Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC
advertisement
9 786059 119160 I.EurasiaInternationalTourismCongress: CurrentIssues,Trends,andIndicators (EITOC-2015) Editörler M. Akif ÇUKURÇAYIR Alaattin BAŞODA Şafak U� NU� VAR Mehmet SAG� IR Münevver ÇI�ÇEKDAG� I Semih BU� YU� KI�PEKÇI� Vol. II Bukitap,“I.EurasiaInternationalTourismCongress:Current,Issues,Trends,andIndicators, 2015” organizasyonu kapsamında yayımlanmıştır. Bu kitapta yayımlanan tü m bildirilerin içeriklerindenyazarlarısorumludur. This book has been published under the international organization themed as “I. Eurasia International Tourism Congress: Current, Issues, Trends, and Indicators, 2015”. Authors are responsibleforintentsoftheirproceedingspublishedinthisbook KONYA-MAYIS-2015 I.EurasiaInternationalTourismCongress: CurrentIssues,Trends,andIndicators (EITOC-2015) ©Herhakkısaklıdır.Bukitabıntamamıyadabirkısmı,yazarınınizniolmaksızın, elektronik,mekanik,fotokopiyadaherhangibirkayıtsistemiileçoğaltılamaz, yayınlanamaz,depolanamaz. Bukitaptakibilgilerinhertürlüsorumluluğuyazarlarınaaittir. Editörler M. Akif ÇUKURÇAYIR Alaattin BAŞODA Şafak U� NU� VAR Mehmet SAG� IR Münevver ÇI�ÇEKDAG� I Semih BU� YU� KI�PEKÇI� 978-605-9119-15-3(Tk) ISBN:978-605-9119-16-0(2.c) AybilYayıneviSertifikaNo:17394 AybilBasımeviSertifikaNo:20781 YAYINL ARI www.aybilonline.com Baskı&Cilt: AybilDijitalBaskıSistemleriveMatbaaHizmetleri FerhuniyeMh.SultanşahCd.No:30/AKONYA Tel:0.3323502171Fax:0.3323507121 KONYA-MAYIS-2015 HONORARY CHAIRS Prof. Dr. Hakkı GÖKBEL Rector of Selcuk University Muammer EROL Governor of Konya Congress Scientific Committee Prof. Dr. Alan FYALL, University of Central Florida, Orlando, USA Dr. Chandrakant B. SALUNKHE, Post Graduate Center of Botany, INDIA Harald PLAMPER, Zappelin University, GERMANY Prof. Dr. Noel SCOTT, Griffith University, AUSTRAILA Assos. Prof. Dr. Qadir BAYRAMLI, Azerbaijan State Economics University, Azerbaijan Prof. Dr. Tom BAUM, University of Strathclyde, Glasgow, UK Prof. Dr. Robertico Croes, University of Central Florida, Orlando, ABD Prof. Dr. A. Celil ÇAKICI, Mersin University, TURKEY Prof. Dr. Adnan TÜRKSOY, Ege University, TURKEY Prof. Dr. Ahmet Akın AKSU, Akdeniz University, TURKEY Prof. Dr. Ahmet AKTAŞ, Okan University, TURKEY Prof. Dr. Ahmet GÜRBÜZ, Karabük University, TURKEY Prof. Dr. Ali ALAGÖZ, Selçuk University, TURKEY Prof. Dr. Ali BORAN, Selçuk University, TURKEY Prof. Dr. Ali ERBAŞ, Eskişehir Osman Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Alp TİMUR Dokuz Eylül University, TURKEY Prof. Dr. Atila YÜKSEL, Adnan Menderes University, TURKEY Prof. Dr. Azize TUNÇ HASSAN, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Cengiz DEMİR, İzmir Kâtip Çelebi University, TURKEY Prof. Dr. Cevat TOSUN, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Cevdet AVCIKURT, Balıkesir University, TURKEY Prof. Dr. Çağatay ÜNÜSAN, Karatay University, TURKEY Prof. Dr. Derman KÜÇÜKALTAN, İstanbul Arel University, TURKEY Prof. Dr. Doğan GÜRSOY, Washington State University, USA Prof. Dr. Doğan TUNCER Başkent University, TURKEY Prof. Dr. Doğan Yaşar AYHAN, Başkent University, TURKEY Prof. Dr. Fevzi OKUMUŞ, University of Central Florida, USA Prof. Dr. Füsun İstanbullu DİNÇER, İstanbul University, TURKEY Prof. Dr. İge PIRNAR, Yaşar University, TURKEY Prof. Dr. İsmail KIZILIRMAK, İstanbul University, TURKEY Prof. Dr. Kemal BİRDİR, Mersin University, TURKEY Prof. Dr. Kurban ÜNLÜÖNEN, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Kurtuluş KARAMUSTAFA, Erciyes University, TURKEY Prof. Dr. Levent ALTINAY, Oxford Brookes Universty, UK Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Mehmet YEŞİLTAŞ, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Mithat Zeki DİNÇER, İstanbul University, TURKEY Prof. Dr. Muharrem TUNA, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Mustafa KOYUNCU, Çanakkale Onsekiz Mart University, TURKEY Prof. Dr. Mustafa TEPECİ, Celal Bayar University, TURKEY Prof. Dr. Muzaffer UYSAL, Virginia Tech University, USA Prof. Dr. Nüzhet KAHRAMAN, İstanbul Ticaret University, TURKEY Prof. Dr. Necdet HACIOĞLU, Balıkesir University, TURKEY Prof. Dr. Orhan İÇÖZ, Yaşar University, TURKEY Prof. Dr. Orhan BATMAN, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Özkan TÜTÜNCÜ, Dokuz Eylül University, TURKEY Prof. Dr. Öcal USTA, Dokuz Eylül University, TURKEY Prof. Dr. Saime ORAL, Dokuz Eylül University, TURKEY Prof. Dr. Raif PARLAKKAYA, Necmettin Erbakan University, TURKEY Prof. Dr. Süleyman KARAÇOR, Selçuk University, TURKEY Prof. Dr. Salih KUŞLUVAN, İstanbul Medeniyet University, TURKEY Prof. Dr. Turgut VAR, İzmir Ekonomi University, TURKEY Prof. Dr. Şeyhmus BALOĞLU, University of Nevada, USA Prof. Dr. Yüksel ÖZTÜRK, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Yüksel EKİNCİ, Oxford Brookes University, UK Prof. Dr. Zeynep ASLAN, Nevşehir Hacı Bektaşı Veli University, TURKEY Dr. Bilgehan GÜLCAN, Gazi University, TURKEY Dr. Beykan ÇİZEL, Akdeniz University, TURKEY Dr. Cafer TOPALOĞLU Muğla Sıtkı Koçman University, TURKEY Dr. Burhan KILIÇ, Muğla Sıtkı Koçman University, TURKEY Dr. Bahattin ÖZDEMİR, Akdeniz University, TURKEY Dr. Dilek DÖNMEZ POLAT, Çanakkale Onsekiz Mart University, TURKEY Dr. Düriye BOZOK, Balıkesir University, TURKEY Dr. Dündar DENİZER, Anadolu University, TURKEY Dr. Fisun YÜKSEL, Adnan Menderes University, TURKEY Dr. Fatma Nur İPLİK, Adana Bilim ve Teknoloji University, TURKEY Dr. Göknil Nur KOÇAK, Mersin University, TURKEY Dr. Gökçe ÖZDEMİR, Yaşar University, TURKEY Dr. İbrahim YILMAZ, Nevşehir Hacı Bektaşı Veli University, TURKEY Dr. İlhan BÖLÜKOĞLU, İzmir Katip Çelebi University, TURKEY Dr. İrfan YAZICIOĞLU, Gazi University, TURKEY Dr. M. Oğuzhan İLBAN, Balıkesir University, TURKEY Dr. Kamil UNUR, Mersin University, TURKEY Dr. Mehmet KAŞLI, Eskişehir Osmangazi University, TURKEY Dr. Mahmut DEMİR, Süleyman Demirel University, TURKEY Dr. Murat DOĞDUBAY, Balıkesir University, TURKEY Dr. Mete SEZGİN, Selçuk University, TURKEY Dr. Oktay EMİR, Anadolu University, TURKEY Dr. Oğuz TÜRKAY, Sakarya University, TURKEY Dr. Ramazan Pars ŞAHBAZ, Gazi University, TURKEY Dr. Osman Eralp ÇOLAKOĞLU, Adnan Menderes University, TURKEY Dr. Şafak ÜNÜVAR, Selçuk University, TURKEY Dr. Serdar TARAKÇIOĞLU, Gazi University, TURKEY Dr. Şirvan Şen DEMİR, Süleyman Demirel University, TURKEY Dr. Şenol ÇAVUŞ, Adnan Menderes University, TURKEY Dr. Yasin BOYLU, Gazi University, TURKEY Dr. Umut AVCI, Muğla Sıtkı Koçman University, TURKEY Dr. Zafer ÖTER, İzmir Kâtip Çelebi University, TURKEY Dr. Yaşar SARI, Eskişehir Osmangazi University, TURKEY Dr. Tugay ARAT, Selcuk University Dr. Ceyhun Çağlar KILINÇ, Selcuk University Congress Organizing Board Congress Secreteriat Prof. Dr. M. Akif ÇUKURÇAYIR Dr. Şafak ÜNÜVAR Dr. Chandrakant SALUNKHE, India Dr. Semih BÜYÜKİPEKÇİ Harald PLAMPER, Germany Dr. Mehmet SAĞIR Dr. Qadir BAYRAMLI, Azerbaijan Dr. Melis ATTAR Dr. Şafak ÜNÜVAR Lecturer Münevver ÇİÇEKDAĞI Dr. Mete SEZGİN Res. Assist. Alaattin BAŞODA Dr. Abdullah KARAMAN Res. Assist. Şeyda SARI Dr. Vural ÇAĞLIYAN Res. Assist. Çağrı SAÇLI Dr. Tugay ARAT Res. Assist. Fatmanur Kübra CELİLOĞLU Dr. Ceyhun Çağlar KILINÇ Res. Assist. Seda ÖZDEMİR Dr. Mehmet SAĞIR Res. Assist. Betül KORKMAZ Dr. Gamze TEMİZEL Dr. Semih BÜYÜKİPEKÇİ Dr. Erkan Akgöz Dr. H. Alpay Karasoy Dr. Alper ATEŞ Dr. Betül GARDA Dr. Melis ATTAR Lecturer Münevver ÇİÇEKDAĞI Lecturer İhsan Devlet ATABEY Lecturer Neriman ÇELİK Res. Assist. Alaattin BAŞODA Res. Assist. Şeyda SARI Res. Assist. Çağrı SAÇLI Res. Assist. Fatmanur Kübra CELİLOĞLU Res. Assist. Seda ÖZDEMİR Res. Assist. Betül KORKMAZ Gel, gel, ne olursan ol yine gel, ister kafir, ister mecusi, ister puta tapan ol yine gel, bizim dergahımız, ümitsizlik dergahı değildir, yüz kere tövbeni bozmuş olsan da yine gel… Come, come, whoever you are, Wanderer, worshipper, lover of leaving, Ours is not a caravan of despair. Even if you have broken your vows a thousand times It doesn’t matter Come, come yet again, come İÇİNDEKİLER PERFORMANS ALGISININ, MEMNUNİYET VE ALGILANAN DEĞERE ETKİSİ: MERSİN NARENCİYE FESTİVALİNDE BİR ARAŞTIRMA Göknil Nur SEVER, Gamze YILDIZ, Mehtap ÖZKAN BUZLU, Salar KUHZADY, Şebnem YILDIZ..................................................................................................................... 1 ÖRGÜTSEL SİNİZM VE ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA ARASINDAKİ İLİŞKİ: KARS İLİ TURİZM İŞLETMELERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Cansu SOLMAZ, Çağla ÜST ................................................................................................ 8 ÖRGÜTSEL ORTAMDA HASET Zeynep ASLAN, Aziz Gökhan ÖZKOÇ, Nurgül ÇALIŞKAN ................................................. 20 SOSYAL MEDYA KULLANIMININ TURİSTİK DESTİNASYON SEÇİMİNE ETKİSİ Şerife YAZGAN, Figen SEVİNÇ ........................................................................................... 26 AYUR-VEDA BESLENME SİSTEMİNE GÖRE MENÜ PLANLAMA Mustafa AKSOY,Emrah ÖRGÜN, Emrah KESKİN .............................................................. 40 MARDİN KENTİ MARKA BİLEŞENLERİNE İLİŞKİN BİR ARAŞTIRMA Uysal YENİPINAR, Çağdaş ERTAŞ ..................................................................................... 51 TÜRKİYE’DE TURİZM REHBERLİĞİ EĞİTİMİ VE MEVCUT DURUM ANALİZİ Zeynep ASLAN, Meral BÜYÜKKURU ................................................................................. 62 ÇAĞDAŞ MEKÂN PROBLEMİ OLARAK ŞEHİR OTELLERİ YENİLEMESİNDE SORUN VE KAZANIMLAR- ADANA SEYHAN OTELİ ÖRNEĞİ Fehime Yeşim GÜRANİ ....................................................................................................... 73 OTEL İŞLETMELERİNDE PSİKOLOJİK SERMAYE-ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞME İLİŞKİSİ Mahmut DEMİR, Mehmet Selman BAYINDIR ..................................................................... 84 MAĞARALARDA İÇ ORTAM HAVA KALİTESİ: ILGARİNİ VE MANTAR MAĞARALARI ÖRNEĞİ Aydoğan AYDOĞDU, Hakan ŞEVİK.................................................................................... 95 YERLİ TURİSTLERİN TERMAL KONAKLAMA TESİSLERİNİ TERCİH NEDENLERİ VE HİZMET KALİTESİ ALGILAMALARI ÜZERİNE BURSA’DA BİR ARAŞTIRMA S. Banu YILDIZ..................................................................................................................... 105 OTEL İŞLETMELERİNDE OTANTİK LİDERLİĞİN İNTİKAM NİYETİ ÜZERİNE ETKİSİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ Cihan SEÇİLMİŞ, Seray GÜLERTEKİN GENÇ................................................................... 119 KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE GÜNCEL BİR YÖNETİM YAKLAŞIMI OLARAK KOÇLUK YÖNETİMİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Erkan KARA, Akın MARŞAP ................................................................................................ 127 i ULUSLARARASI PAZARLARDA TÜRK MARİNALARININ MARKA KONUMLANDIRMA STRATEJİSİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA: ÇEŞME VE DİDİM MARİNALARININ PAZARLAMA FAALİYETLERİNDEN ÖRNEKLER Güneş Açelya SİPAHİ, Meltem ONAY, Mustafa TANYERİ .................................................. 