binalarda enerji verimliliği ve yasal düzenlemeler

Dosya
BİNALARDA ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YASAL
DÜZENLEMELER
Berkay ERİŞ
Makina Yüksek Mühendisi
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Enerji Çalışma Grubu Üyesi , MMO İzmir Şb.
berkay.eris@mmo.org.tr
GİRİŞ
Makina Mühendisleri Odası (MMO)
disiplini açısından; meslek alanımızın
enerji verimliliği ile ilgili önlem alınması
gerekli tüm alanları ve alınacak önlemleri
tamamen kapsaması nedeniyle, üç yıl
öncesinde Elektrik İşleri Etüt İdaresi
(EİE) tarafından başlatılan Enerji
Verimliliği Yasası tasarı hazırlık
sürecinin her aşamasında Odamız görüş
ve önerileri ile katkıda bulunmaya
çalışmıştır. Odamız, toplam üç yılı
kapsayan ön hazırlık, TBMM komisyon
toplantıları ve TBMM Genel Kurul
süreçlerinin her aşamasında üyelerinin
bilgi ve deneyimlerini tasarıya yansıtmaya çalışmıştır. Odamızın uzmanlık
alanından hareketle gerçekleştirdiği
önerilerinin bir bölümü tasarıya
yansımasa da çerçeve niteliği ile Kanun
bu haliyle de önemli bir başlangıç ifade
etmekte ve enerji verimliliğinde yeni bir
sayfa açmaktadır. Bu bildiride, anılan
Yasa kapsamında gündeme gelmesi
zorunlu olan ikincil mevzuat hazırlıklarına ve Makina Mühendisleri Odası'nın
ilgili uzmanlık komisyonları ile 39. - 40.
Dönemde gerçekleştirdiği kongre ve
sempozyumlardan elde ettiği birikimler
ışığında; anılan yönetmelik hazırlıkları
sürecinde binalarda enerji verimliliği
konularına ilişkin görüş ve önerilerine
yer verilmesi amaçlanmıştır.
Bilindiği gibi enerji verimliliği; kullanımda kalite ve performansı düşürmeden,
bir mal ve hizmeti elde etmek
için gerekli olan enerji
miktarının azaltılmasıdır. Enerji
verimliliğinin, kullanım
sonucunda sağlanacak enerji
tasarrufu ile en hızlı ve en ucuz
elde edilen bir enerji kaynağı
olduğu bugün tüm dünyada
kabul edilmektedir.
Ülkemizde de enerji fiyatlarının
kontrolü, dışa bağımlılığın
azaltılması, sürdürülebilir
enerjinin sağlanması ile çevre ve
doğal kaynakların korunması
yönleriyle enerjinin verimli
kullanımı büyük önem kazanmıştır.
Ayrıca; ülkemizde sanayileşme faaliyetlerine ve nüfusa bağlı olarak enerji
talebinin de yükselmesi, konunun
önemini her geçen gün daha da
artırmaktadır.
Ülkemizde enerji yoğunlunun (Gayri
Safi Yurtiçi Hasıla başına tüketilen
birincil enerji miktarı, örneğin;
ülkemizde her 1000 dolar milli gelir için
0,35 ton petrol eşdeğeri enerji tüketilmektedir) OECD ortalamasının iki katı
seviyelerinde ve kişi başına enerji
tüketiminin ise yine OECD ortalamasının
beşte biri seviyelerinde olması ulaşımda,
sanayide ve bina hizmet sektöründeki
enerji tasarruf potansiyelinin yıllık dört
milyar YTL boyutlarına taşınması
konunun; ekonomik, sosyal ve stratejik
açıdan ne derece önemli olduğunu
somutlamıştır.
Bu gerçekler; TMMOB, bağlı Odaları ve
üniversiteler tarafından yıllardır
gerçekleştirilen kongre ve sempozyumlarda dile getirilmiş, enerji verimliliğinin
arttırılması ile ülkemizdeki yerli ve
yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanılmasının teşvik edilmesine ilişkin
yasal düzenleme gereksinimine işaret
edilmiştir.
Nihayet Tasarı, 22 Mayıs 2007 tarihinde
TBMM gündemine gelmiş ve 5627
Sayılı Yasa olarak kabul edilmiştir.
Odamızın uzmanlık alanından hareketle
gerçekleştirdiği önerilerinin bir bölümü
tasarıya yansımasa da; çerçeve niteliği ile
Kanun bu haliyle de önemli bir başlangıç
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
77
Dosya
ifade etmekte ve enerji verimliliğinde
yeni bir sayfa açmaktadır.
