Untitled

MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
ETK‹NL‹KLER‹N ÇÖZÜMLER‹
ETK‹NL‹K - 1’‹N ÇÖZÜMÜ
1
2
fiimflek
Y›ld›zlararas› ortam
Günefl
Plazma - Dünya
.........................
Plazma - Uzay
.........................
Plazma - Uzay
.........................
4
5
6
Atefl
Kutup ›fl›klar›
Y›ld›r›m
Plazma - Dünya
.........................
Plazma - Dünya
.........................
Plazma - Dünya
.........................
7
6
3
8
C›va
Magma
Plazma de¤il
.........................
Plazma - Dünya
.........................
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
9
Ay
Plazma de¤il
.........................
ETK‹NL‹K - 2’N‹N ÇÖZÜMÜ
1.
TÜLEK
KÜTLE
.........................
2.
NOKHEYZO
KOHEZYON
.........................
3.
NIKADYALIKIL
DAYANIKLILIK
.........................
4.
fiEKfi‹M
fi‹MfiEK
.........................
5.
KULYONU⁄
YO⁄UNLUK
.........................
6.
ZOTA
AZOT
.........................
7.
MAPLAZ
PLAZMA
.........................
8.
Z‹TV‹KOSE
V‹SKOZ‹TE
.........................
9.
CALKILKIL
KILCALLIK
.........................
10.
TAfiE
ATEfi
.........................
11.
LET‹KENK‹L
‹LETKENL‹K
.........................
12.
ATMO
ATOM
.........................
13.
fiENGÜ
GÜNEfi
.........................
14.
OYNADEZ
ADEZYON
.........................
ETK‹NL‹K - 3’ÜN ÇÖZÜMÜ
Çekirdek
Madde
Cisim
Molekül
I
Atom
Elektron
II
III
ETK‹NL‹K - 4’ÜN ÇÖZÜMÜ
1.
2.
3.
4.
S›v›-kat› etkileflmesi
Maddenin dördüncü hâli
De¤iflmeyen madde miktar›
•
•
•
•
•
•
Bir maddenin uzayda kaplad›¤› yer
•
•
Adezyon
Kütle
Plazma
Hacim
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
7
ETK‹NL‹K - 5’‹N ÇÖZÜMÜ
D
Y
1.
Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir.
3
2.
Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karfl› gösterdikleri dirence
dayan›kl›l›k denir.
3
3.
Düzgün geometrik flekle sahip olmayan cisimlerin hacmi bulunamaz.
3
4.
Kat›lar bulunduklar› kab›n fleklini al›rlar.
3
5.
Canl›larda büyüme oranlar›, insan eliyle yap›lm›fl mühendislik
tasar›mlar›nda oldu¤u gibi sabit olmay›p büyümenin her safhas›nda
de¤ifliklik gösterir.
6.
Dev goril, ar›lar veya böcekler gibi kurgu filmlerinde gördü¤ümüz
hayvanlar gerçek olabilir.
7.
S›v› moleküllerini bir arada tutan kuvvet kohezyon kuvvetidir.
3
3
3
ETK‹NL‹K - 6’NIN ÇÖZÜMÜ
A
a) Maddenin dördüncü hâli PLAZMA
D
E
Z
Y
O
N
L
P
b) Baz› gök cisimlerinin etraf›n› saran gaz tabakas› ATMOSFER
L
K
Ü
T
c) Maddelerin en küçük yap› tafl› ATOM
A
A
T
O M
d) Bir s›v›n›n cama yap›flmas› durumunda etkin olan kuvvet ADEZYON
Z
T M O
S
F
A
e) Bir cismin de¤iflmeyen madde miktar› KÜTLE
A
ETK‹NL‹K - 7’N‹N ÇÖZÜMÜ
8
a. Adezyon
3
b. Uçak endüstrisi
3
d. G›da sterilizasyonu
3
e. Televizyon
3
f. K⤛t yap›m›
3
g. Uzay teknolojisi
3
h. Ayd›nlatma
3
›. Kanser tedavisi
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
c. Viskozite
E
E
R
ETK‹NL‹K - 8’‹N ÇÖZÜMÜ
a) Plazma
:
Maddenin dördüncü halidir. Evrenin %99 u plazma haldedir. Plazmada; iyonlaflm›fl gaz, elektron ve protonlar, yüksüz atomlar ve moleküllerle uyar›lm›fl atomlar bulunur.
b) K›lcal bas›nç
:
Serbest yüzeyin e¤risel olmas› halinde yüzeysel çekilme, serbest yüzeyin alt›ndaki moleküller ile üstündeki moleküller aras›nda bir bas›nç fark› oluflturur. Bu bas›nca k›lcal bas›nç denir.