139 TÜKETİCİLERİN ONLİNE SEYAHAT TOPLULUKLARINA ÜYE OLMA VE AKTİF KATILIMDA BULUNMA NEDENLERİ Ali TÜRKER, Gülay ÖZALTIN TÜRKER ............................................................................. 149 SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS: TÜRK KAHVALTI KÜLTÜRÜ Mehmet SARIOĞLAN ........................................................................................................... 163 TÜRKİYE ve DÜNYA’DA KAMPİNG ve YENİ BİR TURİSTİK ÜRÜN OLARAK “GLAMPING” Kemal BİRDİR, Kamil UNUR, Ali DALGIÇ ........................................................................ 168 GÖZETİM TOPLUMU YÖNETİMİ VE TURİZM ENDÜSTRİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Füsun İstanbullu DİNÇER, Tolga Fahri ÇAKMAK ............................................................. 178 BÖLGESEL TURİZMİN GELİŞMESİNDE KALKINMA AJANSLARININ ROLÜ: MARDİN ÖRNEĞİ Yaşar SARI, Şehmus AYKOL, Seray GÜLERTEKİN GENÇ, Betül KODAŞ ........................ 189 RESTORAN İŞLETMELERİNDE ÖDÜLLENDİRME VE DERECELENDİRME SİSTEMLERİ: HAMBURG LE CANARD RESTORAN ÖRNEĞİ Zeynep Ceren KÖSE, Esin ÖZKAYA .................................................................................... 202 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK BAĞLAMINDA TURİSTİK ORTAMLAR İÇİN KURAM ÖNERİSİ: SOSYAL ALIŞ-VERİŞ KURAMI Çağlar BİDECİ, Müjde BİDECİ, F. Özlem GÜZEL ............................................................. 212 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN REKREASYONEL EĞİLİMLERİNİN VE REKREASYONEL ETKİNLİKLERE KATILIMINI ETKİLEYEN ENGELLERİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA Üzeyir KEMENT, Berkan BAŞAR, Barış DEMİRCİ ............................................................. 224 KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ KULLANIMI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: KAPADOKYA BÖLGESİNDE FAALİYET GÖSTEREN 3, 4 VE 5 YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA Yusuf ACAR .......................................................................................................................... 235 AKADEMİSYENLERİN TURİZM VE REKREASYON İLİŞKİSİNE BAKIŞ AÇILARI Mehmet Halit AKIN, Sedat TAŞ ............................................................................................ 248 KALKINMA AJANSLARINDA TURİZM FAALİYETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Şirvan Şen DEMİR, Taşkın KARAKUŞ ................................................................................. 258 OTEL İŞLETMELERİNDE BİR İLETİŞİM SORUNU OLARAK ÖRGÜTSEL SESSİZLİĞİN ÖRGÜTSEL YARATICILIĞA ETKİSİ Nurgül SOYDAŞ ................................................................................................................... 266 ii ETKİLEŞİMSEL VE DÖNÜŞÜMSEL LİDERLİĞİN YÖNETİCİLER VE İŞGÖRENLER BOYUTUNDA İŞGÖREN DEVİR HIZINA YANSIMALARI: İSTANBUL’DA BULUNAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA Derman KÜÇÜKALTAN, Ece ZEYBEK ............................................................................... 278 ALGILANAN GÜÇLENDİRME VE YER İMAJININ ALGILANAN TURİZM DESTEĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: SELEUCİA’DA BİR ARAŞTIRMA Fatma İNCE, Sema BABAYİĞİT, Aşkın ARICI, Aykut ÖZEN, Fuat ÇAĞRAN .................... 290 TELEVİZYON EKRANINDAN TURİZM EKONOMİSİNE: TURİZM TÜKETİMİNDE DİZİ FİLMLER Emel YILMAZ, Nurgül SOYDAŞ ........................................................................................... 298 YEREL YİYECEKLERİN GASTRONOMİ TURİZMİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ: ANAMUR ÖRNEĞİ Uysal YENİPINAR, Ürfe KART ............................................................................................ 313 TURİZMİN SOSYO-KÜLTÜREL ETKİLERİNE İLİŞKİN YAPILMIŞ ARAŞTIRMALARIN ANALİZİ Kamil UNUR, Çağdaş ERTAŞ, Bayram KANCA .................................................................. 323 TÜRKİYE’NİN DİASPORA TURİZMİ POTANSİYELİNE İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME Kamil UNUR, Bayram KANCA, Çağdaş ERTAŞ .................................................................. 350 TÜRK TURİZM SEKTÖRÜNDE YAŞANAN KONJONKTÜREL DALGALANMALARIN EKONOMETRİK ANALİZİ Ceyhun Can ÖZCAN, Selim KAYHAN, Günay AKEL ......................................................... 363 MARKA KENT OLMA SÜRECİNDE ŞANLIURFA’NIN TURİZM POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Abdullah ÜLKÜ, Gencay SAATCI ........................................................................................ 372 TÜRKİYE’DE TURİZMİ YÖNETEN TURİZM BAKANLARININ ÖĞRENİM ALANLARI VE GÖREV SÜRELERİ İLE BEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI, HÜKÜMET PROGRAMLARI VE EYLEM PLANLARINDAKİ TURİZM POLİTİKALARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ (1996-2014) Yusuf AYMANKUY, Şimal AYMANKUY, Bahar ATA ........................................................... 384 TURİZM SEKTÖRÜ VE ENGELLİ ÇALIŞANLAR: EREĞLİ DOWN CAFE ÖRNEĞİ Yasin BİLİM, Abdül Vefa DEMİRKIRAN ............................................................................. 402 YÖRESEL MUTFAK KÜLTÜRÜNÜN DESTİNASYON SEÇİMİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: ERZURUM ÖRNEĞİ Nihan KINALI, Gökalp Nuri SELÇUK ................................................................................. 409 PAZAR YÖNLÜLÜK VE YENİLİK PERFORMANSI İLİŞKİSİ: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR ARAŞTIRMA Gülay ÖZDEMİR YILMAZ, Barış ERDEM, Gülsüm DEMİR ............................................... 422 FESTİVALLERİN SOSYAL ETKİLERİ VE KENTSEL GURUR Gökhan AYAZLAR, Reyhan A.AYAZLAR.............................................................................. 432 iii WEB SİTESİ KALİTESİNİN KULLANMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: ONLİNE REZERVASYON SİTELERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Fatih KOÇ, Övgü AÇIKSÖZLÜ, İlbey VAROL, Emin GÜLEÇ ............................................ 445 SOSYO-BİYOLOJİK MOTİVASYON TEORİSİNİN ÖRGÜT GELİŞTİRME KAPSAMINDA İNCELENMESİ: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR MODEL ÖNERİSİ Seher KONAK, Evren KONAK, Cihan SEÇİLMİŞ ............................................................... 456 TURLARDA GERİ BİLDİRİM SÜRECİNE DAYALI MÜŞTERİ ŞİKÂYETLERİNİN ANALİZİ VE BİR UYGULAMA Kudret GÜL, Veli Ulaş ASMADİLİ ..................................................................................... 466 YEREL KALKINMANIN ÖNEMLİ BİR DİNAMİĞİ OLAN TURİZMİN GETİRDİĞİ DEĞİŞİMLERİN KADIN GİRİŞİMCİLER BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ Yaşar SARI, Dönüş ÇİÇEK, Orhan Can YILMAZDOĞAN, Cansev ÖZDEMİR .................. 476 YERLİ TURİSTLERİN HELAL (MUHAFAZAKÂR) KONSEPTLİ OTELLERE YÖNELİK TUTUMLARININ BELİRLENMESİ: AFYONKARAHİSAR TERMAL OTELLERİ ÖRNEĞİ Necdet HACIOĞLU, Musa OFLAZ, Cemali BUZLUKÇU, Arzu KILIÇ ............................. 489 GEÇMİŞİN ANILARI TAŞIYAN TÖREN YEMEKLERİNİN TURİSTİK ÜRÜN POTANSİYELİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİMERSİN ÖRNEĞİ Uysal YENİPINAR, Rabia YEDİGÖZ ................................................................................... 503 HERŞEY DAHİL SİSTEMİ UYGULAYAN KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE HEDEF MALİYETLEME: BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMESİNDE BİR UYGULAMA Hasan ŞENOL, Durmuş ACAR ............................................................................................. 513 DESTİNASYON MARKALAMASI AŞAMASINDA LİMANIN ETKİSİ: KUŞADASI ÖRNEĞİ Güneş Açelya SİPAHİ, Seden ALGÜR.................................................................................. 525 ESKİŞEHİR’DE TERMAL SU KULLANAN HAMAMLARIN TURİZM AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ S. Pınar TEMİZKAN, Aykut EKİCİ, Barış DEMİRCİ ........................................................... 534 REKABET GÜCÜ-İŞLETME PERFORMANSI İLİŞKİSİ: KONAKLAMA İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ Yaşar SARI, Duran CANKÜL, Engin AYTEKİN, Bircan ERGÜN....................................... 542 KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE MÜŞTERİ İLİŞKİLERİ YÖNETİMİNİN İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: 5 YILDIZLI OTELLER ÜZERİNE BİR UYGULAMA Ayşen CİVELEK ................................................................................................................... 554 STAJ SORUNLARI, MESLEĞE BAKIŞ AÇISI VE LİSANS EĞİTİMİNE DEVAM İLİŞKİSİ: ESKİŞEHİR TURİZM LİSESİ ÖĞRENCİLERİ ÖRNEĞİ Melike ORHAN ..................................................................................................................... 566 iv ÜNİVERSİTE SOSYAL OLANAKLARININ ÖĞRENCİLERİN DUYGUSAL BAĞLILIĞINA ETKİSİ: ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Mehmet KAŞLI, Beybala TİMUR, Ali DOĞANTEKİN ......................................................... 576 TURİSTLERİN ALANYA DESTİNASYONUNDAKİ ÇEKİCİLİKLERE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN TRİPADVİSOR.COM SİTESİNDEKİ YORUMLARA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ Seden ALGÜR, Ece ÖNCÜER ÇİVİCİ ................................................................................. 587 TURİZM İŞLETMECİLİĞİ: TEORİK EĞİTİM Mİ, TALİM Mİ? TEMALAR VE KURUMSAL BASKILAR Hakan Sezerel, H.Zümrüt Tonus, Celil Koparal ................................................................... 598 SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN PAKET TURLARDA KULLANIMI KONUSUNA SEYAHAT ACENTELERİNİN BAKIŞ AÇILARI: KARADENİZ TURLARI ÖRNEĞİ Nazım ÇOKİŞLER ................................................................................................................ 606 TURİZMİN ÇEVRESEL ETKİLERİ İLE YAŞAM KALİTESİ İLİŞKİSİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ Mehmet KAŞLI, Orhan Can YILMAZDOĞAN, İlker KILIÇ ................................................. 617 REKREATİF BİR ALAN OLARAK ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUMU DÜZGÜN Ertuğrul, BİLİR Merve ........................................................................................ 628 TURİZMİN YOKSULLUĞU AZALTICI ETKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME: ANTALYA İLİ ÖRNEĞİ Seher KONAK, Yaşar SARI .................................................................................................. 639 YERLİ TURİSTLERİN TATİL SÜRECİNDE SOSYAL MEDYA KULLANIMI VE TATİL KARARLARINA ETKİSİ Burçin Cevdet ÇETİNSÖZ, Gürkan AKDAĞ ........................................................................ 649 AZERBAYCAN’IN HAZAR KIYILARINDA TURİZM FAALİYETLERİ: MEVCUT DURUM, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Qadir BAYRAM, Süreyya ADİLOVA, Ferid YUSUBOV ....................................................... 636 HİZMET SEKTÖRÜNDE SERBEST ZAMAN DEĞERLENDİRME FAALİYETLERİNİN ÇALIŞAN MOTİVASYONUNA ETKİSİ: KONYA KAMU HASTANELERİ ARAŞTIRMASI Zehranur SANİOĞLU, Ali Şükrü ÇETİNKAYA .................................................................... 674 KÜLTÜREL MİRASIN AKTARIMINDA MOBİL REHBER UYGULAMALARI İLE PROFESYONEL TURİST REHBERLERİNİN YETKİNLİĞİNİN KARŞILAŞTIRMASI (KONYA MEVLANA MÜZESİ ÖRNEĞİ) Özlem TEKİN, Müjde BİDECİ, Ayla AYDIN ........................................................................ 