5627 SAYILI KANUN
KAPSAMI VE
YAYINLANMASI
GEREKEN İKİNCİL
MEVZUAT
1-) Enerji Verimliliği Hizmetlerinin
Yürütülmesi
1.1) Enerji Yöneticisi:
Toplam inşaat alanı en az 20 bin
metrekare veya yıllık enerji tutarı 500
TEP (Ton Eşdeğer Petrol) olan binalarda
ve yıllık enerji tüketimi bin TEP'den fazla
olan işletmelerde enerji yöneticisinin
görevlendirilmesi veya enerji yöneticilerinden hizmet alınması hükümlerine
yer verilmiştir.
Yine organize sanayi bölgelerinde (OSB)
bulunan ve yıllık enerji tüetimi bin
TEP'nin altında olan işletmelere, hizmet
vermek üzere OSB'lerde enerji yönetim
birimi oluşturulması şartı getirilmiştir.
1.2) Yetki Belgesi:
Enerji verimliliği konusunda danışmanlık, eğitim, etüt ve uygulama
hizmetlerini yürütmek üzere “Şirket”
tanımına yer verilmiştir. Şirketlerin de
yine EİE veya MMO, Elektrik
Mühendisleri Odası (EMO) ve üniversiteler gibi yetkilendirilmiş kurumlar
tarafından düzenlenecek yetki belgesine
sahip olması şartı getirilmiştir.
Bu husus özellikle MMO disiplini
78
açısından; meslek alanımızın enerji
verimliliği ile ilgili önlem alınması
gerekli tüm alanları ve alınacak
önlemleri tamamen kapsaması
nedeniyle çok isabetli bir düzenleme
olmuştur. Diğer yandan Odamızın bu
işleri yapan meslek adamlarımızı
Serbest Müşavirlik Mühendislik
Hizmetleri (SMM) kapsamında
yetkilendiren, denetleyen ve izleyen
bir sistemi de başarı ile yürütmekte
olması, uygulamaların hızla yerleşmesine ve daha az sorunlu bir geçiş
dönemi yaşanmasına katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Bu nedenle,
konunun Odamızın Serbest Müşavirlik
Mühendislik Hizmetleri ve bağlı
mevzuatı kapsamında düzenlenmesi
gerekmektedir.
1.3) Enerji Yöneticisi Sertifikalandırılması:
Endüstriyel işletmelerde ve binalarda
enerji yönetimi ile ilgili faaliyeti yerine
getirmekle sorumlu olacak enerji
yöneticilerinin sertifikalandırılması
işlemlerinin öncelikle Makina Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri
Odası ve üniversiteler gibi EİE tarafından
yetkilendirilen kurumlar tarafından
yerine getirilmesi gerekmektedir.
Odamızın çeşitli uzmanlık alanlarına
yönelik Meslek İçi Eğitim Merkezi'nin
yanı sıra ülkemizde ilkler arasında
bulunan, Türk Akreditasyon Kurumu
(TÜRKAK) tarafından akredite edilmiş
olan Personel Belgelendirme Kuruluşu
(PBK) bulunmaktadır. PBK tarafından
mühendislere, makina ve endüstri
mühendisliği kapsamına giren çeşitli
alanlarda uzmanlık belgesi verilmektedir.
Odamızın enerji yöneticiliğine ilişkin
1998 yılından bugüne gerçekleştirilen
eğitim çalışmalarının da MİEM
kapsamında sürdürülerek, PBK
kapsamında belgelendirmesi uygun
olacaktır. Ayrıca; Odamız tarafından
çeşitli illerde enerji yöneticisi kurslarını
gerçekleştirmek üzere uygulamalı eğitim
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
merkezleri kurulması hedeflenmektedir.
2-) Kanun İle İlk Kez Enerji
Verimliliği Koordinasyon Kurulu
(EVKK) Oluşturuldu
Kanunda, enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili
kuruluşların katılımıyla etkin olarak
yürütülmesi için kurul oluşumuna yer
verilmiştir. Kurulda ilgili Bakanlıklar,
Müsteşarlıklar, EPDK, TSE, TOBB,
TÜBİTAK ve Belediyeler Birliği
temsilcilerinin yanı sıra TMMOB'den de
bir temsilci bulunmaktadır.
Böylece; ulusal düzeyde enerji verimliliği stratejilerini, planlarını ve
programlarını hazırlama görevi üstelenen
kurulda TMMOB'nin katılımı ile anılan
süreçlere ilişkin müdahil olma ortamı
oluşturulmuştur.