c) Viskozite
:
Ak›flkanlar›n etkilendikleri kuvvetler alt›nda flekil de¤ifltirmeye gösterdikleri dirençtir. Su, alkol
ve gazlar az viskoz; ya¤, parafin ve bitüm gibi ak›flkanlar ise çok viskozdur.
d) Kohezyon
:
Bir s›v›n›n moleküllerini bir arada tutan kuvvettir. Yani benzer moleküller aras›ndaki çekme
kuvvetidir. Bu kuvvet s›v›-s›v› etkileflmesidir.
e) Dayan›kl›l›k
:
Cisimlerin üzerlerine uygulanan kuvvete karfl› göstermifl olduklar› dirence denir. Dayan›kl›l›k,
maddeler için ay›rt edici bir özelliktir. fiekil, boyut, s›cakl›k, kuvvetin uygulama h›z› ve gerilme
y›¤›lmas›n›n fliddetine ba¤l›d›r.
ETK‹NL‹K - 9’UN ÇÖZÜMÜ
atom dur.
a) Maddenin en küçük yap› tafl› ............
nötron
kütle
atom
s›v›lar
cisim
terazi
çekirdek
proton
Cisim maddenin flekil alm›fl hâlidir.
b) ............
çekirdek bulunur.
c) Atomun merkezinde ..................
nötron bulunur.
proton ve ..............
d) Çekirde¤in içinde ...............
Kütle maddelerin ortak özelliklerinden biridir.
e) .............
S›v›lar bulunduklar› kab›n fleklini al›rlar.
f) ...............
terazi ile ölçülür.
g) Kütle, eflit kollu ..............
ETK‹NL‹K - 10’UN ÇÖZÜMÜ
Özellik
Tahta
Alkol
Helyum
Atefl
a) Belirli bir flekli yoktur.
b) ‹yi bir iletkendir.
c) Elektrik ve manyetik alanla etkileflir.
d) Akmaya karfl› direnç gösterir.
e) Tanecikleri titreflim hareketi yapar.
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
9
ETK‹NL‹K - 11’‹N ÇÖZÜMÜ
Maddenin Hâlleri
a) Kat›
b) S›v›
c) Gaz
d) Plazma
ETK‹NL‹K - 12’N‹N ÇÖZÜMÜ
(D)
a. Canl›lar için gerekli olan gazlar› bulundurur.
(D)
b. Dünya’n›n afl›r› ›s›nmas›n› veya so¤umas›n› önler.
(Y)
c. Gezegenlerin çarp›flmas›n› engeller.
(D)
d. Günefl’ten gelen zararl› ›fl›nlar› süzer.
(Y)
e. Gece ile gündüzün oluflumunu sa¤lar.
ETK‹NL‹K - 13’ÜN ÇÖZÜMÜ
a) Bir küreyi merkez do¤rusu boyunca
kesti¤imizde r yar›çapl› bir daire elde
ederiz. Bu dairenin alan›, kürenin
kesit alan›na eflittir.
D
Y
c) Silindirin yüzey alan›, taban, tavan
b) Kürenin hacmi yar›çap›n›n küpü ile
ve yan yüzeylerin toplam›na eflittir.
orant›l›d›r.
D
Y
D
Y
d) Düzgün geometrik
e) Yar›çap› 3 cm olan
f) Silindirin kesit alan›,
g) Silindirin taban ala-
flekle sahip olmayan
kürenin hacmi yüzey
taban alan›na eflittir.
n›n›n hacme oran›
cisimlerin
alan›na eflittir.
hacmi
2 dir.
r
hesaplanamaz.
D
1. ç›k›fl
Y
2. ç›k›fl
D
3. ç›k›fl
Y
4. ç›k›fl
a, b ve e deki bilgiler do¤ru, d deki bilgi yanl›fl
oldu¤undan,
D
5. ç›k›fl
Y
6. ç›k›fl
D
7. ç›k›fl
5 + 5 = 10 puan
5. ç›k›fl
5 + 5 = 10 puan
2. ç›k›fl
5 + 5 + 5 = 15 puan
6. ç›k›fl
5 puan
3. ç›k›fl
5 + 5 = 10 puan
7. ç›k›fl
0 puan
4. ç›k›fl
5 puand›r.
8. ç›k›fl
5 puand›r.
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
8. ç›k›fl
c ve f deki bilgiler do¤ru, g deki bilgi yanl›fl
oldu¤undan,
1. ç›k›fl
10
Y
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
1.
KAVRAM SORULARININ CEVAPLARI
Kuark nedir? K›saca aç›klay›n›z.
Proton ve nötron gibi temel parçac›klar›n yap› tafl›d›r. Büyüklük olarak 10–19 m mertebesindedir. Kütlesi elektronun kütlesinden büyük, protonun kütlesinden küçük olan parçac›klard›r. Alt kuark, üst kuark gibi çeflitleri vard›r.