679 DOĞRU İŞE DOĞRU ÇALIŞAN BELİRLENMESİNDE İŞE ALIM UYGULAMALARININ ETKİSİ Codjori Edwige IKO AFE, Ali Şükrü ÇETİNKAYA .............................................................. 687 v HOSTELLERE YÖNELİK ALGININ BELİRLENMESİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ Yasin Emre OĞUZ ................................................................................................................ 693 VANİLYA BAHARATI VE KULLANIM ALANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Bilal DEVECİ, Serkan TÜRKMEN, Cevdet AVCIKURT ...................................................... 703 KARAMAN’IN SU SPORLARI TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM AÇISINDAN KULLANILABİLİRLİĞİ Serkan AYLAN, Cengiz ORTA .............................................................................................. 711 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ÇEŞME İMAJLARININ DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA Nükhet Adalet AKPULAT ..................................................................................................... 722 LİSANS DÜZEYİNDE TURİZM EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENİM GÖRDÜKLERİ ÜNİVERSİTEYE İLİŞKİN MEMNUNİYET ALGILARI: KIRGIZİSTAN – TÜRKİYE MANAS ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Barış ERDEM, Fazıl ŞENOL ................................................................................................ 729 STRATEJİK PLANLAMANIN KRİZ YÖNETİMİNE ETKİSİ Najah Rashid RAHMAN, Ali Şükrü ÇETİNKAYA ............................................................... 744 TURİZM FAKÜLTESİ YÖNETİCİLERİNİN TURİZM EĞİTİMİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ Filiz GÜMÜŞ DÖNMEZ, Derya GÜNEY. ............................................................................ 748 YEREL GASTRONOMİNİN TANITIM MATERYALLERİNDEKİ YERİ: KAPADOKYA BÖLGESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Gökhan YILMAZ, Bahattin ÖZDEMİR ................................................................................. 760 ÖRGÜTSEL SESSİZLİK VE ÖRGÜTSEL ADALET İLİŞKİSİ: KONAKLAMA İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ Mehmet KAŞLI, Hatice ŞAHAN ERKEK .............................................................................. 781 KONAKLAMA İHTİYACI KRİTERİNE GÖRE TÜKETİCİ TEMELLİ MARKA DEĞERİNİN ÖLÇÜLMESİ: TERMAL OTEL-ŞEHİR OTELİ KIYASLAMASINA DAYALI BİR UYGULAMA Kudret GÜL, Melike GÜL, Gençay SAATÇİ ........................................................................ 790 ANTALYA BALAYI TURİZM POTANSİYELİNİN SWOT ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ Sercan ARAS, Sibel CANİK .................................................................................................. 805 YEREL YÖNETİM VE YEREL HALKIN EKOTURİZM ALGISI: BARTIN-SÖĞÜTLÜ KÖYÜ ÖRNEĞİ Sebahat AÇIKSÖZ, Pınar BOLLUKCU, Deniz ÇELİK ........................................................ 813 OTEL ÇALIŞANLARININ AĞIRLANMASININ “PRATİK TEORİSİ”YLE İNCELENMESİ Alper ASLAN......................................................................................................................... 821 MOTİVASYON, DENEYİMLEME KALİTESİ, ALGILANAN DEĞER VE MEMNUNİYETİN TAVSİYE ETME EĞİLİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Mustafa C. ALTUNEL .......................................................................................................... 826 vi I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) TURİZMİN SOSYO-KÜLTÜREL ETKİLERİNE İLİŞKİN YAPILMIŞ ARAŞTIRMALARIN ANALİZİ Analysis of Researches Related to the Socio-Cultural Impacts of Tourism Kamil UNUR, Doç. Dr. Mersin Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Rekreasyon Yönetimi Bölümü kunur@yahoo.com Çağdaş ERTAŞ, Arş. Gör. Şırnak Üniversitesi, Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu, Seyahat İşletmeciliği Bölümü ertascagdas@hotmail.com Bayram KANCA, Öğr. Gör. Giresun Üniversitesi, Dereli Meslek Yüksekokulu, Otel, Lokanta ve İkram Hizmetleri Bölümü b_kanca@hotmail.com Özet Bir destinasyonda turizmin gelişmesinin sosyo-kültürel yapıda olumsuzluklara yol açtığı belirtilmektedir. Fakat sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin sadece turizmin bir sonucu olduğunu söylemek güçtür. Bununla beraber, turizmin gelişiminden kaynaklanan sosyo-kültürel değişikliklerin tespit edilmesi önem taşımaktadır. Turizmin sosyo-kültürel etkilerini incelemeden önce, yapılmış araştırmaların analizinin yapılması önem arz etmektedir. Bu amaçla tasarlanan bu araştırmanın amacı, turizmin sosyo-kültürel etkileri üzerine yapılmış araştırmaları inceleyerek, ilgili konu araştırmacılarına ışık tutmaktır. Bu amaca ulaşmak için 01.10.2014-15.12.2014 tarihleri arasında, belirlenen veri tabanlarında yabancı ve yerli yazın sistematik taramaya tabi tutulmuştur. İncelemeler sonucunda yabancı yazında 34, yerli yazında 20 ampirik araştırma değerlendirmeye alınmıştır. Sonuç olarak, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı ve yerli alan yazında birtakım eksiklik tespit edilmiştir. Araştırma, tespit edilen bulgular ışığında, konuyla ilgilenen araştırmacılara önerilerle son bulmaktadır. Anahtar Kelimeler: turizm, turizmin sosyo-kültürel etkileri Abstract It is indicated that tourism development in a destination has negative impacts on socio-cultural structure. But, it is difficult to say that changes in the socio-cultural structure are the result of only tourism. However, identification of socio-cultural changes resulting from the development of tourism is important. Before examining the socio-cultural impacts of tourism, it is necessary to analyze the related researches. For this purpose, the aim of this study is to provide guidance to researchers of related issue, by examining the researches on the socio-cultural impacts of tourism. To achieve this purpose, a sistematic literature review of foreign and Turkish was implemented in the specified databases, between 01.10.2014-15.12.2014. As a result of investigations, 34 foreign and 20 Turkish researches were assessed. In conclusion, some deficiencies have been identified in the foreign and Turkish literature related to socio-cultural impacts of tourism. The research ends with suggestions for researchers interested in the issue, in the light of findings. Key Words: tourism, socio-cultural impacts of tourism 1. Giriş Turistik gelişmenin yaşandığı destinasyonlarda turizm sektörü çoğu zaman sosyo-kültürel anlamdaki olumsuzlukların ana kaynağı olarak görülmektedir. Oysa günümüzde yaşanan değişimlerde, kalkınma, iletişim ve bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin ve medyanın önemli bir etkisi olabilmektedir. Bu nedenle sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin ne ölçüde turizmin bir sonucu olduğunu kestirmek güçtür (Doğan, 2004: 131). Bu güçlüklerle beraber, turizmin sosyo-kültürel yapıdaki olası etkilerinin araştırılması da gerekmektedir. Dolayısıyla, turizmin gelişmesinden kaynaklanabilecek sosyo-kültürel yapıdaki değişikliklerin tespit edilmesi önem taşımaktadır. Nitekim Avcıkurt (2009: 96) da sosyo-kültürel yapının turizmden ne kadar etkilendiğinin sınırlı sayıda araştırıldığını ve daha çok araştırılması gerektiğini belirtmektedir. Yakın zamana kadar turizmin özellikle ekonomik yönüne odaklanılması, turizmin sosyo-kültürel yapı üzerinde nasıl bir etkide bulunduğunun doğru bir şekilde belirlenememesine yol açmıştır. Turizmin gelişmeye başlamasıyla yapılması gereken ve sonraki yıllarda tekrarlanacak araştırmalar, söz konusu etkinin doğru bir şekilde ortaya konması açısından gerekli çalışmalardır. 329 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Fakat bu tür araştırmaların zamanında yapılamadığı görülmektedir. Oysa turizmin gelişimi dinamik bir süreç olduğundan, turizmin söz konusu etkilerinin belirli zaman dilimlerinde araştırılması gerekmektedir. Turizmin sosyo-kültürel etkilerini incelemeden önce, konuyla ilgilenen araştırmacılara yol göstermesi bakımından yapılmış araştırmaların analizinin yapılması ve bir bakıma eksikliklerin tespit edilmesinin önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu nedenle bu araştırmanın yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. İlgili konu araştırmacılarına ışık tutma potansiyeli taşıdığından, bu araştırmanın önemli olduğu düşünülmektedir. Araştırmanın izleyen bölümlerinde, öncelikle turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı ve yerli yazındaki araştırmalara ve bu araştırmalara ilişkin bulgulara verilmiştir. Daha sonra ise, söz konusu araştırmalara ilişkin genel değerlendirmenin bulunduğu sonuç kısmına yer verilmektedir. 2. Literatür Taraması Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yabancı alan yazın taraması ve incelemesi, sosyal bilimler alanındaki dergileri de bünyesinde bulunduran “Taylor & Francis, Wiley Interscience, EbscoHOST, Science Direct, JSTOR, Sage Journals, Springer Link, ALSP Learned Journals, Oxford Journals Online” veri tabanlarında, 01.10.2014-30.11.2014 tarihleri arasında yapılmıştır. Bahsedilen 9 veri tabanında konu ile ilgili makalelerin tespit edilmesi; veri tabanlarındaki gelişmiş arama seçeneklerinde “social impacts of tourism”, “cultural impacts of tourism”, ”socio-cultural impacts of tourism” ve “sociocultural impacts of tourism” anahtar kelimeleri girilerek ve bu kelimelerin makalenin sadece “başlığı, özeti ve/veya anahtar kelimelerinde” aranması tercih edilerek yapılmıştır. Ayrıca makalelerin İngilizce olarak yayımlanmış olmasına dikkat edilmiştir. Tarama sonucunda 127 adet makale çıkmıştır. Taramanın yapıldığı tüm veri tabanları için tarama sonucunda çıkan tüm makaleler incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda temel amacı turizmin “sosyal”, “kültürel” ya da “sosyo-kültürel” etkilerini incelemek ya da temel değişkenlerinden veya bulgularından biri turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin olan ampirik araştırmalar değerlendirmeye alınmıştır. Nihai olarak 34 makale değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Yapılan sistematik yabancı yazın taraması sonucunda değerlendirmeye alınan araştırmaların özeti Tablo 1’de verilmektedir. Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yerli alan yazın taraması ve incelemesi “Google Akademik” ve “DergiPark Akademik” veri tabanlarında 01.12.2014-15.12.2014 tarihleri arasında yapılmıştır. İlgili veri tabanlarında “turizmin sosyal etkileri”, “turizmin kültürel etkileri”, “turizmin sosyo-kültürel etkileri” ve “turizmin sosyokültürel etkileri” anahtar kelimeleri girilerek ve bu kelimelerin makalenin sadece “başlığı, özeti ve/veya anahtar kelimelerinde” aranması tercih edilerek yapılmıştır. Tarama sonucunda Google Akademik veri tabanında 38, DergiPark Akademik veri tabanında 1 makale tespit edilmiştir. Değerlendirmeye alınacak araştırmaların ampirik olmasına dikkat edilmiştir. Nihai olarak 20 makale değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Söz konusu konuya ilişkin yapılan sistematik yerli yazın taraması sonucunda değerlendirmeye alınan araştırmaların özeti Tablo 2’de verilmektedir. 