Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC

advertisement
9 786059 119160
I.EurasiaInternationalTourismCongress:
CurrentIssues,Trends,andIndicators
(EITOC-2015)
Editörler
M. Akif ÇUKURÇAYIR
Alaattin BAŞODA
Şafak U� NU� VAR
Mehmet SAG� IR
Münevver ÇI�ÇEKDAG� I
Semih BU� YU� KI�PEKÇI�
Vol. II
Bukitap,“I.EurasiaInternationalTourismCongress:Current,Issues,Trends,andIndicators,
2015” organizasyonu kapsamında yayımlanmıştır. Bu kitapta yayımlanan tü m bildirilerin
içeriklerindenyazarlarısorumludur.
This book has been published under the international organization themed as “I. Eurasia
International Tourism Congress: Current, Issues, Trends, and Indicators, 2015”. Authors are
responsibleforintentsoftheirproceedingspublishedinthisbook
KONYA-MAYIS-2015
I.EurasiaInternationalTourismCongress:
CurrentIssues,Trends,andIndicators
(EITOC-2015)
©Herhakkısaklıdır.Bukitabıntamamıyadabirkısmı,yazarınınizniolmaksızın,
elektronik,mekanik,fotokopiyadaherhangibirkayıtsistemiileçoğaltılamaz,
yayınlanamaz,depolanamaz.
Bukitaptakibilgilerinhertürlüsorumluluğuyazarlarınaaittir.
Editörler
M. Akif ÇUKURÇAYIR
Alaattin BAŞODA
Şafak U� NU� VAR
Mehmet SAG� IR
Münevver ÇI�ÇEKDAG� I
Semih BU� YU� KI�PEKÇI�
978-605-9119-15-3(Tk)
ISBN:978-605-9119-16-0(2.c)
AybilYayıneviSertifikaNo:17394
AybilBasımeviSertifikaNo:20781
YAYINL ARI
www.aybilonline.com
Baskı&Cilt:
AybilDijitalBaskıSistemleriveMatbaaHizmetleri
FerhuniyeMh.SultanşahCd.No:30/AKONYA
Tel:0.3323502171Fax:0.3323507121
KONYA-MAYIS-2015
HONORARY CHAIRS
Prof. Dr. Hakkı GÖKBEL
Rector of Selcuk University
Muammer EROL
Governor of Konya
Congress Scientific Committee
Prof. Dr. Alan FYALL, University of
Central Florida, Orlando, USA
Dr. Chandrakant B. SALUNKHE, Post
Graduate Center of Botany, INDIA
Harald PLAMPER, Zappelin
University, GERMANY
Prof. Dr. Noel SCOTT, Griffith
University, AUSTRAILA
Assos. Prof. Dr. Qadir BAYRAMLI,
Azerbaijan State Economics University,
Azerbaijan
Prof. Dr. Tom BAUM, University of
Strathclyde, Glasgow, UK
Prof. Dr. Robertico Croes, University of
Central Florida, Orlando, ABD
Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI, Mersin
University, TURKEY
Prof. Dr. Adnan TÜRKSOY, Ege
University, TURKEY
Prof. Dr. Ahmet Akın AKSU, Akdeniz
University, TURKEY
Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ, Okan
University, TURKEY
Prof. Dr. Ahmet GÜRBÜZ, Karabük
University, TURKEY
Prof. Dr. Ali ALAGÖZ, Selçuk
University, TURKEY
Prof. Dr. Ali BORAN, Selçuk
University, TURKEY
Prof. Dr. Ali ERBAŞ, Eskişehir Osman
Gazi University, TURKEY
Prof. Dr. Alp TİMUR Dokuz Eylül
University, TURKEY
Prof. Dr. Atila YÜKSEL, Adnan
Menderes University, TURKEY
Prof. Dr. Azize TUNÇ HASSAN, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Cengiz DEMİR, İzmir Kâtip
Çelebi University, TURKEY
Prof. Dr. Cevat TOSUN, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT, Balıkesir
University, TURKEY
Prof. Dr. Çağatay ÜNÜSAN, Karatay
University, TURKEY
Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN,
İstanbul Arel University, TURKEY
Prof. Dr. Doğan GÜRSOY, Washington
State University, USA
Prof. Dr. Doğan TUNCER Başkent
University, TURKEY
Prof. Dr. Doğan Yaşar AYHAN,
Başkent University, TURKEY
Prof. Dr. Fevzi OKUMUŞ, University
of Central Florida, USA
Prof. Dr. Füsun İstanbullu DİNÇER,
İstanbul University, TURKEY
Prof. Dr. İge PIRNAR, Yaşar
University, TURKEY
Prof. Dr. İsmail KIZILIRMAK, İstanbul
University, TURKEY
Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Mersin
University, TURKEY
Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA,
Erciyes University, TURKEY
Prof. Dr. Levent ALTINAY, Oxford
Brookes Universty, UK
Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK, Sakarya
University, TURKEY
Prof. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Mithat Zeki DİNÇER,
İstanbul University, TURKEY
Prof. Dr. Muharrem TUNA, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Mustafa KOYUNCU,
Çanakkale Onsekiz Mart University,
TURKEY
Prof. Dr. Mustafa TEPECİ, Celal Bayar
University, TURKEY
Prof. Dr. Muzaffer UYSAL, Virginia
Tech University, USA
Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN,
İstanbul Ticaret University, TURKEY
Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Balıkesir
University, TURKEY
Prof. Dr. Orhan İÇÖZ, Yaşar
University, TURKEY
Prof. Dr. Orhan BATMAN, Sakarya
University, TURKEY
Prof. Dr. Özkan TÜTÜNCÜ, Dokuz
Eylül University, TURKEY
Prof. Dr. Öcal USTA, Dokuz Eylül
University, TURKEY
Prof. Dr. Saime ORAL, Dokuz Eylül
University, TURKEY
Prof. Dr. Raif PARLAKKAYA,
Necmettin Erbakan University,
TURKEY
Prof. Dr. Süleyman KARAÇOR, Selçuk
University, TURKEY
Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN, İstanbul
Medeniyet University, TURKEY
Prof. Dr. Turgut VAR, İzmir Ekonomi
University, TURKEY
Prof. Dr. Şeyhmus BALOĞLU,
University of Nevada, USA
Prof. Dr. Yüksel ÖZTÜRK, Gazi
University, TURKEY
Prof. Dr. Yüksel EKİNCİ, Oxford
Brookes University, UK
Prof. Dr. Zeynep ASLAN, Nevşehir
Hacı Bektaşı Veli University, TURKEY
Dr. Bilgehan GÜLCAN, Gazi
University, TURKEY
Dr. Beykan ÇİZEL, Akdeniz
University, TURKEY
Dr. Cafer TOPALOĞLU Muğla Sıtkı
Koçman University, TURKEY
Dr. Burhan KILIÇ, Muğla Sıtkı
Koçman University, TURKEY
Dr. Bahattin ÖZDEMİR, Akdeniz
University, TURKEY
Dr. Dilek DÖNMEZ POLAT,
Çanakkale Onsekiz Mart University,
TURKEY
Dr. Düriye BOZOK, Balıkesir
University, TURKEY
Dr. Dündar DENİZER, Anadolu
University, TURKEY
Dr. Fisun YÜKSEL, Adnan Menderes
University, TURKEY
Dr. Fatma Nur İPLİK, Adana Bilim ve
Teknoloji University, TURKEY
Dr. Göknil Nur KOÇAK, Mersin
University, TURKEY
Dr. Gökçe ÖZDEMİR, Yaşar
University, TURKEY
Dr. İbrahim YILMAZ, Nevşehir Hacı
Bektaşı Veli University, TURKEY
Dr. İlhan BÖLÜKOĞLU, İzmir Katip
Çelebi University, TURKEY
Dr. İrfan YAZICIOĞLU, Gazi
University, TURKEY
Dr. M. Oğuzhan İLBAN, Balıkesir
University, TURKEY
Dr. Kamil UNUR, Mersin University,
TURKEY
Dr. Mehmet KAŞLI, Eskişehir
Osmangazi University, TURKEY
Dr. Mahmut DEMİR, Süleyman
Demirel University, TURKEY
Dr. Murat DOĞDUBAY, Balıkesir
University, TURKEY
Dr. Mete SEZGİN, Selçuk University,
TURKEY
Dr. Oktay EMİR, Anadolu University,
TURKEY
Dr. Oğuz TÜRKAY, Sakarya
University, TURKEY
Dr. Ramazan Pars ŞAHBAZ, Gazi
University, TURKEY
Dr. Osman Eralp ÇOLAKOĞLU,
Adnan Menderes University, TURKEY
Dr. Şafak ÜNÜVAR, Selçuk
University, TURKEY
Dr. Serdar TARAKÇIOĞLU, Gazi
University, TURKEY
Dr. Şirvan Şen DEMİR, Süleyman
Demirel University, TURKEY
Dr. Şenol ÇAVUŞ, Adnan Menderes
University, TURKEY
Dr. Yasin BOYLU, Gazi University,
TURKEY
Dr. Umut AVCI, Muğla Sıtkı Koçman
University, TURKEY
Dr. Zafer ÖTER, İzmir Kâtip Çelebi
University, TURKEY
Dr. Yaşar SARI, Eskişehir Osmangazi
University, TURKEY
Dr. Tugay ARAT, Selcuk University
Dr. Ceyhun Çağlar KILINÇ, Selcuk
University
Congress Organizing Board
Congress Secreteriat
Prof. Dr. M. Akif ÇUKURÇAYIR
Dr. Şafak ÜNÜVAR
Dr. Chandrakant SALUNKHE, India
Dr. Semih BÜYÜKİPEKÇİ
Harald PLAMPER, Germany
Dr. Mehmet SAĞIR
Dr. Qadir BAYRAMLI, Azerbaijan
Dr. Melis ATTAR
Dr. Şafak ÜNÜVAR
Lecturer Münevver ÇİÇEKDAĞI
Dr. Mete SEZGİN
Res. Assist. Alaattin BAŞODA
Dr. Abdullah KARAMAN
Res. Assist. Şeyda SARI
Dr. Vural ÇAĞLIYAN
Res. Assist. Çağrı SAÇLI
Dr. Tugay ARAT
Res. Assist. Fatmanur Kübra
CELİLOĞLU
Dr. Ceyhun Çağlar KILINÇ
Res. Assist. Seda ÖZDEMİR
Dr. Mehmet SAĞIR
Res. Assist. Betül KORKMAZ
Dr. Gamze TEMİZEL
Dr. Semih BÜYÜKİPEKÇİ
Dr. Erkan Akgöz
Dr. H. Alpay Karasoy
Dr. Alper ATEŞ
Dr. Betül GARDA
Dr. Melis ATTAR
Lecturer Münevver ÇİÇEKDAĞI
Lecturer İhsan Devlet ATABEY
Lecturer Neriman ÇELİK
Res. Assist. Alaattin BAŞODA
Res. Assist. Şeyda SARI
Res. Assist. Çağrı SAÇLI
Res. Assist. Fatmanur Kübra
CELİLOĞLU
Res. Assist. Seda ÖZDEMİR
Res. Assist. Betül KORKMAZ
Gel, gel, ne olursan ol yine gel,
ister kafir, ister mecusi,
ister puta tapan ol yine gel,
bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir,
yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel…
Come, come, whoever you are,
Wanderer, worshipper, lover of leaving,
Ours is not a caravan of despair.