2.
Fiziksel özellik nedir?
Maddenin d›fl yap›s›yla ilgili olan özelliklerdir. Fiziksel özellikler, madde baflka bir maddeye dönüflmeden ölçülebilen ve gözlenebilen özelliklerdir.
3.
Bir cismin hacmi nas›l bulunur?
Cisim düzgün geometrik bir flekle sahipse hacim formülleri kullan›l›r. Cismin belirli bir flekli yoksa içine at›ld›¤›nda bataca¤› ve çözülmeyece¤i bir s›v›n›n içine at›l›r. Bu durumda yer de¤ifltiren s›v›n›n hacmi, cismin hacmine
eflittir.
4.
Kavun, karpuz, portakal gibi meyveleri al›rken ayn› özelliklere sahip olanlardan büyük olan› m› yoksa küçük olanlardan birkaç›n› m› al›rs›n›z? Neden?
Kavun, karpuz, portakal gibi meyveleri al›rken büyük olanlar› almay› tercih etmeliyiz. Çünkü bu meyveler yenirken
kabuklar› soyulur. 3 kg a¤›rl›¤›ndaki büyük bir kavundan soyulan kabuklar, 1 kg l›k üç tane kavunun soyulan
toplam kabuklar›ndan daha azd›r.
5.
Ayn› kal›nl›ktaki tahta çubu¤u k›rabildi¤imiz hâlde demir çubu¤u neden k›ramay›z?
Her maddenin bir dayan›kl›l›¤› vard›r. Dayan›kl›l›k, maddeler için ay›rt edici bir özelliktir. Bir cisme uygulad›¤›m›z
kuvvet, dayan›kl›l›ktan büyükse cisim k›r›l›r, küçükse k›r›lmaz. Demir çubu¤un dayan›kl›l›¤› bizim uygulad›¤›m›z
kuvvetten çok çok büyüktür. Bu yüzden demir çubu¤u k›ramay›z.
6.
Fillerin kulaklar› flimdiki gibi büyük olmasayd› ne olurdu?
Canl›larda ›s› üretimi, hacimleriyle orant›l›d›r. Canl›lar ürettikleri ›s›y› derileri (yüzey alanlar›) ile d›fl ortama verirler.
Fillerin kulaklar› bu kadar büyük olmasayd› ürettikleri fazla ›s›y› d›fl ortama aktaramazlard›. Yani kendi ›s›lar› ile piflerlerdi.
7.
Bir bebe¤in tüm organlar› ayn› oranda büyütülüp yetiflkin bir insan oluflturulabilir mi?
Tabiki hay›r. Büyüme, her safhas›nda de¤iflim gösteren dinamik bir süreçtir. Bebe¤in burun ucu, yukar›dan afla¤›
do¤ru yüzün tam ortas›ndad›r. Yetiflkin bir insanda ise bu oran 2/3 tür.
8.
Su damlalar› neden küreseldir?
Su içindeki moleküller çevresindeki moleküller taraf›ndan her yöne çekilirler. Su yüzeyindeki moleküller ise
sadece suyun iç k›sm›na ve yanlara do¤ru çekilirler. Bu da çok say›da molekülün su içine gitmesini, az say›da
molekülün ise yüzeyde kalmas›n› sa¤lar. Böylece su molekülleri küresel flekil alarak küçülürler.
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
11
9.
Böcekler su yüzeyinde suya batmadan nas›l yürürler?
Yüzey gerilimi bir s›v›n›n yüzey katman›n›n esnek bir tabaka özelli¤i göstermesinden kaynaklanan etkidir. Bu etki sayesinde böcekler su yüzeyinde suya batmadan yürüyebilirler.
10. Cam bir kaba c›va konuldu¤unda cam kap ›slanmazken su konuldu¤unda neden ›slan›r?
Kohezyon ve adezyon kuvvetleri bir s›v›n›n bulundu¤u ortamdaki davran›fllar›n› belirler. S›v›n›n kohezyonu, bulundu¤u kab›n uygulad›¤› adezyondan büyükse s›v› bulundu¤u kab›n çeperlerine yap›flmaz yani kab› ›slatmaz. Buna en iyi örnek olan c›va, bir cam kaba konuldu¤unda cam›n çeperlerine yap›flmaz. Su, bir cam kaba konuldu¤unda suyun kohezyonu cam›n uygulad›¤› adezyondan küçük kal›r. Böylece su cama yap›fl›r ve cam› ›slat›r.
11. Günlük yaflant›m›zda kulland›¤›m›z plazmal› nesneler nelerdir?
Günlük hayatta kulland›¤›m›z plazmal› nesnelere plazma televizyon, plazma klima ve floresan lamba örnek olarak verilebilir.