330 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti # Araştırma Bilgisi Amaç 1 Kariel, H. G. ve Kariel, P. E. (1982). Socio-cultural impacts of tourism: an example from the Austrian Alps Turizmin bölgesel etkilerini ve yerel halkın bu etkilere ilişkin algı ve değerlendirmelerini incelemek 2 Kariel, H. G. (1989). Sociocultural impacts of tourism in the Austrian Alps Araştırmacı tarafından daha önce yapılmış olan araştırmanın aynısını tekrarlamak ve değişimleri incelemek. 3 Mansfeld, Y. (1992). Groupdifferentiated perceptions of social impacts related to tourism development Çevreci (periferik) destinasyonlarda turizmin algılanan sosyal etkilerini değer-streç (value-stretch) yöntemine göre incelemek 4 Fan, D. ve Jigang, B. (1996). The social impacts of tourism: a case study in DaliYunnan province, China. İngilizce öğrenimine ilişkin tutumu incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Lech, Neustift, Kaprun ve Schladming (Avusturya Alpleri) - Yerel halk - 55 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Görüşme - Lech, Neustift, Kaprun ve Schladming (Avusturya Alpleri) - Yerel halk - Örneklem büyüklüğü belirtilmemiş, fakat örneklemin %80’inin önceki araştırmadaki kişilerden oluştuğu belirtilmiş - Amaçlı örnekleme - Görüşme - Eilat (İsrail) - Yerel halk - 530 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Dali - Yerel işadamları (Foreigners’ Street ve Fuxin Street) ve yerel halk. - 72 iş adamı, 78 yerel halk - Amaçlı örnekleme - Görüşme ve anket 331 Bulgular - Yerel halkın turizm etkilerine ilişkin algılarının ezici çoğunlukla olumlu olduğu ve turizmin en olumlu etkisinin maddi yönde olduğu, - Olumsuz etkilerin geleneksel aile yaşamı (ebeveynlerin birbirleriyle ve çocuklarıyla geçirdikleri zamanın azalması) üzerinde olduğu, - Turizmin olumsuz etkilerine rağmen gelişmesi gerektiğinin düşünüldüğü tespit edilmiştir. - Turistler için altyapı ve üstyapı faaliyetlerinin arttığı, - Turizm nedeniyle fiyatların yükseldiği, fakat köylülerin gelirlerinin aynı oranda yükselmediği, - Önceki araştırmaya kıyasla turizmin geliştirilmesi gerektiğini düşünenlerin oran olarak azaldığı tespit edilmiştir. - Turizm sektöründe çalışanların turizmin olası olumsuz sosyal etkilerini daha çok algıladığı, - Sosyo-ekonomik durumu daha düşük olanların turizm gelişiminden daha az faydalandığı, - Çevreci (periferik) davranışta bulunanların turizm gelişiminin sosyal sonuçlarıyla daha ilgili olduğu tespit edilmiştir. - İngilizce konuşma düzeyi, İngilizce’nin önemini bilme, yabancı turistlerle iletişim kurma düzeyi ve İngilizce öğrenmeye devam etme istekliliğinin turistlerin daha çok olduğu sokaklardaki (Foreigners’ Street) iş adamlarında daha iyi olduğu, - Yerel halkın İngilizce öğrenme isteğinin iş adamlarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 5 Faulkner, B. ve Tideswell, C. (1997). A framework for monitoring community impacts of tourism Turizmin algılanan sosyal etkilerini incelemek - The Gold Coast (Avustralya) - Yerel halk - 397 katılımcı - Küme örnekleme - Anket 6 Brunt, P. ve Courtney, P. (1999). Host perceptions of sociocultural impacts Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin algıları incelemek - Dawlish - Yerel halk (turistlerle doğrudan ilişki halinde olanlar, turizmle ilişkili olmayan işlerde çalışanlar, kısmen ilişki halinde olanlar, herhangi bir ilişkisi olmayanlar) - 12 katılımcı - Küme örnekleme - Derinlemesine görüşme - Yerel halkın büyük çoğunluğunun turizmin sosyal etkilerini (özellikle yaşam kalitesinde) olumlu karşıladığı ve turizmin daha çok gelişmesini istediği, - Turizme ilgi, oturulan yeri turizm faaliyetlerine yakınlığı ve bölgede oturulan süre ile turizmin algılanan etkileri arasında anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. - En büyük problemlerin trafik tıkanıklığı, doğanın kirlenmesi (çöp) ve nüfusun kalabalıklaşması olduğu, - Turizmin boş zaman faaliyetlerini arttırdığı tespit edilmiştir. Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi Amaç 7 Snaith, T. ve Haley, A. (1999). Residents' opinions of tourism development in the historic city of York, England Tarihi şehirlerde turizmin etkilerine ilişkin algıları incelemek 8 Kayat, K. (2002). Power, social exchanges and tourism in Langkawi: rethinking resident perceptions Turizme ilişkin tutumları ve turizmin tutumlar üzerinde nasıl bir etkisi olduğunu incelemek için, sosyal değişim ve güç teorilerinin kombinasyonunun yararını incelemek 332 - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Veri Toplama Tekniği - Veri Toplama Tekniği - York (İngiltere) - Yerel halk - Örneklem hesabı yapılmış - 303 katılımcı - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket - Langkawi Adası (Malezya) - Yerel halk - 46 katılımcı - Amaçlı örnekleme Bulgular - Turizm bölgesinde yaşama süresi daha kısa olanların turizmin pozitif ve negatif etkilerini daha iyi algıladığı, - Turizm mesleğiyle ilgilenen kişilerin turizme karşı daha olumlu tutumlar sergilediği tespit edilmiştir. - Yerel halkın turizmin etkilerine ilişkin tutumlarını algılamada iki teorinin birleşiminin, sosyal değişim teorisinin tek başına kullanılmasından daha faydalı olduğu, I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 9 Mbaiwa, J. E. (2004). The sociocultural impacts of tourism development in the Okavango Delta, Botswana Turizm gelişiminin sosyo-kültürel etkilerini incelemek 10 Gjerald, O. (2005). Sociocultural impacts of tourism: a case study from Norway Turizmin algılanan sosyo-kültürel etkilerini incelemek 11 Haley, A J., Snaith, T. ve Miller, G. (2005). The social impacts of tourism: a case study of Bath, UK Turizm gelişimine ilişkin tutumları incelemek 12 Mansfeld, Y. ve Jonas, A. (2006). Evaluating the socio-cultural carrying capacity of rural tourism communities: a ‘value stretch’ approach Kırsal turizm gelişiminin sonucu olarak sosyo-kültürel taşıma kapasitesine ilişkin algıları incelemek - Yarı-yapılandırılmış görüşme - Yerel halkın genel değerlerinin, turizme bağlılığın ve uyum sağlama yeteneğinin/isteğinin, yerel halkın turizmin etkisini değerlendirmesinde gücün etkisini hafiflettiği tespit edilmiştir. - Okavango Delta (Botsvana) - Turizm çalışanları - 163 katılımcı (65 safari müdürü, 98 safari çalışanı) - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket - North Cape (Norveç) - Yerel halk - 22 katılımcı - Kolayda örnekleme - Derinlemesine görüşme - Bath (UK) - Yerel halk - 368 katılımcı - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket - Kibbutz Yiron (Kuzey İsrail) - Yerel halk - 11 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Nominal grup - Turizm gelişiminin gelir ve istihdam imkânları yarattığı, altyapı ve sosyal hizmetleri (sağlık, iletişim gibi) geliştirdiği, - Irkçılık yarattığı, geleneksel toplumları ve aile yapısını bozduğu, suç ve fuhuş oranlarını arttırdığı ve dilde bozulmalara yol açtığı tespit edilmiştir. görüşmesi 333 - Ekonomik açıdan turizme hem bağlı olanların hem de bağlı olmayanların sosyal etki açısından turizmi olumlu algıladığı, - Bölgede hem uzun süre yaşayanlar hem de kısa süre yaşayanlara göre turizmin faydalarının zararlarından daha çok olduğu tespit edilmiştir. - Turizmin ekonomiyi geliştirdiği, gelecekte çok önemli rol oynaması gerektiği ve halk için istihdam imkânı yarattığı, - Turizmin trafiği arttırdığı, çevre kirliliği oluşturduğu, vergi oranlarını arttırdığı ve emlak fiyatlarını arttırdığı tespit edilmiştir. - Turizmin kabul edilmeyen etkilerine ilişkin esas endişelerin hırsızlık, vandalizm ve turistleri rahatsız etmeyle ilgili olduğu ve bu etkilerin toplumun yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkilediği, - Bölgeye ekonomik katkı ve istihdam olanakları sağlaması nedeniyle, turizmin bazı olumsuz etkilerini toplumun görmezden geldiği tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi Amaç Boxill, I. ve Severin, F. O. (2004). An exploratory study of tourism development and its impact on the Caribs of Dominica Huttasin, N. (2008). Perceived social impacts of tourism by residents in the OTOP tourism village, Thailand Turizm gelişiminin etkilerini incelemek 15 Oviedo-Garcia, M. A., Castellanos-Verdugo, M. ve Martin-Ruiz, D. (2008). Gaining residents’ support for tourism and planning Turizmin algılanan ekonomik, sosyokültürel ve çevresel etkilerini incelemek 16 Sharma, B., Dyer, P., Carter, J. ve Gursoy, D. (2008). Exploring residents’ perceptions of the social impacts of tourism on the Sunshine Coast, Australia Turizmin algılanan önemli sosyal etkilerini ve turizme ilişkin sosyal endişeleri incelemek 17 Tovar, C. ve Lockwood, M. (2008). Social impacts of Turizmin algılanan sosyal etkilerini incelemek 13 14 Turizm gelişiminin algılanan sosyal etkilerini incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Caribs (Dominica) - Yerli halk - Örneklem belirtilmemiş - Amaçlı örnekleme - Derinlemesine görüşme - Tayland’daki ilk OTOP (One Tambon One Product) turizm köyü olan Baan Tawai - Yerel halk - 290 katılımcı - Küme örnekleme - Anket - Santiponce (İspanya) - Haneler (households) - 376 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Sunshine Coast (Avustralya) bölgesi (Caloundra City Council, Maroochy Shire ve Noosa Shire) - Yerel halk - 732 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Cradle Coast bölgesi (Kuzeybatı TazmanyaAvustralya) 334 Bulgular - Turizmin sosyal etkilerinin çok düşük olduğu, - Yerli halkın turizmi sosyal etkiler açısından (özellikle kültürel canlanmaya katkı sağlaması ve iş imkânı yaratması bakımından) daha çok pozitif olarak algıladığı tespit edilmiştir. - Yerel halka göre turizmin köydeki kadınlar için istihdam yaratma açısından olumlu sosyal etkilere sahip olduğu, - Yerel halkın turizmin sosyal yaşamı bozmadığını ve fuhuş, vandalizm, hırsızlık ya da uyuşturucu kullanımına yol açmadığını düşündüğü tespit edilmiştir. - Turizmin etkilerine ilişkin algıların turizmden faydalanma durumuna göre değiştiği, fakat turizm planlamasına daha çok ilgili olanların turizmden doğrudan faydalanmayan kişiler olduğu, - Turizmden doğrudan faydalanan kişilerin turizmin olumsuz sonuçlarını görmezden geldiği tespit edilmiştir. - Dünyanın farklı bölgelerinden insanları ağırlamanın kültür ve toplumu daha iyi tanımada yerel halk için çok değerli tecrübeler yarattığı, - Turizme ilişkin öncelikli endişelerin ulaşım, görsel çevre ve çeşitli suçlarla ilgili olduğu tespit edilmiştir. - Turizmin algılanan olumlu sosyal etkilerinin bölgesel ekonomik ve istihdam olanakları sunması, I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) tourism: an Australian regional case study 18 Sebastian, L. M. ve Rajagopalan, P. (2009). Socio-cultural transformations through tourism: a comparison of residents’ perspectives at two destinations in Kerala, India Turizmin algılanan sosyo-kültürel etkilerini karşılaştırmalı olarak (turizmin gelişmiş olduğu destinasyon ile turizmin gelişmediği ve yeniliklere kapalı bir destinasyon) incelemek - Yerel halk - 1512 katılımcı - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket - Kumily ve Kumarakom (Kerela- Hindistan) - Yerel halk - 50 katılımcı - Kartopu örnekleme - Derinlemesine görüşme - Algılanan olumsuz sosyal etkilerinin ise konut fiyatlarında artış ve çevre kirliliğinde artış olduğu tespitidir. - Planlı müdahalelerin olduğu destinasyonlarda (Kumily) turizmin istihdam imkanlarını arttırdığı, marjinal insanların yaşamını zenginleştirdiği, kabilelerin sosyal kabul edilirliğini arttırdığı, alkol kullanımı ve ahlaka aykırı davranışları azalttığı, yabancı dil öğrenimini kolaylaştırdığı, - Turizmden faydalanmayan destinasyonlarda genel olarak bu etkilerin aksinin düşünüldüğü tespit edilmiştir. Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi Amaç 19 Almeyda, A. M., Broadbent, E. N., Wyman, M. S. ve Durham, W. H. (2010). Ecotourism impacts in the Nicoya Peninsula, Costa Rica Punta Islita (PI) ekoevin/otelinin (aco-lodge) toplumsal etkilerini incelemek (örnek olay incelemesi) 20 Okech, R. N. (2010). Socio-cultural impacts of tourism on world heritage sites: communities’ perspective of Lamu (Kenya) and Zanzibar Islands Dünya mirası olan destinasyonlarda turizm gelişiminin sosyo-kültürel etkilerini incelemek 21 Schofield, P. (2011). City resident attitudes to proposed tourism Turizm gelişiminin algılanan etkilerini incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Nicoya Peninsula (Costa Rica) - Yerel halk, toplum önderleri, otel müşterileri - 15 toplum önderi, 63 yerel halk, 45 çalışan, 39 turist - Kolayda örnekleme - Derinlemesine görüşme (yerel halkla), yarı-yapılandırılmış görüşme (toplum önderleri ile) ve anket (turistler ve çalışanlar ile) - Lamu ve Zanzibar - Yerel halk - 220 katılımcı - Kolayda örnekleme - Görüşme ve anket - Worsley bölgesi (SalfordEngiltere) 335 Bulgular - PI eko-evlerin çalışanlar ve komşuları için bütün toplumsal değişkenler açısından olumlu yönde sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri olduğu, - PI eko-evlerin alkol, uyuşturucu kullanımını ve fuhuş oranını azalttığı tespit edilmiştir. - İki destinasyonda da iş imkânları, kültürel kimlik, nüfus, yaşam standardı, eski yapıların korunması ve kültürel faaliyetlerin turizmin sonucu olarak geliştiği, - Yaşam maliyeti, mal ve hizmet fiyatları, gürültü, suç ve trafik tıkanıklığının turizmin sonucu olarak arttığı tespit edilmiştir. Turizmin tahmin edilen olumsuz çevresel sonuçlarının olumlu ekonomik ya da sosyal I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) development and its impacts on the community 22 Brouder, P. (2012). Creative outposts: tourism’s place in rural innovation Yerel turizm yeniliklerinin yerel kalkınmada ne tür faydaları olduğu incelemek 23 Farsani, N. T., Coelho, C. ve Costa, C. (2012). Geotourism and geoparks as gateways to sociocultural sustainability in Qeshm rural areas, Iran Jeoparkların kültürel sürdürülebilirlik üzerindeki etkisini incelemek 24 Huimin, G. ve Ryan, C. (2012). Tourism destination evolution: a comparative study of Shi Cha Hai Beijing Hutong businesses’ and residents’ attitudes Turizm gelişiminin 2 yıl içindeki etkilerini karşılaştırmak - Turizm paydaşları - 332 katılımcı - Kolayda örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme (turizm müdürlüğü memurları, sivil toplum kuruluşları ve yerel halk ile) ve anket (yerel halk ile) - Jokkmokk (İsveç) - Turizm paydaşları - 15 katılımcı (10 girişimci, 5 resmi turizm ofisi) - Amaçlı örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme - Qeshm jeopark alanı (İran) - Yerel halk - 720 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket -Shi Chai Hai (Beijing) - İşadamları ve yerel halk - 2006’da 43 işadamı-400 yerel halk, 2008’de 49 işadamı-352 yerel halk - Kolayda örnekleme - Görüşme ve anket etkilerinden önemli ölçüde daha etkili olduğu tespit edilmiştir. - Turizmin çeşitlendirmeyi arttırdığı, - Yerel halkın boş zaman değerlendirme faaliyetlerini arttırdığı tespit edilmiştir. - Yerel halkın jeoparklarda turizm gelişimine karşı olumlu tutumlar sergilediği ve büyük çoğunluğunun bölgelerindeki turizm pazarının genişlemesi gerektiğini, - Ancak turizmden dolayı yerel dillerinin kaybolduğunu, enflasyonun arttığını, yerel geleneklerinin ve geleneksel yaşamlarının bittiğini, kentsel yaşam tarzına eğilimin arttığını ve dini geleneklerinin yok olduğunu düşündüğü tespit edilmiştir. - Turizm gelişiminden işadamlarının memnun, yerel halkın biraz daha endişeli olduğu, - Doxey’s Irridex modelinin aksine geçen zamanın daha çok tolerans sağladığı tespit edilmiştir. Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı) # 25 Araştırma Bilgisi Markantoni, M., Koster, S., Strijker, D. ve Woolvin, M. (2012). Contrubiting to a vibrant Amaç Kırsal bölgelerdeki çiftçi olmayanların yan faaliyetlerini ve - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Hollandalı belediyeler 336 Bulgular - Yan faaliyetlerin bölgesel ekonomi ve istihdam üzerinde doğrudan bir etkisi olmadığı, fakat I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) countryside? the impact of side activities on rural development kırsal gelişim üzerindeki etkilerini incelemek Zamani-Farahani, H. ve Musa, G. (2012). The relationship between Islamic religiosity and residents’ perceptions of socio-cultural impacts of tourism in Iran: case studies of Sare’in and Masooleh Canavan, B. (2013). Send more tourists! stakeholder perceptions of a tourism industry in late stage decline: the case of the Isle of Man İslamiyet’in, turizmin algılanan sosyo-kültürel etkileri üzerindeki etkisini incelemek 28 29 26 27 - Yan faaliyet yapanlar, yerel halk, küçük işletme sahipleri ve bölgesel otoriteler - 277 katılımcı (yan faaliyet yapanlar), 84 katılımcı (yerel halk), 23 katılımcı (küçük işletme sahipleri) ve 25 katılımcı (bölgesel otoriteler) - Amaçlı örnekleme - Derinlemesine görüşme ve anket - Sare’in ve Massoleh (İran) - Yerel halk - 500 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket bölgesel işbirliği ve kırsal turizmi teşvik etmede önemli ölçüde değerli görüldüğü, - Kırsal toplumlardaki sosyal sermayeyi güçlendirmede ve inşa etmede önemli bir rol oynadığı, - Genel etkiler bakımından ekonomik etkinin çok küçük, sosyal etkinin çok önemli olduğu tespit edilmiştir. Turizm sektörünün gerilemesinin algılanan etkilerini incelemek - Isle of Man (UK) - Yerel halk - 29 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Derinlemesine görüşme Chuang, S.-T. (2013). Residents’ attitudes toward rural tourism in Taiwan: a comparative viewpoint Kırsal turizmin iki çeşidinin (community-based rural tourism ve theme farm) algılanan etkilerini (sosyo-kültürel, ekonomik ve çevresel) karşılaştırarak incelemek - Nanjuang (CBRT) ve Tongsiao (TF) (Tayvan) - Yerel halk - 236 katılımcı (114 Nanjuang’da, 122 Tongsiao’da) - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket Daldeniz, B. ve Hampton, M. P. (2013). Dive tourism and local communities: active participation or subject to Dalış (dive) turizminin etkilerini (ekonomik, çevresel ve sosyokültürel) incelemek - Perhentian, Redang ve Sipadan adaları (Malezya) - Turizm paydaşları (dalış profesyonelleri, diğer dalış işi - Turizm düşüşünün işletmelerin kapanmasına, sosyal imkânların azalmasına, fiziki miras kaybına ve yabancı reddi algısına (perceived outsider rejection) neden olduğu, - Yerel halka göre diğer sektörler gelişmiş olsa bile, turizm sektörünün küçük ada toplumları tarafından desteklenmesi gerektiği tespit edilmiştir. - Her iki araştırma sahasında da yerel halkın turizmin sosyo-kültürel yönde daha çok olumlu etkide bulunduğunu düşündüğü, - “Yüksek harcama yapan turistlerin yerel halkın yaşamını olumsuz yönde etkilediği”, “kırsal turizmin suç oranlarını arttırdığı” ve “yerel adetlerin turizm geliştikten sonra az ilgi gördüğü” düşüncelerine katılmadığı tespit edilmiştir. - Çok az kişinin dalış turizmiyle doğrudan ilişkisi olan bir işte çalıştığı, 337 - Araştırmacıların İslamiyet ile turizmin sosyokültürel etkileri arasında negatif bir ilişki vardır önermesi reddedilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) yapanlar, çevredeki turizmle ilişkili işletmeler, yerel halk ve diğer paydaşlar) - 173 katılımcı (81 katılımcı Perhentian’da, 71 katılımcı Sipadan bölgesinde ve 21 katılımcı Redang’ta) - Kolayda örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme impacts? case studies from Malaysia - Yerel halkın, dalış turizminin gelişimi üzerinde iyi bir etkide bulunmadığı ve faaliyetlere yüksek düzeyde katılmadığı tespit edilmiştir. Tablo 1: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yabancı Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi Amaç 30 Abdollahzadeh, G. ve Sharifzadeh, A. (2014). Rural residents’ perceptions toward tourism development: a study from Iran Kırsal bölgelerdeki turizm gelişiminin algılanan etkilerini incelemek 31 Brida, J. G., Chiappa, G. D., Meleddu, M. ve Pulina, M. (2014). A comparison of residents’ perceptions in two cruise ports in the Mediterranean Sea Kruvaziyer turizmi gelişiminin algılanan etkilerini incelemek 32 Garau-Vadell, J. B., Diaz-Armas, R. ve Gutierrez-Tano, R. (2014). Residents’ perceptions of tourism impacts on island destinations: a comparative analysis Ada destinasyonlarında turizmin algılanan etkilerini karşılaştırmalı olarak incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Zyarat (Golestanİran) - Yerel halk - 262 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Messina ve Olbia (İtalya) - Yerel halk - 947 katılımcı (Olbia), 1500 katılımcı (Messina) - Kota örnekleme - Anket - Tenerife ve Mallorca adaları - Yerel halk - 487 katılımcı (Tenerife) ve 584 katılımcı (Mallorca) 338 Bulgular - Yerel halkın turizm gelişimine güçlü bir destek verdiği, - Turizmin desteklenmesinin en önemli nedeninin ekonomik olduğu, - Eğitim, cinsiyet, yaş, gelir, iş ve topluluğa bağlılık düzeyinin turizme ilişkin tutumun temel nedenleri olduğu tespit edilmiştir. - Yerel halkın sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri bakımından kruvaziyer turizmine ilişkin genel olarak olumlu tutum sergilediği, - Fakat kruvaziyer aktivitelerinin çevre üzerinde olumsuz etkilerini olduğunu algıladığı tespit edilmiştir. - Her iki adada da halkın turizmi toplum için faydalı bir sektör olarak ve genel olarak turizmin etkilerini olumlu gördüğü tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 33 Soontayatron, S. (2014). Residents’ perceptions towards sociocultural impacts induced by internal migration Turizm kaynaklı iç işgücü göçünün (İsan bölgesinden Koh Samui’ye) algılanan sosyo-kültürel etkilerini incelemek 34 Soontayatron, S. (2014). Thais’ coping with sociocultural impacts of tourism development Dindar kişilerin (Budizm) turizmin yarattığı sosyo-kültürel değişikliklerle nasıl baş ettiklerini incelemek 339 - Kolayda örnekleme - Anket - Koh Samui (Tayland) - Yerel halk - 16 katılımcı - Kartopu örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme - Koh Samui (Tayland) - Yerel halk - 16 katılımcı - Kartopu örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme - Yerel halka göre turizmin olumsuz sosyo-kültürel etkilerinin (özellikle yoksulluk, gecekondulaşma, suç oranları, uyuşturucu kullanımı ve fuhuş oranında artış) çoğunun işgücü göçünden (İsan bölgesinden gelen) kaynaklandığı tespit edilmiştir. - Yerel halkın