MACARİSTAN`DA UYGULANMAKTA OLAN TEŞVİK

T.C. Budapeşte Büyükelçiliği
Ticaret Müşavirliği
9 Eylül 2011
MACARİSTAN’DA UYGULANMAKTA OLAN TEŞVİK SİSTEMİ HAKKINDA
BİLGİ NOTU
Macaristan Yatırımları ve Ticareti Geliştirme Ajansı (HITA), tek nokta hizmet
sağlayıcısı anlayışıyla, öncelikli olarak en az 25 milyon avro tutarındaki imalat sanayi
yatırımlarını desteklemektedir. HITA, Macar Hükümeti tarafından doğrudan nakit desteği
sağlanması uygun görülen tüm yatırım projelerine ilişkin proje yönetimini üstlenmekte ve
yüksek meblağlı diğer yatırım projelerine yönelik devlet yardımları için ise “VIP” muamele
ve geniş kapsamlı bilgiye erişim sağlamaktadır.
Bu koşullar çerçevesinde, Macar Hükümeti tarafından verilen ve HITA’nın “aracı
kuruluş” olarak görev aldığı teşvikler aşağıda sıralanmaktadır:
1- Verilmesi Macar Hükümeti Tarafından Kararlaştırılan Doğrudan Nakit
Destekleri
Yatırım değeri, “tercih edilen bölgeler”de en az 25 milyon avro, “tercih edilmeyen
bölgeler”de ise en az 50 milyon avro tutarında olan projeler, HITA tarafından iş yaratma
potansiyeli, teknoloji seviyesi, yatırım değeri vb. kıstaslar çerçevesinde değerlendirilmekte ve
devlet yardımının tutarı Macar Hükümetince belirlenmektedir. HITA nakit yardımın ilgili
yatırımcıya iletilmesi ve teşvik anlaşmasının imzalanmasından sorumludur. Öte yandan,
yatırım değerinin 100 milyon avroyu aşması ve Macar Hükümetince ihdas edilen yardım
tutarının AB tarafından ilgili bölgeye yönelik verilmesi uygun görülen yardım tutarı eşiğini
aşması halinde, Avrupa Komisyonunun ön onayı gerekmektedir.
2- Finansmanı Avrupa Birliği ile Birlikte Yapılan Yardımlar
Yatırım değeri 25 milyon avronun altında ancak en az 1 milyon dolar tutarında olan
ve önemli ölçüde istihdam etkisi yaratabilecek ve teknolojik gelişme sağlayabilecek
projelere, geri ödemesiz olarak finansman sonrası verilen ve doğrudan nakit yardımı şeklinde
hibe edilen teşviklerdir. Maliyetlerin en fazla %35’i yardım kapsamında karşılanabilmekte
ve söz konusu yardım proje öncesinde ya da proje bitimine kadar en az 25 kişiyi istihdam
eden ve Orta-Macaristan Bölgesi haricinde yatırım yapan KOBİ’ler ile büyük firmalara
verilmektedir. İstihdama ilişkin bazı kolaylaştırıcı koşullar bulunmaktadır. (Ör: Projenin
istihdam yaratıcı etkisi olmaması halinde personel giderleri destek oranının %5’i kadar
artırılmalıdır). Yardım kapsamında desteklenen faaliyetlerden bazıları; yatırımın
başlangıcından itibarenki ilk 12 ay içerisinde yeni iş imkanı yaratılması, altyapı yatırımları,
bilgi teknolojisinin geliştirilmesi, lisans alımı, know-how teknolojilerinin satın alınması,
pazara giriş, insan kaynakları gelişimi, danışmanlık, kalite ve çevre yönetimi ve benzeridir.
Yardım için başvuru tarihleri [2011 yılı için] 1 Mart-31 Aralık 2011 tarihleri
arasındadır.
3- Geliştirme Projeleri için Vergi İndirimi
Macaristan’da yeni tesis yatırımı yapan veya mevcut tesisleri genişleten veya üretim
ve hizmetlerde köklü değişikliklere giden yatırımcı firmalar için vergi indirimi imkanı
1
T.C. Budapeşte Büyükelçiliği
Ticaret Müşavirliği
9 Eylül 2011
bulunmaktadır. Söz konusu teşvik, bugünkü yatırım değeri 11,1 milyon ila 3,7 milyon
(öncelikli bölgelerde yapılan yatırımlar için) avro tutarında olan ve belirli istihdam ve ücret
maliyeti koşullarını karşılayan firmalara verilmektedir.
Teşvik kapsamında, yatırımcı firma projenin bitiminden itibaren 10 yıl boyunca
kurumlar vergisinin %80’inden muaf tutulmaktadır. 500 milyon HUF (1 EUR=270 HUF)
tutarındaki yatırımlar için kurumlar vergisi oranı %10, bu tutarın üstündeki yatırımlar için ise
%19’dur. Söz konusu teşvik Ulusal Ekonomi Bakanlığı tarafından verilmektedir.
4- İstihdam Yardımı
Proje başına 1,26 milyon avro tutarında hibe edilen geri dönüşümsüz, finansman
sonrası nakit yardımıdır. Yardımdan faydalanmak için münferit (individual) hükümet kararı
gerekmektedir. Söz konusu yatırım kapsamında en az 500 yeni istihdam yaratılmalıdır. Söz
konusu teşvik Ekonomi Bakanlığı tarafından verilmekte olup yardıma ilişkin firma niyet
mektubu HITA’ya iletilmektedir.