12. Plazma ile enerji üretilebilir mi?
Bugün birçok ülkede, bafllang›ç aflamas›nda da olsa plazma ile enerji üretilmektedir. Ama çok yayg›n de¤ildir.
Gelecekte yayg›n olarak kullanaca¤›m›z bir gerçektir. Çünkü hem yenilenebilir hem de çevre dostu bir enerji kayna¤›d›r.
13. S›v›lar nas›l hareket ederler?
S›v› mülekülleri aras›ndaki ba¤lar zay›ft›r. Bu yüzden s›v› molekülleri birbirleri üzerinden kayarak hareket ederler.
Bu hareket s›v›lara ak›flkanl›k özelli¤i kazand›r›r.
14. Bir elimize kolonya di¤er elimize su döktü¤ümüzde kolonya daha çabuk buharlafl›r. Neden?
Suyun buharlaflma enerjisi ve yüzey gerilimi alkole göre daha büyüktür. Bu nedenle alkol daha önce buharlafl›r.
12
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
1.
A L I fi T I R M A L A R I N Ç Ö Z Ü M Ü
b) Çocu¤un yapaca¤› en fazla bilye say›s›na N
a) 8 tane küçük oyun hamurunun hacimleri topla-
dersek,
m›, büyük oyun hamurunun hacmine eflittir.
Bu durumda büyük oyun hamurunun yar›çap›;
Vküp = N.Vbil
VB = 8.VK
83 = N.4
4
4
.π.r3 = 8.
.π.53
3
3
N = 128 bulunur.
r = 10 cm dir.
b) Kürenin kesit alan›,
AK = π.r2 = 3.102 = 300 cm2 dir.
4.
a)
2
4.π.r
3
A
=
= r = 0,6 ⇒ r = 5 cm dir.
3
4
V
.π.r
3
b) Kürenin kesit alan›,
2.
a)
AK = π.r2 = 3.52 = 75 cm2 dir.
h=2,5m
c) Kürenin yüzey alan›,
A = 4.π.r2 = 4.3.52 = 300 cm2 dir.
w=4m
l=5m
Odan›n boyutlar›,
l=5m
w=4m
5.
a) Silindirin kesit alan›n›n hacme oran› kullan›larak
yükseklik bulunabilir.
Silindirin yüksekli¤i,
h = 250 cm = 2,5 m
2
AK
π.r
=
2
V
π.r .h
oldu¤una göre hacmi,
V = l.w.h
0,2 =
= 5.4.2,5
= 50 m3 bulunur
b) Odan›n yüzey alan›
A = 2.(l.w + l.h + w.h)
b) Silindirin yüzey alan›n›n hacme oran› kulan›larak
yarݍap bulunabilir.
Silindirin yar›çap›,
2 (h + r)
A
=
V
hr
= 2.(5.4 + 5.(2,5) + 4.(2,5)
= 85 m2 dir.
1,4 =
3.
a) Çocu¤un yapaca¤› bilyelerin yar›çap› 1 cm
oldu¤una göre her bir bilyenin hacmi,
Vbil
1
⇒ h = 5 cm olur.
h
2 (5 + r)
⇒ r = 2 cm dir.
5r
Silindirin hacmi,
V = π.r2.h
4
4
=
.π.rbil3 =
.3.13 = 4 cm3
3
3
= 3.22.5
= 60 cm3
olur.
bulunur.
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
13
6.
8.
a)
a)
h
kesit
alan›
h
w
w
l
l
Dikdörtgenler prizmas›n›n kesit alan›n›n hacme
oran› bilindi¤ine göre hacmi bulunabilir.
Kutunun hacmi,
Prizman›n hacmi,
l kenar› %25 art›r›l›rsa,
AK
10
=
= 0,1 ⇒ V = 100 cm3 tür.
V
V
V = l.w.h t›r.
l› = l + l.
25
5
= , olur.
100
4
Bu durumda kutunun hacmi,
b) Kesit alan›n›n hacme oran›n› kullanarak yüksekli¤i bulabiliriz.
AK
w.,
=
w.,.h
V
=
V› =
5
5
,.w.h = V olur.
4
4
Hacimdeki art›fl miktar›,
1
= 0, 1 ⇒ h = 10 cm bulunur.
h
5
V
V–V=
4
4
∆V = V› – V =
olur.
Yani hacim %25 artar.
b) l ve w %50 art›r›l›rsa,
7.
a)
l› = l + l.
2
L
L
50
3
=
,
100
2
w› = w + w.
L
50
3
=
w olur.
100
2
Bu durumda hacim,
L
V› = l›.w›.h =
Küpün yüzey alan›n›n hacmi oran›,
2
6L
6
A
=
=
= 2 ⇒ L = 3 cm olur.
3
L
V
L
=
3 3
,. w.h
2 2
9
9
,.w.h =
V olur.