Even if you have broken your vows a thousand times
It doesn’t matter
Come, come yet again, come
İÇİNDEKİLER
PERFORMANS ALGISININ, MEMNUNİYET VE ALGILANAN DEĞERE
ETKİSİ: MERSİN NARENCİYE FESTİVALİNDE BİR ARAŞTIRMA
Göknil Nur SEVER, Gamze YILDIZ, Mehtap ÖZKAN BUZLU, Salar KUHZADY,
Şebnem YILDIZ..................................................................................................................... 1
ÖRGÜTSEL SİNİZM VE ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA ARASINDAKİ
İLİŞKİ: KARS İLİ TURİZM İŞLETMELERİNE YÖNELİK BİR
ARAŞTIRMA
Cansu SOLMAZ, Çağla ÜST ................................................................................................ 8
ÖRGÜTSEL ORTAMDA HASET
Zeynep ASLAN, Aziz Gökhan ÖZKOÇ, Nurgül ÇALIŞKAN ................................................. 20
SOSYAL MEDYA KULLANIMININ TURİSTİK DESTİNASYON
SEÇİMİNE ETKİSİ
Şerife YAZGAN, Figen SEVİNÇ ........................................................................................... 26
AYUR-VEDA BESLENME SİSTEMİNE GÖRE MENÜ PLANLAMA
Mustafa AKSOY,Emrah ÖRGÜN, Emrah KESKİN .............................................................. 40
MARDİN KENTİ MARKA BİLEŞENLERİNE İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA
Uysal YENİPINAR, Çağdaş ERTAŞ ..................................................................................... 51
TÜRKİYE’DE TURİZM REHBERLİĞİ EĞİTİMİ VE MEVCUT DURUM
ANALİZİ
Zeynep ASLAN, Meral BÜYÜKKURU ................................................................................. 62
ÇAĞDAŞ MEKÂN PROBLEMİ OLARAK ŞEHİR OTELLERİ
YENİLEMESİNDE SORUN VE KAZANIMLAR- ADANA SEYHAN OTELİ
ÖRNEĞİ
Fehime Yeşim GÜRANİ ....................................................................................................... 73
OTEL İŞLETMELERİNDE PSİKOLOJİK SERMAYE-ÖRGÜTSEL
ÖZDEŞLEŞME İLİŞKİSİ
Mahmut DEMİR, Mehmet Selman BAYINDIR ..................................................................... 84
MAĞARALARDA İÇ ORTAM HAVA KALİTESİ: ILGARİNİ VE MANTAR
MAĞARALARI ÖRNEĞİ
Aydoğan AYDOĞDU, Hakan ŞEVİK.................................................................................... 95
YERLİ TURİSTLERİN TERMAL KONAKLAMA TESİSLERİNİ TERCİH
NEDENLERİ VE HİZMET KALİTESİ ALGILAMALARI ÜZERİNE
BURSA’DA BİR ARAŞTIRMA
S. Banu YILDIZ..................................................................................................................... 105
OTEL İŞLETMELERİNDE OTANTİK LİDERLİĞİN İNTİKAM NİYETİ
ÜZERİNE ETKİSİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ
Cihan SEÇİLMİŞ, Seray GÜLERTEKİN GENÇ................................................................... 119
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE GÜNCEL BİR YÖNETİM
YAKLAŞIMI OLARAK KOÇLUK YÖNETİMİ: İSTANBUL İLİNDE BİR
ARAŞTIRMA
Erkan KARA, Akın MARŞAP ................................................................................................ 127
i
ULUSLARARASI PAZARLARDA TÜRK MARİNALARININ MARKA
KONUMLANDIRMA STRATEJİSİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA:
ÇEŞME VE DİDİM MARİNALARININ PAZARLAMA
FAALİYETLERİNDEN ÖRNEKLER
Güneş Açelya SİPAHİ, Meltem ONAY, Mustafa TANYERİ .................................................. 139
TÜKETİCİLERİN ONLİNE SEYAHAT TOPLULUKLARINA ÜYE OLMA
VE AKTİF KATILIMDA BULUNMA NEDENLERİ
Ali TÜRKER, Gülay ÖZALTIN TÜRKER ............................................................................. 149
SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS: TÜRK KAHVALTI KÜLTÜRÜ
Mehmet SARIOĞLAN ........................................................................................................... 163
TÜRKİYE ve DÜNYA’DA KAMPİNG ve YENİ BİR TURİSTİK ÜRÜN
OLARAK “GLAMPING”
Kemal BİRDİR, Kamil UNUR, Ali DALGIÇ ........................................................................ 168
GÖZETİM TOPLUMU YÖNETİMİ VE TURİZM ENDÜSTRİSİ
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Füsun İstanbullu DİNÇER, Tolga Fahri ÇAKMAK ............................................................. 178
BÖLGESEL TURİZMİN GELİŞMESİNDE KALKINMA
AJANSLARININ ROLÜ: MARDİN ÖRNEĞİ
Yaşar SARI, Şehmus AYKOL, Seray GÜLERTEKİN GENÇ, Betül KODAŞ ........................ 189
RESTORAN İŞLETMELERİNDE ÖDÜLLENDİRME VE
DERECELENDİRME SİSTEMLERİ: HAMBURG LE CANARD
RESTORAN ÖRNEĞİ
Zeynep Ceren KÖSE, Esin ÖZKAYA .................................................................................... 202
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK BAĞLAMINDA TURİSTİK ORTAMLAR İÇİN
KURAM ÖNERİSİ: SOSYAL ALIŞ-VERİŞ KURAMI
Çağlar BİDECİ, Müjde BİDECİ, F. Özlem GÜZEL ............................................................. 212
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN REKREASYONEL EĞİLİMLERİNİN
VE REKREASYONEL ETKİNLİKLERE KATILIMINI ETKİLEYEN
ENGELLERİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA
Üzeyir KEMENT, Berkan BAŞAR, Barış DEMİRCİ ............................................................. 224
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ
KULLANIMI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: KAPADOKYA
BÖLGESİNDE FAALİYET GÖSTEREN 3, 4 VE 5 YILDIZLI OTEL
İŞLETMELERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA
Yusuf ACAR .......................................................................................................................... 235
AKADEMİSYENLERİN TURİZM VE REKREASYON İLİŞKİSİNE BAKIŞ
AÇILARI
Mehmet Halit AKIN, Sedat TAŞ ............................................................................................ 248
KALKINMA AJANSLARINDA TURİZM FAALİYETLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
Şirvan Şen DEMİR, Taşkın KARAKUŞ ................................................................................. 258
OTEL İŞLETMELERİNDE BİR İLETİŞİM SORUNU OLARAK ÖRGÜTSEL
SESSİZLİĞİN ÖRGÜTSEL YARATICILIĞA ETKİSİ
Nurgül SOYDAŞ ................................................................................................................... 266
ii
ETKİLEŞİMSEL VE DÖNÜŞÜMSEL LİDERLİĞİN YÖNETİCİLER VE
İŞGÖRENLER BOYUTUNDA İŞGÖREN DEVİR HIZINA YANSIMALARI:
İSTANBUL’DA BULUNAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE BİR
ARAŞTIRMA
Derman KÜÇÜKALTAN, Ece ZEYBEK ............................................................................... 278
ALGILANAN GÜÇLENDİRME VE YER İMAJININ ALGILANAN TURİZM
DESTEĞİ
ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: SELEUCİA’DA BİR ARAŞTIRMA
Fatma İNCE, Sema BABAYİĞİT, Aşkın ARICI, Aykut ÖZEN, Fuat ÇAĞRAN .................... 290
TELEVİZYON EKRANINDAN TURİZM EKONOMİSİNE: TURİZM
TÜKETİMİNDE DİZİ FİLMLER
Emel YILMAZ, Nurgül SOYDAŞ ........................................................................................... 298
YEREL YİYECEKLERİN GASTRONOMİ TURİZMİNDEKİ YERİ VE
ÖNEMİ: ANAMUR ÖRNEĞİ
Uysal YENİPINAR, Ürfe KART ............................................................................................ 313
TURİZMİN SOSYO-KÜLTÜREL ETKİLERİNE İLİŞKİN YAPILMIŞ
ARAŞTIRMALARIN ANALİZİ
Kamil UNUR, Çağdaş ERTAŞ, Bayram KANCA .................................................................. 323
TÜRKİYE’NİN DİASPORA TURİZMİ POTANSİYELİNE İLİŞKİN BİR
DEĞERLENDİRME
Kamil UNUR, Bayram KANCA, Çağdaş ERTAŞ .................................................................. 350
TÜRK TURİZM SEKTÖRÜNDE YAŞANAN KONJONKTÜREL
DALGALANMALARIN EKONOMETRİK ANALİZİ
Ceyhun Can ÖZCAN, Selim KAYHAN, Günay AKEL ......................................................... 363
MARKA KENT OLMA SÜRECİNDE ŞANLIURFA’NIN TURİZM
POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Abdullah ÜLKÜ, Gencay SAATCI ........................................................................................ 372
TÜRKİYE’DE TURİZMİ YÖNETEN TURİZM BAKANLARININ
ÖĞRENİM ALANLARI VE GÖREV SÜRELERİ İLE BEŞ YILLIK
KALKINMA PLANLARI, HÜKÜMET PROGRAMLARI VE EYLEM
PLANLARINDAKİ TURİZM POLİTİKALARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN
İNCELENMESİ (1996-2014)
Yusuf AYMANKUY, Şimal AYMANKUY, Bahar ATA ........................................................... 384
TURİZM SEKTÖRÜ VE ENGELLİ ÇALIŞANLAR: EREĞLİ DOWN CAFE
ÖRNEĞİ
Yasin BİLİM, Abdül Vefa DEMİRKIRAN ............................................................................. 402
YÖRESEL MUTFAK KÜLTÜRÜNÜN DESTİNASYON SEÇİMİ
BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: ERZURUM ÖRNEĞİ
Nihan KINALI, Gökalp Nuri SELÇUK ................................................................................. 409
PAZAR YÖNLÜLÜK VE YENİLİK PERFORMANSI İLİŞKİSİ: OTEL
İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA
Gülay ÖZDEMİR YILMAZ, Barış ERDEM, Gülsüm DEMİR ............................................... 422
FESTİVALLERİN SOSYAL ETKİLERİ VE KENTSEL GURUR
Gökhan AYAZLAR, Reyhan A.AYAZLAR.............................................................................. 432
iii
WEB SİTESİ KALİTESİNİN KULLANMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ:
ONLİNE REZERVASYON SİTELERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
Fatih KOÇ, Övgü AÇIKSÖZLÜ, İlbey VAROL, Emin GÜLEÇ ............................................ 445
SOSYO-BİYOLOJİK MOTİVASYON TEORİSİNİN ÖRGÜT GELİŞTİRME
KAPSAMINDA İNCELENMESİ: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR MODEL
ÖNERİSİ
Seher KONAK, Evren KONAK, Cihan SEÇİLMİŞ ............................................................... 456
TURLARDA GERİ BİLDİRİM SÜRECİNE DAYALI MÜŞTERİ
ŞİKÂYETLERİNİN ANALİZİ VE BİR UYGULAMA
Kudret GÜL, Veli Ulaş ASMADİLİ ..................................................................................... 466
YEREL KALKINMANIN ÖNEMLİ BİR DİNAMİĞİ OLAN TURİZMİN
GETİRDİĞİ DEĞİŞİMLERİN KADIN GİRİŞİMCİLER BAĞLAMINDA
DEĞERLENDİRİLMESİ
Yaşar SARI, Dönüş ÇİÇEK, Orhan Can YILMAZDOĞAN, Cansev ÖZDEMİR .................. 476
YERLİ TURİSTLERİN HELAL (MUHAFAZAKÂR) KONSEPTLİ
OTELLERE YÖNELİK TUTUMLARININ BELİRLENMESİ:
AFYONKARAHİSAR TERMAL OTELLERİ ÖRNEĞİ
Necdet HACIOĞLU, Musa OFLAZ, Cemali BUZLUKÇU, Arzu KILIÇ ............................. 489
GEÇMİŞİN ANILARI TAŞIYAN TÖREN YEMEKLERİNİN
TURİSTİK ÜRÜN POTANSİYELİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİMERSİN ÖRNEĞİ
Uysal YENİPINAR, Rabia YEDİGÖZ ................................................................................... 503
HERŞEY DAHİL SİSTEMİ UYGULAYAN KONAKLAMA
İŞLETMELERİNDE HEDEF MALİYETLEME: BEŞ YILDIZLI OTEL
İŞLETMESİNDE BİR UYGULAMA
Hasan ŞENOL, Durmuş ACAR ............................................................................................. 513
DESTİNASYON MARKALAMASI AŞAMASINDA LİMANIN ETKİSİ:
KUŞADASI ÖRNEĞİ
Güneş Açelya SİPAHİ, Seden ALGÜR.................................................................................. 525
ESKİŞEHİR’DE TERMAL SU KULLANAN HAMAMLARIN TURİZM
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
S. Pınar TEMİZKAN, Aykut EKİCİ, Barış DEMİRCİ ........................................................... 534
REKABET GÜCÜ-İŞLETME PERFORMANSI İLİŞKİSİ: KONAKLAMA
İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ
Yaşar SARI, Duran CANKÜL, Engin AYTEKİN, Bircan ERGÜN....................................... 542
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ
YÖNETİMİNİN İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: 5 YILDIZLI
OTELLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Ayşen CİVELEK ................................................................................................................... 554
STAJ SORUNLARI, MESLEĞE BAKIŞ AÇISI VE LİSANS EĞİTİMİNE
DEVAM İLİŞKİSİ: ESKİŞEHİR TURİZM LİSESİ ÖĞRENCİLERİ ÖRNEĞİ
Melike ORHAN ..................................................................................................................... 566
iv
ÜNİVERSİTE SOSYAL OLANAKLARININ ÖĞRENCİLERİN DUYGUSAL
BAĞLILIĞINA ETKİSİ: ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
ÖRNEĞİ
Mehmet KAŞLI, Beybala TİMUR, Ali DOĞANTEKİN ......................................................... 576
TURİSTLERİN ALANYA DESTİNASYONUNDAKİ ÇEKİCİLİKLERE
YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN TRİPADVİSOR.COM SİTESİNDEKİ
YORUMLARA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ
Seden ALGÜR, Ece ÖNCÜER ÇİVİCİ ................................................................................. 587
TURİZM İŞLETMECİLİĞİ: TEORİK EĞİTİM Mİ, TALİM Mİ? TEMALAR
VE KURUMSAL BASKILAR
Hakan Sezerel, H.Zümrüt Tonus, Celil Koparal ................................................................... 598
SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN PAKET TURLARDA
KULLANIMI KONUSUNA SEYAHAT ACENTELERİNİN BAKIŞ
AÇILARI: KARADENİZ TURLARI ÖRNEĞİ
Nazım ÇOKİŞLER ................................................................................................................ 606
TURİZMİN ÇEVRESEL ETKİLERİ İLE YAŞAM KALİTESİ İLİŞKİSİ:
ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ
Mehmet KAŞLI, Orhan Can YILMAZDOĞAN, İlker KILIÇ ................................................. 617
REKREATİF BİR ALAN OLARAK ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN
TARİHSEL GELİŞİMİ VE TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUMU
DÜZGÜN Ertuğrul, BİLİR Merve ........................................................................................ 628
TURİZMİN YOKSULLUĞU AZALTICI ETKİSİ ÜZERİNE BİR
İNCELEME: ANTALYA İLİ ÖRNEĞİ
Seher KONAK, Yaşar SARI .................................................................................................. 639
YERLİ TURİSTLERİN TATİL SÜRECİNDE SOSYAL MEDYA
KULLANIMI VE TATİL KARARLARINA ETKİSİ
Burçin Cevdet ÇETİNSÖZ, Gürkan AKDAĞ ........................................................................ 649
AZERBAYCAN’IN HAZAR KIYILARINDA TURİZM
FAALİYETLERİ: MEVCUT DURUM, SORUNLAR VE
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Qadir BAYRAM, Süreyya ADİLOVA, Ferid YUSUBOV ....................................................... 636
HİZMET SEKTÖRÜNDE SERBEST ZAMAN DEĞERLENDİRME
FAALİYETLERİNİN ÇALIŞAN MOTİVASYONUNA ETKİSİ: KONYA
KAMU HASTANELERİ ARAŞTIRMASI
Zehranur SANİOĞLU, Ali Şükrü ÇETİNKAYA .................................................................... 674
KÜLTÜREL MİRASIN AKTARIMINDA MOBİL REHBER
UYGULAMALARI İLE PROFESYONEL TURİST REHBERLERİNİN
YETKİNLİĞİNİN KARŞILAŞTIRMASI
(KONYA MEVLANA MÜZESİ ÖRNEĞİ)
Özlem TEKİN, Müjde BİDECİ, Ayla AYDIN ........................................................................ 679
DOĞRU İŞE DOĞRU ÇALIŞAN BELİRLENMESİNDE İŞE ALIM
UYGULAMALARININ ETKİSİ
Codjori Edwige IKO AFE, Ali Şükrü ÇETİNKAYA .............................................................. 687
v
HOSTELLERE YÖNELİK ALGININ BELİRLENMESİ: ESKİŞEHİR
ÖRNEĞİ
Yasin Emre OĞUZ ................................................................................................................ 693
VANİLYA BAHARATI VE KULLANIM ALANLARI ÜZERİNE BİR
ARAŞTIRMA
Bilal DEVECİ, Serkan TÜRKMEN, Cevdet AVCIKURT ...................................................... 703
KARAMAN’IN SU SPORLARI TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM
AÇISINDAN KULLANILABİLİRLİĞİ
Serkan AYLAN, Cengiz ORTA .............................................................................................. 711
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ÇEŞME İMAJLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA
Nükhet Adalet AKPULAT ..................................................................................................... 722
LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN
ÖĞRENİM GÖRDÜKLERİ ÜNİVERSİTEYE İLİŞKİN MEMNUNİYET
ALGILARI: KIRGIZİSTAN – TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
Barış ERDEM, Fazıl ŞENOL ................................................................................................ 729
STRATEJİK PLANLAMANIN KRİZ YÖNETİMİNE ETKİSİ
Najah Rashid RAHMAN, Ali Şükrü ÇETİNKAYA ............................................................... 744
TURİZM FAKÜLTESİ YÖNETİCİLERİNİN TURİZM EĞİTİMİNE
YÖNELİK GÖRÜŞLERİ
Filiz GÜMÜŞ DÖNMEZ, Derya GÜNEY. ............................................................................ 748
YEREL GASTRONOMİNİN TANITIM MATERYALLERİNDEKİ YERİ:
KAPADOKYA BÖLGESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Gökhan YILMAZ, Bahattin ÖZDEMİR ................................................................................. 760
ÖRGÜTSEL SESSİZLİK VE ÖRGÜTSEL ADALET İLİŞKİSİ:
KONAKLAMA İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ
Mehmet KAŞLI, Hatice ŞAHAN ERKEK .............................................................................. 781
KONAKLAMA İHTİYACI KRİTERİNE GÖRE TÜKETİCİ TEMELLİ
MARKA DEĞERİNİN ÖLÇÜLMESİ: TERMAL OTEL-ŞEHİR OTELİ
KIYASLAMASINA DAYALI BİR UYGULAMA
Kudret GÜL, Melike GÜL, Gençay SAATÇİ ........................................................................ 790
ANTALYA BALAYI TURİZM POTANSİYELİNİN SWOT ANALİZİYLE
DEĞERLENDİRİLMESİ
Sercan ARAS, Sibel CANİK .................................................................................................. 805
YEREL YÖNETİM VE YEREL HALKIN EKOTURİZM ALGISI:
BARTIN-SÖĞÜTLÜ KÖYÜ ÖRNEĞİ
Sebahat AÇIKSÖZ, Pınar BOLLUKCU, Deniz ÇELİK ........................................................ 813
OTEL ÇALIŞANLARININ AĞIRLANMASININ “PRATİK TEORİSİ”YLE
İNCELENMESİ
Alper ASLAN......................................................................................................................... 821
MOTİVASYON, DENEYİMLEME KALİTESİ, ALGILANAN DEĞER VE
MEMNUNİYETİN TAVSİYE ETME EĞİLİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Mustafa C. ALTUNEL .......................................................................................................... 826
vi
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
TURİZMİN SOSYO-KÜLTÜREL ETKİLERİNE İLİŞKİN YAPILMIŞ
ARAŞTIRMALARIN ANALİZİ
Analysis of Researches Related to the Socio-Cultural Impacts of Tourism
Kamil UNUR, Doç. Dr.
Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Rekreasyon Yönetimi Bölümü
kunur@yahoo.com
Çağdaş ERTAŞ, Arş. Gör.
Şırnak Üniversitesi, Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu, Seyahat İşletmeciliği Bölümü
ertascagdas@hotmail.com
Bayram KANCA, Öğr. Gör.
Giresun Üniversitesi, Dereli Meslek Yüksekokulu, Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü
b_kanca@hotmail.com
Özet
Bir destinasyonda turizmin gelişmesinin sosyo-kültürel yapıda olumsuzluklara yol açtığı belirtilmektedir.
Fakat sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin sadece turizmin bir sonucu olduğunu söylemek güçtür.
Bununla beraber, turizmin gelişiminden kaynaklanan sosyo-kültürel değişikliklerin tespit edilmesi önem
taşımaktadır. Turizmin sosyo-kültürel etkilerini incelemeden önce, yapılmış araştırmaların analizinin
yapılması önem arz etmektedir. Bu amaçla tasarlanan bu araştırmanın amacı, turizmin sosyo-kültürel
etkileri üzerine yapılmış araştırmaları inceleyerek, ilgili konu araştırmacılarına ışık tutmaktır. Bu amaca
ulaşmak için 01.10.2014-15.12.2014 tarihleri arasında, belirlenen veri tabanlarında yabancı ve yerli yazın
sistematik taramaya tabi tutulmuştur. İncelemeler sonucunda yabancı yazında 34, yerli yazında 20 ampirik
araştırma değerlendirmeye alınmıştır. Sonuç olarak, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı ve
yerli alan yazında birtakım eksiklik tespit edilmiştir. Araştırma, tespit edilen bulgular ışığında, konuyla
ilgilenen araştırmacılara önerilerle son bulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: turizm, turizmin sosyo-kültürel etkileri
Abstract
It is indicated that tourism development in a destination has negative impacts on socio-cultural structure.
But, it is difficult to say that changes in the socio-cultural structure are the result of only tourism. However,
identification of socio-cultural changes resulting from the development of tourism is important. Before
examining the socio-cultural impacts of tourism, it is necessary to analyze the related researches. For this
purpose, the aim of this study is to provide guidance to researchers of related issue, by examining the
researches on the socio-cultural impacts of tourism. To achieve this purpose, a sistematic literature review
of foreign and Turkish was implemented in the specified databases, between 01.10.2014-15.12.2014. As a
result of investigations, 34 foreign and 20 Turkish researches were assessed. In conclusion, some
deficiencies have been identified in the foreign and Turkish literature related to socio-cultural impacts of
tourism. The research ends with suggestions for researchers interested in the issue, in the light of findings.
Key Words: tourism, socio-cultural impacts of tourism
1. Giriş
Turistik gelişmenin yaşandığı destinasyonlarda turizm sektörü çoğu zaman sosyo-kültürel
anlamdaki olumsuzlukların ana kaynağı olarak görülmektedir. Oysa günümüzde yaşanan
değişimlerde, kalkınma, iletişim ve bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin ve medyanın önemli
bir etkisi olabilmektedir. Bu nedenle sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin ne ölçüde turizmin
bir sonucu olduğunu kestirmek güçtür (Doğan, 2004: 131). Bu güçlüklerle beraber, turizmin
sosyo-kültürel yapıdaki olası etkilerinin araştırılması da gerekmektedir. Dolayısıyla, turizmin
gelişmesinden kaynaklanabilecek sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin tespit edilmesi önem
taşımaktadır. Nitekim Avcıkurt (2009: 96) da sosyo-kültürel yapının turizmden ne kadar
etkilendiğinin sınırlı sayıda araştırıldığını ve daha çok araştırılması gerektiğini belirtmektedir.
Yakın zamana kadar turizmin özellikle ekonomik yönüne odaklanılması, turizmin sosyo-kültürel
yapı üzerinde nasıl bir etkide bulunduğunun doğru bir şekilde belirlenememesine yol açmıştır.
Turizmin gelişmeye başlamasıyla yapılması gereken ve sonraki yıllarda tekrarlanacak
araştırmalar, söz konusu etkinin doğru bir şekilde ortaya konması açısından gerekli çalışmalardır.
329
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Fakat bu tür araştırmaların zamanında yapılamadığı görülmektedir. Oysa turizmin gelişimi
dinamik bir süreç olduğundan, turizmin söz konusu etkilerinin belirli zaman dilimlerinde
araştırılması gerekmektedir.
Turizmin sosyo-kültürel etkilerini incelemeden önce, konuyla ilgilenen araştırmacılara yol
göstermesi bakımından yapılmış araştırmaların analizinin yapılması ve bir bakıma eksikliklerin
tespit edilmesinin önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın yapılmasına
ihtiyaç duyulmuştur. İlgili konu araştırmacılarına ışık tutma potansiyeli taşıdığından, bu
araştırmanın önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın izleyen bölümlerinde, öncelikle
turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı ve yerli yazındaki araştırmalara ve bu
araştırmalara ilişkin bulgulara verilmiştir. Daha sonra ise, söz konusu araştırmalara ilişkin genel
değerlendirmenin bulunduğu sonuç kısmına yer verilmektedir.
2. Literatür Taraması
Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı alan yazın taraması ve incelemesi, sosyal
bilimler alanındaki dergileri de bünyesinde bulunduran “Taylor & Francis, Wiley Interscience,
EbscoHOST, Science Direct, JSTOR, Sage Journals, Springer Link, ALSP Learned Journals,
Oxford Journals Online” veri tabanlarında, 01.10.2014-30.11.2014 tarihleri arasında yapılmıştır.
Bahsedilen 9 veri tabanında konu ile ilgili makalelerin tespit edilmesi; veri tabanlarındaki
gelişmiş arama seçeneklerinde “social impacts of tourism”, “cultural impacts of tourism”,
”socio-cultural impacts of tourism” ve “sociocultural impacts of tourism” anahtar kelimeleri
girilerek ve bu kelimelerin makalenin sadece “başlığı, özeti ve/veya anahtar kelimelerinde”
aranması tercih edilerek yapılmıştır. Ayrıca makalelerin İngilizce olarak yayımlanmış olmasına
dikkat edilmiştir. Tarama sonucunda 127 adet makale çıkmıştır. Taramanın yapıldığı tüm veri
tabanları için tarama sonucunda çıkan tüm makaleler incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda
temel amacı turizmin “sosyal”, “kültürel” ya da “sosyo-kültürel” etkilerini incelemek ya da temel
değişkenlerinden veya bulgularından biri turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin olan ampirik
araştırmalar değerlendirmeye alınmıştır. Nihai olarak 34 makale değerlendirmeye tabi
tutulmuştur. Yapılan sistematik yabancı yazın taraması sonucunda değerlendirmeye alınan
araştırmaların özeti Tablo 1’de verilmektedir.
Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yerli alan yazın taraması ve incelemesi “Google
Akademik” ve “DergiPark Akademik” veri tabanlarında 01.12.2014-15.12.2014 tarihleri
arasında yapılmıştır. İlgili veri tabanlarında “turizmin sosyal etkileri”, “turizmin kültürel
etkileri”, “turizmin sosyo-kültürel etkileri” ve “turizmin sosyokültürel etkileri” anahtar
kelimeleri girilerek ve bu kelimelerin makalenin sadece “başlığı, özeti ve/veya anahtar
kelimelerinde” aranması tercih edilerek yapılmıştır. Tarama sonucunda Google Akademik veri
tabanında 38, DergiPark Akademik veri tabanında 1 makale tespit edilmiştir. Değerlendirmeye
alınacak araştırmaların ampirik olmasına dikkat edilmiştir. Nihai olarak 20 makale
değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Söz konusu konuya ilişkin yapılan sistematik yerli yazın
taraması sonucunda değerlendirmeye alınan araştırmaların özeti Tablo 2’de verilmektedir.
330
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
1
Kariel, H. G. ve Kariel, P. E.
(1982). Socio-cultural
impacts of tourism: an
example from the Austrian
Alps
Turizmin bölgesel etkilerini ve yerel
halkın bu etkilere ilişkin algı ve
değerlendirmelerini incelemek
2
Kariel, H. G. (1989). Sociocultural impacts of tourism
in the Austrian Alps
Araştırmacı tarafından daha önce
yapılmış olan araştırmanın aynısını
tekrarlamak ve değişimleri
incelemek.
3
Mansfeld, Y. (1992). Groupdifferentiated perceptions of
social impacts
related to tourism
development
Çevreci (periferik) destinasyonlarda
turizmin algılanan sosyal etkilerini
değer-streç (value-stretch)
yöntemine göre incelemek
4
Fan, D. ve Jigang, B. (1996).
The social impacts of
tourism: a case study in
DaliYunnan province,
China.
İngilizce öğrenimine ilişkin tutumu
incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Lech, Neustift, Kaprun ve
Schladming (Avusturya Alpleri)
- Yerel halk
- 55 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Görüşme
- Lech, Neustift, Kaprun ve
Schladming (Avusturya Alpleri)
- Yerel halk
- Örneklem büyüklüğü belirtilmemiş,
fakat örneklemin %80’inin önceki
araştırmadaki kişilerden oluştuğu
belirtilmiş
- Amaçlı örnekleme
- Görüşme
- Eilat (İsrail)
- Yerel halk
- 530 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Dali
- Yerel işadamları (Foreigners’ Street
ve Fuxin Street) ve yerel halk.
- 72 iş adamı, 78 yerel halk
- Amaçlı örnekleme
- Görüşme ve anket
331
Bulgular
- Yerel halkın turizm etkilerine ilişkin algılarının
ezici çoğunlukla olumlu olduğu ve turizmin en
olumlu etkisinin maddi yönde olduğu,
- Olumsuz etkilerin geleneksel aile yaşamı
(ebeveynlerin birbirleriyle ve çocuklarıyla
geçirdikleri zamanın azalması) üzerinde olduğu,
- Turizmin olumsuz etkilerine rağmen gelişmesi
gerektiğinin düşünüldüğü tespit edilmiştir.
- Turistler için altyapı ve üstyapı faaliyetlerinin
arttığı,
- Turizm nedeniyle fiyatların yükseldiği, fakat
köylülerin gelirlerinin aynı oranda yükselmediği,
- Önceki araştırmaya kıyasla turizmin geliştirilmesi
gerektiğini düşünenlerin oran olarak azaldığı tespit
edilmiştir.
- Turizm sektöründe çalışanların turizmin olası
olumsuz sosyal etkilerini daha çok algıladığı,
- Sosyo-ekonomik durumu daha düşük olanların
turizm gelişiminden daha az faydalandığı,
- Çevreci (periferik) davranışta bulunanların turizm
gelişiminin sosyal sonuçlarıyla daha ilgili olduğu
tespit edilmiştir.
- İngilizce konuşma düzeyi, İngilizce’nin önemini
bilme, yabancı turistlerle iletişim kurma düzeyi ve
İngilizce öğrenmeye devam etme istekliliğinin
turistlerin daha çok olduğu sokaklardaki (Foreigners’
Street) iş adamlarında daha iyi olduğu,
- Yerel halkın İngilizce öğrenme isteğinin iş
adamlarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
5
Faulkner, B. ve Tideswell,
C. (1997). A framework for
monitoring community
impacts of tourism
Turizmin algılanan sosyal etkilerini
incelemek
- The Gold Coast (Avustralya)
- Yerel halk
- 397 katılımcı
- Küme örnekleme
- Anket
6
Brunt, P. ve Courtney, P.
(1999). Host perceptions of
sociocultural impacts
Turizmin sosyo-kültürel etkilerine
ilişkin algıları incelemek
- Dawlish
- Yerel halk (turistlerle doğrudan ilişki
halinde olanlar, turizmle ilişkili
olmayan işlerde çalışanlar, kısmen
ilişki halinde olanlar, herhangi bir
ilişkisi olmayanlar)
- 12 katılımcı
- Küme örnekleme
- Derinlemesine görüşme
- Yerel halkın büyük çoğunluğunun turizmin sosyal
etkilerini (özellikle yaşam kalitesinde) olumlu
karşıladığı ve turizmin daha çok gelişmesini istediği,
- Turizme ilgi, oturulan yeri turizm faaliyetlerine
yakınlığı ve bölgede oturulan süre ile turizmin
algılanan etkileri arasında anlamlı ilişkiler olduğu
tespit edilmiştir.
- En büyük problemlerin trafik tıkanıklığı, doğanın
kirlenmesi (çöp) ve nüfusun kalabalıklaşması olduğu,
- Turizmin boş zaman faaliyetlerini arttırdığı tespit
edilmiştir.
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
7
Snaith, T. ve Haley, A. (1999).
Residents' opinions of tourism
development in the historic city of
York, England
Tarihi şehirlerde turizmin etkilerine ilişkin
algıları incelemek
8
Kayat, K. (2002). Power, social
exchanges and tourism in
Langkawi: rethinking resident
perceptions
Turizme ilişkin tutumları ve turizmin
tutumlar üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu
incelemek için, sosyal değişim ve güç
teorilerinin kombinasyonunun yararını
incelemek
332
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Veri Toplama
Tekniği
- Veri Toplama
Tekniği
- York (İngiltere)
- Yerel halk
- Örneklem hesabı
yapılmış
- 303 katılımcı
- Basit-tesadüfi
örnekleme
- Anket
- Langkawi Adası
(Malezya)
- Yerel halk
- 46 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
Bulgular
- Turizm bölgesinde yaşama süresi daha kısa
olanların turizmin pozitif ve negatif etkilerini daha
iyi algıladığı,
- Turizm mesleğiyle ilgilenen kişilerin turizme karşı
daha olumlu tutumlar sergilediği tespit edilmiştir.
- Yerel halkın turizmin etkilerine ilişkin tutumlarını
algılamada iki teorinin birleşiminin, sosyal değişim
teorisinin tek başına kullanılmasından daha faydalı
olduğu,
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
9
Mbaiwa, J. E. (2004). The sociocultural impacts of tourism
development in the Okavango
Delta, Botswana
Turizm gelişiminin sosyo-kültürel etkilerini
incelemek
10
Gjerald, O. (2005). Sociocultural
impacts of tourism: a case study
from Norway
Turizmin algılanan sosyo-kültürel etkilerini
incelemek
11
Haley, A J., Snaith, T. ve Miller, G.
(2005). The social impacts of
tourism: a case study of Bath, UK
Turizm gelişimine ilişkin tutumları incelemek
12
Mansfeld, Y. ve Jonas, A. (2006).
Evaluating the socio-cultural
carrying capacity of rural tourism
communities: a ‘value stretch’
approach
Kırsal turizm gelişiminin sonucu olarak
sosyo-kültürel taşıma kapasitesine ilişkin
algıları incelemek
- Yarı-yapılandırılmış
görüşme
- Yerel halkın genel değerlerinin, turizme bağlılığın
ve uyum sağlama yeteneğinin/isteğinin, yerel halkın
turizmin etkisini değerlendirmesinde gücün etkisini
hafiflettiği tespit edilmiştir.
- Okavango Delta
(Botsvana)
- Turizm çalışanları
- 163 katılımcı (65
safari müdürü, 98
safari çalışanı)
- Basit-tesadüfi
örnekleme
- Anket
- North Cape
(Norveç)
- Yerel halk
- 22 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Derinlemesine
görüşme
- Bath (UK)
- Yerel halk
- 368 katılımcı
- Basit-tesadüfi
örnekleme
- Anket
- Kibbutz Yiron
(Kuzey İsrail)
- Yerel halk
- 11 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Nominal grup
- Turizm gelişiminin gelir ve istihdam imkânları
yarattığı, altyapı ve sosyal hizmetleri (sağlık, iletişim
gibi) geliştirdiği,
- Irkçılık yarattığı, geleneksel toplumları ve aile
yapısını bozduğu, suç ve fuhuş oranlarını arttırdığı
ve dilde bozulmalara yol açtığı tespit edilmiştir.
görüşmesi
333
- Ekonomik açıdan turizme hem bağlı olanların hem
de bağlı olmayanların sosyal etki açısından turizmi
olumlu algıladığı,
- Bölgede hem uzun süre yaşayanlar hem de kısa
süre yaşayanlara göre turizmin faydalarının
zararlarından daha çok olduğu tespit edilmiştir.
- Turizmin ekonomiyi geliştirdiği, gelecekte çok
önemli rol oynaması gerektiği ve halk için istihdam
imkânı yarattığı,
- Turizmin trafiği arttırdığı, çevre kirliliği
oluşturduğu, vergi oranlarını arttırdığı ve emlak
fiyatlarını arttırdığı tespit edilmiştir.
- Turizmin kabul edilmeyen etkilerine ilişkin esas
endişelerin hırsızlık, vandalizm ve turistleri rahatsız
etmeyle ilgili olduğu ve bu etkilerin toplumun yaşam
kalitesini de olumsuz yönde etkilediği,
- Bölgeye ekonomik katkı ve istihdam olanakları
sağlaması nedeniyle, turizmin bazı olumsuz
etkilerini toplumun görmezden geldiği tespit
edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
Boxill, I. ve Severin, F. O.
(2004). An exploratory study of
tourism development and
its impact on the Caribs of
Dominica
Huttasin, N. (2008). Perceived
social impacts of tourism by
residents in the OTOP tourism
village, Thailand
Turizm gelişiminin etkilerini incelemek
15
Oviedo-Garcia, M. A.,
Castellanos-Verdugo, M. ve
Martin-Ruiz, D. (2008). Gaining
residents’ support for tourism
and planning
Turizmin algılanan ekonomik, sosyokültürel ve çevresel etkilerini
incelemek
16
Sharma, B., Dyer, P., Carter, J.
ve Gursoy, D. (2008). Exploring
residents’ perceptions of the
social impacts of tourism on the
Sunshine Coast, Australia
Turizmin algılanan önemli sosyal
etkilerini ve turizme ilişkin sosyal
endişeleri incelemek
17
Tovar, C. ve Lockwood, M.
(2008). Social impacts of
Turizmin algılanan sosyal etkilerini
incelemek
13
14
Turizm gelişiminin algılanan sosyal
etkilerini incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Caribs (Dominica)
- Yerli halk
- Örneklem belirtilmemiş
- Amaçlı örnekleme
- Derinlemesine görüşme
- Tayland’daki ilk OTOP
(One Tambon One
Product) turizm köyü
olan Baan Tawai
- Yerel halk
- 290 katılımcı
- Küme örnekleme
- Anket
- Santiponce (İspanya)
- Haneler (households)
- 376 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Sunshine Coast
(Avustralya) bölgesi
(Caloundra City Council,
Maroochy Shire ve
Noosa Shire)
- Yerel halk
- 732 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Cradle Coast bölgesi
(Kuzeybatı TazmanyaAvustralya)
334
Bulgular
- Turizmin sosyal etkilerinin çok düşük olduğu,
- Yerli halkın turizmi sosyal etkiler açısından (özellikle
kültürel canlanmaya katkı sağlaması ve iş imkânı
yaratması bakımından) daha çok pozitif olarak algıladığı
tespit edilmiştir.
- Yerel halka göre turizmin köydeki kadınlar için istihdam
yaratma açısından olumlu sosyal etkilere sahip olduğu,
- Yerel halkın turizmin sosyal yaşamı bozmadığını ve
fuhuş, vandalizm, hırsızlık ya da uyuşturucu kullanımına
yol açmadığını düşündüğü tespit edilmiştir.