turistlere karşı hoşgörülü olduğu, fakat turistlerin bulunduğu yerlere gittiklerinde onlarla karşılaşmaktan kaçındıkları, - Yerel halkın yaşam tarzlarını turizme uydurmak amacıyla ödün vererek turizmin sosyo-kültürel etkileriyle baş ettikleri tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti # Araştırma Bilgisi Amaç 1 Gürbüz, A. (2002). Turizmin sosyal çevreye etkisi üzerine bir araştırma Turizmin sosyal çevre ve yaşam üzerindeki olası etkilerini tespit etmek 2 Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin sosyal etkileri ve yerli halkın turizme bakışı Turist-yerli halk etkileşimini anlamak ve farklı inanç, kültür ve yaşam tarzına sahip turistlerin yerli halk tarafından nasıl algılandığını incelemek 3 Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma 4 Cengiz, E. ve Kırkbir, F. (2007). Yerel halk tarafından algılanan toplam turizm etkisi ile turizm desteği arasındaki ilişkiye yönelik yapısal bir model önerisi - İki farklı tarihte turizmin etkilerine ilişkin algı ve tutumları belirlemek, - Yerel halkın özellikleriyle turizmin etkisini algılamaları arasında anlamlı farklılık olup olmadığı ve iki dönem arasında algı ve tutumlarda bir değişim olup olmadığını incelemek Dört turizm etki faktörünün toplam turizm etkisi ve yerel halkın turizme desteği değişkenleri üzerindeki yapısal etkilerini, turizmin gelişimi bağlamında incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Safranbolu - Araştırma sahasında yaşayan halk - 100 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Alanya (turistik bölge) ve Gazipaşa (turistik olmayan bölge) - Araştırma sahalarında oturan 18 yaş ve üstü kişiler - Alanya için 383, Gazipaşa için 371 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Cumalıkızık (Bursa) - Yerel halk - 80-80 katılımcı - Basit-tesadüfi örnekleme - Anket - Bodrum - Kemeraltı, Gümbet, Halikarnas bölgelerinde yaşayan, turistlerin bulunduğu mekânların yakınlarında en az 5 yıldır ikamet eden, 18 yaşından büyük yerel halk - 193 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket 340 Bulgular - Halkın çoğunun, turizmin sosyal çevreyi olumlu etkilediğini belirttiği, - Normal bir olumluluk gibi görülen etkinin hayat pahalılığına da yol açmasının halkta şikâyet konusu olduğu tespit edilmiştir. - Yerli halkın; turistlerin geldikleri bölgedeki sosyal faaliyet imkânlarını artırması, altyapı standartlarını yükseltmesi ve ithal malı kullanım oranını artırmasını öncelik bakımından değerlendirmesinde ikamet edilen yerin önemli bir faktör olduğu, - Yerli halkın; bölgeye daha fazla yatırım yapılması, daha fazla iş imkânı sağlaması, halkın görgüsünü artırması, trafik sıkışıklığı, gürültü-çevre kirliliğine sebep olması, mal ve hizmetlerin fiyatlarının artması, gelenek ve göreneklerin bozulması, park ve sahillerin kalabalıklaşması konularında önceliklerinin farklı olmadığı tespit edilmiştir. - Yerel halkın özellikleriyle etki faktörleri arasında 2001 yılında 29, 2003 yılında 42 anlamlı farklılık bulunduğu, - Yerel halkın turizme yönelik tutumlarının her iki dönemde de çoğunlukla olumlu olduğu, - 2003 yılında 2001 yılına göre olumlu tutum seviyesinin yükseldiği, - 2003 yılında 2001 yılına göre olumsuz algılamaların azaldığı tespit edilmiştir. - Turizmin en önemli etkisinin çevresel etkiler olduğu ve bunu sırasıyla sosyal, kültürel ve ekonomik etkilerin izlediği, - Turizmin toplam etkisinin yerel halkın turizme olan desteğini büyük oranda olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 5 Özmen, M. (2007). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca örneği Turizmin sosyo-kültürel etkilerini ve turizmden kaynaklanan sosyokültürel değişimler konusundaki görüş ve tutumları incelemek 6 Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin yerel halk üzerindeki etkileri ve Kuşadası ilçesi uygulaması Turizme bakış açısını, turizm gelişmesinden beklentiyi ve nasıl bir turizm istendiğini incelemek - Akçakoca - Araştırma sahası merkezinde yaşayan yerel halk - 360 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Kuşadası - Araştırma sahasında yaşayan kişiler - 340 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Halkın genel olarak turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin algılarında bir olumsuzluk olmadığı, - Yerel halkın turizmin yörelerindeki sosyo-kültürel etkilerine ilişkin görüşlerinin, yörenin yerlisi olup olmama durumuna göre önemli bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. - Halkın turizme olumlu yaklaştığı, ekonomik beklentilerini turizm sayesinde karşılayabileceklerini düşündüğü tespit edilmiştir. Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi 7 Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2009). Foça’da turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel etkilerine yönelik yerel halkın görüşleri 8 Bertan, S. (2010). Pamukkale’deki yöre halkının turizmi desteklemesi ile turizmin sosyo-kültürel etkileri arasındaki ilişki 9 Doğan, H. ve Üngüren, E. (2010). Alanya halkının turizme sosyo-kültürel açıdan bakışı Amaç - Turizmin sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel etkilerine ilişkin görüşleri incelemek, - Görüşlerin kırsal veya kentsel, cinsiyet, meslek ve öğrenim durumuna göre değişimini incelemek Turizmin sosyo-kültürel etkileri ile yöre halkının turizmi desteklemesi arasındaki ilişkiyi incelemek Turizmin sosyo-kültürel etkilerine yönelik bakış açısını incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Ölçek - Foça ilçe merkezi ve ona bağlı Yeni Foça beldesi, Bağarası ve Gerenköy köyleri - Yerel halk - 76 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket Bulgular - Turizm faaliyetlerine ilişkin görüşlerin genel olarak olumlu olduğu ve kırsal ve kentsel yerleşmelerde yaşamaya, cinsiyete, mesleğe göre anlamlı farklılıklar içermediği, - Öğrenim durumuna göre çevresel etkiler alt başlığında anlamlı farklılıklar olduğu, - Halkın büyük bölümünün gelişim aşamasındaki turizmin yapacağı ekonomik katkılarla daha fazla ilgilendiği tespit edilmiştir. - Pamukkale - Yerel halk - 415 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Yöre halkının bir kısmının turizmin hem pozitif hem de negatif etkiye sahip olduğunu, bir kısmının ise turizmin olumsuz sosyo-kültürel etkiye sahip olduğunu düşündüğü, - Turizmin desteklenmesi ile turizmin sosyo-kültürel etkileri arasındaki ilişkiyi önemli ölçüde, olumlu etkilerin etkilediği tespit edilmiştir. - Alanya - Araştırma sahasında yaşayan yöre halkı - 920 katılımcı - Alanya halkının genel olarak turizmden bir sosyal tehdit algılamadığı, ancak genel anlamda da bir kararsızlık içinde olduğu tespit edilmiştir. 341 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 10 Keskin, E. ve Çontu, M. (2011). Mustafapaşa (Sinasos) Kasabasında yaşayan halkın turizme bakış açısını belirlemeye yönelik bir alan araştırması Turizme bakış açısını incelemek 11 Özdemir, M. A. ve Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel halkın yaklaşımlarının belirlenmesi: Afyonkarahisar örneği Turizme ve turizmin etkilerine karşı yaklaşımları İncelemek 12 Şentürk, F. K. ve Toprak, L. S. (2011). Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din görevlilerinin bakış açısıyla değerlendirilmesi Turizm hareketlerinin sosyal ve kültürel etkileri üzerindeki düşünceleri incelemek - Kolayda örnekleme - Anket - Mustafapaşa Kasabası (Nevşehir) - Araştırma sahasında yaşayan yerel halk - 500 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket -Afyonkarahisar - Yerel halk - 1025 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Alanya - Din görevlileri - 180 katılımcı - Araştırma nüfusunun tamamına (282) ulaşılmak amaçlanmış - Anket - Yerel halkın, turizmin kasabada çok fazla olumsuz etki yaratmadığı ve genellikle olumlu etkiler yarattığı yönünde olumlu görüşe sahip olduğu tespit edilmiştir. - Halkın büyük bir çoğunluğunun turizmin ili ekonomik olarak canlandırdığını ve sosyo-kültürel gelişiminde önemli etkiye sahip olduğunu, - Genel olarak turizmin ildeki gelişim sürecine olumlu yaklaştığı, ilin doğal, tarihi ve kültürel potansiyelinin turizmin gelişimine müsait olduğundan turizm yatırımlarının artması gerektiğini düşündüğü tespit edilmiştir. Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din görevlileri tarafından olumlu algılandığı tespit edilmiştir. Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı) # 13 Araştırma Bilgisi Uzun, F. ve Somuncu, M. (2011). Kültürel peyzajın korunması ve turizm ilişkisi bağlamında yerel halkın görüşleri: Ihlara Vadisi örneği Amaç Ihlara Vadisi’ndeki kültürel peyzaj değerlerinin korunması ve bölgede devam eden turizm faaliyetlerinin ekonomik ve sosyal etkileri konusundaki görüşleri incelemek 342 - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi - Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Ihlara Vadisi (Ihlara Kasabası, Selime Beldesi, Belisırma ve Yaprakhisar koyleri) - Yerel halk - 44 katılımcı - Kolayda örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme Bulgular - Yerel halkın alandaki kültürel peyzaj değerlerinin korunması hususunda olumlu görüşe sahip olduğu, - Yerel halkın bölgedeki turizm faaliyetlerinden pay alamamasına rağmen turizmin gelişimine karsı olumlu tutuma sahip ve turizme katılım konusunda istekli olduğu tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 14 Duran, E. ve Özkul, E. (2012). Yerel halkın turizm gelişimine yönelik tutumları: Akçakoca örneği üzerinden bir yapısal model Sürdürülebilir turizm gelişimine karşı tutumları incelemeye ilişkin bir yapısal model sunmak - Akçakoca - Yerel halkın yaşadığı haneler - 300 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Anket 15 Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, kırsal bölgesinde gastronomi turizminin muhtemel toplumsal etkileri üzerine nitel bir çalışma Kırsal turizm bölgelerinde gerçekleşen gastronomi turizminin meydana getirdiği toplumsal etkileri ortaya koyabilmek 16 Güzel, F. Ö. (2013). Sosyo-kültürel açıdan paradoks yaratıcı bir sektör olarak turizm: Dalyan destinasyonunda sosyolojik bir çözümleme 17 Gülüm, K. ve Boz, M. (2014). Çanakkale’de turizmin ekonomik, sosyokültürel ve eğitimsel etkileri üzerine yerel halkın görüşleri Turist-yerel halk etkileşimini karşılıklı gözlemleme fırsatı yakalayabilen yerel esnafın, destinasyona gelen turistlere ilişkin algılarını sosyo-kültürel ve ekonomik açıdan incelemek Turizm faaliyetlerinin ekonomik, sosyal, kültürel ve eğitimsel etkilerini incelemek - Ahlat (Bitlis) - Ahlat kırsal alanı - 11 katılımcı - Basit tesadüfi örnekleme - Yarı-yapılandırılmış görüşme - Dalyan - Yerel esnaf - 18 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Derinlemesine görüşme - Çanakkale - İldeki yerel halk - 580 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket - Yerel halkın turizmin sosyo-kültürel etkilerine yönelik tutumları ile çevresel etkilerine yönelik tutumları arasında doğrudan bir ilişki olduğu, - Yerel halkın turizmin sosyo-kültürel etkilerine yönelik olumlu tutumlarının, turizme yönelik uzun dönem planlama tutumunu arttırdığı, - Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin turizm gelişimine yönelik uzun dönemli planlama yaklaşımlarını doğrudan etkilediği