4
4
Hacimdeki art›fl miktar›,
b) Küpün yüzey alan›,
A=
6L2
=
∆V = V› – V
6.32
= 54
cm2
dir.
c) Küpün hacmi,
V = L3 = 33 = 27 cm3 tür.
=
9
V–V
4
=
5
V
4
= 1,25 V olur.
Yani hacim %125 artar.
14
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
1.
TEST - 1’‹N ÇÖZÜMLER‹
Madde atomlardan oluflur.
e
•
Merkezinde çekirdek bulunur. Nötr bir atomda proton
say›s›
elektron
5.
h
p
n
say›s›na
A
eflittir. Buna göre I ve II ke-
w
l
sinlikle do¤rudur.
CEVAP D
Dikdörtgenler prizmas›n›n hacmi,
hacim = taban alan› x yükseklik
= A.h
2.
= l.w.h dir.
Kütle, hacim, tanecikli yap› ve elektrikli yap› mad-
Bu formüle göre hacmi yüksekli¤in karesi ile oran-
delerin ortak özelliklerindendir. Dayan›kl›l›k, mad-
t›l› de¤ildir. I. ifade yanl›flt›r.
deler için ay›rt edici bir özelliktir.
Geniflli¤e (w) ba¤l›d›r. II. ifade de yanl›flt›r.
CEVAP B
Taban alan› ile yüksekli¤in çarp›m›na eflittir. III. ifade do¤rudur.
CEVAP C
3.
Düzgün geometrik yap›ya sahip bir cismin hacmini,
hacim formülü ile veya batabilece¤i bir s›v› ile dolu
kaba bu cismi atarak bulabiliriz. Cismin geometrik
flekline bakarak hacmini bulamay›z.
6.
Buna göre II. ve III. ifadeler do¤rudur.
CEVAP E
Enes’in elindeki oyun hamurunun hacmi,
V = π.r2.h
=
3.(2r)2.3r
oyun
hamuru
h=3r
= 36 r3 olur.
4.
2r
I. yarg›ya göre,
h
A
V1 = 10.(
4
4
.π.r3) = 10.
.3.r3 = 40 r3 tür.
3
3
V ≠ V1 oldu¤undan I. yarg› yanl›flt›r.
w
II. yarg›ya göre,
l
V2 = 12.(π.r2.h) = 12.3.r2.r = 36 r3 tür.
Dikdörtgenler prizmas›n›n hacmi,
hacim = uzunluk x genifllik x yükseklik=l.w.h
veya
hacim = taban alan› x yükseklik = A.h
formülleriyle bulunur.
V = V2 oldu¤undan II. yarg› do¤rudur.
III. yarg›ya göre,
V3 = 6 r3 tür.
V ≠ V3 oldu¤undan III. yarg› yanl›flt›r.
Bu durumda yaln›zca II. ifade do¤rudur.
Buna göre, I. ve III. ifadeler do¤rudur.
CEVAP B
CEVAP C
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
15
7.
10. Yar›çap› r olan bir küre için,
Kürenin yüzey alan›,
A = 4.π.r2 dir.
30cm
II. Yüzey alay alan› = 4.πr2 dir. (Yanl›fl)
4
III. Hacmi =
.π.r3 tür. (Do¤ru)
3
Kürenin hacmi,
V=
I. Kesit alan› = π.r2 dir. (Yanl›fl)
4
π.r3 tür.
3
Yüzey alan›n hacme oran›,
Buna göre, I ve II yanl›flt›r.
CEVAP C
2
4.π.r
3
= r
3
4
.π.r
3
A
=
V
dir.
11. Dikdörtgenler prizmas›n›n
r = 30 cm oldu¤una göre,
h
I. Kesit alan› = l.w. dir.
3
3
–1
1
A
=
cm
dir.
= r =
30
10
V
(Yanl›fl)
CEVAP C
w
II. Hacmi = l.w.h dir.
l
(Do¤ru)
8.
10cm
III.
AK
,.w
1
=
=
V
,.w.h
h
dir. (Do¤ru)
Buna göre, II. ve III. yarg›lar do¤rudur.
2cm
CEVAP D
5cm
Dikdörtgenler prizmas›n›n yüzey alan›,
12. I. Moleküller cisimleri olufltururlar. (Do¤ru)
A = 2(l.w + l.h + w.h)
II. Yap›lar›nda ayn› cins atomlar (H2, O2) olabilece¤i gibi farkl› cins atomlar (H2O, NH3, CO2) da
= 2(5.2 + 5.10 + 2.10)
olabilir. (Yanl›fl)
= 160 cm2 dir.
CEVAP E
9.