- Turizmin etkilerine ilişkin algıların turizmden
faydalanma durumuna göre değiştiği, fakat turizm
planlamasına daha çok ilgili olanların turizmden doğrudan
faydalanmayan kişiler olduğu,
- Turizmden doğrudan faydalanan kişilerin turizmin
olumsuz sonuçlarını görmezden geldiği tespit edilmiştir.
- Dünyanın farklı bölgelerinden insanları ağırlamanın
kültür ve toplumu daha iyi tanımada yerel halk için çok
değerli tecrübeler yarattığı,
- Turizme ilişkin öncelikli endişelerin ulaşım, görsel çevre
ve çeşitli suçlarla ilgili olduğu tespit edilmiştir.
- Turizmin algılanan olumlu sosyal etkilerinin bölgesel
ekonomik ve istihdam olanakları sunması,
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
tourism: an Australian regional
case study
18
Sebastian, L. M. ve Rajagopalan,
P. (2009). Socio-cultural
transformations through tourism:
a comparison
of residents’ perspectives at two
destinations in Kerala, India
Turizmin algılanan sosyo-kültürel
etkilerini karşılaştırmalı olarak
(turizmin gelişmiş olduğu destinasyon
ile turizmin gelişmediği ve yeniliklere
kapalı bir destinasyon) incelemek
- Yerel halk
- 1512 katılımcı
- Basit-tesadüfi
örnekleme
- Anket
- Kumily ve Kumarakom
(Kerela- Hindistan)
- Yerel halk
- 50 katılımcı
- Kartopu örnekleme
- Derinlemesine görüşme
- Algılanan olumsuz sosyal etkilerinin ise konut
fiyatlarında artış ve çevre kirliliğinde artış olduğu
tespitidir.
- Planlı müdahalelerin olduğu destinasyonlarda (Kumily)
turizmin istihdam imkanlarını arttırdığı, marjinal
insanların yaşamını zenginleştirdiği, kabilelerin sosyal
kabul edilirliğini arttırdığı, alkol kullanımı ve ahlaka
aykırı davranışları azalttığı, yabancı dil öğrenimini
kolaylaştırdığı,
- Turizmden faydalanmayan destinasyonlarda genel
olarak bu etkilerin aksinin düşünüldüğü tespit edilmiştir.
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
19
Almeyda, A. M., Broadbent, E. N.,
Wyman, M. S. ve Durham, W. H.
(2010). Ecotourism impacts in the
Nicoya Peninsula, Costa Rica
Punta Islita (PI) ekoevin/otelinin (aco-lodge)
toplumsal etkilerini incelemek
(örnek olay incelemesi)
20
Okech, R. N. (2010). Socio-cultural
impacts of tourism on world heritage
sites: communities’ perspective of
Lamu (Kenya) and Zanzibar Islands
Dünya mirası olan
destinasyonlarda turizm
gelişiminin sosyo-kültürel
etkilerini incelemek
21
Schofield, P. (2011). City resident
attitudes to proposed tourism
Turizm gelişiminin algılanan
etkilerini incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Nicoya Peninsula (Costa Rica)
- Yerel halk, toplum önderleri,
otel müşterileri
- 15 toplum önderi, 63 yerel halk,
45 çalışan, 39 turist
- Kolayda örnekleme
- Derinlemesine görüşme (yerel
halkla), yarı-yapılandırılmış
görüşme (toplum önderleri ile) ve
anket (turistler ve çalışanlar ile)
- Lamu ve Zanzibar
- Yerel halk
- 220 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Görüşme ve anket
- Worsley bölgesi (SalfordEngiltere)
335
Bulgular
- PI eko-evlerin çalışanlar ve komşuları için bütün
toplumsal değişkenler açısından olumlu yönde sosyal,
kültürel ve ekonomik etkileri olduğu,
- PI eko-evlerin alkol, uyuşturucu kullanımını ve
fuhuş oranını azalttığı tespit edilmiştir.
- İki destinasyonda da iş imkânları, kültürel kimlik,
nüfus, yaşam standardı, eski yapıların korunması ve
kültürel faaliyetlerin turizmin sonucu olarak geliştiği,
- Yaşam maliyeti, mal ve hizmet fiyatları, gürültü, suç
ve trafik tıkanıklığının turizmin sonucu olarak arttığı
tespit edilmiştir.
Turizmin tahmin edilen olumsuz çevresel
sonuçlarının olumlu ekonomik ya da sosyal
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
development and its impacts on the
community
22
Brouder, P. (2012). Creative
outposts: tourism’s place in
rural innovation
Yerel turizm yeniliklerinin
yerel kalkınmada ne tür
faydaları olduğu incelemek
23
Farsani, N. T., Coelho, C. ve Costa,
C. (2012). Geotourism and geoparks
as gateways to sociocultural
sustainability in Qeshm rural areas,
Iran
Jeoparkların kültürel
sürdürülebilirlik üzerindeki
etkisini incelemek
24
Huimin, G. ve Ryan, C. (2012).
Tourism destination evolution: a
comparative study of Shi Cha Hai
Beijing Hutong businesses’ and
residents’ attitudes
Turizm gelişiminin 2 yıl
içindeki etkilerini
karşılaştırmak
- Turizm paydaşları
- 332 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış görüşme
(turizm müdürlüğü memurları,
sivil toplum kuruluşları ve yerel
halk ile) ve anket (yerel halk ile)
- Jokkmokk (İsveç)
- Turizm paydaşları
- 15 katılımcı (10 girişimci, 5
resmi turizm ofisi)
- Amaçlı örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış görüşme
- Qeshm jeopark alanı (İran)
- Yerel halk
- 720 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
-Shi Chai Hai (Beijing)
- İşadamları ve yerel halk
- 2006’da 43 işadamı-400 yerel halk, 2008’de
49 işadamı-352 yerel halk
- Kolayda örnekleme
- Görüşme ve anket
etkilerinden önemli ölçüde daha etkili olduğu tespit
edilmiştir.
- Turizmin çeşitlendirmeyi arttırdığı,
- Yerel halkın boş zaman değerlendirme faaliyetlerini
arttırdığı tespit edilmiştir.
- Yerel halkın jeoparklarda turizm gelişimine karşı
olumlu tutumlar sergilediği ve büyük çoğunluğunun
bölgelerindeki turizm pazarının genişlemesi
gerektiğini,
- Ancak turizmden dolayı yerel dillerinin
kaybolduğunu, enflasyonun arttığını, yerel
geleneklerinin ve geleneksel yaşamlarının bittiğini,
kentsel yaşam tarzına eğilimin arttığını ve dini
geleneklerinin yok olduğunu düşündüğü tespit
edilmiştir.
- Turizm gelişiminden işadamlarının memnun, yerel
halkın biraz daha endişeli olduğu,
- Doxey’s Irridex modelinin aksine geçen zamanın
daha çok tolerans sağladığı tespit edilmiştir.
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
25
Araştırma Bilgisi
Markantoni, M., Koster, S.,
Strijker, D. ve Woolvin, M.
(2012). Contrubiting to a vibrant
Amaç
Kırsal bölgelerdeki çiftçi
olmayanların yan faaliyetlerini ve
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Hollandalı belediyeler
336
Bulgular
- Yan faaliyetlerin bölgesel ekonomi ve istihdam
üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığı, fakat
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
countryside? the impact of side
activities on rural development
kırsal gelişim üzerindeki etkilerini
incelemek
Zamani-Farahani, H. ve Musa, G.
(2012).
The relationship between Islamic
religiosity and residents’
perceptions
of socio-cultural impacts of
tourism in Iran: case studies of
Sare’in and Masooleh
Canavan, B. (2013). Send more
tourists! stakeholder perceptions of
a tourism industry in late stage
decline: the case of the Isle of Man
İslamiyet’in, turizmin algılanan
sosyo-kültürel etkileri üzerindeki
etkisini incelemek
28
29
26
27
- Yan faaliyet yapanlar, yerel halk,
küçük işletme sahipleri ve
bölgesel otoriteler
- 277 katılımcı (yan faaliyet
yapanlar), 84 katılımcı (yerel
halk), 23 katılımcı (küçük işletme
sahipleri) ve 25 katılımcı (bölgesel
otoriteler)
- Amaçlı örnekleme
- Derinlemesine görüşme ve anket
- Sare’in ve Massoleh (İran)
- Yerel halk
- 500 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
bölgesel işbirliği ve kırsal turizmi teşvik etmede
önemli ölçüde değerli görüldüğü,
- Kırsal toplumlardaki sosyal sermayeyi
güçlendirmede ve inşa etmede önemli bir rol
oynadığı,
- Genel etkiler bakımından ekonomik etkinin çok
küçük, sosyal etkinin çok önemli olduğu tespit
edilmiştir.
Turizm sektörünün gerilemesinin
algılanan etkilerini incelemek
- Isle of Man (UK)
- Yerel halk
- 29 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Derinlemesine görüşme
Chuang, S.-T. (2013). Residents’
attitudes toward rural tourism in
Taiwan: a comparative viewpoint
Kırsal turizmin iki çeşidinin
(community-based rural tourism ve
theme farm) algılanan etkilerini
(sosyo-kültürel, ekonomik ve
çevresel) karşılaştırarak incelemek
- Nanjuang (CBRT) ve Tongsiao
(TF) (Tayvan)
- Yerel halk
- 236 katılımcı (114 Nanjuang’da,
122 Tongsiao’da)
- Basit-tesadüfi örnekleme
- Anket
Daldeniz, B. ve Hampton, M. P.
(2013). Dive tourism and local
communities: active participation
or subject to
Dalış (dive) turizminin etkilerini
(ekonomik, çevresel ve sosyokültürel) incelemek
- Perhentian, Redang ve Sipadan
adaları (Malezya)
- Turizm paydaşları (dalış
profesyonelleri, diğer dalış işi
- Turizm düşüşünün işletmelerin kapanmasına,
sosyal imkânların azalmasına, fiziki miras
kaybına ve yabancı reddi algısına (perceived
outsider rejection) neden olduğu,
- Yerel halka göre diğer sektörler gelişmiş olsa
bile, turizm sektörünün küçük ada toplumları
tarafından desteklenmesi gerektiği tespit
edilmiştir.
- Her iki araştırma sahasında da yerel halkın
turizmin sosyo-kültürel yönde daha çok olumlu
etkide bulunduğunu düşündüğü,
- “Yüksek harcama yapan turistlerin yerel halkın
yaşamını olumsuz yönde etkilediği”, “kırsal
turizmin suç oranlarını arttırdığı” ve “yerel
adetlerin turizm geliştikten sonra az ilgi gördüğü”
düşüncelerine katılmadığı tespit edilmiştir.
- Çok az kişinin dalış turizmiyle doğrudan ilişkisi
olan bir işte çalıştığı,
337
- Araştırmacıların İslamiyet ile turizmin sosyokültürel etkileri arasında negatif bir ilişki vardır
önermesi reddedilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
yapanlar, çevredeki turizmle
ilişkili işletmeler, yerel halk ve
diğer paydaşlar)
- 173 katılımcı (81 katılımcı
Perhentian’da, 71 katılımcı
Sipadan bölgesinde ve 21
katılımcı Redang’ta)
- Kolayda örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış görüşme
impacts? case studies from
Malaysia
- Yerel halkın, dalış turizminin gelişimi üzerinde
iyi bir etkide bulunmadığı ve faaliyetlere yüksek
düzeyde katılmadığı tespit edilmiştir.
Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
30
Abdollahzadeh, G. ve Sharifzadeh, A.
(2014). Rural residents’ perceptions
toward tourism development: a study
from Iran
Kırsal bölgelerdeki turizm
gelişiminin algılanan etkilerini
incelemek
31
Brida, J. G., Chiappa, G. D., Meleddu,
M. ve Pulina, M. (2014).
A comparison of residents’ perceptions
in two cruise ports in the Mediterranean
Sea
Kruvaziyer turizmi gelişiminin
algılanan etkilerini incelemek
32
Garau-Vadell, J. B., Diaz-Armas, R. ve
Gutierrez-Tano, R. (2014). Residents’
perceptions of tourism impacts on island
destinations: a comparative analysis
Ada destinasyonlarında turizmin
algılanan etkilerini karşılaştırmalı
olarak incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
Örnekleme
Yöntemi
- Veri Toplama
Tekniği
- Zyarat (Golestanİran)
- Yerel halk
- 262 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Messina ve Olbia
(İtalya)
- Yerel halk
- 947 katılımcı
(Olbia), 1500
katılımcı (Messina)
- Kota örnekleme
- Anket
- Tenerife ve
Mallorca adaları
- Yerel halk
- 487 katılımcı
(Tenerife) ve 584
katılımcı (Mallorca)
338
Bulgular
- Yerel halkın turizm gelişimine güçlü bir destek verdiği,
- Turizmin desteklenmesinin en önemli nedeninin
ekonomik olduğu,
- Eğitim, cinsiyet, yaş, gelir, iş ve topluluğa bağlılık
düzeyinin turizme ilişkin tutumun temel nedenleri olduğu
tespit edilmiştir.