3-) Kanunun 6. maddesinde, enerji
verimliliği hizmetlerinin etkinliğini ve
enerji bilincini arttırmak amacıyla
eğitim ve bilgilendirme ile ilgili
uygulamalara yer verilmiştir.
Bu kapsamda; her yıl Ocak ayının ikinci
haftasında Enerji Verimliliği Haftası
etkinliklerinin düzenlenmesi hükme
b a ğ l a n m ı ş t ı r. B u e t k i n l i k l e r i n
düzenlenmesinde Milli Eğitim Bakanlığı,
TUBİTAK, TOBB ve EİE yanı sıra EMO
ile Odamıza da görev verilmiştir.
4-) Kanunda birçok konunun içerik
olarak açımlanması ikincil mevzuata,
yönetmeliklere bırakılmıştır.
4.1) Eğitim, yetkilendirme ve izleme
faaliyetlerini yürütmek üzere yetkilendirilecek kurumlara ilişkin nitelikleri,
yetki belgesi ve enerji yöneticisi
sertifikasına ilişkin hususların belirleneceği Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı'nca yürürlüğe konulacak
Yönetmelik (Madde 5, 2. fıkra).
4.2) Enerji yöneticileri ile enerji yönetim
birimlerinin görev ve sorumluluklarına
ilişkin usul ve esasların belirleneceği
belirtilen Enerji ve Tabii Kaynaklar
Dosya
Bakanlığı'nca yürürlüğe konulacak
Yönetmelik (Madde 7, 1. fıkra, a) bendi,
4. alt bendi).
4.3) Mesken amaçlı kullanılan binalarda,
ticari binalarda ve hizmet binalarında
uygulanmak üzere; mimari tasarım,
ısıtma, soğutma, ısı yalıtımı, sıcak su,
elektrik tesisatı ve aydınlatma konularındaki normları, standartları, asgari
performans kriterlerini, bilgi toplama ve
kontrol prosedürlerini kapsayan
binalarda enerji performansına ilişkin
usul ve esaslarını belirleyeceği TSE, EİE
ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
tarafından müştereken hazırlanıp,
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından
yürürlüğe konulacak Yönetmelik (Madde
7, 1. fıkra, ç)bendi).
4.4) Binalarda enerji ihtiyacının, yalıtım
özelliklerinin, ısıtma ve/veya soğutma
sistemlerinin verimi ve binanın enerji
tüketim sınıflandırması ile ilgili bilgilerin
bulunacağı “Enerji Kimlik Belgesi”
düzenlenmesine ilişkin usul ve esasların
belirleneceği ve Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) ile
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından
müştereken hazırlanıp, Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı tarafından yürürlüğe
konulacak Yönetmelik (7. madde 1. fıkra
d) bendi).
4.5) Elektrik enerjisi üretim tesisleri ile
iletim ve dağıtım şebekelerinde enerji
verimliliğinin arttırılmasına, talep tarafı
yönetimine, termik santrallerin atık
ısılarından yararlanılmasına, açık olan
aydınlatmaların biyoyakıt ve hidrojen
gibi alternatif yakıt kullanımının
özendirilmesine ilişkin usul ve esasların
belirleneceği ETKB tarafından yürürlüğe
konulacak Yönetmelik (Madde 7, 1.
fıkra, e)bendi).
4.6) Ulaşımda verimliliğin arttırılması ile
ilgili olarak yurt içinde üretilen araçların
birim yakıt tüketimlerinin azaltılması ve
araçlarda verimlilik standartlarının
yükseltilmesine, toplu taşımacılığın
yaygınlaştırılmasına, gelişmiş trafik
sinyalizasyon sistemlerinin kurulmasına
ilişkin usul ve esasların Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı ile müşteken hazırlanarak,
Ulaştırma Bakanlığı tarafından yürürlüğe
konulacak Yönetmelik (Madde 7, 1.
fıkra, f) bendi).
4.7) Yakma tesislerinde yer alan
kazanlardan, brülörlerden kat kaloriferi
ve kombilerden asgari verimlilik değerlerinin belirleneceği EİE ile müştereken
hazırlanarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
tarafından yürürlüğe konulacak
Yönetmelik (Madde 7, 1. fıkra, ğ) bendi).