tespit edilmiştir. - Gastronomi turizminin olumlu etkilerinin öne çıktığı, - Bir kültür alışverişinin gerçekleştiği ve her iki tarafta da kültürel farklılaşmanın gerçekleştiği tespit edilmiştir. Yöre esnafının, bölgeye ekonomik katkı sağladığını ve halkta pozitif yönde çevresel bilinç algısı oluşturduğunu düşündükleri turizmin özellikle gençlerin davranış kalıplarında sosyo-kültürel yozlaşmalar yarattığına dair endişeleri olduğu tespit edilmiştir. - Turizmin ekonomik, sosyo-kültürel ve eğitim açısından örneklem üzerinde olumlu katkılar sağladığı tespit edilmiştir. Tablo 2: Turizmin Sosyo-Kültürel Etkilerine İlişkin Bazı Yerli Araştırmaların Özeti (Devamı) # Araştırma Bilgisi 18 Kervankıran, İ. (2014). Beypazarı/Ankara örneğinde turizmin ekonomik, toplumsal ve çevresel etkilerine yerel halkın yaklaşımı Amaç Turizmin ekonomik, kültürel ve çevresel etkilerine ilişkin algıları incelemek - Araştırma Sahası - Araştırma Evreni - Örneklemi Örnekleme Yöntemi - Veri Toplama Tekniği - Beypazarı - Yerel halk - 285 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket 343 Bulgular - Halkın yerel kültür üzerinde turizmin ekonomik, toplumsal ve çevresel olumlu etkileri olduğuna ilişkin düşündüğü, - Turizmin etkilerine bakışında, cinsiyete göre benzer oranlar varken, meslek gruplarına göre etkilerin farklı algılandığı tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) 19 Özel, Ç. H. (2014). Turizmin sosyo-kültürel boyutta ortaya çıkardığı etkilerin incelenmesi: Marmaris örneği Turizmin olumlu ve olumsuz sosyokültürel etkilerini incelemek 20 Türker, G. ve Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan destinasyonu örneği - Turizm etkilerinin algısını ve toplam turizm etkisi faktörlerinden hangilerinin daha çok ön plana çıktığını incelemek - Turizm desteği üzerinde toplam turizm etkilerini oluşturan faktörlerin ne derecede etkisi bulunduğunu incelemek - Marmaris - Yerli halk - 9 katılımcı - Amaçlı örnekleme - Yarıyapılandırılmış görüşme ve sözlü tarih - Dalyan - Araştırma sahasında yaşayan yerel halk - 658 katılımcı - Kolayda örnekleme - Anket 344 Turizmin nüfusu arttırdığı, geleneksel aile yapısını olumsuz yönde etkilediği, kadınların çalışma hayatındaki rolünü arttırdığı, gelenek ve görenekleri olumsuz yönde etkilediği ve suç oranlarını artırdığı tespit edilmiştir. - Turizmin sosyal ve kültürel etkilerinin ön plana çıktığı ve bu faktörlerin turizm desteğini etkileyen en önemli faktörler olduğu, - Turizmden ekonomik kazanç sağlayan turizm esnafı ve turizm çalışanlarının, bölgede yaşayan diğer meslek gruplarına göre, turizmin etkilerini daha olumlu algıladıkları ve turizmi desteklemeye daha çok eğilimli oldukları tespit edilmiştir. I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Yabancı ve yerli alan yazındaki araştırmaların amaçlarına bakıldığında; yabancı araştırmalardan 18 tanesinin, yerli araştırmalardan ise 8 tanesinin, özel olarak turizmin sosyo-kültürel etkilerine odaklandığı görülmektedir. Dolayısıyla araştırmaların sadece amaçlarına bakıldığında, alan yazında özellikle turizmin sosyo-kültürel etkilerine odaklanan araştırma sayısının sınırlı sayıda olduğu söylenebilir. Araştırmalar veri toplama teknikleri açısından incelendiğinde, yabancı alan yazındaki araştırmaların 15 tanesinde nicel veri toplama teknikleri, 12 tanesinde nitel veri toplama teknikleri, 7 tanesinde ise nicel ve nitel veri toplama teknikleri birlikte kullanılmıştır. Yerli alan yazında ise, araştırmaların 16 tanesinde nicel veri toplama teknikleri, 4 tanesinde ise nitel veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Ayrıca nicel veri toplama tekniklerinden anketin, nitel veri toplama tekniklerinden ise daha çok yarı-yapılandırılmış görüşmenin tercih edildiği görülmektedir. Araştırmaların nüfuslarına bakıldığında, yabancı ve yerli alan yazındaki araştırmaların nerdeyse tamamının yerel halk üzerinde yapıldığı görülmektedir. Araştırmalar kullanılan örneklem alma türü açısından incelendiğinde, yabancı alan yazındaki araştırmaların 9 tanesinde olasılıklı örneklem alma türleri, 25 tanesinde olasılık dışı örneklem alma türleri kullanılmış. Yerli alan yazında ise, sadece 2 araştırmada olasılıklı örneklem alma türleri, 17 tanesinde ise olasılık dışı örneklem alma türleri kullanılmış ve 1 tanesinde de araştırma nüfusunun tamamına ulaşılmak amaçlandığı için örnekleme türüne gerek duyulmamıştır. Her iki alan yazında da olasılıklı örneklem alma türlerinden basit-tesadüfi örnekleme, olasılık dışı örneklem alma türlerinden ise kolayda örnekleme ve amaçlı örnekleme ağırlık kazanmaktadır. Gerek yabancı gerekse yerli alan yazındaki araştırmalar bulguları açısından incelendiğinde, turizmin olumlu yönde, genel olarak, halka gelir ve istihdam imkânları yarattığı, destinasyonların altyapı ve sosyal hizmetlerini geliştirdiği; olumsuz olarak ise ırkçılık yarattığı, geleneksel toplumları ve aile yapısını bozduğu, suç ve fuhuş oranlarını arttırdığı, çevre kirliliğine sebep olduğu ve dilde bozulmalara yol açtığı görülmektedir. Yapılan araştırmaların büyük çoğunluğunun ya turizm gelişiminin henüz başındaki destinasyonlarda sosyo-kültürel etkiyi ölçerek turizmin gelişiminden sonraki sosyo-kültürel yapıyı göz ardı ettiği, ya da turizmin gelişmiş olduğu destinasyonlar üzerinde yapılarak turizm gelişiminden önceki sosyo-kültürel yapıyı göz ardı ettiği dikkat çekmektedir. Sonuç olarak da araştırmacılar, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin bir yorumda bulunmuştur. Ayrıca ilgili araştırmalar incelendiğinde, büyük kısmının uygulandığı destinasyonda ilk defa yapıldığı görülmektedir. Öte yandan, yapılan araştırmaların nerdeyse tamamının turizmin gerçek sosyokültürel etkilerinden ziyade algılanan sosyo-kültürel etkilerini ölçtüğü tespit edilen bir başka bulgudur. 3. Sonuç ve Öneriler Turizmin sosyo-kültürel etkilerinden bahsedebilmek için, ilgili destinasyonda turizmin iyi düzeyde gelişmiş olması gerekmektedir (Ratz, 2000; aktaran Demircan, 2010: 121). Fakat genel olarak, özellikle turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılmış yerli araştırmaların çoğunun bu hususta zayıf kaldığını söylemek mümkündür. Turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin doğru bir yorumda bulunabilmek için, bu araştırmaların bir defa yapılıp bırakılmaması, aralıklarla tekrar edilmesi gerekmektedir. Ancak yapılacak bu tekrarlı araştırmalar neticesinde, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin iyi bir yorumda bulunmak mümkün olabilecektir. Çünkü bir değişimin öncesi ya da sonrası bilinmeden, bu değişime ilişkin bir yorumda bulunmak yanlış olacaktır. Bu durumu bir örnekle daha somut hale getirmek gerekirse; bir araştırmacının çözüm sürecinin Şırnak’ı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayısına etkisini araştırmak istediğini, fakat Şırnak’ı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayısıyla ilgili resmi ya da özel herhangi bir veri olmadığını düşünelim. Bu araştırmacının bu durumda çözüm sürecinin Şırnak’ı ziyaret eden turist sayısına etkisini araştırabilmesi mümkün müdür? Şüphesiz ki, bu sorunun yanıtı “hayır”dır. Bu durumda araştırmacı ancak mevcut turist sayısını tespit etmek amacıyla bir araştırma yapıp, ileriki yıllarda çözüm sürecinin bölgedeki turist sayısına etkisini araştırabilir. Çünkü artık durum tespiti yapılmıştır ve araştırmacının ileriki dönemlerde yapacağı yeni 345 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) araştırmayla karşılaştırma yapabilmek için elinde turist sayısına ilişkin bir veri bulunmaktadır. Alan yazın bu örnek açısından düşünülecek olursa, aslında yapılan araştırmaların bir durum tespiti yapmış olduğu vurgulanabilir. Bir araştırmayı aynı konudaki başka araştırma sonuçlarıyla karşılaştırmak, söz konusu konuyla ilgili bir fikir verebilir. Fakat başka bölgelerde yapılmış araştırmaları karşılaştırarak genel bir yorumda bulunmak, yanlış olabilecektir. Zira turizmin söz konusu etkileri; her bölgenin turizm gelişme düzeyi, turizm/turist türü, turistlerin yoğunluğu ve mevsimsellik gibi çeşitli faktörlere göre değişiklik arz edebilmektedir (Sharpley, 2014: 43). Bu nedenle, sonuçlar aynı destinasyondaki sonuçlarla (5 yıl önceki araştırma sonuçları gibi) karşılaştırıldığında daha doğru bir fikir yürütülebilecektir. Yerel halkın turizmin gelişimindeki etkisi tartışılmazdır, fakat yerel halk kadar turizm sektörünün diğer paydaşları da önemsenmelidir. Örneğin, turizm sektörü çalışanlarının da turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin algılarının incelenmesi konuyu daha iyi yorumlamaya yardımcı olabilecektir. Zira turizmle bir şekilde ilgili bir işte çalışmıyorsa, yerel halkın turizmle ya da turistlerle etkileşime girmek gibi bir zorunluluğu da bulunmamaktadır. Fakat turizm çalışanlarının (özellikle konaklama işletmelerindeki önbüro ya da yiyecek-içecek bölümlerinde çalışanlar gibi) ilgili etkileşimde bulunması kaçınılmazdır. Dolayısıyla, çalışanların söz konusu etkileri yorumlaması daha gerçekçi olabilecektir. Öyle ki turizmin söz konusu etkilerinin önemli faktörlerinden birinin turistlerle etkileşim olduğu bilinmektedir. Anket tekniği daha fazla sayıda kişiye ulaşmak için faydalı bir tekniktir. Fakat bu tekniğin dezavantajlarından biri, araştırmacının kendi ön kabullerini dikte ettirmesinden dolayı katılımcıların incelenen konuya ilişkin gerçek düşüncelerinin engellenmiş olabileceğidir. Bu nedenle katılımcıların gerçek düşüncelerini öğrenmek için nitel veri toplama tekniklerinden de faydalanmak, sonuçların daha objektif biçimde yansıyabilmesine katkı sunacaktır. Zira yarıyapılandırılmış görüşmeler gibi nitel veri toplama teknikleri, katılımcıların bir konuya ilişkin detaylı görüşte bulunmalarını sağlamaktadır (Daldeniz ve Hampton, 2013: 511). Bu anlamda, turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılacak araştırmalarda öncelikle nitel veri toplama teknikleriyle katılımcıların kendi görüşleri belirlenip, bu görüşler neticesinde geliştirilebilecek bir ölçekle araştırmacının kendi ön kabullerini dikte edişi minimum seviyeye indirgenmiş olabilecektir. Tüm açıklamalardan hareketle; turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin yapılmış araştırmaların genel olarak turizmin yeni yeni gelişmeye başladığı destinasyonlarda yapılarak aslında sosyokültürel yapıya ilişkin bir durum tespiti yaptığı, katılımcıların yönlendirildiği ve gerçek sosyokültürel etkilerden ziyade algılanan etkilerin incelendiği, sonuç olarak turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin henüz iyi bir bilgi sağlayamadığı nedeniyle büyük resmi gösteremediklerini söylemek mümkündür. Ayrıca turizmin sosyo-kültürel yapı üzerindeki gerçek olası etkilerini inceleyen herhangi bir araştırmanın yapılmamış olması, alan yazındaki önemli bir eksiklik olarak durmaktadır. Kozak, Kozak ve Kozak’ın (2014: 94) da turizmin sosyo-kültürel yapı üzerinde gerçekte nasıl bir etkide bulunduğuna ilişkin özellikle Türkiye’deki alan yazında araştırma eksikliğinin olduğunu belirtmesi, bu düşünceyi destekler niteliktedir. Bu eksikliği doldurmak hususunda atılacak adımlar, alan yazına önemli katkı sunacaktır. Bu durum, ilgili konu araştırmacılarına özellikle önerilmektedir. Bu çalışmada yapılan analizler ve analizlere ilişkin sonuçlar, yapılan sistematik yazın taraması, bu tarama için belirlenen anahtar sözcükler ve taramanın yapıldığı tarihler kapsamındadır. Ayrıca turizmin sosyo-kültürel etkilerine ilişkin tespit edilen araştırmalar, bu çalışma için yazın taramasının yapıldığı veri tabanları kapsamındadır. Öte yandan, bu çalışmada sadece erişilebilen araştırmalar değerlendirmeye alınmıştır. Dolayısıyla çalışmanın ekonomik sınırlılığı da bulunmaktadır. Başka anahtar sözcüklerle, farklı yazın taraması şekliyle, farklı veri tabanlarında ya da başka tarihlerde yapılacak yeni taramalar sonucunda, daha fazla sayıda araştırmanın ve daha farklı sonuçların elde edilmesi muhtemeldir. 