- Yerel halkın sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri
bakımından kruvaziyer turizmine ilişkin genel olarak
olumlu tutum sergilediği,
- Fakat kruvaziyer aktivitelerinin çevre üzerinde olumsuz
etkilerini olduğunu algıladığı tespit edilmiştir.
- Her iki adada da halkın turizmi toplum için faydalı bir
sektör olarak ve genel olarak turizmin etkilerini olumlu
gördüğü tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
33
Soontayatron, S. (2014). Residents’
perceptions towards sociocultural
impacts induced by internal migration
Turizm kaynaklı iç işgücü göçünün
(İsan bölgesinden Koh Samui’ye)
algılanan sosyo-kültürel etkilerini
incelemek
34
Soontayatron, S. (2014). Thais’ coping
with sociocultural impacts of tourism
development
Dindar kişilerin (Budizm) turizmin
yarattığı sosyo-kültürel
değişikliklerle nasıl baş ettiklerini
incelemek
339
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Koh Samui
(Tayland)
- Yerel halk
- 16 katılımcı
- Kartopu örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış
görüşme
- Koh Samui
(Tayland)
- Yerel halk
- 16 katılımcı
- Kartopu örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış
görüşme
- Yerel halka göre turizmin olumsuz sosyo-kültürel
etkilerinin (özellikle yoksulluk, gecekondulaşma, suç
oranları, uyuşturucu kullanımı ve fuhuş oranında artış)
çoğunun işgücü göçünden (İsan bölgesinden gelen)
kaynaklandığı tespit edilmiştir.
- Yerel halkın turistlere karşı hoşgörülü olduğu, fakat
turistlerin bulunduğu yerlere gittiklerinde onlarla
karşılaşmaktan kaçındıkları,
- Yerel halkın yaşam tarzlarını turizme uydurmak
amacıyla ödün vererek turizmin sosyo-kültürel etkileriyle
baş ettikleri tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti
#
Araştırma Bilgisi
Amaç
1
Gürbüz, A. (2002). Turizmin
sosyal çevreye etkisi üzerine bir
araştırma
Turizmin sosyal çevre ve yaşam
üzerindeki olası etkilerini tespit
etmek
2
Tayfun, A. ve Kılıçlar, A.
(2004). Turizmin sosyal etkileri
ve yerli halkın turizme bakışı
Turist-yerli halk etkileşimini
anlamak ve farklı inanç, kültür ve
yaşam tarzına sahip turistlerin yerli
halk tarafından nasıl algılandığını
incelemek
3
Akova, O. (2006). Yerel halkın
turizmin etkilerini algılamalarına
ve tutumlarına yönelik bir
araştırma
4
Cengiz, E. ve Kırkbir, F. (2007).
Yerel halk tarafından algılanan
toplam turizm etkisi ile turizm
desteği arasındaki ilişkiye
yönelik yapısal bir model önerisi
- İki farklı tarihte turizmin etkilerine
ilişkin algı ve tutumları belirlemek,
- Yerel halkın özellikleriyle
turizmin etkisini algılamaları
arasında anlamlı farklılık olup
olmadığı ve iki dönem arasında algı
ve tutumlarda bir değişim olup
olmadığını incelemek
Dört turizm etki faktörünün toplam
turizm etkisi ve yerel halkın turizme
desteği değişkenleri üzerindeki
yapısal etkilerini, turizmin gelişimi
bağlamında incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Safranbolu
- Araştırma sahasında yaşayan
halk
- 100 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Alanya (turistik bölge) ve
Gazipaşa (turistik olmayan
bölge)
- Araştırma sahalarında oturan
18 yaş ve üstü kişiler
- Alanya için 383, Gazipaşa için
371 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Cumalıkızık (Bursa)
- Yerel halk
- 80-80 katılımcı
- Basit-tesadüfi örnekleme
- Anket
- Bodrum
- Kemeraltı, Gümbet,
Halikarnas bölgelerinde
yaşayan, turistlerin bulunduğu
mekânların yakınlarında en az 5
yıldır ikamet eden, 18 yaşından
büyük yerel halk
- 193 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
340
Bulgular
- Halkın çoğunun, turizmin sosyal çevreyi olumlu etkilediğini
belirttiği,
- Normal bir olumluluk gibi görülen etkinin hayat pahalılığına
da yol açmasının halkta şikâyet konusu olduğu tespit edilmiştir.
- Yerli halkın; turistlerin geldikleri bölgedeki sosyal faaliyet
imkânlarını artırması, altyapı standartlarını yükseltmesi ve ithal
malı kullanım oranını artırmasını öncelik bakımından
değerlendirmesinde ikamet edilen yerin önemli bir faktör
olduğu,
- Yerli halkın; bölgeye daha fazla yatırım yapılması, daha fazla
iş imkânı sağlaması, halkın görgüsünü artırması, trafik
sıkışıklığı, gürültü-çevre kirliliğine sebep olması, mal ve
hizmetlerin fiyatlarının artması, gelenek ve göreneklerin
bozulması, park ve sahillerin kalabalıklaşması konularında
önceliklerinin farklı olmadığı tespit edilmiştir.
- Yerel halkın özellikleriyle etki faktörleri arasında 2001 yılında
29, 2003 yılında 42 anlamlı farklılık bulunduğu,
- Yerel halkın turizme yönelik tutumlarının her iki dönemde de
çoğunlukla olumlu olduğu,
- 2003 yılında 2001 yılına göre olumlu tutum seviyesinin
yükseldiği,
- 2003 yılında 2001 yılına göre olumsuz algılamaların azaldığı
tespit edilmiştir.
- Turizmin en önemli etkisinin çevresel etkiler olduğu ve bunu
sırasıyla sosyal, kültürel ve ekonomik etkilerin izlediği,
- Turizmin toplam etkisinin yerel
halkın turizme olan desteğini büyük oranda olumlu yönde
etkilediği tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
5
Özmen, M. (2007). Turizmin
sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca
örneği
Turizmin sosyo-kültürel etkilerini
ve turizmden kaynaklanan sosyokültürel değişimler konusundaki
görüş ve tutumları incelemek
6
Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö.
(2008). Turizmin yerel halk
üzerindeki etkileri ve Kuşadası
ilçesi uygulaması
Turizme bakış açısını, turizm
gelişmesinden beklentiyi ve nasıl bir
turizm istendiğini incelemek
- Akçakoca
- Araştırma sahası merkezinde
yaşayan yerel halk
- 360 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Kuşadası
- Araştırma sahasında yaşayan
kişiler
- 340 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Halkın genel olarak turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin
algılarında bir olumsuzluk olmadığı,
- Yerel halkın turizmin yörelerindeki sosyo-kültürel
etkilerine ilişkin görüşlerinin, yörenin yerlisi olup olmama
durumuna göre önemli bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.
- Halkın turizme olumlu yaklaştığı, ekonomik beklentilerini
turizm sayesinde karşılayabileceklerini düşündüğü tespit
edilmiştir.
Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
7
Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2009). Foça’da
turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve
çevresel
etkilerine yönelik yerel halkın görüşleri
8
Bertan, S. (2010). Pamukkale’deki yöre
halkının turizmi desteklemesi ile turizmin
sosyo-kültürel etkileri arasındaki ilişki
9
Doğan, H. ve Üngüren, E. (2010). Alanya
halkının turizme sosyo-kültürel açıdan bakışı
Amaç
- Turizmin sosyal,
kültürel, ekonomik ve
çevresel
etkilerine ilişkin görüşleri
incelemek,
- Görüşlerin kırsal veya
kentsel, cinsiyet, meslek
ve
öğrenim durumuna göre
değişimini incelemek
Turizmin sosyo-kültürel
etkileri ile yöre halkının
turizmi desteklemesi
arasındaki ilişkiyi
incelemek
Turizmin sosyo-kültürel
etkilerine yönelik bakış
açısını incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Ölçek
- Foça ilçe merkezi ve ona
bağlı Yeni Foça beldesi,
Bağarası ve Gerenköy köyleri
- Yerel halk
- 76 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
Bulgular
- Turizm faaliyetlerine ilişkin görüşlerin genel olarak olumlu
olduğu ve kırsal ve kentsel yerleşmelerde yaşamaya,
cinsiyete, mesleğe göre anlamlı farklılıklar içermediği,
- Öğrenim durumuna göre çevresel etkiler alt başlığında
anlamlı farklılıklar olduğu,
- Halkın büyük bölümünün gelişim aşamasındaki turizmin
yapacağı ekonomik katkılarla daha fazla ilgilendiği tespit
edilmiştir.
- Pamukkale
- Yerel halk
- 415 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Yöre halkının bir kısmının turizmin hem pozitif hem de
negatif etkiye sahip olduğunu, bir kısmının ise turizmin
olumsuz sosyo-kültürel etkiye sahip olduğunu düşündüğü,
- Turizmin desteklenmesi ile turizmin sosyo-kültürel etkileri
arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde, olumlu etkilerin etkilediği
tespit edilmiştir.
- Alanya
- Araştırma sahasında yaşayan
yöre halkı
- 920 katılımcı
- Alanya halkının genel olarak turizmden bir sosyal tehdit
algılamadığı, ancak genel anlamda da bir kararsızlık içinde
olduğu tespit edilmiştir.
341
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
10
Keskin, E. ve Çontu, M. (2011). Mustafapaşa
(Sinasos) Kasabasında yaşayan halkın turizme
bakış açısını belirlemeye yönelik bir alan
araştırması
Turizme bakış açısını
incelemek
11
Özdemir, M. A. ve Kervankıran, İ. (2011).
Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel
halkın yaklaşımlarının belirlenmesi:
Afyonkarahisar örneği
Turizme ve turizmin
etkilerine karşı
yaklaşımları
İncelemek
12
Şentürk, F. K. ve Toprak, L. S. (2011).
Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din
görevlilerinin bakış açısıyla değerlendirilmesi
Turizm hareketlerinin
sosyal ve kültürel etkileri
üzerindeki düşünceleri
incelemek
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Mustafapaşa Kasabası
(Nevşehir)
- Araştırma sahasında yaşayan
yerel halk
- 500 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
-Afyonkarahisar
- Yerel halk
- 1025 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Alanya
- Din görevlileri
- 180 katılımcı
- Araştırma nüfusunun
tamamına (282) ulaşılmak
amaçlanmış
- Anket
- Yerel halkın, turizmin kasabada çok fazla olumsuz etki
yaratmadığı ve genellikle olumlu etkiler yarattığı yönünde
olumlu görüşe sahip olduğu tespit edilmiştir.
- Halkın büyük bir çoğunluğunun turizmin ili ekonomik
olarak canlandırdığını ve sosyo-kültürel gelişiminde önemli
etkiye sahip olduğunu,
- Genel olarak turizmin ildeki gelişim sürecine olumlu
yaklaştığı, ilin doğal, tarihi ve kültürel potansiyelinin
turizmin gelişimine müsait olduğundan turizm yatırımlarının
artması gerektiğini düşündüğü tespit edilmiştir.
Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din görevlileri tarafından
olumlu algılandığı tespit edilmiştir.
Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
13
Araştırma Bilgisi
Uzun, F. ve Somuncu, M. (2011). Kültürel
peyzajın korunması ve turizm ilişkisi
bağlamında yerel halkın görüşleri: Ihlara
Vadisi örneği
Amaç
Ihlara Vadisi’ndeki kültürel peyzaj
değerlerinin
korunması ve bölgede devam eden
turizm faaliyetlerinin ekonomik ve
sosyal etkileri konusundaki görüşleri
incelemek
342
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
- Örnekleme Yöntemi
- Veri Toplama Tekniği
- Ihlara Vadisi (Ihlara
Kasabası, Selime Beldesi,
Belisırma ve Yaprakhisar
koyleri)
- Yerel halk
- 44 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış
görüşme
Bulgular
- Yerel halkın alandaki kültürel peyzaj değerlerinin
korunması
hususunda olumlu görüşe sahip olduğu,
- Yerel halkın bölgedeki turizm faaliyetlerinden pay
alamamasına rağmen turizmin gelişimine karsı olumlu
tutuma sahip ve turizme katılım konusunda istekli
olduğu tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
14
Duran, E. ve Özkul, E. (2012). Yerel halkın
turizm gelişimine
yönelik tutumları: Akçakoca örneği
üzerinden bir yapısal model
Sürdürülebilir
turizm gelişimine karşı tutumları
incelemeye
ilişkin bir yapısal model sunmak
- Akçakoca
- Yerel halkın yaşadığı
haneler
- 300 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Anket
15
Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, kırsal
bölgesinde gastronomi turizminin muhtemel
toplumsal etkileri üzerine nitel bir çalışma
Kırsal turizm bölgelerinde
gerçekleşen gastronomi turizminin
meydana getirdiği toplumsal etkileri
ortaya koyabilmek
16
Güzel, F. Ö. (2013). Sosyo-kültürel açıdan
paradoks yaratıcı bir sektör olarak turizm:
Dalyan destinasyonunda sosyolojik bir
çözümleme
17
Gülüm, K. ve Boz, M. (2014).