4.8) Elektrik motorlarının, klimaların,
elektrikli ev aletlerinin ve ampüllerin
sınıflandırılması ve asgari verimlerinin
belirlenmesine ilişkin usul ve esasların
EİE ile müştereken hazırlanıp, Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı'nca yayınlanacak
Yönetmelik (Madde 7, 1. fıkra, h) bendi).
4.9) Enerji verimliliğini arttırıcı
uygulama projelerinin desteklenmesi ile
ilgili usul ve esaslarının hazırlanıp, Enerji
ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nca hazırlanıp, yürürlüğe konulacak Yönetmelik
(Madde 8, 1. fıkra, a) bendinin 3. alt
bendi).
4.10) Gönüllü anlaşma yapılacak
endüstriyel işletmelerde aranacak
nitelikler, diğer esaslar ve enerji
yoğunluğu hesaplama yöntemlerinin
belirleneceği Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı'nca hazırlanıp, yürürlüğe
konulacak Yönetmelik (Madde 8, 1.
fıkra, b) bendinin 5. alt bendi).
4.11) Yatırım teşvikinde bulunulacak
yıllık ortalama verinin değerlerini
sağlayan kojenerasyon yatırımlarına
ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlığı'nca hazırlanıp, yürürlüğe
konulacak Yönetmelik (Madde 9, 1. fıkra
a) bendi).
4.12) 4628 Sayılı Kanun'un 3.
maddesinin sonuna “yalnızca kendi
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla,
Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak
yönetmelikte tanımlanan değerin
üzerinde verimi olan kojenerasyon tesisi
kuran gerçek ve tüzel kişilerden lisans
alma ve şirket kurma yükümlülüğünden
muaf tutulacaklar ilgili yönetmelikle
düzenlenir…” fıkraları eklenmiştir
(Madde 15).
4.13) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
tarafından Merkezi Isıtma ve Sıcak Su
Sistemlerinde Isınma ve Sıcak Su
Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin
Yönetmelik yürürlüğe konacaktır
(Madde 16).
Kanun'da belirtilen ikincil mevzuat
olarak toplamda on iki sayısına ulaşan
yönetmeliklerin hazırlanıp yayımlanması
sürecindeki adımların sağlıklı atılması,
Kanun'un işler ve işlevsel kılınması
açısından büyük önem taşımaktadır.
BİNALARDA ENERJİ
VERİMLİLİĞİ KONULU
İKİNCİL MEVZUAT
HAZIRLIKLARI
EİE verilerine göre, ülkemizde yaklaşık 4
milyar YTL'ye ulaşan toplam enerji
tasarruf potansiyelinin yüzde 30'unun
binalardan sağlanabileceği belirtilmektedir. Ayrıca tüm dünyada olduğu
gibi ülkemizin de müzakere süreçlerini
sürdürdüğü AB'de iklim değişikliğini
önleme konusunda yakın geçmişe kadar
topluluk olarak bütünsel ve etkili bir
politika oluşturamamış, “enerjinin
verimli kullanılmasını sağlamak yönüyle
enerji tüketimini azaltmak” için binalara
yönelik olarak kapsamlı ve koordineli
önlemler alması konusunda gecikmiştir.
AB'de bulunan 160 milyon binanın
toplam enerji talebinin yüzde 40'ını
oluşturduğu; dolayısıyla karbondioksit
(CO 2 ) salınımının yüzde 40'ından
sorumlu olduğu bilinmektedir. Önlemlerin hızlandırılması ve disiplin altına
alınması amacıyla 2002/91/EC Binalarda
Enerji Performansı Direktifi yayınlanmıştır. Bu direktif, AB'nin daha önce
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
79
Dosya
yayınlamış olduğu sıcak su kazanları,
yapı malzemeleri ve yine enerji
verimliliğini artırarak CO2 emisyonunu
s ı n ı r l a m a y ı a m a ç l a y a n S AV E
Direktifileri’nin devamı niteliğinde
görülebilir. Tüm bu düzenlemeler ile
2010 yılı itibarıyla yüzde 22'lik bir
tasarruf ve 44 milyon ton CO2 salınımında azalma hedeflenmektedir.
Avrupa'daki enerji politikaları büyük
oranda sera gazı salınımlarının azaltılması yönünde değişiklik göstermektedir.
Dünya gündeminin ilk sıralarında yer
alan Kyoto Protokolü'nün önemli bir
bölümü ise enerji verimliliğinin
artırılması konusunu oluşturmaktadır.