346 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Kaynakça Abdollahzadeh, G. ve Sharifzadeh, A. (2014). Rural residents’ perceptions toward tourism development: a study from Iran, International Journal of Tourism Research, 16, 126- 136. Akova, O. (2006). Yerel halkın turizmin etkilerini algılamalarına ve tutumlarına yönelik bir araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 2(1), 1-34. Almeyda, A. M., Broadbent, E. N., Wyman, M. S. ve Durham, W. H. (2010). Ecotourism impacts in the Nicoya Peninsula, Costa Rica, International Journal of Tpourism Research, 12, 803-819. Avcıkurt, C (2009). Turizm sosyolojisi: genel ve yapısal yaklaşım, Üçüncü Baskı, Ankara: Detay. Bertan, S. (2010). Pamukkale’deki yöre halkının turizmi desteklemesi ile turizmin sosyokültürel etkileri arasındaki ilişki, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2(4), 83-91. Boxill, I. ve Severin, F. O. (2004). An exploratory study of tourism development and its impact on the Caribs of Dominica, International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 5(1), 1-27. Brida, J. G., Chiappa, G. D., Meleddu, M. ve Pulina, M. (2014). A comparison of residents’ perceptions in two cruise ports in the Mediterranean Sea, International Journal of Tourism Research, 16, 180190. Brouder, P. (2012). Creative outposts: tourism’s place in rural innovation, Tourism Planning & Development, 9(4), 383-396. Brunt, P. ve Courtney, P. (1999). Host perceptions of sociocultural impacts, Annals of tourism research, 26, 493-515. Canavan, B. (2013). Send more tourists! stakeholder perceptions of a tourism industry in late stage decline: the case of the Isle of Man, International Journal of Tourism Research, 15, 105-121. Cengiz, E. ve Kırkbir, F. (2007). Yerel halk tarafından algılanan toplam turizm etkisi ile turizm desteği arasındaki ilişkiye yönelik yapısal bir model önerisi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 19-37. Chuang, S.-T. (2013). Residents’ attitudes toward rural tourism in Taiwan: a comparative viewpoint, International Journal of Tourism Research, 15, 152-170. Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin yerel halk üzerindeki etkileri ve Kuşadası ilçesi incelemesi. IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi içinde (s.127-148). Antalya. Daldeniz, B. ve Hampton, M. P. (2013). Dive tourism and local communities: active participation or subject to impacts? case studies from Malaysia, International Journal of Tourism Research, 15, 507-520. Demircan, Ş. (2010). Turizmin sosyo kültürel etkileri: Antalya/Muratpaşa örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya. Doğan, H. ve Üngüren, E. (2010). Alanya halkının turizme sosyo-kültürel açıdan bakışı, Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 396-415. Doğan, H. Z. (2004). Turizmin sosyo-kültürel temelleri, İkinci Baskı, Ankara: Detay. Duran, E. ve Özkul, E. (2012). Yerel halkın turizm gelişimine yönelik tutumları: Akçakoca örneği üzerinden bir yapısal model, International Journal of Human Sciences, 9(2), 500-520. Fan, D. ve Jigang, B. (1996). The social impacts of tourism: a case study in Dali, Yunnan province, China, Chinese Geographical Science, 6(2), 132-144. Farsani, N. N., Coelho, C. ve Costa, C. (2012). Geotourism and geoparks as gateways to socio- cultural sustainability in Qeshm rural areas, Iran, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 17(1), 30-48. Faulkner, B. ve Tideswell, C. (1997). A framework for monitoring community impacts of tourism, Journal of Sustainable Tourism, 5(1), 3-28. Garau-Vadell, J. B., Diaz-Armas, R. ve Gutierrez-Tano, D. (2014). Residents’ perceptions of tourism impacts on island destinations: a comparative analysis, International Journal of Tourism Research, 16, 578-585. Gjerald, O. (2005). Sociocultural impacts of tourism: a case study from Norway, Journal of Tourism and Cultural Change, 3(1), 36-58. Gülüm, K. ve Boz, M. (2014). Çanakkale’de turizmin ekonomik, sosyo-kültürel ve eğitimsel etkileri üzerine yerel halkın görüşleri, Route Educational and Social Science Journal, 1(2), 1-10. Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2009). Foça’da turizmin ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel etkilerine yönelik yerel halkın görüşleri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 398-417. Gürbüz, A. (2002). Turizmin sosyal çevreye etkisi üzerine bir araştırma, Teknoloji, 1-2, 49-59. Güzel, F. Ö. (2013). Sosyo-kültürel açıdan paradoks yaratıcı bir sektör olarak turizm: Dalyan destinasyonunda sosyolojik bir çözümleme, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 780-794. Haley, A. J., Snaith, T. ve Miller, G. (2005). The social impacts of tourism: a case study of Bath, UK, Annals of Tourism Research, 32(3), 647–668. 347 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Huimin, G. ve Ryan, C. (2012). Tourism destination evolution: a comparative study of Shi Cha Hai Beijing Hutong businesses’ and residents’ attitudes, Journal of Sustainable Tourism, 20(1), 23-40. Huttasin, N. (2008). Perceived social impacts of tourism by residents in the OTOP tourism village, Thailand, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 13(2), 175-191. Kariel, H. G. (1989). Socio-cultural impacts of tourism in the Austrian Alps, Mountain Research and Development, 9(1), 59-70. Kariel, H. G. ve Kariel, P. E. (1982). Socio-cultural impacts of tourism: an example from the Austrian Alps, Geografiska Annaler, 64(1), 1-16. Kayat, K. (2002). Power, social exchanges and tourism in Langkawi: rethinking resident perceptions, International Journal of Tourism Research, 4, 171-191. Kervankıran, İ. (2014). Beypazarı/Ankara örneğinde turizmin ekonomik, toplumsal ve çevresel etkilerine yerel halkın yaklaşımı, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 133153. Keskin, E. ve Çontu, M. (2011). Mustafapaşa (Sinasos) Kasabasında yaşayan halkın turizme bakış açısını belirlemeye yönelik bir alan araştırması, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 37-55. Kodaş, D. ve Dikici, E. (2012). Ahlat, kırsal bölgesinde gastronomi turizminin muhtemel toplumsal etkileri üzerine nitel bir çalışma, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 51- 68. Kozak, N., Kozak, M. ve Kozak, M. (2014). Genel turizm (ilkeler-kavramlar). On Beşinci Baskı, Ankara: Detay. Mansfeld, Y. (1992). Group-differentiated perceptions of social impacts related to tourism development, Professional Geographer, 44(4), 377-392. Mansfeld, Y. ve Jonas, A. (2006). Evaluating the socio-cultural carrying capacity of rural tourism communities: a “value stretch” approach, Royal Dutch Geographical Society KNAG, 97(5), 583-601. Markantoni, M., Koster, S., Strijker, D. ve Woolvin, M. (2012). Contributing to a vibrant countryside? the impact of side activities on rural development, Royal Dutch Geographical Society KNAG, 104(3), 292-307. Mbaiwa, J. E. (2004). The socio-cultural impacts of tourism development in the Okavango Delta, Botswana, Journal of Tourism and Cultural Change, 2(3), 163-185. Okech, R. N. (2010). Socio-cultural impacts of tourism on world heritage sites: communities' perspective of Lamu (Kenya) and Zanzibar Islands, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 15(3), 339-351. Oviedo-Garcia, M. A., Castellanos-Verdugo, M. ve Martin-Ruiz, D. (2008). Gaining residents’ support for tourism and planning, International Journal of Tourism Research, 10, 95109. Özdemir, M. A. ve Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve turizmin etkileri konusunda yerel halkın yaklaşımlarının belirlenmesi: Afyonkarahisar örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 125. Özel, Ç. H. (2014). Turizmin sosyo-kültürel boyutta ortaya çıkardığı etkilerin incelenmesi: Marmaris örneği, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 57-68. Özmen, M. (2007). Turizmin sosyo-kültürel etkileri: Akçakoca örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Düzce. Schofield, P. (2011). City resident attitudes to proposed tourism development and its impacts on the community, International Journal of Tourism Research, 13, 218-233. Sebastian, L. M. ve Rajagopalan, P. (2009). Socio-cultural transformations through tourism: a comparison of residents' perspectives at two destinations in Kerala, India, Journal of Tourism and Cultural Change, 7(1), 5-21. Sharma, B., Dyer, P., Carter, J. ve Gursoy, D. (2008). Exploring residents' perceptions of the social impacts of tourism on the Sunshine Coast, Australia, International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 9(3), 288-311. Sharpley, R. (2014). Host perceptions of tourism: a review of the research, Tourism Management, 42, 3749. Snaith, T. ve Haley, A. (1999). Residents' opinions of tourism development in the historic city of York, England, Tourism Management, 20, 595-603. Soontayatron, S. (2014). Residents' perceptions towards sociocultural impacts induced by internal migration, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 1-12. Soontayatron, S. (2014). Thais' coping with sociocultural impacts of tourism development, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 19(10), 1228-1238. Şentürk, F. K. ve Toprak, L. S. (2011). Turizmin sosyo-kültürel etkilerinin din görevlilerinin bakış açısıyla değerlendirilmesi. M.A. Öncü (Ed.), 12. Ulusal Turizm Kongresi içinde (s.324-334). Düzce: Düzce Üniversitesi. 348 I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators (EITOC-2015) Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin sosyal etkileri ve yerli halkın turiste bakışı, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 1-17. Tovar, C. ve Lockwood, M. (2008). Social impacts of tourism: an Australian regional case study, International Journal of Tourism Research, 10, 365-378. Türker, G. ve Türker, A. (2014). Yerel halkın turizm etkilerini algılama düzeyi turizm desteğini nasıl etkiler: Dalyan destinasyonu örneği, Elektronik Meslek Yüksekokulları Dergisi, 4(1), 81-98. Uzun, F. ve Somuncu, M. (2011). Kültürel peyzajın korunması ve turizm ilişkisi bağlamında yerel halkın görüşleri: Ihlara Vadisi örneği, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 3(2), 21-36. Zamani-Farahani, H. ve Musa, G. (2012). The relationship between Islamic religiosity and residents’ perceptions of socio-cultural impacts of tourism in Iran: case studies of Sare’in and Masooleh, Tourism Management, 33, 802-814 349
