SBK256 - week 10
advertisement
T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) 10. Hafta Ders Notları - 19/04/2017 Arş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum 2 3 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • • • • • Giriş Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar İktisadi Politikalar Parti-Devlet Bütünleşmesi 4 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • • • • • • Osmanlı’da Sivil Toplum Medrese ve Ulema, Millet Sistemi, Lonca, Ayanlar Yine de tam değil Eksik sivil toplum güçleri Hepsi devlete rakip değil onun bir uzantısı Özel Mülkiyet ve Sınıfsal Yapı 5 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • • • • • Ayrıca Osmanlı’nın son dönemlerinde İdeolojik alanda Marksistler, Liberaller, Milliyetçiler, İslamcılar; Etnik alanda Ermeniler, Araplar, Rumlar hatta Kürtler; Ekonomik alanda yeni ortaya çıkan yerli ve yabancı sermaye grupları; Sosyolojik alanda sendikalar, kadın grupları, masonlar vs. 6 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • 1845’te II. Mahmut’un fermanı ile çıkarılan Polis Nizamnamesine göre grev suç kabul edilmiş, toplu iş bırakanların polis tarafından cezalandırılması hükme bağlanmıştır. • 1872 Beyoğlu Telgrafhane İşçileri • Gazhane, Şirket-i Hayriye, İskele hamalları da bu greve destek vermişlerdir. • II. Abdülhamit şiddetle bastırmaya kalktı, işe yaramayınca teşkilat kurmalarına izin verdi. • 1908 Grevlerinden bir görüntü • Özellikle yabancı sermayeyi korkutunca İttihat Terakki tarafından grev yasaklandı. 7 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Osmanlı Sosyalist Fırkası • 1910 8 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Hürriyet ve İtilâf Fırkası • Liberal 9 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Teal-i İslam Cemiyeti • Türk Ocağı • Halide Edib Adıvar • Nuriye Ulviye Mevlan Civelek 10 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Nuriye Ulviye Mevlan Civelek • Kadınlar Dünyası 1913 11 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Bağımsızlık isteyen azınlıklar 12 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • İttihat ve Terakki • 31 Mart sonrası en büyük güç • V. Mehmet’in 31 Mart sonrası iktidara geçmesi 13 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • • • • 1923-1950 Cumhuriyet’in kurulması 1920-1923 Meclis Hükümeti Sistemi CHF – CHP 14 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma 15 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • “Ulusal olarak homojen, idari olarak merkezi, farklılık ve otonomiye hiçbir şekilde müsamaha göstermeyen, vatandaşların kendisine mutlak itaatini bekleyen kıskanç bir tanrı niteliğinde olan ve egemen bir devleti öngören bir siyasal düşünce” Arnold Joseph Toynbee. 16 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Hilafetin kaldırılması • Diyanet İşleri Bakanlığı/Başkanlığı • Dinin tamamen devlet kontrolüne girmesi 17 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası • 1924 18 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • • • • • • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Adnan Adıvar Ali Fuat Cebesoy Kâzım Karabekir Rauf Orbay Refet Bele 19 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • 1923-1929 Liberal Ekonomi • 1923 İzmir İktisat Kongresi • Siyasi reformlara odaklanılmış 20 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • 1929 – Büyük Buhran • Göçmen Anne • Wall Street’in çöküşü, Kara Perşembe - 29 Ekim 1929 • Bırakınız yapsınlar anlayışının sonu 21 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • • • • Keynesyen İktisat Politikaları Daha fazla regülasyon Daha fazla planlama Daha fazla korumacılık 22 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • • • • • 1929 sonrası Türkiye’de Devletçilik • 1923 ile amaç aynı? Devlet ekonominin baş aktörü İçe dönük planlı kalkınma statejisi Korumacı ekonomi Devlet kapitalizmi 23 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Yerli ve sistem ile barışık bir burjuvazi yaratmak • Finans sistemini yerlileştirmek 24 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Liberal ekonomiyi savunan, İş Bankası kurucularından Celal Bayar’ın gözden düşmesine, korumacı planlı kalkınmayı savunan İsmet İnönü’nün öne çıkmasına neden oldu • Ancak muhafazakar liberaller muhalefet yolları arıyor. 25 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Serbest Cumhuriyet Fırkası - 1930 26 Devlet Merkezli Siyasal Yapılanma • Soru? • 1789 Fransız Devrimi, 1917 Rus Devrimi, 1765-1783 Amerikan Devrimi, 1910-1920 Meksika Devrimi, 1815-1871 İtalya’nın ulusal birliğini sağlaması (Risorgimento), 1868-1912 Japonya Meiji Restorasyonu, 1919-1930’lar Kemalist Devrim • Aralarındaki benzerlikler, farklılıklar? • Pasif Devrim? 27 Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar 28 Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar • Din – Hilafetin kaldırılması; dinin devlet işlerinden ayrımı mı, yoksa dinin devlet tarafından kontrolü mü? • • • • Siyasal partiler Osmanlı’dan kalan Komünist Parti? Birinci Grup, İkinci Grup? 29 Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar • • • • • Takrir-i Sükun (Huzurun Sağlanması) TpCF ve basına ciddi darbe vuruldu Ahmet Emin Yalman otomobil lastiği işine girdi İstanbul kökenli gazete ve dergiler kapatıldı Dernekler – kadın dernekleri, sendikalar • Kadınlara oy hakkı verilmesi? • Grev ve toplu iş sözleşmesi? 30 Türdeş Toplumda Yok Edilen Farklılıklar • Halk Evleri – Türk Ocakları, Kadınlar Birliği, Mason Locaları lağvedilip kaynakları Halk Evleri’ne devredildi. • 1930’lar Devletçilik • Kadro Dergisi • Batı Kapitalizmi ve Sovyet Sosyalizmi’ne alternatif Üçüncü Dünya Modeli • Bağımsızlar 31 İktisadi Politikalar 32 İktisadi Politikalar • Selanik ve Şam-Halep’in elden çıkması çok tramvatiktir • Ekonomi • %80’ler civarında tarımsal üretime dayalıydı 33 İktisadi Politikalar • Varolan küçük çaptaki sanayi ve ticaret de ya yabancı sermayenin yada azınlıkların elindeydi. • 29 Sonrası devletçilik • İkinci Dünya Savaşı askeri harcamaları getirdi 34 Parti-Devlet Bütünleşmesi 35 Parti-Devlet Bütünleşmesi • • • • • Faşizm tartışmaları CHP Genel Başkanı = Cumhurbaşkanı CHP Genel Başkan Vekili = Başbakan CHP Genel Sekreteri = İç İşleri Bakanı CHP İl Başkanları = Vali 36 Parti-Devlet Bütünleşmesi 37 Sonuç 38 Tek Parti Türkiye’sinde Sivil Toplum • Soru: • 1923 yılının sivil toplum ve devlet ilişkileri bağlamında bir kopuşa mu yoksa bir devamlılığa mı işaret ettiğini tartışınız. 39