Buna göre, yaln›zca I. yarg› do¤ru, II. ve III. yarg›lar
A = 4.π.r2
r
hacmi,
CEVAP A
13. fi›klar› tek tek incelersek,
A=V
A) Belirli bir flekilleri yoktur. (Do¤ru)
4
.π.r3 ⇒ r = 3 br bulunur.
3
II. ifade do¤rudur.
B) Üzerlerine uygulanan kuvveti her do¤rultuda
iletirler. (Yanl›fl)
C) Akmaya karfl› direnç gösterirler. (Do¤ru)
Kürenin kesit alan›,
D) Yüzey gerilimleri vard›r. (Do¤ru)
AK = π.r2 = 3.32 = 27 br2 dir.
E) Molekülleri birbirleri üzerinden kayarlar. (Do¤ru)
III. ifade de do¤rudur.
S›v›lar üzerlerine uygulanan bas›nc› her do¤rultuda
Kürenin hacmi bu durumda minimumdur denemez.
iletirler. Kat›lar ise üzerlerine uygulanan kuvveti her
I. ifade yanl›flt›r.
do¤rultuda iletirler.
CEVAP D
16
yanl›flt›r.
4
π.r3 tür.
3
Yüzey alan› hacme eflitse,
4.π.r2 =
r›nda proton, nötron ve elektron bulunur.
(Yanl›fl)
Bir kürenin yüzey alan›,
V=
III. Moleküller atomlardan olufltuklar›ndan yap›la-
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
CEVAP B
14. I. Molekülleri daima hareket halindedir. (Do¤ru)
II. Bulunduklar› kab› tamamen doldururlar. (Do¤ru)
III. Belirli bir flekilleri ve hacimleri yoktur. Bulunduklar› kab›n fleklini al›rlar. (Yanl›fl)
Buna göre, I. ve II. yarg›lar do¤rudur.
CEVAP C
15. Bir cismin dayan›kl›l›¤› o cismin cinsine, kal›nl›¤›na
ve s›cakl›¤›na ba¤l›d›r.
CEVAP E
16.
L
L
L
Küpün yüzey alan›n›n hacme oran› 1 cm–1 ise,
2
6L
6
A
= 3 =
= 1 ⇒ L = 6 cm dir.
V
L
L
I. Kenar uzunlu¤u L = 6 cm dir. (Do¤ru)
II. Hacmi V = L3 = 63 = 196 cm3 tür. (Yanl›fl)
III. Kesit alan› AK = L2 = 62 = 36 cm2 dir. (Yanl›fl)
CEVAP D
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
17
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
1.
TEST - 2’N‹N ÇÖZÜMLER‹
Adezyon kuvvetinin büyüklü¤ü, yüzey alan›na ve
5.
Süngerin suyu çok iyi emme-
molekül say›s›na ba¤l› iken yer çekimi ivmesine
sinin sebebi süngerde bulunan
ba¤l› de¤ildir.
k›lcal borular içinde suyun ko-
Buna göre, I ve II nicelikleri do¤rudur.
layca yükselebilmesidir. Süngerin kat› olmas› veya yüzey geriliminin bununla bir
CEVAP C
ilgisi yoktur.
Buna göre, yaln›zca II. ifade do¤ru, I. ve III. ifadeler yanl›flt›r.
2.
h
su
ya¤
I
II
CEVAP B
h
6.
Bitki terleme ile su kaybettikçe ayn› cins moleküllerin yani su moleküllerinin birbirini çekmesiyle topraktan yukar› do¤ru tafl›nan kopmayan bir su sütu-
Su az viskoz, ya¤ çok viskoz oldu¤undan önce su
nu oluflur. Bu kuvvet, kohezyon kuvvetidir.
dolu bidon boflalacakt›r. Bidonlar ve kaplar özdefl
CEVAP C
oldu¤undan bidonlar tamamen boflald›klar›nda s›v›
seviyeleri eflit olur.
Buna göre, I. ve III. yarg›lar do¤ru, II. yarg› yanl›flt›r.
7.
CEVAP D
S›v›lar›n yüzey gerilimi (γ); yo¤unlu¤a, s›cakl›¤a ve
yer çekimi ivmesine ba¤l›d›r.
K›saca γ =
,.r.d.g
2
fleklinde ifade edilebilir.
Buna göre, üç nicelik de do¤rudur.
3.
Kat› bir yüzeye de¤en ak›flkanlar o yüzeye yap›fl›r-
CEVAP E
lar ve yüzeyin hareketine sahip olurlar. I. yarg› do¤rudur.
Birbirine de¤mekte olan ak›flkan tabakalar hareketlerini birbirlerine aktar›rlar. II. yarg› da do¤rudur.
8.
Ali suyun yüzey gerilimini art›rmak için suyun yo¤unlu¤unu art›rmal› yani içine tuz atmal›, suyun s›-
Tüm s›v›larda oldu¤u gibi ak›flkanlar da yüzey geri-
cakl›¤›n› ise azaltmal›d›r. Yüzey gerilimi derinlikle il-
limine sahiptirler. III. yarg› yanl›flt›r.
gili de¤ildir.