Çanakkale’de turizmin ekonomik, sosyokültürel ve eğitimsel etkileri üzerine yerel
halkın görüşleri
Turist-yerel halk etkileşimini
karşılıklı
gözlemleme fırsatı yakalayabilen
yerel esnafın,
destinasyona gelen turistlere ilişkin
algılarını sosyo-kültürel ve ekonomik
açıdan incelemek
Turizm faaliyetlerinin ekonomik,
sosyal, kültürel ve eğitimsel etkilerini
incelemek
- Ahlat (Bitlis)
- Ahlat kırsal alanı
- 11 katılımcı
- Basit tesadüfi örnekleme
- Yarı-yapılandırılmış
görüşme
- Dalyan
- Yerel esnaf
- 18 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Derinlemesine görüşme
- Çanakkale
- İldeki yerel halk
- 580 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
- Yerel halkın turizmin sosyo-kültürel etkilerine
yönelik tutumları ile çevresel etkilerine yönelik
tutumları arasında doğrudan bir ilişki olduğu,
- Yerel halkın turizmin sosyo-kültürel etkilerine
yönelik olumlu tutumlarının, turizme yönelik uzun
dönem planlama tutumunu arttırdığı,
- Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin turizm
gelişimine yönelik uzun dönemli planlama
yaklaşımlarını doğrudan etkilediği tespit edilmiştir.
- Gastronomi turizminin olumlu etkilerinin öne
çıktığı,
- Bir kültür alışverişinin gerçekleştiği ve her iki
tarafta da kültürel farklılaşmanın gerçekleştiği tespit
edilmiştir.
Yöre esnafının, bölgeye ekonomik
katkı sağladığını ve halkta pozitif yönde çevresel
bilinç algısı oluşturduğunu düşündükleri
turizmin özellikle gençlerin davranış kalıplarında
sosyo-kültürel yozlaşmalar yarattığına dair endişeleri
olduğu tespit edilmiştir.
- Turizmin ekonomik, sosyo-kültürel ve eğitim
açısından örneklem üzerinde olumlu katkılar sağladığı
tespit edilmiştir.
Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı)
#
Araştırma Bilgisi
18
Kervankıran, İ. (2014). Beypazarı/Ankara
örneğinde turizmin ekonomik, toplumsal ve
çevresel etkilerine yerel halkın yaklaşımı
Amaç
Turizmin ekonomik, kültürel ve
çevresel etkilerine ilişkin algıları
incelemek
- Araştırma Sahası
- Araştırma Evreni
- Örneklemi
Örnekleme
Yöntemi
- Veri Toplama
Tekniği
- Beypazarı
- Yerel halk
- 285 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
343
Bulgular
- Halkın yerel kültür üzerinde turizmin ekonomik, toplumsal ve
çevresel olumlu etkileri olduğuna ilişkin düşündüğü,
- Turizmin etkilerine bakışında, cinsiyete göre benzer oranlar
varken, meslek gruplarına göre etkilerin farklı algılandığı tespit
edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
19
Özel, Ç. H. (2014). Turizmin sosyo-kültürel
boyutta ortaya çıkardığı etkilerin
incelenmesi: Marmaris örneği
Turizmin olumlu ve olumsuz sosyokültürel etkilerini incelemek
20
Türker, G. ve Türker, A. (2014). Yerel
halkın turizm etkilerini algılama düzeyi
turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan
destinasyonu örneği
- Turizm etkilerinin algısını ve
toplam turizm etkisi faktörlerinden
hangilerinin daha çok ön plana
çıktığını incelemek
- Turizm desteği üzerinde toplam
turizm etkilerini oluşturan
faktörlerin ne derecede etkisi
bulunduğunu incelemek
- Marmaris
- Yerli halk
- 9 katılımcı
- Amaçlı örnekleme
- Yarıyapılandırılmış
görüşme ve sözlü
tarih
- Dalyan
- Araştırma
sahasında yaşayan
yerel halk
- 658 katılımcı
- Kolayda örnekleme
- Anket
344
Turizmin nüfusu arttırdığı, geleneksel aile yapısını olumsuz
yönde etkilediği,
kadınların çalışma hayatındaki rolünü arttırdığı, gelenek ve
görenekleri olumsuz yönde etkilediği ve suç oranlarını artırdığı
tespit edilmiştir.
- Turizmin sosyal ve kültürel etkilerinin ön plana çıktığı ve bu
faktörlerin turizm desteğini etkileyen en önemli faktörler
olduğu,
- Turizmden ekonomik kazanç sağlayan turizm esnafı ve
turizm çalışanlarının, bölgede yaşayan diğer meslek gruplarına
göre, turizmin etkilerini daha olumlu algıladıkları ve turizmi
desteklemeye daha çok eğilimli oldukları tespit edilmiştir.
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Yabancı ve yerli alan yazındaki araştırmaların amaçlarına bakıldığında; yabancı araştırmalardan
18 tanesinin, yerli araştırmalardan ise 8 tanesinin, özel olarak turizmin sosyo-kültürel etkilerine
odaklandığı görülmektedir. Dolayısıyla araştırmaların sadece amaçlarına bakıldığında, alan
yazında özellikle turizmin sosyo-kültürel etkilerine odaklanan araştırma sayısının sınırlı sayıda
olduğu söylenebilir. Araştırmalar veri toplama teknikleri açısından incelendiğinde, yabancı alan
yazındaki araştırmaların 15 tanesinde nicel veri toplama teknikleri, 12 tanesinde nitel veri
toplama teknikleri, 7 tanesinde ise nicel ve nitel veri toplama teknikleri birlikte kullanılmıştır.
Yerli alan yazında ise, araştırmaların 16 tanesinde nicel veri toplama teknikleri, 4 tanesinde ise
nitel veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Ayrıca nicel veri toplama tekniklerinden anketin, nitel
veri toplama tekniklerinden ise daha çok yarı-yapılandırılmış görüşmenin tercih edildiği
görülmektedir. Araştırmaların nüfuslarına bakıldığında, yabancı ve yerli alan yazındaki
araştırmaların nerdeyse tamamının yerel halk üzerinde yapıldığı görülmektedir. Araştırmalar
kullanılan örneklem alma türü açısından incelendiğinde, yabancı alan yazındaki araştırmaların 9
tanesinde olasılıklı örneklem alma türleri, 25 tanesinde olasılık dışı örneklem alma türleri
kullanılmış. Yerli alan yazında ise, sadece 2 araştırmada olasılıklı örneklem alma türleri, 17
tanesinde ise olasılık dışı örneklem alma türleri kullanılmış ve 1 tanesinde de araştırma
nüfusunun tamamına ulaşılmak amaçlandığı için örnekleme türüne gerek duyulmamıştır. Her iki
alan yazında da olasılıklı örneklem alma türlerinden basit-tesadüfi örnekleme, olasılık dışı
örneklem alma türlerinden ise kolayda örnekleme ve amaçlı örnekleme ağırlık kazanmaktadır.
Gerek yabancı gerekse yerli alan yazındaki araştırmalar bulguları açısından incelendiğinde,
turizmin olumlu yönde, genel olarak, halka gelir ve istihdam imkânları yarattığı, destinasyonların
altyapı ve sosyal hizmetlerini geliştirdiği; olumsuz olarak ise ırkçılık yarattığı, geleneksel
toplumları ve aile yapısını bozduğu, suç ve fuhuş oranlarını arttırdığı, çevre kirliliğine sebep
olduğu ve dilde bozulmalara yol açtığı görülmektedir.
Yapılan araştırmaların büyük çoğunluğunun ya turizm gelişiminin henüz başındaki
destinasyonlarda sosyo-kültürel etkiyi ölçerek turizmin gelişiminden sonraki sosyo-kültürel
yapıyı göz ardı ettiği, ya da turizmin gelişmiş olduğu destinasyonlar üzerinde yapılarak turizm
gelişiminden önceki sosyo-kültürel yapıyı göz ardı ettiği dikkat çekmektedir. Sonuç olarak da
araştırmacılar, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin bir yorumda bulunmuştur. Ayrıca ilgili
araştırmalar incelendiğinde, büyük kısmının uygulandığı destinasyonda ilk defa yapıldığı
görülmektedir. Öte yandan, yapılan araştırmaların nerdeyse tamamının turizmin gerçek sosyokültürel etkilerinden ziyade algılanan sosyo-kültürel etkilerini ölçtüğü tespit edilen bir başka
bulgudur.
3. Sonuç ve Öneriler
Turizmin sosyo-kültürel etkilerinden bahsedebilmek için, ilgili destinasyonda turizmin iyi
düzeyde gelişmiş olması gerekmektedir (Ratz, 2000; aktaran Demircan, 2010: 121). Fakat genel
olarak, özellikle turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılmış yerli araştırmaların çoğunun
bu hususta zayıf kaldığını söylemek mümkündür. Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin
doğru bir yorumda bulunabilmek için, bu araştırmaların bir defa yapılıp bırakılmaması,
aralıklarla tekrar edilmesi gerekmektedir. Ancak yapılacak bu tekrarlı araştırmalar neticesinde,
turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin iyi bir yorumda bulunmak mümkün olabilecektir.
Çünkü bir değişimin öncesi ya da sonrası bilinmeden, bu değişime ilişkin bir yorumda bulunmak
yanlış olacaktır. Bu durumu bir örnekle daha somut hale getirmek gerekirse; bir araştırmacının
çözüm sürecinin Şırnak’ı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayısına etkisini araştırmak
istediğini, fakat Şırnak’ı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayısıyla ilgili resmi ya da özel
herhangi bir veri olmadığını düşünelim. Bu araştırmacının bu durumda çözüm sürecinin Şırnak’ı
ziyaret eden turist sayısına etkisini araştırabilmesi mümkün müdür? Şüphesiz ki, bu sorunun
yanıtı “hayır”dır. Bu durumda araştırmacı ancak mevcut turist sayısını tespit etmek amacıyla bir
araştırma yapıp, ileriki yıllarda çözüm sürecinin bölgedeki turist sayısına etkisini araştırabilir.
Çünkü artık durum tespiti yapılmıştır ve araştırmacının ileriki dönemlerde yapacağı yeni
345
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
araştırmayla karşılaştırma yapabilmek için elinde turist sayısına ilişkin bir veri bulunmaktadır.
Alan yazın bu örnek açısından düşünülecek olursa, aslında yapılan araştırmaların bir durum
tespiti yapmış olduğu vurgulanabilir.
Bir araştırmayı aynı konudaki başka araştırma sonuçlarıyla karşılaştırmak, söz konusu konuyla
ilgili bir fikir verebilir. Fakat başka bölgelerde yapılmış araştırmaları karşılaştırarak genel bir
yorumda bulunmak, yanlış olabilecektir. Zira turizmin söz konusu etkileri; her bölgenin turizm
gelişme düzeyi, turizm/turist türü, turistlerin yoğunluğu ve mevsimsellik gibi çeşitli faktörlere
göre değişiklik arz edebilmektedir (Sharpley, 2014: 43). Bu nedenle, sonuçlar aynı
destinasyondaki sonuçlarla (5 yıl önceki araştırma sonuçları gibi) karşılaştırıldığında daha doğru
bir fikir yürütülebilecektir.
Yerel halkın turizmin gelişimindeki etkisi tartışılmazdır, fakat yerel halk kadar turizm
sektörünün diğer paydaşları da önemsenmelidir. Örneğin, turizm sektörü çalışanlarının da
turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin algılarının incelenmesi konuyu daha iyi yorumlamaya
yardımcı olabilecektir. Zira turizmle bir şekilde ilgili bir işte çalışmıyorsa, yerel halkın turizmle
ya da turistlerle etkileşime girmek gibi bir zorunluluğu da bulunmamaktadır. Fakat turizm
çalışanlarının (özellikle konaklama işletmelerindeki önbüro ya da yiyecek-içecek bölümlerinde
çalışanlar gibi) ilgili etkileşimde bulunması kaçınılmazdır. Dolayısıyla, çalışanların söz konusu
etkileri yorumlaması daha gerçekçi olabilecektir. Öyle ki turizmin söz konusu etkilerinin önemli
faktörlerinden birinin turistlerle etkileşim olduğu bilinmektedir.
Anket tekniği daha fazla sayıda kişiye ulaşmak için faydalı bir tekniktir. Fakat bu tekniğin
dezavantajlarından biri, araştırmacının kendi ön kabullerini dikte ettirmesinden dolayı
katılımcıların incelenen konuya ilişkin gerçek düşüncelerinin engellenmiş olabileceğidir. Bu
nedenle katılımcıların gerçek düşüncelerini öğrenmek için nitel veri toplama tekniklerinden de
faydalanmak, sonuçların daha objektif biçimde yansıyabilmesine katkı sunacaktır. Zira yarıyapılandırılmış görüşmeler gibi nitel veri toplama teknikleri, katılımcıların bir konuya ilişkin
detaylı görüşte bulunmalarını sağlamaktadır (Daldeniz ve Hampton, 2013: 511). Bu anlamda,
turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılacak araştırmalarda öncelikle nitel veri toplama
teknikleriyle katılımcıların kendi görüşleri belirlenip, bu görüşler neticesinde geliştirilebilecek
bir ölçekle araştırmacının kendi ön kabullerini dikte edişi minimum seviyeye indirgenmiş
olabilecektir.