Yaklaşık 2,5-3 yıl süren bir ön hazırlık
sürecinin ardından, 2007 yılının ikinci
çeyreğinde yürürlüğe giren 5627 sayılı
Enerji Verimliliği Kanunu ve bağlı ikincil
mevzuatın ivedilikle yürürlüğe girmesi
ile başta AB olmak üzere; tüm dünyadaki
enerji verimliliği uygulamalarıyla
paralellik sağlanabilecektir.
Yasa ile uygulamada bütünlüğü oluşturacak ilgili yönetmeliklerin 2002/91/EC
Binalarda Enerji Performansı Direktifi'nin şartlarını da yerine getirmesi
gerekmektedir. Amacı binaların enerji
performansını iyileştirmek olan Direktif
altı konuda düzenlemeyi içermektedir:
• Binaların enerji performansını hesaplamak için kullanılacak ortak bir
metodoloji geliştirilmesi,
• Yeni binalar için minimum enerji
performansı şartları,
• Yenilenecek mevcut büyük ölçekli
binalar için minimum enerji performans şartları,
• Binalarda enerji sertifikalandırması,
• Merkezi sisteme sahip binalarda
ısınma giderlerinin tüketim ile ilişkili
paylaşımı,
• Sıcak su kazanları ve iklimlendirme
sistemlerinin periyodik denetimleridir.
5627 Sayılı Yasa'da, değişik amaçlar için
80
kullanılan binalarda; mimari tasarım,
ısıtma, soğutma, ısı yalıtımı, sıcak su,
elektrik tesisatı ve aydınlatma konularındaki normları, standartları asgari
performans kriterlerini, bütünleşik bir
yaklaşımla binalarda enerji performansının iyileştirilmesini, ülkemize
uygun bir performans hesap metodunun
da geliştirilmesini kapsayacak şekilde
belirli kriterlere uyan binalar için Enerji
Kimlik Belgesi uygulaması öngörülmüştür. Yasa'nın 7. maddesinin ç fıkrası
uyarınca; “toplam inşaat alanı
yönetmelikte belirlenen mesken amaçlı
binalarda ve hizmet binalarında
uygulanmak üzere; mimari tasarım,
ısıtma, soğutma, ısı yalıtımı, sıcak su,
elektrik tesisatı ve aydınlatma konularındaki normları, standartları, asgari
performans kriterlerini, bilgi toplama ve
kontrol prosedürlerini kapsayan,
binalarda enerji performansına ilişkin
usul ve esaslar, TSE ve Genel Müdürlük
tarafından müştereken hazırlanarak
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından
yürürlüğe konulacak bir yönetmelik ile
düzenlenir” denilmektedir. Aynı maddenin d fıkrasında ise “Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmeliğe göre hazırlanan yapı
projeleri kapsamında enerji kimlik
belgesi düzenlenir” denmektedir. Enerji
kimlik belgesinde binanın enerji ihtiyacı,
yalıtım özellikleri, ısıtma ve/veya
soğutma sistemlerinin verimi ve binanın
enerji tüketim sınıflandırması ile ilgili
bilgiler asgari olarak bulundurulur.
Belgede bulundurulması gereken diğer
bilgiler ile belgenin yenilenmesine ve
mevcut binalar da dâhil olmak üzere
uygulamaya ilişkin usul ve esaslar,
Bakanlık ile müştereken hazırlanarak
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca
yürürlüğe konulacak yönetmelikle
belirlenir” denilmektedir. 16. maddede
ise Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
tarafından Merkezi Isıtma ve Sıcak Su
Sistemlerinde Isınma ve Sıcak Su
Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
Yönetmeliğin yürürlüğe konacağı
belirtilmektedir.
II. Bölümde özetlenen 13 konuyu
kapsaması gereken yönetmeliklerden 4.3
ve 4.4 Maddelerinde belirtilen Yönetmeliklerin, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren iki yıl; diğer yönetmeliklerin ise
bir yıl içerisinde çıkarılması gerekmektedir. Ancak binalarla ilgili olan
yönetmelikler konusunda Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı ile EİE tarafından
koordine edilen ve Odamızın da
içerisinde yer aldığı yoğun çalışmalar
günümüz itibarıyla sürmekte ve
yönetmeliklerin Kanunda belirtilen
sürelerden önce, 2008 yılı içerisinde
tamamlanması hedeflenmektedir.
Binalarda enerji verimliliği konularında
Odamızca iletilen görüş ve önerilerde beş
temel konu öne çıkmaktadır:
1. Binalarda enerji verimliliği ile ilgili
olarak Odamızca 1-2 Haziran 2007
tarihinde Kocaeli'de düzenlenen Enerji
Verimliliği Kongresinin Sonuç Bildirgesinde yer alan öneriler yol göstericidir.
