ortaokul mezunu olmak, 2. 13 yaşını tamamlamış olmak. EĞİTİMCİLERİN NİTELİĞİ Kurs programının uygulanmasında eğiticiler aşağıdaki öncelik sırasına göre görevlendirilirler; 1. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan "Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelgeye” göre El Sanatları Teknolojisi/El Sanatları alanları öğretmeni olarak atananlar, öğretmen bulunamaması durumunda öğretmen olarak atanabilecek nitelikte olanlar, 2. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca yayımlanan "Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esaslarına İlişkin Çizelgeye” göre El Sanatları Teknolojisi/El Sanatları alanlarına kaynak teşkil eden yükseköğretim programları / fakülte mezunları, 3. El Sanatları Teknolojisi/El Sanatları alanında/alanına kaynak teşkil eden yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim üyesi, öğretim görevlileri, 1 4. Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcılarının Tespit ve Kayıt İşlemlerine İlişkin Yönerge Çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Geleneksel El Sanatları ve Türk Süsleme Sanatları Sanatkârlarına verdiği belgeye sahip olanlar, 5. Geleneksel El Sanatları icra ettiği veya ustalığı çevrece bilinen ve tanınan kişiler veya bu alanda eğitimli olduğuna dair belgeye (icazete) sahip olanlar öğretmen/eğitici olarak görev almalıdır. PROGRAMIN AMAÇLARI Geleneksel Türk İslam Sanatlarında Çini kurs programını bitiren bireyin, 1. Çini ve seramiğin tarihçesine ilişkin genel bilgileri edinmesi, 2. Desen ve kompozisyon çalışmalarını ileri düzeyde yapması, 3. Çini dekorlama aşamalarını uygulaması, 4. Çamur hazırlama ve şekillendirme işlemlerini yapması, 5. Boyaları tanıması ve boya yapması, 6. Sırça çekme işlemine ilişkin temel uygulamaları yapması, 7. Seramik şekillendirme yöntemlerini uygulaması, 8. Çiniye uygulanmış hat örneklerini araştırması ve uygulama yapması amaçlanmaktadır. PROGRAMIN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR 1. Çini, kendine has çamurunun farklı biçimlerde şekillendirilmesi, pişirilerek tezyin edilecek hale geldikten sonra, geleneksel motiflerle süslenerek sırlanıp pişirilmesiyle elde edilen nesnelerin genel adıdır. Geçmişte çini sanatı ile uğraşanlara Kaşiger denir iken, günümüzde çini sanatçısı unvanı ile anılmaktadırlar. Bu program, bir tür killi topraktan yapılan ve fırında pişirilen, bit yüzeyi sırlanmış, çeşitli renk ve motiflerle süslenmiş seramik parçaları olan çinilerin tarihçesi, türleri ve yapımı ile ilgili bilgi ve becerileri öğrencilere kazandırmak amacıyla hazırlanmıştır. 2. Konuların öğretiminde ağırlıklı olarak mesleki yeterlik kazandırmaya yönelik yöntem ve teknikler uygulanır. Anlatım, soru-cevap, okumalar, işlenen konular ile ilgili olarak arşiv ve dosya oluşturma, konu ile ilgili teknik gösterilerek sonrasında uygulama yaptırma, soru-cevap, bireysel veya gurup çalışmaları tartışma, araştırma vb. yöntem ve teknikleri uygulanabilir. 3. Programın uygulanmasında gerektiğinde iş piyasasının eğitim olanaklarından faydalanılabilir. 4. Program, Millî Eğitim Bakanlığında görevli uzman, alan öğretmenleri ve alan uzmanları ile iş birliği içinde hazırlanmıştır. 2 5. Program, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğüne bağlı eğitim kurumlarında veya diğer kurumlarca açılan ve eğitim-öğretime uygun ortamlarda uygulanır. 6. Geleneksel Türk İslam Sanatlarında Çini programının amaçları, içeriği ve kazanımları yoluyla programa katılan bireylere aşağıdaki tabloda verilen değerlerin kazandırılması ve bu yolla bireylerin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Değerler Sorumluluk Doğruluk ve dürüstlük Yardımlaşma Kurallara uyma Ahlak Duyarlılık 7. Program süresince kursiyerlere program içeriğinin öğretilmesi için ihtiyaç duyduğu araç, gereç ve malzemeler temin edilmeli, donanımlar sağlanmalı ve gerektiğinde bilgisayar destekli öğretim faaliyetlerinden ( slaytlar, akıllı tahtalar ) faydalanılmalıdır. 8. Program süresince bireylerin merak uyandırma ve planlama, araştırma ve keşfetme, çözümleme ve derinleştirme, paylaşma ve yaşantıya uygulama etkinliklerini gerçekleştirmeleri sağlanarak bireyin öğrenmeye etkin katılımı desteklenmelidir. 9. Kurs dışında bireylerin öğrendiklerini pekiştirmek için kendi kendine öğrenme faaliyetleri yapması teşvik edilmelidir. 