Tüm açıklamalardan hareketle; turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılmış araştırmaların
genel olarak turizmin yeni yeni gelişmeye başladığı destinasyonlarda yapılarak aslında sosyokültürel yapıya ilişkin bir durum tespiti yaptığı, katılımcıların yönlendirildiği ve gerçek sosyokültürel etkilerden ziyade algılanan etkilerin incelendiği, sonuç olarak turizmin sosyo-kültürel
etkilerine ilişkin henüz iyi bir bilgi sağlayamadığı nedeniyle büyük resmi gösteremediklerini
söylemek mümkündür. Ayrıca turizmin sosyo-kültürel yapı üzerindeki gerçek olası etkilerini
inceleyen herhangi bir araştırmanın yapılmamış olması, alan yazındaki önemli bir eksiklik olarak
durmaktadır. Kozak, Kozak ve Kozak’ın (2014: 94) da turizmin sosyo-kültürel yapı üzerinde
gerçekte nasıl bir etkide bulunduğuna ilişkin özellikle Türkiye’deki alan yazında araştırma
eksikliğinin olduğunu belirtmesi, bu düşünceyi destekler niteliktedir. Bu eksikliği doldurmak
hususunda atılacak adımlar, alan yazına önemli katkı sunacaktır. Bu durum, ilgili konu
araştırmacılarına özellikle önerilmektedir.
Bu çalışmada yapılan analizler ve analizlere ilişkin sonuçlar, yapılan sistematik yazın taraması,
bu tarama için belirlenen anahtar sözcükler ve taramanın yapıldığı tarihler kapsamındadır.
Ayrıca turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin tespit edilen araştırmalar, bu çalışma için yazın
taramasının yapıldığı veri tabanları kapsamındadır. Öte yandan, bu çalışmada sadece erişilebilen
araştırmalar değerlendirmeye alınmıştır. Dolayısıyla çalışmanın ekonomik sınırlılığı da
bulunmaktadır. Başka anahtar sözcüklerle, farklı yazın taraması şekliyle, farklı veri tabanlarında
ya da başka tarihlerde yapılacak yeni taramalar sonucunda, daha fazla sayıda araştırmanın ve
daha farklı sonuçların elde edilmesi muhtemeldir.
346
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Kaynakça
Abdollahzadeh, G. ve Sharifzadeh, A. (2014). Rural residents’ perceptions toward tourism development: a
study from Iran, International Journal of Tourism Research, 16, 126- 136.
Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma,
Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), 1-34.
Almeyda, A. M., Broadbent, E. N., Wyman, M. S. ve Durham, W. H. (2010). Ecotourism
impacts
in the Nicoya Peninsula, Costa Rica, International Journal of Tpourism Research, 12, 803-819.
Avcıkurt, C (2009). Turizm sosyolojisi: genel ve yapısal yaklaşım, Üçüncü Baskı, Ankara:
Detay.
Bertan, S. (2010). Pamukkale’deki yöre halkının turizmi desteklemesi ile turizmin sosyokültürel
etkileri arasındaki ilişki, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi,
2(4), 83-91.
Boxill, I. ve Severin, F. O. (2004). An exploratory study of tourism development and its impact on the
Caribs of Dominica, International Journal of Hospitality & Tourism
Administration, 5(1), 1-27.
Brida, J. G., Chiappa, G. D., Meleddu, M. ve Pulina, M. (2014). A comparison of residents’ perceptions in
two cruise ports in the Mediterranean Sea, International Journal of
Tourism Research, 16, 180190.
Brouder, P. (2012). Creative outposts: tourism’s place in rural innovation, Tourism Planning &
Development, 9(4), 383-396.
Brunt, P. ve Courtney, P. (1999). Host perceptions of sociocultural impacts, Annals of tourism research,
26, 493-515.
Canavan, B. (2013). Send more tourists! stakeholder perceptions of a tourism industry in late
stage
decline: the case of the Isle of Man, International Journal of Tourism Research, 15, 105-121.
Cengiz, E. ve Kırkbir, F. (2007). Yerel halk tarafından algılanan toplam turizm etkisi ile turizm desteği
arasındaki ilişkiye yönelik yapısal bir model önerisi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 19-37.
Chuang, S.-T. (2013). Residents’ attitudes toward rural tourism in Taiwan: a comparative viewpoint,
International Journal of Tourism Research, 15, 152-170.
Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin yerel halk üzerindeki etkileri ve Kuşadası ilçesi incelemesi.
IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi içinde (s.127-148). Antalya.
Daldeniz, B. ve Hampton, M. P. (2013). Dive tourism and local communities: active
participation or
subject to impacts? case studies from Malaysia, International Journal of Tourism Research, 15,
507-520.
Demircan, Ş. (2010). Turizmin sosyo kültürel etkileri: Antalya/Muratpaşa örneği, Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Doğan, H. ve Üngüren, E. (2010). Alanya halkının turizme sosyo-kültürel açıdan bakışı, Journal of New
World Sciences Academy, 5(4), 396-415.
Doğan, H. Z. (2004). Turizmin sosyo-kültürel temelleri, İkinci Baskı, Ankara: Detay.
Duran, E. ve Özkul, E. (2012). Yerel halkın turizm gelişimine yönelik tutumları: Akçakoca örneği
üzerinden bir yapısal model, International Journal of Human Sciences, 9(2), 500-520.
Fan, D. ve Jigang, B. (1996). The social impacts of tourism: a case study in Dali, Yunnan province, China,
Chinese Geographical Science, 6(2), 132-144.
Farsani, N. N., Coelho, C. ve Costa, C. (2012). Geotourism and geoparks as gateways to socio- cultural
sustainability in Qeshm rural areas, Iran, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 17(1), 30-48.
Faulkner, B. ve Tideswell, C. (1997). A framework for monitoring community impacts of tourism, Journal
of Sustainable Tourism, 5(1), 3-28.
Garau-Vadell, J. B., Diaz-Armas, R. ve Gutierrez-Tano, D. (2014). Residents’ perceptions of
tourism
impacts on island destinations: a comparative analysis, International Journal of Tourism
Research, 16, 578-585.
Gjerald, O. (2005). Sociocultural impacts of tourism: a case study from Norway, Journal of Tourism and
Cultural Change, 3(1), 36-58.
Gülüm, K. ve Boz, M. (2014). Çanakkale’de turizmin ekonomik, sosyo-kültürel ve eğitimsel etkileri
üzerine yerel halkın görüşleri, Route Educational and Social Science Journal,
1(2), 1-10.
Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2009). Foça’da turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel etkilerine
yönelik yerel halkın görüşleri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 398-417.
Gürbüz, A. (2002). Turizmin sosyal çevreye etkisi üzerine bir araştırma, Teknoloji, 1-2, 49-59.
Güzel, F. Ö. (2013). Sosyo-kültürel açıdan paradoks yaratıcı bir sektör olarak turizm: Dalyan
destinasyonunda sosyolojik bir çözümleme, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 780-794.
Haley, A. J., Snaith, T. ve Miller, G. (2005). The social impacts of tourism: a case study of Bath, UK,
Annals of Tourism Research, 32(3), 647–668.
347
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Huimin, G. ve Ryan, C. (2012). Tourism destination evolution: a comparative study of Shi Cha Hai
Beijing Hutong businesses’ and residents’ attitudes, Journal of Sustainable Tourism, 20(1), 23-40.
Huttasin, N. (2008). Perceived social impacts of tourism by residents in the OTOP tourism village,
Thailand, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(2), 175-191.
Kariel, H. G. (1989). Socio-cultural impacts of tourism in the Austrian Alps, Mountain Research
and
Development, 9(1), 59-70.
Kariel, H. G. ve Kariel, P. E. (1982). Socio-cultural impacts of tourism: an example from the Austrian Alps,
Geografiska Annaler, 64(1), 1-16.
Kayat, K. (2002). Power, social exchanges and tourism in Langkawi: rethinking resident perceptions,
International Journal of Tourism Research, 4, 171-191.
Kervankıran, İ. (2014). Beypazarı/Ankara örneğinde turizmin ekonomik, toplumsal ve çevresel
etkilerine yerel halkın yaklaşımı, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 133153.
Keskin, E. ve Çontu, M. (2011). Mustafapaşa (Sinasos) Kasabasında yaşayan halkın turizme
bakış
açısını belirlemeye yönelik bir alan araştırması, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 37-55.
Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, kırsal bölgesinde gastronomi turizminin muhtemel toplumsal etkileri
üzerine nitel bir çalışma, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 51- 68.
Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2014). Genel turizm (ilkeler-kavramlar). On Beşinci Baskı, Ankara:
Detay.
Mansfeld, Y. (1992). Group-differentiated perceptions of social impacts related to tourism development,
Professional Geographer, 44(4), 377-392.
Mansfeld, Y. ve Jonas, A. (2006). Evaluating the socio-cultural carrying capacity of rural tourism
communities: a “value stretch” approach, Royal Dutch Geographical Society KNAG, 97(5), 583-601.
Markantoni, M., Koster, S., Strijker, D. ve Woolvin, M. (2012). Contributing to a vibrant countryside? the
impact of side activities on rural development, Royal Dutch Geographical Society KNAG, 104(3),
292-307.
Mbaiwa, J. E. (2004). The socio-cultural impacts of tourism development in the Okavango Delta, Botswana,
Journal of Tourism and Cultural Change, 2(3), 163-185.
Okech, R. N. (2010). Socio-cultural impacts of tourism on world heritage sites: communities' perspective
of Lamu (Kenya) and Zanzibar Islands, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 15(3), 339-351.
Oviedo-Garcia, M. A., Castellanos-Verdugo, M. ve Martin-Ruiz, D. (2008). Gaining residents’ support
for tourism and planning, International Journal of Tourism Research, 10, 95109.
Özdemir, M. A. ve Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel halkın
yaklaşımlarının belirlenmesi: Afyonkarahisar örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 125.
Özel, Ç. H. (2014). Turizmin sosyo-kültürel boyutta ortaya çıkardığı etkilerin incelenmesi: Marmaris
örneği, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 57-68.
Özmen, M. (2007). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce.
Schofield, P. (2011). City resident attitudes to proposed tourism development and its impacts on the
community, International Journal of Tourism Research, 13, 218-233.
Sebastian, L. M. ve Rajagopalan, P. (2009). Socio-cultural transformations through tourism: a comparison
of residents' perspectives at two destinations in Kerala, India, Journal of Tourism and Cultural
Change, 7(1), 5-21.
Sharma, B., Dyer, P., Carter, J. ve Gursoy, D. (2008). Exploring residents' perceptions of the social impacts
of tourism on the Sunshine Coast, Australia, International Journal of Hospitality & Tourism
Administration, 9(3), 288-311.
Sharpley, R. (2014). Host perceptions of tourism: a review of the research, Tourism Management, 42, 3749.
Snaith, T. ve Haley, A. (1999). Residents' opinions of tourism development in the historic city of York,
England, Tourism Management, 20, 595-603.
Soontayatron, S. (2014). Residents' perceptions towards sociocultural impacts induced by internal
migration, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 1-12.
Soontayatron, S. (2014). Thais' coping with sociocultural impacts of tourism development, Asia Pacific
Journal of Tourism Research, 19(10), 1228-1238.
Şentürk, F. K. ve Toprak, L. S. (2011). Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din görevlilerinin bakış açısıyla
değerlendirilmesi. M.A. Öncü (Ed.), 12. Ulusal Turizm Kongresi içinde (s.324-334). Düzce: Düzce
Üniversitesi.
348
I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015)
Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin sosyal etkileri ve yerli halkın turiste bakışı, Gazi Üniversitesi
Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-17.
Tovar, C. ve Lockwood, M. (2008). Social impacts of tourism: an Australian regional case study,
International Journal of Tourism Research, 10, 365-378.
Türker, G. ve Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl
etkiler: Dalyan destinasyonu örneği, Elektronik Meslek Yüksekokulları Dergisi, 4(1), 81-98.
Uzun, F. ve Somuncu, M. (2011). Kültürel peyzajın korunması ve turizm ilişkisi bağlamında yerel halkın
görüşleri: Ihlara Vadisi örneği, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(2), 21-36.
Zamani-Farahani, H. ve Musa, G. (2012). The relationship between Islamic religiosity and residents’
perceptions of socio-cultural impacts of tourism in Iran: case studies of Sare’in and Masooleh,
Tourism Management, 33, 802-814
349
Download