“Binalarda enerji verimliliğinin ilk
halkası binanın proje aşamasıdır. Enerji
verimliliği göstergelerinin yüksek olması
önemli ölçüde doğru tasarlanmış proje ve
inşaata bağlıdır. Bu aşamada binanın
konumu, formu ve dış cephesinin fiziksel
özellikleri vs. binanın optimum enerji
performansını sağlayacak şekilde
belirlenmelidir. Isı kayıplarının önlenmesi için gerekli tedbirler maliyetli de
olsa alınmalıdır. Bu maliyet, artan enerji
fiyatları ile binanın en az 30 yıllık ömrü
boyunca kendisini fazlasıyla geriye
ödeyecek, ülkenin ithal enerji faturasının
azalmasına katkı sağlayacaktır.”
2. Yeni yapılacak binalar için enerji
performansı hesaplama metodunun
birçok temel konusu
EN 832'nin
kapsamında ele alınmıştır. Bu Norm,
ülkemizde TSE 825'e karşılık gelmekle
birlikte; iklimlendirme ve aydınlatma
Dosya
tesisatı konuları kapsam dışında
kalmaktadır. Ayrıca; enerji performansı
hesaplanması metodu konusunda diğer
ülkelerdeki uygulamalar da gözönüne
alınarak, ülkemiz şartlarına uygun bir
metodoloji geliştirilmesi için kapsamlı
bir çalışma yapılmalıdır. Bu konuda
Odamız da görev almış olup, söz konusu
dokümanın oluşturulması için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile iş birliği
içinde çalışmalar sürmektedir.
3. Yasada öngörülen bu konudaki
çalışmalar, AB'nin “Binaların Enerji
Performansı” ile ilgili direktifinin
uyumlaştırılması çalışmalarını da göz
önüne almalı; mevcut Bayındırlık ve
İskan Bakanlığı Isı Yalıtım Yönetmeliği
ve TS 825 No'lu “Binalarda Isı Yalıtım
Kuralları” ve TS 2164 No'lu “Kalorifer
Tesisatı Projelendirme Kuralları” gibi
ilgili standartların revize edilmesini de
kapsayacak şekilde yapılmalıdır.
4. Binalarda enerji yöneticisi olarak
görev yapacak uzman makina mühendislerinin binalardaki ısıtma soğutma
sistemlerinin verimli çalışmasını
denetlemesi, binalardaki yenilemetadilat ve dönüşüm gereksinimlerini
belirleyerek, bu gereksinimlerin karşılanmasını koordine etmesi gerekmektedir.
Ayrıca; mevcut binaların sertifikalandırılması, önerilerin oluşturulması, sıcak
su kazan ve iklimlendirme sistemlerinin
denetimi de yetkili uzman mühendisler
tarafından gerçekleştirilmelidir. Bu
konulara Binalarda Enerji Performansı
ve Enerji Kimlik Belgesi Uygulama
Esasları Yönetmeliği'nde yer verileceği
bilinmektedir.
5. “Binalarda Enerji Performansına
İlişkin Usul ve Esaslar İle Enerji Kimlik
Belgesi Düzenlenmesi Hakkında
Yönetmelik”te ise öncelikle binaların
enerji performansının artırılması
amacıyla tasarım aşamasında ısıtmasoğutma, ısı yalıtımı ve asansör
konularının uzman makina mühendisleri
tarafından projelendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca; binanın enerji ihtiyacı,
yalıtım özellikleri, ısıtma ve/veya
soğutma sistemlerinin verimi ve binanın
enerji tüketim sınıflandırılması ile ilgili
asgari bilgilerin bulunacağı enerji kimlik
belgesi düzenleme işlemlerinin de uzman
makina mühendisleri tarafından
gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Belirttiğimiz bu temel gerekliliklerin
yasal ve teknik dayanakları da mevcuttur.
Bilindiği gibi; 7 Ekim 2006 tarih ve
26312 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan
5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu
Kanunu'nun 1. maddesinin 2. fıkrası ile
“..... mühendislik ve mimarlık meslekleri
ile en az lisans düzeyinde öğrenimi
gerektiren ve mesleğe giriş şartları
kanunla düzenlenmiş olan meslekler” bu
Kanun kapsamı dışına alınmıştır.”