5- Eğitim Yardımı
Münferit hükümet kararı çerçevesinde nakit yardımı olarak verilir. Başvuran şirketin
büyüklüğü, eğitimin türü ve seviyesine göre, eğitim maliyetlerinin %25’i ila %90’ı arasındaki
bir miktar karşılanır. Koşul, en az 50 yeni iş imkanı yaratılmasıdır. Söz konusu yardım,
Ulusal Ekonomi Bakanlığı tarafından sağlanmakta, başvurular HITA tarafından
başlatılmaktadır.
Azami Yardım Yoğunlukları:
Azami yardım yoğunluğu orta ölçekli firmalar için 10 puan, küçük ölçekli firmalar
için ise 20 puan artırılmıştır. Büyük ölçekli firmalara yönelik yardımlar ise, aşağıdaki
koşullara göre ayarlanmış bir bölgesel yardım üst sınırına tabiidir:
Uygun görülen harcama
Ayarlanmış yardım üst sınırı
500 Milyon avroya kadar
50-100 Milyon avro arası bölüm
100 Milyon avroyu aşan bölüm
Bölgesel üst sınırın 100%’ü
Bölgesel üst sınırın %50’si
Bölgesel üst sınırın %34’ü
Değerlendirme:
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri arasında 2010 yılı UNCTAD verilerine göre Çek
Cumhuriyeti’nden sonra en fazla yabancı yatırımı çeken ülke Macaristan olmuştur. Bu ülke
2010 yılı itibariyle yaklasık 91,9 milyar dolar FDI stoğuna sahiptir. Öte yandan, Macaristan
Merkez Bankası verilerine göre bu miktar 2009 yılı itibariyle 58,9 milyar avrodur.
2
T.C. Budapeşte Büyükelçiliği
Ticaret Müşavirliği
9 Eylül 2011
Macaristan’da faaliyette bulunan yabancı sermayeli şirketlerin sayısı 2008 yılı
itibariyle 3344’tür ve söz konusu şirketlerin, Macaristan imalat sektörünün 2/3’ünü,
telekomünikasyon sektörünün %90’ını ve enerji sektörünün de %60’ını “kontrol ettiği”
belirtilmektedir.
Öte yandan, halen, 2000 adeti kısmen, 128’i ise tamamen Amerikan sermayeli 2128
Amerkan şirketi Macaristan’da faaliyette bulunmaktadır. Ayrıca, çokuluslu en büyük 50
Amerikan firmasından 40’ı Macaristan’da da varlık göstermektedir. Amerikan firmalarından
başka, aralarında Hankook Lastik, Samsung, KIA Motors ve KDB Bank ile Hanwha ve
Daewoo Grup’un da bulunduğu 40 adet Kore firması Macaristan’da faaliyette bulunmaktadır.
Gerek Macaristan’ın coğrafi konumu itibariyle lojistik açıdan elverişli olması, gerek
nitelikli ve ucuz işgücünün varlığı ve yukarıda bahsedilen teşvikler bu ülkenin yabancı
yatırımcılar, özellikle de imalat sektöründe faaliyet gösteren çokuluslu firmalar tarafından
tercih edilmesini sağlamaktadır.
Yardım programlarının yabancı sermayeli yatırımları ülkeye çekme açısından
etkinliğinin değerlendirilmesi açısından incelediğimizde, Müşavirliğimiz tarafından çeşitli
kaynaklardan takip edilen verilere göre, etkileri halen sürmekte olan küresel ekonomik krize
karşın Alman “Opel”, “Audi” ve “Mercedes” firmaları Macaristan’daki yatırımlarını 2010
yılında daha da genişletme kararı almışlardır. Sözkonusu firmalar, sırasıyla, 500, 900 ve 800
milyon Avro ilave yatırım yapacaklarını açıklamışlardır. Audi’nin Györ şehrindeki mevcut
yatırımlarını 900 milyon avro tutarında genişletme kararı üzerine, Macar Hükümeti 2011 yılı
Nisan ayında, söz konusu firmaya 11,2 milyar HUF değerinde doğrudan destek verilmesini
kararlaştırmıştır. Nitekim Audi son 8 ayda 900’den fazla yeni istihdam yaratmıştır; yeni
açılan fabrikayla birlikte 2013 yılı itibariyle bu sayının 2100’e cıkması beklenmekte olup söz
konusu yatırımın toplam maliyetinin %5-5.2’si devlet tarafından karşılanmış olacaktır.
Benzer şekilde, mevcut ekonomik ortama rağmen, Alman motor parçaları üreticisi
Bosch’un, İngiltere’nin Cardiff kentindeki üretim merkezini 2011 yılında Macaristan’a
taşıması ve Güney Koreli oto lastiği üreticisi Hankook firmasının Macaristan’daki üretim
ünitesinde 700 yeni istihdam yaratacak şekilde kapasite artırımına gitmesi, yabancı
yatırımcılar için Macaristan’ın cazip bir ülke olduğunun diğer örnekleridir.
3