َِّل بِالْبَاطِلِ ا يْنَكُمْ ب اَمْوَالَكُمْ تَاْكُلُوا اٰمَنُوا ين

İL
: ERZURUM
TARİH: 24.04.2014
ِ ‫يا اَيُّها الَّذين ٰامنُوا َل تَاْ ُكلُوا اَموالَ ُكم ب ي نَ ُكم بِالْب‬
‫اط ِل اَِّل‬
َ َ
َ ْ َْ ْ َ ْ
َ َ
ِ ٍ ‫اَ ْن تَ ُكو َن تِجارةً عن تَر‬
‫َ ُك ْم اِ َّن‬
َ َُْ‫اض م ْن ُك ْم َوَل تَ ْقتُ لُوا ا‬
َ َْ َ َ
ٰ
ِ
‫يما‬
ً ‫اللهَ َكا َن ب ُك ْم َرح‬
‫قال رسول اهلل صلى اهلل عليه وسلم‬
َّ َ‫« … َم ْن غ‬
» ‫س ِمنَّا‬
َ ‫شنَا فَ لَْي‬
İSLAM DA ALIŞVERİŞ ADABI
Muhterem Müslümanlar!
İnsan hayatta ihtiyaçlarını tek başına
karşılayamaz. Yerine göre ihtiyaçlarının temini
için tüccar, yerine göre de müşteridir. Hayat dini
olan güzel dinimiz İslam hayatın her alanına dair
ilke ve prensipler ortaya koymuştur; alışveriş
adabı da bunlardan biridir. Gaye ise mükerrem
bir varlık olarak yaratılan insanın malını
bereketli, evini saadetli, ömrünü huzurlu,
amellerini kârlı, ahiretini nasipli yapmaktır.
Değerli Mü’minler!
Alışverişe çıkan her Müslüman işe önce
Besmele ile başlamalıdır. Çünkü “ besmele ile
başlanmayan her hayırlı iş eksiktir”.1 Besmele ile
başlamak hem sünnettir, hem de bereketli bir
alışveriş için anahtardır.
Alışverişe erken çıkmak âdabdandır. Hz.
Peygamber (sav) ““Allah’ım ümmetimin
gündüzün ilk vaktinde yaptıkları işleri bereketli
kıl.”2 buyurmuşlardır.
Alışverişlerimiz de en çok dikkat
etmemiz gereken hususlardan birisi de haram
olan alışverişlere yanaşmadığımız gibi şüpheli
şeyleri de terk etmek olmalıdır. Şüpheli işleri
terk etmek harama giden yolları kapatan bir
davranış ve bir takva alametidir. Hz.
Peygamber (sav) “Helal de açıklanmış haramda
açıklanmıştır. Bu ikisinin arasında helalden mi
olduğu haramdan mı olduğu belli olmayan
insanların pek çoğunun bilmediği şeyler vardır.
Her kim bu tür şüpheli şeyleri terk ederse dinini
ve ırzını korumuş olur, selamete erer…”3
Buyurmuşlardır.
Alışverişlerimizde dürüst olmalı, malın
kusuru varsa açıkça söylemeli, duygu sömürüsü
yapmamalı,
malı
satmak
için
müşteri
kızıştırmaktan
vazgeçmeli,
kardeşinin
pazarlığının üstüne pazarlık yapmamalı4 ,aldatma
ve hilekârlık zilletine asla yanaşmamalı, müşteri
kendisi de uyanık olmalı ve aldanmamalıdır.
Müslümanın “Aldatan bizden değildir”5 hadis-i
şerifi daima gözünün önünde olmalıdır. Dünyevi
karşılığı ne olursa olsun asla yalana tevessül
etmemeli;
yalanın
alışverişin
bereketini
6
giderdiğini bilmelidir. Alışverişte yalan yere
yemin etmenin de vebalinin büyük olacağını,
Allah(cc)’ın kıyamette temize çıkarmayacağı
insanlar
arasında
olacağını
hatırından
çıkarmamalıdır.
Aziz Müslümanlar!
Alışverişe çıkarken ihtiyaçlarımızı iyi tespit
etmeli, imkânlarımıza göre harcama yapmalı,
israfa kaçan davranışlardan uzak durmalıyız.
Maalesef israf bugün toplumsal bir hastalık haline
gelmiştir. İhtiyacımız olmayan şeyleri almak, belki
lazım olur diye pazar çantamızı doldurmak ve
sonra bunları çöpe atmak doğru değildir. Allah
israf edenleri sevmez. İsraf hem haramdır; hem de
iflasın habercisidir. İktisat hem helal; hem de
felahın müjdecisidir.
Alışverişlerimiz de çarşı ve pazarları
gezerken edeple yürümeli, başkalarını rahatsız
edecek davranışlardan kaçınmalı, konuşma
üslubumuza dikkat etmeli, alanında satanında
sabrını zorlayacak tavırlardan sakınmalı, alışveriş
yerlerini gereksiz yere meşgul etmemeli ve
insanların gelip geçeceği yerleri işgal etmemeliyiz.
Değerli Kardeşlerim!
Hutbemi alışverişlerimizin nasıl olması
gerektiğini beyan eden iki ayet-i kerime meali ile
bitirmek istiyorum. Yüce Allah “Ey iman edenler!
Mallarınızı aranızda batıl yollarla yemeyin. Ancak
karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olursa başka.
Kendinizi helâk etmeyin. Şüphesiz Allah, size
karşı çok merhametlidir.7 ve “Ey iman edenler!
Cuma günü namaz için çağrı yapıldığı zaman,
hemen Allah'ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın.
Eğer bilirseniz bu, sizin için daha hayırlıdır.8
Hazırlayan: İzzet ALTINTAŞ (Şenkaya Vaizi)
Redaksiyon: İl İrşad Kurulu
1
Ahmed b. Hanbel, II, 360.
Ebû Dâvûd, Cihad: 78; İbn Mâce, Ticarat: 41
3
Buhârî, İman: 39; Müslim, Müsakat: 20
4
Buhârî, Büyû‘ 64, 70; Müslim, Nikâh 51-56
5
Müslim, Îmân 164, Fiten 16
6
Buhârî, Büyû: 26; Müslim, Müsâkât: 13 (1607);
7
Nisa 29
8
Cuma 9
2