Mühendis ve mimarların mesleki
yeterliliklerinin, 6235 Sayılı TMMOB
Kanunu kapsamında TMMOB'ye bağlı
ilgili meslek odalarınca gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bu durum, 6235 Sayılı Kanun'un 33.
maddesinde belirtildiği üzere; “Türkiye'de mühendislik ve mimarlık
mensupları icrasını iktiza ettiren işlerle
meşgul olabilmeleri ve mesleki tedrisat
yapabilmeleri için iktisasına uygun
Oda'yı kaydetmek ve azalık vasfını
muhafaza etmek mecburiyetindedirler”
hükmü ile açıkça ortaya konmaktadır.
TMMOB ve bağlı Odaları, meslek
tedrisat çalışmalarını 14 Ekim 2004 tarih
ve 25670 sayılı Resmi Gazete'de
yayınlanan “Meslek İçi Eğitim ve
Belgelendirme Yönetmeliği” kapsamında sürdürmektedir. Bu yönetmeliğin
amacı; “ülke ve toplum yararları
doğrultusunda meslek alanları ile ilgili
denetim yapılması, yetkili üyelerin
tanımlanmaz üyelerin mesleki ve
bilimsel çalışmalarına yaptıkları işlerine
ve tamamlayıcı eğitimlere dayanan
uzmanlıklarının odalarca belirlenmesi ve
belgelerin düzenlenmesidir.”
Yine bilindiği üzere; 02/11/1985 tarih ve
18916 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanan ve 13/07/2000 tarih ve 24108
sayılı Resmi Gazete yayımı ile değişiklik
getirilen 3030 Sayılı Kanun Kapsamı
Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar
Yönetmeliği'nin 57. maddesinin 3.
fıkrasının c bendinde; “Mekanik Tesisat
Projesi; mimari projeye uygun olarak,
makina mühendisleri tarafından
hazırlanan, ölçekleri yapının büyüklüğüne ve özelliğine göre belirlenen,
sıhhi tesisat, ısıtma (kalorifer, kat
kaloriferi ve benzeri), soğutma, havalandırma projeleri ve ısı yalıtım raporudur.
İdare, yapının özelliğine göre bu
projelerden gerekli olanları ister.”
denilmektedir.
Ayrıca anılan Yönetmeliğin 57.
maddesinin 5. fıkrası ile “Proje müellifi
mimarlar ve mühendislerin, 6235 Sayılı
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
Kanunu uyarınca, ilgili meslek odasına
kayıt olmaları, büro tescillerini yaptırıp
her yıl için yenilemeleri gerekmektedir.
İdare, kanuna aykırı uygulama nedeni ile
süreli olarak hakları kısıtlanan proje
müelliflerinin bu durumunu denetlemek
üzere ilgili meslek odasınca düzenlenen,
meslek adamının o andaki sicil
durumunu gösterir, işin adı yazılı belgeyi
her proje için ister. Haklarında kısıtlama
bulunan meslek adamlarına ait projeler
onaylanmaz. İdare, projeleri incelerken
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu'na uygunluğu da gözetir”
hükmüne yer vermektedir.
Yine makina mühendislerinin, 21 Kasım
2001 tarih ve 24591 sayılı Resmi
Gazete'de yayınlanan TMMOB Makina
Mühendisleri Odası Serbest Müşavirlik
ve Mühendislik Büroları Tescil ve
Mesleki Denetim Yönetmeliği hükümlerince SMM Büro Tescil Belgesi sahibi
olmaları gerekmektedir.
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
81
Dosya
Anılan Yönetmelik hükümlerine uyum
sağlanması ve tasarım aşamasından
başlanarak, binalarda enerji verimliliği
alanındaki faaliyetlerin mesleki
yeterliliği olan, uzman ve mesleki kısıtı
bulunmayan makina mühendisleri
tarafından gerçekleştirilmesinin sağlanması amacıyla hazırlanmakta olan
yönetmelikler kapsamındaki yetkilendirmelerde “makina mühendislerinin;
Makina Mühendisleri Odası'nca mesleki
yeterliliklerinin belgelendirilmesi ve
SMM Büro Tescil Belgesi sahibi olması
gerekmektedir. Ayrıca; uygulamalarda
denetimin artırılması, haksız rekabetin
önlenmesi ve tüketicinin korunması”
amacıyla meslek odalarına mesleki
denetim alanında etkin rol verilmelidir.
Bilindiği üzere; Makina Mühendisleri
Odası'nın bilimsel ve teknolojik
gelişmelere, idari ve teknik mevzuat
değişimlerine bağlı olarak sürekli
yenilenen proje hazırlama esasları
yayınları bulunmakta ve bunlar projelendirme aşamasında makina mühendislerinin kılavuzları olarak yaşamda yer
almaktadır.