CEVAP C
Bu durumda I. ifade do¤ru, II. ve III. ifadeler yanl›flt›r.
CEVAP A
4.
Laboratuvarlarda yap›lan düflük bas›nç alt›nda gerçeklefltirilen plazma çal›flmalar›nda daha çok oda
s›cakl›¤›nda ve normal atmosfer bas›nc›nda gaz
‹çinde su bulunan balona bir kuvvet uyguland›¤›nda s›v›lar bas›nc› her yöne aynen ilettiklerinden s›-
gon gazlar› kullan›lmakta, oksijen kullan›lmamakta-
v›lar yer de¤ifltirir ve balonun fleklinde de¤iflme
d›r.
gözlenir.
CEVAP D
18
9.
durumunda bulunan hidrojen, helyum, azot ve ar-
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
CEVAP D
10. Kutunun ilk durumda
13. I. Her maddenin kütlesi vard›r. (Do¤ru)
hacmi,
h
V = l.w.h t›r.
II. Maddeler düzgün geometrik flekle sahip olmak
zorunda de¤ildirler. (Yanl›fl)
Hacmin %50 artmas›
w
için l, w ve h nicelikle-
III. Eylemsizlik, maddeler için ortak bir özelliktir.
(Yanl›fl)
l
rinden birinin %50 art›-
Buna göre yaln›z I. ifade do¤rudur. II. ve III. ifade-
r›lmas› gerekir.
ler yanl›flt›r.
Bu durumda I. ifade do¤ru, II. ve III. ifadeler yan-
CEVAP A
l›flt›r.
CEVAP A
14. Plazma halinde s›cakl›k çok yüksektir. Bundan dolay› sürekli elektron, proton ve nötron aras›nda parçac›k al›flverifli olur ve atomlar iyonlafl›r. Plazma
içinde maddenin belirli bir flekli yani cisim bulunmaz.
11.
Elif
CEVAP E
Banu
15. I. S›v›lar›n hacmi her zaman bulunduklar› kab›n
hacmine eflit de¤ildir. Örne¤in, bir bardakta yar›ya kadar su bulunuyorsa suyun hacmi barda¤›n hacmine eflit olamaz. (Yanl›fl)
Ayn› a¤›rl›ktaki küçük patateslerin yüzey alan› büyük patateslere göre daha fazlad›r. Dolay›s›yla büyük patates almak daha kârl›d›r. Çünkü at›lacak kabuk miktar› az olacakt›r.
II. Kuvvet uygulanarak s›v›lar›n hacimleri de¤ifltirilemez. (Do¤ru)
III. Her s›v›n›n birim kütlesinin hacmi farkl›d›r. (Yanl›fl)
CEVAP E
CEVAP B
16. Neon lambas›, plazma topu, mum alevi, çakmak
alevi, floresan lamba, füzyon çal›flmalar›, sodyum
buhar› lambas› insan yap›m› plazmaya örnek
12. Ali ile Hasan’›n kullanacaklar› boya miktarlar› topla-
oldu¤undan 7 tanedir.
CEVAP D
r›n›n yüzey alanlar› ile orant›l› olacakt›r.
Ali’nin topunun yüzey alan›,
AA = 4π.r2
Hasan’›n topunun yüzey alan›,
AH = 4π(2r)2 = 16πr2 dir.
2
AA
4.π.r
1
=
=
2
4
AH
16.π.r
oldu¤undan Hasan Ali’nin boya miktar›n›n 4 kat›
kadar boya almal›d›r.
CEVAP D
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
19
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
1.
S›v›lar› bir arada tutan kuvvet
S›v›lar›n akmaya karfl› gösterdikleri direnç
Sadece yar›çap› olan bir geometrik cisim
Birçok mühendislik dal›n›n temel konusu
YA Z I L I S O R U L A R I N I N Ç Ö Z Ü M L E R ‹
•
•
•
•
•
•
•
•
Küre
Kohezyon
Viskozite
Dayan›kl›l›k
2.
D
3.
1.
Dayan›kl›l›kta temel amaç; cisimlerin yük tafl›ma kapasitelerinin dayan›m,
rijitlik ve stabilite bak›m›ndan araflt›r›lmas›d›r.
3
2.
Bir insan kendi a¤›rl›¤›n›n 0,86 kat›n› kald›rabilirken kar›ncalar kendi
a¤›rl›klar›n›n 52 kat›n› kald›rabilirler.
3
3.
S›v›larda tanecikler aras› boflluk, kat›lara oranla daha azd›r.
4.