10. Program sonunda bireyin Çini kurs düzeyinin ölçülmesi için değerlendirme yapılmalıdır. PROGRAMIN KREDİSİ Talim ve Terbiye Kurulunun 29.11.2013 Tarihli ve 135 sayılı Kararı ile kabul edilen ‘’Mesleki ve Teknik Eğitimde Kredilendirme Esasları’’ doğrultusunda, programı başarı ile tamamlayanlara 63 (Altmış üç) kredi verilir. PROGRAM SÜRESİ VE İÇERİĞİ Programın süresi; günde en fazla 6 ders saati uygulanır. Program süresi toplam 1564 ders saatidir. Eğitim personeli, programın teorik ve uygulama sürelerini belirler. GELENEKSEL TÜRK İSLAM SANATLARINDA ÇİNİ KURS PROGRAMI MODÜLLERİ VE ZAMAN TABLOSU MODÜL ADI KAZANIM ÇİNİ VE SERAMİK TARİHÇELERİ Çini ve seramiğin tarihçesine ilişkin genel bilgileri edinir. DESEN VE KOMPOZİSYON Desen ve kompozisyon çalışmalarını ileri ÖĞRENME KAZANIMLARI İlk sırlı malzemeleri sınıflandırır. Selçuklu ve Osmanlı dönemi çinilerini sınıflandırır. Cumhuriyet döneminde üretilen çinileri tanır. Ana desenleri çizer. Bir kurala bağlı olmadan geleneksel motifleri kullanarak çizim yapar. Deseni karo üzerinden dört tarafa SÜRE 60 400 3 düzeyde yapar. doğru sonsuza kadar devam edecek biçimde çizer. Belli ebatlarda çizilecek alana göre desen tasarlar. Tabak ölçüsünü aldıktan sonra desen çizer. Çalışılacak desene göre objeyi yerleştirir. Selçuklu ve Osmanlı’da kullanılan geometrik çizimleri öğrenir. Desenleri tamamlayıcı motifleri ve zencerekleri çizer. Tasarlanan desenleri çini malzeme üzerine aktarır. Çini malzemeye aktarılan desenin hatlarını çizer. Tahrirlenmiş deseni renk sırasına göre boyar. Çini dekorlama aşamalarını uygular. BİSKÜVİ (TAPTAP DERSLERİ) Çamur hazırlama ve şekillendirme işlemlerini yapar. İznik ve Kütahya çamurlarını hazırlar. Hazır çini çamurunu elde şekillendirip kuruduktan sonra astar atar. Kuruyan astarlanmış çini malzemeyi fırında pişirir. 160 BOYA YAPIMI Boyaları tanır ve boya yapar. Boya hammaddeleriyle boya yapar. Boya yapımında kullanılan oksitlerin ve çamurun karışım oranlarını ayarlar. 64 Sırça çekme işlemine ilişkin temel uygulamaları yapar. Şeffaf ve renkli sır tekniği ile sırça çeker. Fırına sırlı malzemeyi yerleştirerek fırın ısı derecelerini ayarlar. 120 TEMEL SERAMİK TEKNİKLERİ Seramik şekillendirme yöntemlerini uygular. Sucuk yöntemi ile basit eserler üretir. Plaka yöntemi ile basit eserler üretir. Seramik şekillendirme aletleri ile desen oluşturur. Çark üzerinde çamura basit biçim verir. 340 ÇİNİ VE SERAMİKTE HAT UYGULAMALARI Çiniye uygulanmış hat örneklerini araştırır ve uygulama yapar. Çiniye uygulanmış eski hat örneklerini araştırır ve belgeler. Yazıyı çini malzemeye silkeleyerek ölçüler bozulmadan boyar. 140 TOPLAM SÜRE (Ders Saati): 1564 ÇİNİ DEKORLAMA SIRÇA VE FIRIN 280 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEYLE İLGİLİ ESASLAR 1. Her modül sonrasında değerlendirme yapılmalıdır. 2. Başarım ölçütleri bilgi, beceri ve yeterlikler bazında açıklanmalıdır. 3. Ölçme ve değerlendirme faaliyetleri programın amaçları ve kazanımları ile uyumlu olmalıdır. 4. Değerlendirme, Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği esaslarına göre; 4 Öğrencinin kendi kendine yaptığı tüm öğrenim faaliyetler, Öğrencinin performansına dayalı olarak gerçekleştirilecek sınavlar, Öğrenciye program sonunda uygulanan yazılı sınavlar, 100 puan üzerinden yapılır. 5. Değerlendirme; ders öğretmeni tarafından yazılı, sözlü, uygulamalı sınavlar veya varsa ödev ya da projelere göre yapılmalıdır. Puanlama yapılırken teorik kısım %30, uygulamalı kısım ise %70 olarak ile belirlenmelidir. Birden fazla sınav şekli ile sınavı yapılan dersin puanı veya notu, bu sınavların aritmetik ortalaması ile belirlenir. Bu puan veya not, programın başarı puan ya da notu olarak değerlendirilir. 6. Programların özelliğine göre sınavlar ve başarı değerlendirmesi bilişim teknolojisi kullanılarak da yapılabilir. 7. Öğrencilerin sağlık durumları veya bedensel engelleri nedeniyle bazı derslerdeki sınavlar, durumlarına uygun sınav yöntemiyle yapılır. PROGRAMIN UYGULANMASINDA KULLANILACAK ÖĞRETİM ARAÇ-GEREÇLERİ Programın uygulama sürecinde; 1. Ders kitabı olarak, Millî Eğitim Bakanlığının yayınlamış olduğu yazılı materyaller kullanılır. 2. Kaynak ders kitapları, bireysel öğrenme materyalleri, kaynak ders kitaplarının bulunmaması durumunda öğretmen/eğitici tarafından hazırlanan ders notlarından yararlanılır. 3. Yararlanılacak araç ve gereçler: Fırça, Boya, Sırça, Çark, Fırın, Zımpara, Eskiz Kâğıdı, Kömür Tozu, Hamur Silgi, Kurşun Kalem, Delme Kalemi, Karo, Tabak, Dik Objeler, Pergel, 5 Cetvel, Gönye, Makas, Çiniyle İlgili Kitaplar. BELGELENDİRME Kursu başarı ile tamamlayanlara Kurs Bitirme Belgesi, Not Döküm Çizelgesi ve talep edenlere Europass Sertifika Eki verilir. Kursu tamamlamadan ayrılanlara başardıkları modülleri gösteren Not Döküm Çizelgesi verilir. 6