Benzer şekilde Elektrik Mühendisleri
Odası'nın ve Mimarlar
Odası'nın (MO) da yayınları
bulunmaktadır. Binalarda
Enerji Performansına İlişkin
Usul ve Esaslar İle Enerji
Kimlik Belgesi Düzenlenmesi
Hakkında Yönetmelik'te
MMO, EMO ve MO projelendirme esasları kitaplarına atıfta
bulunarak yol almak mümkündür. Böylelikle değişen ve
gelişen teknolojik uygulamaların kamu yararına
ivedilikle yaşama geçirilmesine ortam yaratılacaktır.
Ay r ı c a y ö n e t m e l i k l e r i n
hazırlık ve uygulama süreçlerinde meslek odalarına aktif
82
rol vermeyi öngören bu uygulamalar ile
katılımcılık ilkesi yaşama geçirilecektir.
Binaların Enerji Performansı Direktifi'nin, Binalarda Enerji Performans
Hesaplama Yöntemi veya Metodolojisi
adıyla, ilgili yönetmeliğin doğal eki
olarak ülkemize kazandırılması amacıyla
Odamız; üniversitelerimizin de katkılarıyla bir çalışma başlatmış olup, bu
alanda Almanya, Fransa, İngiltere,
İrlanda örnekleri göz önünde
bulundurularak kapsamlı bir çalışma
sürdürülmektedir. Ülkemize uyarlanması
sonucunda, ihtiyaç duyulacak olan ısıtma
ve soğutma sistemlerinin incelenmesi
hizmet alanı, ilgili Direktifte de
“Bağımsız Denetçi” olarak görev
kapsamı tanımlanmış olan denetim işi,
meslek disiplinimiz çerçevesinde
Odamız yetkilendirmesi ile üyelerimiz
eliyle yürütülebilecek bir hizmettir.
Ayrıca; kazanların enerji verimliliğinin
ve çevre emisyonlarının ölçüm ve
değerlendirilmesi amacıyla kurulmuş
akredite laboratuvarımızda, ilgili
ölçümler için Odamızda gerekli altyapı
hazırdır. Bu noktada Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı tarafından hazırlıkları
sürdürülen Merkezi Isıtma Ve Sıcak Su
Mühendis ve Makina • Cilt : 49 Sayı: 576
Sistemlerinde Isınma Ve Sıcak Su
Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin
Yönetmelik çalışmalarına paralel olarak;
ülkemizde yıllardır eksikliği bulunan ve
can alıcı kazaların yanı sıra enerji
verimliliğini de olumsuz yönde etkileyen
katı yakıtlı sıcak su kazanlarına ilişkin
düzenlemenin ivedilikle gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Odamızın; bu
konuda üniversitelerimizin, sanayicilerimizin ve uzman üyelerimizin katılımıyla
hazırlayıp, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na sunduğu yönetmelik taslağı
yayınlanmayı beklemektedir.
IV. SONUÇ
Enerji verimliliği, 5627 Sayılı Kanun ve
bağlı ikinci mevzuat hükümlerince
yürütülecek bir konu olmakla birlikte;
içeriği ve uygulama alanları gözetildiğinde ülkemiz coğrafyasının bütününü
kapsamakta ve ülkemiz sosyal, kültürel
yaşamı ile içiçe yer almaktadır. Sosyal ve
kültürel yaşamımızda olumlu yönde
değişime ve dönüşüme yol açacak
böylesi nitelikteki bir Yasa ve bağlı
yönetmeliklerinin etki alanının ivedilikle
en üst seviyeye ulaşmasını sağlamanın ve
çarpan etkisinin artırılmasının yolu;
öncelikle hazırlık süreçlerinde de katkı
katılımını en üst seviyede gerçekleştirmekten geçmektedir. Yasa doğrultusunda yönetmelik hazırlıklarında yer
alan kurumların, süreci bu anlayış
doğrultusunda değerlendirmesini
diliyoruz.
KAYNAKLAR
1. Enerji Verimliliği Yasası
2. Çalıkoğlu E. - MMO TESKON 2007.
Enerji Yönetimi ve Enerji Verimliliği
Kanunu
3. Türkyılmaz O. - MMO TESKON
2007 Enerji Verimliliği Mevzuatı ve
O d a m ı z ı n G ö r e v, Ye t k i v e
Sorumlulukları
4. 2002/91/EC - Binalarda Enerji
Performansı Direktifi