Yüzeysel çekilme ve bunun sonucu olan k›lcall›k, s›v›lar›n serbest
yüzeylerinde farkedilen fiziksel bir niceliktir.
Y
3
3
Kat› bir cisme, ›s›tma yoluyla enerji aktar›l›rsa s›v› duruma geçer. Cismin erime s›cakl›¤›nda cisme aktar›lan füzyon ›s›s› onu s›v› duruma geçirir. S›v›laflm›fl olan ayn› cisme buharlaflma ›s›s› verildi¤inde cisim buharlaflarak gaz
hâle geçer. Gaz hâldeki cisme daha fazla enerji aktar›l›rsa gaz iyonlafl›r. Bunun için gaza iyonlaflma ›s›s›n›n aktar›lmas› gerekir. Elektronlar çekirdek çekiminden kurtularak serbest bir elektron uzay› oluflturur. Böylece maddenin dördüncü hâli plazmaya geçilmifl olur.
20
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
4.
7.
a) Kürenin kesit alan›,
plazma
a) Madde yüksek s›cakl›klarda .................. olarak
tan›mlanan dördüncü bir hâlde bulunur.
AK = π.r2 = 3.52 = 75 cm2 dir.
b) Kürenin yüzey alan›,
b)
A = 4π.r2 = 4.3.52 = 300 cm2 dir.
c) Bir s›v›n›n yüzeyini bir birim alan› kadar art›rmak
c) Kürenin hacmi,
4
4
.3.53 = 500 cm3 tür.
V=
.π.r3 =
3
3
yüzey gerilimi
için gerekli enerji miktar›na .......................denir.
d)
5.
a)
Viskozite
.................... bir s›v›n›n akmaya karfl› gösterdi¤i
dirençtir.
karesi
Bir kürenin yüzey alan› yar›çap›n›n ..................
ile do¤ru orant›l›d›r.
8.
b
h = 5cm
a
A
D
E
d
l = 4cm
e
Yüzey alan›,
C
‹
S
c
‹
M
I
A = 2.(l.w + l.h + h.w)
V
= 2.(4.2 + 4.5 + 5.2)
I
cm2
dir.
a) Kütlesi, hacmi ve eylemsizli¤i olan herfleye
b) Kesit alan›,
madde
................. denir.
atom
b) Maddenin en küçük yap› tafl› ................ dur.
AK = l.w
= 4.2
c) Benzer moleküller aras›ndaki çekim kuvvetine
= 8 cm2 dir.
kohezyon
................... denir.
s›v›
d) Madde dört hâlde bulunur. Bunlar; kat›, ...........,
gaz ve plazmad›r.
c) Kesit alan›n›n hacme oran›,
AK
,.w
1
1
=
=
=
5
,.w.h
h
V
cisim
e) Maddenin flekil alm›fl hâline ............. denir.
tir.
9.
6.
D
T
w = 2cm
= 76
M
Plazma
a) ‹yi bir iletkendir. Elektri¤i ve ›s›y› iletir.
b) Elektrik ve manyetik alanla etkileflir.
c) Kimyasal reaksiyonlar› çok h›zl›d›r.
d) Yüksek s›cakl›k ve enerji yo¤unlu¤una sahiptir.
1) Uzayda Görülen
a, e, f, g, ›
..................................
2) Dünya’da Görülen
c, b, d, h, i
..................................
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹
21
10.
Madde
Kütle
Hacim
fiekil
K
Sabit
Sabit
De¤iflken
L
Sabit
Sabit
Sabit
M
Sabit
De¤iflken
De¤iflken
Sabit s›cakl›kta, K maddesinin kütlesi ve hacmi sabitken flekli de¤iflti¤i için s›v› hâldedir.
L maddesinin kütlesi, hacmi ve flekli sabit oldu¤undan kat› hâldedir.
M maddesinin kütlesi sabitken hacmi ve flekli de¤iflmektedir. Bu nedenle gaz hâlinde bulunur.
11. Özkütle ve dayan›kl›l›k maddeler için ay›rt edici
özelliklerdir. Kütle, hacim ve tanecikli yap› maddelerin ortak özelliklerindendir. Koku ise baz› maddeler için ay›rt edici bir özelliktir.
Buna göre, verilenlerden 2 tanesi ay›rt edici özelliktir.
CEVAP B
12. Atmosfer;
I. Meteorlar›n Dünya’ya düflmesini engeller.
(Do¤ru)
II. Dünya’n›n afl›r› ›s›nmas›n› ve so¤umas›n› önler.
(Do¤ru)
III. Dünya ile Günefl aras›ndaki çekimi sa¤lamaz.
Bunun sebebi kütledir. (Yanl›fl)
Buna göre, yaln›z III. ifade atmosferin faydalar›ndan de¤ildir.
CEVAP C
22
MADDE VE ÖZELL‹KLER‹